Dane szczegółowe książki
Skuteczność psychoterapii: przegląd badań / Rakowska, Jadwiga Małgorzata
Autorzy
Tytuł
Skuteczność psychoterapii: przegląd badań
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2005
ISBN
8373830774; 8373830928
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp
13
Część I
Metodologia badań nad skutecznością psychoterapii
Rozdział I
Strategie badawcze ........................................... 19
1. Podejście eksperymentalne w badaniu skuteczności psychoterapii....... 20
1.1. Porównanie między grupami................................. 20
1.2. Porównanie między grupami i badanie interakcji................. 22
1.3. Badanie pojedynczego przypadku............................. 24
2. Podejście obserwacyjne w badaniu czynników pośredniczących
w skuteczności psychoterapii.................................... 26
2.1. Porównanie podgrup w obrębie badanej grupy................... 26
2.2. Porównanie podgrup w obrębie badanej grupy i badanie interakcji... 27
2.3. Badanie pojedynczego przypadku ............................ 28
Rozdział II
Problemy metodologiczne badań
nad skutecznością psychoterapii................................ 32
1. Pomiar efektów psychoterapii................................... 32
2. Kontrolowanie wpływu techniki psychoterapii na efekty leczenia........ 34
3. Kontrolowanie wpływu cech pacjenta i terapeuty na efekty leczenia...... 36
4. Wykrywanie różnic między porównywanymi grupami................ 38
4.1. Wielkość próby........................................... 38
4.2. Porównania wielokrotne i miary zależne ....................... 40
4.3. Zmienność danych......................................... 41
5. Wielkość zmiany o znaczeniu praktycznym......................... 42
5.1. Porównanie z próbą bez dysfunkcji............................ 43
5.2. Porównanie z próbą dysfunkcyjną............................ 45
5.3. Porównanie z próbą dysfunkcyjną i bez dysfunkcji............... 45
5.4. Porównanie w obrębie wyników pacjenta....................... 46
5.5. Subiektywne oceny........................................ 47
6. Problemy metodologiczne związane z rezygnacją pacjentów z leczenia... 47
7. Negatywne wyniki badania...................................... 48
8. Replikacja badań............................................. 50
9. Trafność wewnętrzna i zewnętrzna............................... 50
10. Metaanaliza.................................................. 51
Część II
Skuteczność procedur psychologicznych w leczeniu specyficznych problemów klinicznych
Rozdział III
Interwencje skuteczne w leczeniu
zaburzeń lękowych, nastroju i odżywiania...................... 57
1. Lęk uogólniony............................................... 57
1.1. Terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na zmianę przekonań .. 57
1.2. Trening relaksacji......................................... 59
2. Fobia społeczna.............................................. 59
2.1. Ekspozycja na sytuacje wywołujące lęk........................ 59
2.2. Modyfikacja przekonań z ekspozycją na sytuacje wywołujące lęk.... 61
2.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk, modyfikacja przekonań
i relaksacja.............................................. 62
3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne............................... 63
3.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lękz zapobieganiem reakcji kompulsyjnej............................................. 63
3.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z zapobieganiem
reakcji kompulsyjnej wspomagana przez osobę znaczącą.......... 64
3.3. Terapia poznawcza........................................ 65
4. Agorafobia.................................................. 66
4.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk......................... 66
4.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk wspomagana przez partnera.... 68
5. Panika...................................................... 70
5.1. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 70
5.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk......................... 74
5.3. Trening relaksacji......................................... 75
6. Zaburzenie stresu pourazowego................................. 76
6.1. Ekspozycja w wyobraźni na bodźce wywołujące lęk.............. 77
6.2. Trening radzenia sobie ze stresem............................. 78
6.3. Odczulanie wspomagane ruchami gałek ocznych................. 79
6.4. Odczulanie wspomagane pisaniem............................ 80
6.5. Terapia poznawcza......................................... 80
7. Zaburzenia nastroju........................................... 81
7.1. Terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na zmianę przekonań ... 81
7.2. Terapia behawioralna nastawiona na aktywizowanie pacjenta....... 84
7.3. Trening rozwiązywania problemów........................... 85
7.4. Terapia interpersonalna nastawiona na rozwiązanie
problemów w relacjach..................................... 86
7.5. Terapia małżeńska......................................... 87
7.6. Zapobieganie nawrotom depresji............................. 90
8. Zaburzenia odżywiania......................................... 92
8.1. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 92
8.2. Terapia poznawczo-behawioralna wspomagana przez partnera...... 96
8.3. Porażka terapii behawioralno-poznawczej
i zmiana metody leczenia................................... 96
8.4. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z zapobieganiem reakcji wymiotowania............................................ 97
9. Wnioski..................................................... 98
Rozdział IV
Interwencje skuteczne w leczeniu uzależnień.................... 100
1. Nadużywanie alkoholu i uzależnienie od alkoholu................... 100
1.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące pragnienie picia alkoholu....... 100
