Dane szczegółowe książki
Powszechna historia państwa i prawa : wybór tekstów źródłowych / Ptak, Marian (1950-); Kinstler, Marek
Tytuł
Powszechna historia państwa i prawa : wybór tekstów źródłowych
Wydawnictwo
Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1999
Numer wydania
3 popr.
ISBN
8322919727
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 11
Wykaz źródeł i skrótów 13
Państwa antyczne
1. Kodeks sumeryjskiego króla Ur-Nammu z ok. 2060 r. p.n.e 19
2. Kodeks Hammurabiego z ok. 1700 r. p.n.e 19
3. Władza królewska w Sparcie według Herodota 22
4. Ustrój polityczny Aten w IV w. p.n.e, w świetle Politei Arystotelesa 23
5. Ustrój polityczny republiki rzymskiej w świetle Dziejów Polibiusza 25
6. Cassius Dio Cocceianus o pryncypacie Augusta 27
7. Instytucje Justyniana z 21 listopada 533 r 29
Państwo frankońskie
1. Prawo salickie (Lex Salica Francomm) z 507-511 r 37
2. Akt prekaryjny - formularz 39
3. Akt komendacyjny-formularz 40
4. Akt sprzedaży wolności - formularz 40
5. Przywilej immunitetowy - formularz 40
6. Kapitularz Ludwika Pobożnego „de villis" z 794/5 r 41
7. Kapitularz Karola Wielkiego z 802 r 46
8. Przywilej Ludwika Pobożnego dla jego wasala Jana z Narbonny z 1 stycznia 815 r. 48
9. Traktat w Verdun z sierpnia 843 r 49
10. Kapitularz Karola Łysego z Mersen z 847 r 50
11. Kapitularz Karola Łysego z Quiersy z 877 r 50
Francja
1. Postępowanie wzorowego wasala - z listu Fulberta, biskupa z Chartres, do księcia Akwitanii, Wilhelma V - 1020 r 51
2. Statutowa teoria następstwa tronu z 1420 r. - z traktatu Jana de Terra Rubea 51
3. Coutume de Paris z 1510 r 53
4. Konkordat boloński z 1516 r 56
5. Listy patentowe Henryka III Walezjusza potwierdzające statuty (cechu) krawców ubiorów, zarejestrowane w Parlamencie 2 września 1583 r 57
6. Stany Generalne z 1614 r. w pamiętnikach kardynała Richelieu 57
7. Absolutyzm we Francji - wypowiedzi Ludwika XIII z 1632 i 1641 r 58
8. Stany Generalne w pamiętnikach Colberta 59
6
9. Rady królewskie we Francji w relacji Spanheima z 1690 r 60
10. Ludwik XIV do Parlamentu w dniu 3 marca 1766 r 62
11. Dekret o zniesieniu powinności feudalnych z 4/5 sierpnia 1789 r 62
12. Deklaracja praw człowieka i obywatela z 26 sierpnia 1789 r 63
13. Ustawa Le Chapelier z 14 czerwca 1791 r 65
14. Konstytucja francuska z 3 września 1791 r 66
15. Dekret o aktach stanu cywilnego, małżeństwie i rozwodzie z 20-25 września 1792 r 71
16. Dekret o rozwodzie z 20-22 września 1792 r 73
17. Dekret o likwidacji monarchii z 21-22 września 1792 r 73
18. Dekret o ustanowieniu republiki z 25 września 1792 r 74
19. Deklaracja praw człowieka i obywatela z 24 czerwca 1793 r 74
20. Ustawa konstytucyjna z 24 czerwca 1793 r 77
21. Deklaracja praw i obowiązków człowieka i obywatela z 22 sierpnia 1795 r 79
22. Konstytucja Republiki Francuskiej z 22 sierpnia 1795 r 79
23. Konstytucja Republiki Francuskiej z 13 grudnia 1799 r 81
24. Układ pomiędzy rządem francuskim a Jego Świątobliwością Piusem VII z 15 lipca 1801 r 85
25. Senatus-consultum organiczne z 4 sierpnia 1802 r 86
26. Kodeks Napoleona z 21 marca 1804 r 87
27. Senatus-consultum organiczne z 18 maja 1804 r 94
28. Kodeks postępowania cywilnego z 1 stycznia 1806 r 95
29. Karta konstytucyjna z 4 czerwca 1814 r 96
30. Karta konstytucyjna z 14 sierpnia 1830 r 98
31. Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 listopada 1848 r 99
32. Konstytucja z 14 stycznia 1852 r 103
33. Senatus-consultum z 7 listopada 1852 r 104
34. Manifest delegatów Izby Federalnej Stowarzyszeń Robotniczych oraz paryskiej sekcji Międzynarodówki z 23-24 marca 1871 r 105
35. Deklaracja programowa Komuny Paryskiej z 19 kwietnia 1871 r 106
36. Ustawa o organizacji Senatu z 24 lutego 1875 r 107
37. Ustawa o organizacji władz publicznych z 25 lutego 1875 r 107
38. Ustawa konstytucyjna o stosunkach między władzami publicznymi z 16 lipca 1875 r 108
39. Ustawa konstytucyjna z 11 lipca 1940 r 109
40. Akt konstytucyjny 1 z 12 lipca 1940 r 110
41. Akt konstytucyjny 2 z 12 lipca 1940 r 110
42. Ordonans nr 1 dotyczący organizacji władz publicznych na czas wojny i ustanowienia Rady Obrony Imperium z 27 października 1940 r 110
43. Deklaracja Organiczna z 27 października 1940 r 111
44. Ordonans nr 45-1836 z 17 sierpnia 1945 r. wprowadzający konsultację ludu francuskiego w drodze referendum 112
45. Konstytucja Republiki Francuskiej z 13 października 1946 r 113
46. Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 października 1958 r., według stanu prawnego na dzień 31 grudnia 1969 r 118
Państwa niemieckie i Austria
1. Przywilej targowy cesarza Ottona I dla arcybiskupstwa hamburskiego z 10 sierpnia 965 r 127
7
2. Przywilej cesarza Fryderyka I dla ludności żydowskiej z 6 kwietnia 1157 r 127
3. Przywilej cesarza Fryderyka II dla króla czeskiego z 26 września 1212 r 130
4. Zwierciadło Saskie z 1220-1235 r 131
5. Przywilej Fryderyka II dla książąt niemieckich (Statutum in favorem principum) z maja 1232 r 135
6. Ustawa Licet iuris cesarza Ludwika Bawarczyka z 6 września 1338 r 137
7. Złota Bulla cesarza Karola IV, cz. I (Cap. 1-23) ogłoszona w Norymberdze 10 stycznia 1356 r.,cz. II (Cap. 24-31) w Metzu 25 grudnia 1356 r 138
8. Constitutio Criminalis Carolina z 1532 r 145
9. Pokój religijny w Augsburgu z 25 września 1555 r 148
10. Sejm Rzeszy (Reichstag) w świetle traktatu z końca XVI w 152
11. Pokoje westfalskie z 1648 r 155
12. Instrukcja Fryderyka Wilhelma I dla Generalnego Dyrektorium z 1722 r 159
13. Constitutio Criminalis Theresiana z 31 grudnia 1768 r 165
14. Landrecht pruski z 5 lutego 1794 r 168
15. Cesarski patent o przyjęciu tytułu cesarza Austrii z 10 sierpnia 1804 r 171
16. Akt Związku Reńskiego z 12 lipca 1806 r 172
17. Deklaracja cesarza Franciszka II o złożeniu niemieckiej korony cesarskiej z 6 sierpnia 1806 r 173
18. Austriackie prawo cywilne (ABGB) z 1 czerwca 1811 r 174
19. Niemiecki akt związkowy z 8 czerwca 1815 r 176
20. Wiedeński akt końcowy konferencji ministrów z 15 maja 1820 r 181
21. Konstytucja Królestwa Pruskiego z 31 stycznia 1850 r 184
22. Cesarski patent z 26 lutego 1861 r 186
23. Statut Krajowy i ordynacja wyborcza sejmowa dla Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim z 1861 r., wraz z późniejszymi zmianami 187