1.2. Trening umiejętności społecznych............................ 101
1.3. Terapia behawioralna wspomagana przez osoby znaczące.......... 102
1.4. Małżeńska terapia behawioralna.............................. 104
2. Uzależnienie od narkotyku...................................... 106
2.1. Terapia wspierająco-ekspresyjna.............................. 107
2.2. Trening zapobiegania nawrotom zażywania narkotyku............. 108
2.3. Terapia behawioralna oparta na stosowaniu wzmocnień........... 109
3. Uzależnienie od nikotyny....................................... 110
3.1. Terapia behawioralna...................................... 110
3.2. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 111
4. Wnioski.................................................... 112
Rozdział V
Interwencje skuteczne w leczeniu zaburzeń osobowości
i w zapobieganiu nawrotom schizofrenii......................... 113
1. Zaburzenia osobowości........................................ 113
1.1. Psychoterapia psychodynamiczna i społeczna rehabilitacja......... 113
1.2. Terapia behawioralna...................................... 116
1.3. Porównanie terapii psychodynamicznej i poznawczo-behawioralnej ... 119
2. Schizofrenia................................................. 121
2.1. Trening umiejętności społecznych............................ 121
2.2. Stosowanie wzmocnień..................................... 123
2.3. Interwencje rodzinne....................................... 123
2.3.1. Behawioralna terapia rodzinna.......................... 125
2.3.2. Rodzinna terapia wspierająca........................... 126
2.3.3. Terapia systemowa................................... 126
3. Wnioski.................................................... 127
Rozdział VI
Interwencje skuteczne w rozwiązywaniu problemów małżeńskich
i leczeniu dysfunkcji seksualnych.............................. 128
1. Problemy małżeńskie.......................................... 128
1.1. Behawioralna terapia małżeńska.............................. 128
1.2. Małżeńska terapia poznawcza................................ 132
1.3. Małżeńska terapia wglądowa ................................ 132
1.4. Małżeńska terapia skoncentrowana na emocjach................. 133
1.5. Małżeńska terapia systemowa................................ 135
2. Dysfunkcje seksualne.......................................... 135
2.1. Pierwotne zaburzenia orgazmu.
Trening masturbacji z udziałem partnera....................... 136
2.2. Pierwotne i wtórne zaburzenia orgazmu.
Trening umiejętności seksualnych z udziałem partnera............ 137
2.3. Wtórne zaburzenia orgazmu i popędu. Trening umiejętności seksualnych z małżeńską terapią behawioralną.................. 138
3. Wnioski.................................................... 140
Rozdział VII
Interwencje skuteczne w kontrolowaniu psychologicznych
aspektów chorób somatycznych................................ 141
1. Ból........................................................ 141
1.1. Choroby reumatyczne...................................... 142
1.1.1. Terapia poznawczo-behewioralna........................ 142
1.1.2. Terapia wspierająco-ekspresyjna........................ 143
1.2. Syndromy chronicznego bólu................................ 143
1.2.1. Terapia behawioralną oparta na warunkowaniu instrumentalnym..................................... 144
1.2.2. Terapia poznawczo-behawioralna........................ 145
1.2.3. Biofeedback......................................... 145
1.2.4. Psychoterapia psychodynamiczna........................ 146
1.3. Neuropatyczny ból w AIDS.................................. 147
1.3.1. Terapia poznawczo-behawioralna........................ 147
1.4. Migrena................................................. 147
1.4.1. Trening relaksacji.................................... 147
1.5. Syndrom jelita drażliwego................................... 149
1.5.1. Terapia poznawczo-behawioralna........................ 149
1.5.2. Terapia poznawcza................................... 151
1.5.3. Terapia psychodynamiczna............................ 151
1.5.4. Hipnoza........................................... 152
2. Rak........................................................ 152
2.1. Trening relaksacji wspomagany wizualizacją.................... 152
2.2. Grupowa terapia poznawczo-behawioralna...................... 153
2.3. Trening rozwiązywania problemów wspomagany przez partnera..... 154
2.4. Terapia wspierająco-ekspresyjna.............................. 155
3. Zespół Tourette'a............................................. 156
3.1. Terapia behawioralną....................................... 156
4. Wnioski..................................................... 156
Rozdział VIII
Interwencje skuteczne w leczeniu
problemów klinicznych dzieci i młodzieży....................... 158
1. Zaburzenia lękowe............................................ 158
1.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z modyfikacją myślenia...... 158
2. Zaburzenia depresyjne......................................... 160
2.1. Trening umiejętności radzenia sobie........................... 160
2.2. Terapia interpersonalna..................................... 163
3. Zachowania opozycyjno-buntownicze i agresywne................... 163
3.1. Trening umiejętności poznawczo-społecznych................... 163
3.2. Trening umiejętności rodzicielskich........................... 166
4. Zachowania antyspołeczne i przestępcze........................... 170
4.1. Terapia systemowa......................................... 170
4.2. Trening umiejętności rodzicielskich........................... 171
5. Otyłość..................................................... 172
5.1. Modelowanie prawidłowych nawyków......................... 172
6. Autyzm..................................................... 173
6.1. Trening umiejętności opartych na warunkowaniu................. 173
7. Stres związany z zabiegami medycznymi........................... 174
7.1. Modelowanie............................................. 174
8. Wnioski..................................................... 175
Rozdział IX
Wspólna ocena wyników wielu badań........................... 177
1. Porównanie psychoterapii z brakiem leczenia....................... 177
2. Porównanie psychoterapii dzieci i młodzieży z brakiem leczenia........ 181
3. Porównanie psychoterapii z oddziaływaniem relacji terapeutycznej...... 184
4. Odroczone skutki psychoterapii.................................. 186
5. Porównanie efektywności różnych metod psychoterapii............... 187
6. Porównanie efektywności różnych metod leczenia dzieci i młodzieży .... 192
7. Wnioski..................................................... 193
Rozdział X
Wyniki badań eksperymentalnych nad skutecznością psychoterapii
a praktyka kliniczna ......................................... 195
1. Wartość wyników badań eksperymentalnych dla nauki................ 195
2. Wartość wyników badań eksperymentalnych dla praktyki.............. 196
3. Metody leczenia skuteczne w warunkach badań eksperymentalnych...... 200
4. Użyteczność metod leczenia skutecznych w warunkach badań eksperymentalnych dla praktyki.................................. 204
5. Wnioski..................................................... 205
Część III Czynniki związane ze skutecznością psychoterapii
Rozdział XI
Aspekty zmiany uzyskiwanej w psychoterapii.................... 209
1. Zmiana objawowa lub zmiana oceny własnej skuteczności............. 209
2. Zmiana w zakresie mechanizmów obronnych....................... 213
3. Współwystępowanie zaburzeń a wielkość zmiany.................... 216
4. Wnioski..................................................... 220
Rozdział XII
Motywacja do zmiany i do zaangażowania się
w psychoterapię............................................... 222
1. Cierpienie psychiczne jako czynnik motywujący do zmiany............ 222
2. Postrzeganie korzyści zmiany a gotowość do zmiany................. 225
3. Oczekiwanie korzyści z leczenia - wyniki badań korelacyjnych......... 227
4. Oczekiwanie korzyści z leczenia - wyniki badań eksperymentalnych..... 230
5. Oczekiwania dotyczące roli terapeuty i metody leczenia............... 235
6. Wnioski..................................................... 238
Rozdział XIII
Właściwości pacjenta a metoda leczenia........................ 239
1. Styl radzenia sobie ze stresem................................... 239
2. Opór przed wpływem.......................................... 241
3. Umiejscowienie kontroli........................................ 244
4. Jakość relacji z ludźmi......................................... 245
5. Zdolność do introspekcji i identyfikowania uczuć.................... 246
6. Wartości.................................................... 247