24. Ustawa o odpowiedzialności ministrów dla królestw i krajów reprezentowanych w Radzie Państwa z 25 lipca 1867 r 188
25. Państwowa ustawa zasadnicza o władzy sędziowskiej z 20 grudnia 1867 r 189
26. Państwowa ustawa zasadnicza o pełnieniu władzy rządowej i wykonawczej z 21 grudnia 1867 r 190
27. Ustawa zmieniająca ustawę zasadniczą o reprezentacji państwa z 26 lutego 1861 r. z dnia 21 grudnia 1867 r 191
28. Ustawa o sprawach wspólnych dla obu części monarchii austro-węgierskiej z 21 grudnia 1867 r 193
29. Konstytucja II Rzeszy Niemieckiej z 16 kwietnia 1871 r 195
30. Niemieckie prawo cywilne (BGB) z 18 sierpnia 1896 r 201
31. Ordynacja wyborcza do Rady Państwa z 26 stycznia 1907 r 203
32. Konstytucja Rzeszy Niemieckiej z 11 sierpnia 1919 r 204
33. Konstytucja Austrii z 1 października 1920 r 238
34. Konstytucja Wolnego Państwa Pruskiego z 30 listopada 1920 r 250
35. Rozporządzenie Prezydenta Rzeszy o ochronie narodu i państwa z 28 lutego 1933 r. 258
36. Ustawa o zabezpieczeniu narodu i państwa przed nieszczęściem z 24 marca 1933 r. 258
37. Ustawa o wymierzaniu i wykonywaniu kary śmierci z 29 marca 1933 r 259
38. Ustawa o głowie państwa Rzeszy Niemieckiej z 1 sierpnia 1934 r 259
39. Pismo Kanclerza Rzeszy z 2 sierpnia 1934 r. dotyczące wprowadzenia w życie ustawy o głowie państwa w Rzeszy Niemieckiej z 1 sierpnia 1934 r 260
40. Tajna ustawa o następstwie wodza i kanclerza Rzeszy z 13 grudnia 1934 r 260
41. Ustawa o ochronie niemieckiej krwi i czci z 15 września 1935 r 260
8
42. Ustawa o obywatelstwie Rzeszy z 15 września 1935 r 261
43. Pierwsze rozporządzenie wykonawcze do ustawy o obywatelstwie Rzeszy z 14 listopada 1935 r 261
44. Ustawa nr 46 Sojuszniczej Rady Kontroli o likwidacji Państwa Pruskiego z 25 lutego 1947 r 262
45. Ustawa zasadnicza Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 r., z uwzględnieniem późniejszych zmian 263
46. Konstytucja Niemieckiej Republiki Demokratycznej z 7 października 1949 r 275
47. Konstytucja Niemieckiej Republiki Demokratycznej z 4 kwietnia 1968 r 278
Anglia
1. Wielka Karta Wolności (Magna Charta Libertatum) z 15 czerwca 1215 r 282
2. Statut o podatkach (De tallagio non concedendo) z 1297 r 292
3. Ustawa o Sądzie Izby Gwiaździstej z 1487 r 293
4. Ustawa o głowie kościoła z 1534 r 293
5. Statut o proklamacjach z 1539 r 294
6. Opis funkcjonowania parlamentu angielskiego z 1577 r 297
7. Petycja o prawa (Petition of Rights) z 1628 r 299
8. Instrument Rządzenia z 16 grudnia 1653 r 302
9. Habeas Corpus Act z 1679 r 304
10. Bill o prawach (Bill of Rights) z 13 lutego 1689 r 310
11. Ustawa o unii ze Szkocją (The Union with Scotland Act) z 1706 r 314
12. Ustawa o unii z Irlandią z 1800 r 318
13. Ustawa o reprezentacji ludu Anglii i Walii w Parlamencie z 7 czerwca 1832 r 320
14. Ustawa o Parlamencie (The Parliament Act) z 1911 r. z uwzględnieniem zmian z 1949 r 321
15. Ustawa o ministrach Korony (The Ministers of the Crown Act) z 1937 r 324
Stany Zjednoczone
1. Umowa na „Mayflower" z 11 listopada 1620 r 328
2. Deklaracja praw Wirginii z 12 czerwca 1776 r 328