7. Poziom i rodzaj zaburzenia..................................... 247
8. Płeć........................................................ 249
9. Wnioski..................................................... 250
Rozdział XIV
Właściwości terapeuty związane ze skutecznością leczenia...... 252
1. Kwalifikacje i doświadczenie.................................... 252
2. Intencja wprowadzenia zmiany i chęć udzielenia pomocy.............. 255
3. Interakcja między cechami charakteru terapeutów
i cechami zachowania problemowego pacjentów..................... 256
4. Zdrowie psychiczne........................................... 257
5. Umiejscowienie źródła kontroli.................................. 259
6. Uznawane wartości............................................ 260
7. Wnioski..................................................... 261
10
Rozdział XV
Czynniki pomocne w relacji współpracy......................... 264
1. Współpraca z wiarą w użyteczność leczenia........................ 264
2. Cechy odnoszenia się terapeuty do pacjenta......................... 266
tt3. Cechy odnoszenia się pacjenta do terapeuty........................ 270
4. Komplementarność i podobieństwo zachowań...................... 271
5. Wnioski..................................................... 273
Rozdział XVI
Właściwości pacjenta, terapeuty i techniki leczenia
związane z brakiem zmiany...................................... 275
1. Wysoki poziom zaburzenia pacjenta i inwazyjna technika terapeuty...... 275
2. Brak motywacji pacjenta do zmiany i do psychoterapii................ 277
3. Bierna lub wroga reakcja terapeuty na przejawy patologii pacjenta...... 278
4. Wykorzystywanie pacjenta przez terapeutę......................... 282
5. Problemy relacyjne i technika nastawiona na indywidualną dysfunkcję . . . 284
6. Wnioski..................................................... 284
Rozdział XVII
Właściwości pacjenta i metody leczenia
związane z czasem oddziaływania psychoterapii.................. 286
1. Przeciętna efektywność leczenia krótszego i dłuższego................ 286
2. Faza procesu zmiany zachowania prezentowana przez pacjenta......... 288
3. Typ zaburzenia pacjenta........................................ 289
4. Metoda leczenia.............................................. 292
5. Wnioski..................................................... 294
Rozdział XVIII
Czynniki związane z poszukiwaniem przez pacjentów
pomocy psychologicznej i z rezygnacją z niej.................... 296
1. Motywy zgłaszania się ludzi na psychoterapię....................... 296
2. Czynniki związane z przyjęciem na psychoterapię................... 297
3. Czynniki związane z rezygnacją pacjentów z psychoterapii............ 297
3.1. Oczekiwania pacjentów dotyczące celu
i czasu trwania psychoterapii................................ 298
3.2. Kształtowanie oczekiwań pacjentów wobec psychoterapii.......... 300
3.3. Wzajemne negatywne postrzeganie się pacjenta i terapeuty......... 300
3.4. Powody rezygnacji z psychoterapii podawane przez pacjentów...... 303
4. Wnioski..................................................... 304
Bibliografia.................................................. 307
13
Część I
Metodologia badań nad skutecznością psychoterapii
Rozdział I
Strategie badawcze ........................................... 19
1. Podejście eksperymentalne w badaniu skuteczności psychoterapii....... 20
1.1. Porównanie między grupami................................. 20
1.2. Porównanie między grupami i badanie interakcji................. 22
1.3. Badanie pojedynczego przypadku............................. 24
2. Podejście obserwacyjne w badaniu czynników pośredniczących
w skuteczności psychoterapii.................................... 26
2.1. Porównanie podgrup w obrębie badanej grupy................... 26
2.2. Porównanie podgrup w obrębie badanej grupy i badanie interakcji... 27
2.3. Badanie pojedynczego przypadku ............................ 28
Rozdział II
Problemy metodologiczne badań
nad skutecznością psychoterapii................................ 32
1. Pomiar efektów psychoterapii................................... 32
2. Kontrolowanie wpływu techniki psychoterapii na efekty leczenia........ 34
3. Kontrolowanie wpływu cech pacjenta i terapeuty na efekty leczenia...... 36
4. Wykrywanie różnic między porównywanymi grupami................ 38
4.1. Wielkość próby........................................... 38
4.2. Porównania wielokrotne i miary zależne ....................... 40
4.3. Zmienność danych......................................... 41
5. Wielkość zmiany o znaczeniu praktycznym......................... 42
5.1. Porównanie z próbą bez dysfunkcji............................ 43
5.2. Porównanie z próbą dysfunkcyjną............................ 45
5.3. Porównanie z próbą dysfunkcyjną i bez dysfunkcji............... 45
5.4. Porównanie w obrębie wyników pacjenta....................... 46
5.5. Subiektywne oceny........................................ 47
6. Problemy metodologiczne związane z rezygnacją pacjentów z leczenia... 47
7. Negatywne wyniki badania...................................... 48
8. Replikacja badań............................................. 50
9. Trafność wewnętrzna i zewnętrzna............................... 50
10. Metaanaliza.................................................. 51
Część II
Skuteczność procedur psychologicznych w leczeniu specyficznych problemów klinicznych
Rozdział III
Interwencje skuteczne w leczeniu
zaburzeń lękowych, nastroju i odżywiania...................... 57
1. Lęk uogólniony............................................... 57
1.1. Terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na zmianę przekonań .. 57
1.2. Trening relaksacji......................................... 59
2. Fobia społeczna.............................................. 59
2.1. Ekspozycja na sytuacje wywołujące lęk........................ 59
2.2. Modyfikacja przekonań z ekspozycją na sytuacje wywołujące lęk.... 61
2.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk, modyfikacja przekonań
i relaksacja.............................................. 62
3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne............................... 63
3.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lękz zapobieganiem reakcji kompulsyjnej............................................. 63
3.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z zapobieganiem
reakcji kompulsyjnej wspomagana przez osobę znaczącą.......... 64
3.3. Terapia poznawcza........................................ 65
4. Agorafobia.................................................. 66
4.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk......................... 66
4.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk wspomagana przez partnera.... 68
5. Panika...................................................... 70
5.1. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 70
5.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk......................... 74
5.3. Trening relaksacji......................................... 75
6. Zaburzenie stresu pourazowego................................. 76
6.1. Ekspozycja w wyobraźni na bodźce wywołujące lęk.............. 77
6.2. Trening radzenia sobie ze stresem............................. 78
6.3. Odczulanie wspomagane ruchami gałek ocznych................. 79
6.4. Odczulanie wspomagane pisaniem............................ 80
6.5. Terapia poznawcza......................................... 80
7. Zaburzenia nastroju........................................... 81
7.1. Terapia poznawczo-behawioralna nastawiona na zmianę przekonań ... 81
7.2. Terapia behawioralna nastawiona na aktywizowanie pacjenta....... 84
7.3. Trening rozwiązywania problemów........................... 85
7.4. Terapia interpersonalna nastawiona na rozwiązanie
problemów w relacjach..................................... 86
7.5. Terapia małżeńska......................................... 87
7.6. Zapobieganie nawrotom depresji............................. 90
8. Zaburzenia odżywiania......................................... 92
8.1. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 92
8.2. Terapia poznawczo-behawioralna wspomagana przez partnera...... 96
8.3. Porażka terapii behawioralno-poznawczej
i zmiana metody leczenia................................... 96
8.4. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z zapobieganiem reakcji wymiotowania............................................ 97
9. Wnioski..................................................... 98
Rozdział IV
Interwencje skuteczne w leczeniu uzależnień.................... 100
1. Nadużywanie alkoholu i uzależnienie od alkoholu................... 100
1.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące pragnienie picia alkoholu....... 100