3. Deklaracja Niepodległości z 4 lipca 1776 r 331
4. Artykuły Konfederacji z 9 lipca 1778 r 334
5. Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki z 17 września 1787 r. wraz z poprawkami (1-27) 341
Ruś Kijowska, Rosja i Związek Radziecki
1. Traktat (dogowor) rusko-bizantyjski za kniazia Olega z 911 r 360
2. Prawda Ruska z XI i XII w 361
3. Władza Iwana Groźnego nad bojarami w świetle dziennika Samuela Pepysa 370
4. Ukaz o zbiegłych poddanych z 24 listopada 1597 r 370
5. Zbiór praw (sobornoje ułożenije) cara Aleksego Michajłowicza z 1649 r 371
6. Dekret Piotra I o organizacji kolegiów państwowych z 28 lutego 1720 r 371
7. Pokój nysztadzki i przyjęcie przez Piotra I tytułu Imperatora Wszechrosji w dniu 22 października 1721 r 372
8. Przywilej Katarzyny II dla szlachty z 21 kwietnia 1785 r 373
9. Dekret o prawach i obowiązkach senatu z 8(20) września l'802 r 374
10. Manifest o utworzeniu ministerstw z 8 września 1802 r 377
11. Ukaz cara Aleksandra II o chłopach zwolnionych z pańszczyzny z 19 lutego 1861 r. 381
9
12. Manifest cara Mikołaja II o powołaniu Dumy Państwowej z 6 sierpnia 1905 r 381
13. Manifest cara Mikołaja II z 17 października 1905 r 382
14. Manifest cara Mikołaja II o zmianie organizacji Dumy Państwowej i Rady Państwa z 20 lutego 1906 r 382
15. Abdykacja cara Mikołaja II z 2(15) marca 1917 r 383
16. Deklaracja Rządu Tymczasowego o jego składzie i zadaniach z 3 marca 1917 r. 385
17. Dekret Rządu Tymczasowego o powołaniu Dyrektoriatu i o ustanowieniu ustroju republikańskiego z 1 września 1917 r 386
18. Manifest ogólnorosyjskiego zjazdu Rad Delegatów do robotników, żołnierzy, chłopów z 26 października (8 listopada) 1917 r 387
19. Dekret o pokoju z 26 października 1917 r 387
20. Dekret o ziemi z 26 października 1917 r 389
21. Deklaracja praw narodów Rosji z 15 listopada 1917 r 392
22. Deklaracja praw ludu pracującego i wyzyskiwanego z 12(25) stycznia 1918 r 393
23. Konstytucja Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Rad z 10 lipca 1918 r 395
24. Konstytucja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z 5 grudnia 1936 r. wraz ze zmianami i uzupełnieniami uchwalonymi 10 marca 1951 r 408
25. Konstytucja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z 7 października 1977 r 432
Wykaz źródeł i skrótów 13
Państwa antyczne
1. Kodeks sumeryjskiego króla Ur-Nammu z ok. 2060 r. p.n.e 19
2. Kodeks Hammurabiego z ok. 1700 r. p.n.e 19
3. Władza królewska w Sparcie według Herodota 22
4. Ustrój polityczny Aten w IV w. p.n.e, w świetle Politei Arystotelesa 23
5. Ustrój polityczny republiki rzymskiej w świetle Dziejów Polibiusza 25
6. Cassius Dio Cocceianus o pryncypacie Augusta 27
7. Instytucje Justyniana z 21 listopada 533 r 29
Państwo frankońskie
1. Prawo salickie (Lex Salica Francomm) z 507-511 r 37
2. Akt prekaryjny - formularz 39
3. Akt komendacyjny-formularz 40
4. Akt sprzedaży wolności - formularz 40
5. Przywilej immunitetowy - formularz 40
6. Kapitularz Ludwika Pobożnego „de villis" z 794/5 r 41
7. Kapitularz Karola Wielkiego z 802 r 46
8. Przywilej Ludwika Pobożnego dla jego wasala Jana z Narbonny z 1 stycznia 815 r. 48