1.2. Trening umiejętności społecznych............................ 101
1.3. Terapia behawioralna wspomagana przez osoby znaczące.......... 102
1.4. Małżeńska terapia behawioralna.............................. 104
2. Uzależnienie od narkotyku...................................... 106
2.1. Terapia wspierająco-ekspresyjna.............................. 107
2.2. Trening zapobiegania nawrotom zażywania narkotyku............. 108
2.3. Terapia behawioralna oparta na stosowaniu wzmocnień........... 109
3. Uzależnienie od nikotyny....................................... 110
3.1. Terapia behawioralna...................................... 110
3.2. Terapia poznawczo-behawioralna............................. 111
4. Wnioski.................................................... 112
Rozdział V
Interwencje skuteczne w leczeniu zaburzeń osobowości
i w zapobieganiu nawrotom schizofrenii......................... 113
1. Zaburzenia osobowości........................................ 113
1.1. Psychoterapia psychodynamiczna i społeczna rehabilitacja......... 113
1.2. Terapia behawioralna...................................... 116
1.3. Porównanie terapii psychodynamicznej i poznawczo-behawioralnej ... 119
2. Schizofrenia................................................. 121
2.1. Trening umiejętności społecznych............................ 121
2.2. Stosowanie wzmocnień..................................... 123
2.3. Interwencje rodzinne....................................... 123
2.3.1. Behawioralna terapia rodzinna.......................... 125
2.3.2. Rodzinna terapia wspierająca........................... 126
2.3.3. Terapia systemowa................................... 126
3. Wnioski.................................................... 127
Rozdział VI
Interwencje skuteczne w rozwiązywaniu problemów małżeńskich
i leczeniu dysfunkcji seksualnych.............................. 128
1. Problemy małżeńskie.......................................... 128
1.1. Behawioralna terapia małżeńska.............................. 128
1.2. Małżeńska terapia poznawcza................................ 132
1.3. Małżeńska terapia wglądowa ................................ 132
1.4. Małżeńska terapia skoncentrowana na emocjach................. 133
1.5. Małżeńska terapia systemowa................................ 135
2. Dysfunkcje seksualne.......................................... 135
2.1. Pierwotne zaburzenia orgazmu.
Trening masturbacji z udziałem partnera....................... 136
2.2. Pierwotne i wtórne zaburzenia orgazmu.
Trening umiejętności seksualnych z udziałem partnera............ 137
2.3. Wtórne zaburzenia orgazmu i popędu. Trening umiejętności seksualnych z małżeńską terapią behawioralną.................. 138
3. Wnioski.................................................... 140
Rozdział VII
Interwencje skuteczne w kontrolowaniu psychologicznych
aspektów chorób somatycznych................................ 141
1. Ból........................................................ 141
1.1. Choroby reumatyczne...................................... 142
1.1.1. Terapia poznawczo-behewioralna........................ 142
1.1.2. Terapia wspierająco-ekspresyjna........................ 143
1.2. Syndromy chronicznego bólu................................ 143
1.2.1. Terapia behawioralną oparta na warunkowaniu instrumentalnym..................................... 144
1.2.2. Terapia poznawczo-behawioralna........................ 145
1.2.3. Biofeedback......................................... 145
1.2.4. Psychoterapia psychodynamiczna........................ 146
1.3. Neuropatyczny ból w AIDS.................................. 147
1.3.1. Terapia poznawczo-behawioralna........................ 147
1.4. Migrena................................................. 147
1.4.1. Trening relaksacji.................................... 147
1.5. Syndrom jelita drażliwego................................... 149
1.5.1. Terapia poznawczo-behawioralna........................ 149