9. Traktat w Verdun z sierpnia 843 r 49
10. Kapitularz Karola Łysego z Mersen z 847 r 50
11. Kapitularz Karola Łysego z Quiersy z 877 r 50
Francja
1. Postępowanie wzorowego wasala - z listu Fulberta, biskupa z Chartres, do księcia Akwitanii, Wilhelma V - 1020 r 51
2. Statutowa teoria następstwa tronu z 1420 r. - z traktatu Jana de Terra Rubea 51
3. Coutume de Paris z 1510 r 53
4. Konkordat boloński z 1516 r 56
5. Listy patentowe Henryka III Walezjusza potwierdzające statuty (cechu) krawców ubiorów, zarejestrowane w Parlamencie 2 września 1583 r 57
6. Stany Generalne z 1614 r. w pamiętnikach kardynała Richelieu 57
7. Absolutyzm we Francji - wypowiedzi Ludwika XIII z 1632 i 1641 r 58
8. Stany Generalne w pamiętnikach Colberta 59
6
9. Rady królewskie we Francji w relacji Spanheima z 1690 r 60
10. Ludwik XIV do Parlamentu w dniu 3 marca 1766 r 62
11. Dekret o zniesieniu powinności feudalnych z 4/5 sierpnia 1789 r 62
12. Deklaracja praw człowieka i obywatela z 26 sierpnia 1789 r 63
13. Ustawa Le Chapelier z 14 czerwca 1791 r 65
14. Konstytucja francuska z 3 września 1791 r 66
15. Dekret o aktach stanu cywilnego, małżeństwie i rozwodzie z 20-25 września 1792 r 71
16. Dekret o rozwodzie z 20-22 września 1792 r 73
17. Dekret o likwidacji monarchii z 21-22 września 1792 r 73
18. Dekret o ustanowieniu republiki z 25 września 1792 r 74
19. Deklaracja praw człowieka i obywatela z 24 czerwca 1793 r 74
20. Ustawa konstytucyjna z 24 czerwca 1793 r 77
21. Deklaracja praw i obowiązków człowieka i obywatela z 22 sierpnia 1795 r 79
22. Konstytucja Republiki Francuskiej z 22 sierpnia 1795 r 79
23. Konstytucja Republiki Francuskiej z 13 grudnia 1799 r 81
24. Układ pomiędzy rządem francuskim a Jego Świątobliwością Piusem VII z 15 lipca 1801 r 85
25. Senatus-consultum organiczne z 4 sierpnia 1802 r 86
26. Kodeks Napoleona z 21 marca 1804 r 87
27. Senatus-consultum organiczne z 18 maja 1804 r 94
28. Kodeks postępowania cywilnego z 1 stycznia 1806 r 95
29. Karta konstytucyjna z 4 czerwca 1814 r 96
30. Karta konstytucyjna z 14 sierpnia 1830 r 98
31. Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 listopada 1848 r 99
32. Konstytucja z 14 stycznia 1852 r 103
33. Senatus-consultum z 7 listopada 1852 r 104
34. Manifest delegatów Izby Federalnej Stowarzyszeń Robotniczych oraz paryskiej sekcji Międzynarodówki z 23-24 marca 1871 r 105
35. Deklaracja programowa Komuny Paryskiej z 19 kwietnia 1871 r 106
36. Ustawa o organizacji Senatu z 24 lutego 1875 r 107
37. Ustawa o organizacji władz publicznych z 25 lutego 1875 r 107
38. Ustawa konstytucyjna o stosunkach między władzami publicznymi z 16 lipca 1875 r 108
39. Ustawa konstytucyjna z 11 lipca 1940 r 109
40. Akt konstytucyjny 1 z 12 lipca 1940 r 110
41. Akt konstytucyjny 2 z 12 lipca 1940 r 110
42. Ordonans nr 1 dotyczący organizacji władz publicznych na czas wojny i ustanowienia Rady Obrony Imperium z 27 października 1940 r 110
43. Deklaracja Organiczna z 27 października 1940 r 111
44. Ordonans nr 45-1836 z 17 sierpnia 1945 r. wprowadzający konsultację ludu francuskiego w drodze referendum 112