1.5.2. Terapia poznawcza................................... 151
1.5.3. Terapia psychodynamiczna............................ 151
1.5.4. Hipnoza........................................... 152
2. Rak........................................................ 152
2.1. Trening relaksacji wspomagany wizualizacją.................... 152
2.2. Grupowa terapia poznawczo-behawioralna...................... 153
2.3. Trening rozwiązywania problemów wspomagany przez partnera..... 154
2.4. Terapia wspierająco-ekspresyjna.............................. 155
3. Zespół Tourette'a............................................. 156
3.1. Terapia behawioralną....................................... 156
4. Wnioski..................................................... 156
Rozdział VIII
Interwencje skuteczne w leczeniu
problemów klinicznych dzieci i młodzieży....................... 158
1. Zaburzenia lękowe............................................ 158
1.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk z modyfikacją myślenia...... 158
2. Zaburzenia depresyjne......................................... 160
2.1. Trening umiejętności radzenia sobie........................... 160
2.2. Terapia interpersonalna..................................... 163
3. Zachowania opozycyjno-buntownicze i agresywne................... 163
3.1. Trening umiejętności poznawczo-społecznych................... 163
3.2. Trening umiejętności rodzicielskich........................... 166
4. Zachowania antyspołeczne i przestępcze........................... 170
4.1. Terapia systemowa......................................... 170
4.2. Trening umiejętności rodzicielskich........................... 171
5. Otyłość..................................................... 172
5.1. Modelowanie prawidłowych nawyków......................... 172
6. Autyzm..................................................... 173
6.1. Trening umiejętności opartych na warunkowaniu................. 173
7. Stres związany z zabiegami medycznymi........................... 174
7.1. Modelowanie............................................. 174
8. Wnioski..................................................... 175
Rozdział IX
Wspólna ocena wyników wielu badań........................... 177
1. Porównanie psychoterapii z brakiem leczenia....................... 177
2. Porównanie psychoterapii dzieci i młodzieży z brakiem leczenia........ 181
3. Porównanie psychoterapii z oddziaływaniem relacji terapeutycznej...... 184
4. Odroczone skutki psychoterapii.................................. 186
5. Porównanie efektywności różnych metod psychoterapii............... 187
6. Porównanie efektywności różnych metod leczenia dzieci i młodzieży .... 192
7. Wnioski..................................................... 193
Rozdział X
Wyniki badań eksperymentalnych nad skutecznością psychoterapii
a praktyka kliniczna ......................................... 195
1. Wartość wyników badań eksperymentalnych dla nauki................ 195
2. Wartość wyników badań eksperymentalnych dla praktyki.............. 196
3. Metody leczenia skuteczne w warunkach badań eksperymentalnych...... 200
4. Użyteczność metod leczenia skutecznych w warunkach badań eksperymentalnych dla praktyki.................................. 204
5. Wnioski..................................................... 205
Część III Czynniki związane ze skutecznością psychoterapii
Rozdział XI
Aspekty zmiany uzyskiwanej w psychoterapii.................... 209
1. Zmiana objawowa lub zmiana oceny własnej skuteczności............. 209
2. Zmiana w zakresie mechanizmów obronnych....................... 213
3. Współwystępowanie zaburzeń a wielkość zmiany.................... 216
4. Wnioski..................................................... 220
Rozdział XII
Motywacja do zmiany i do zaangażowania się
w psychoterapię............................................... 222
1. Cierpienie psychiczne jako czynnik motywujący do zmiany............ 222
2. Postrzeganie korzyści zmiany a gotowość do zmiany................. 225
3. Oczekiwanie korzyści z leczenia - wyniki badań korelacyjnych......... 227
4. Oczekiwanie korzyści z leczenia - wyniki badań eksperymentalnych..... 230
5. Oczekiwania dotyczące roli terapeuty i metody leczenia............... 235
6. Wnioski..................................................... 238
Rozdział XIII
Właściwości pacjenta a metoda leczenia........................ 239
1. Styl radzenia sobie ze stresem................................... 239
2. Opór przed wpływem.......................................... 241
3. Umiejscowienie kontroli........................................ 244
4. Jakość relacji z ludźmi......................................... 245
5. Zdolność do introspekcji i identyfikowania uczuć.................... 246
6. Wartości.................................................... 247
7. Poziom i rodzaj zaburzenia..................................... 247
8. Płeć........................................................ 249
9. Wnioski..................................................... 250
Rozdział XIV
Właściwości terapeuty związane ze skutecznością leczenia...... 252
1. Kwalifikacje i doświadczenie.................................... 252
2. Intencja wprowadzenia zmiany i chęć udzielenia pomocy.............. 255
3. Interakcja między cechami charakteru terapeutów
i cechami zachowania problemowego pacjentów..................... 256
4. Zdrowie psychiczne........................................... 257
5. Umiejscowienie źródła kontroli.................................. 259
6. Uznawane wartości............................................ 260
7. Wnioski..................................................... 261
10
Rozdział XV
Czynniki pomocne w relacji współpracy......................... 264
1. Współpraca z wiarą w użyteczność leczenia........................ 264
2. Cechy odnoszenia się terapeuty do pacjenta......................... 266
tt3. Cechy odnoszenia się pacjenta do terapeuty........................ 270
4. Komplementarność i podobieństwo zachowań...................... 271
5. Wnioski..................................................... 273
Rozdział XVI
Właściwości pacjenta, terapeuty i techniki leczenia
związane z brakiem zmiany...................................... 275
1. Wysoki poziom zaburzenia pacjenta i inwazyjna technika terapeuty...... 275
2. Brak motywacji pacjenta do zmiany i do psychoterapii................ 277
3. Bierna lub wroga reakcja terapeuty na przejawy patologii pacjenta...... 278
4. Wykorzystywanie pacjenta przez terapeutę......................... 282
5. Problemy relacyjne i technika nastawiona na indywidualną dysfunkcję . . . 284
6. Wnioski..................................................... 284
Rozdział XVII
Właściwości pacjenta i metody leczenia
związane z czasem oddziaływania psychoterapii.................. 286
1. Przeciętna efektywność leczenia krótszego i dłuższego................ 286
2. Faza procesu zmiany zachowania prezentowana przez pacjenta......... 288
3. Typ zaburzenia pacjenta........................................ 289
4. Metoda leczenia.............................................. 292
5. Wnioski..................................................... 294
Rozdział XVIII
Czynniki związane z poszukiwaniem przez pacjentów
pomocy psychologicznej i z rezygnacją z niej.................... 296
1. Motywy zgłaszania się ludzi na psychoterapię....................... 296
2. Czynniki związane z przyjęciem na psychoterapię................... 297
3. Czynniki związane z rezygnacją pacjentów z psychoterapii............ 297
3.1. Oczekiwania pacjentów dotyczące celu
i czasu trwania psychoterapii................................ 298
3.2. Kształtowanie oczekiwań pacjentów wobec psychoterapii.......... 300
3.3. Wzajemne negatywne postrzeganie się pacjenta i terapeuty......... 300
3.4. Powody rezygnacji z psychoterapii podawane przez pacjentów...... 303
4. Wnioski..................................................... 304
Bibliografia.................................................. 307