45. Konstytucja Republiki Francuskiej z 13 października 1946 r 113
46. Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 października 1958 r., według stanu prawnego na dzień 31 grudnia 1969 r 118
Państwa niemieckie i Austria
1. Przywilej targowy cesarza Ottona I dla arcybiskupstwa hamburskiego z 10 sierpnia 965 r 127
7
2. Przywilej cesarza Fryderyka I dla ludności żydowskiej z 6 kwietnia 1157 r 127
3. Przywilej cesarza Fryderyka II dla króla czeskiego z 26 września 1212 r 130
4. Zwierciadło Saskie z 1220-1235 r 131
5. Przywilej Fryderyka II dla książąt niemieckich (Statutum in favorem principum) z maja 1232 r 135
6. Ustawa Licet iuris cesarza Ludwika Bawarczyka z 6 września 1338 r 137
7. Złota Bulla cesarza Karola IV, cz. I (Cap. 1-23) ogłoszona w Norymberdze 10 stycznia 1356 r.,cz. II (Cap. 24-31) w Metzu 25 grudnia 1356 r 138
8. Constitutio Criminalis Carolina z 1532 r 145
9. Pokój religijny w Augsburgu z 25 września 1555 r 148
10. Sejm Rzeszy (Reichstag) w świetle traktatu z końca XVI w 152
11. Pokoje westfalskie z 1648 r 155
12. Instrukcja Fryderyka Wilhelma I dla Generalnego Dyrektorium z 1722 r 159
13. Constitutio Criminalis Theresiana z 31 grudnia 1768 r 165
14. Landrecht pruski z 5 lutego 1794 r 168
15. Cesarski patent o przyjęciu tytułu cesarza Austrii z 10 sierpnia 1804 r 171
16. Akt Związku Reńskiego z 12 lipca 1806 r 172
17. Deklaracja cesarza Franciszka II o złożeniu niemieckiej korony cesarskiej z 6 sierpnia 1806 r 173
18. Austriackie prawo cywilne (ABGB) z 1 czerwca 1811 r 174
19. Niemiecki akt związkowy z 8 czerwca 1815 r 176
20. Wiedeński akt końcowy konferencji ministrów z 15 maja 1820 r 181
21. Konstytucja Królestwa Pruskiego z 31 stycznia 1850 r 184
22. Cesarski patent z 26 lutego 1861 r 186
23. Statut Krajowy i ordynacja wyborcza sejmowa dla Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim z 1861 r., wraz z późniejszymi zmianami 187
24. Ustawa o odpowiedzialności ministrów dla królestw i krajów reprezentowanych w Radzie Państwa z 25 lipca 1867 r 188
25. Państwowa ustawa zasadnicza o władzy sędziowskiej z 20 grudnia 1867 r 189
26. Państwowa ustawa zasadnicza o pełnieniu władzy rządowej i wykonawczej z 21 grudnia 1867 r 190
27. Ustawa zmieniająca ustawę zasadniczą o reprezentacji państwa z 26 lutego 1861 r. z dnia 21 grudnia 1867 r 191
28. Ustawa o sprawach wspólnych dla obu części monarchii austro-węgierskiej z 21 grudnia 1867 r 193
29. Konstytucja II Rzeszy Niemieckiej z 16 kwietnia 1871 r 195
30. Niemieckie prawo cywilne (BGB) z 18 sierpnia 1896 r 201
31. Ordynacja wyborcza do Rady Państwa z 26 stycznia 1907 r 203
32. Konstytucja Rzeszy Niemieckiej z 11 sierpnia 1919 r 204
33. Konstytucja Austrii z 1 października 1920 r 238
34. Konstytucja Wolnego Państwa Pruskiego z 30 listopada 1920 r 250
35. Rozporządzenie Prezydenta Rzeszy o ochronie narodu i państwa z 28 lutego 1933 r. 258
36. Ustawa o zabezpieczeniu narodu i państwa przed nieszczęściem z 24 marca 1933 r. 258
37. Ustawa o wymierzaniu i wykonywaniu kary śmierci z 29 marca 1933 r 259
38. Ustawa o głowie państwa Rzeszy Niemieckiej z 1 sierpnia 1934 r 259
39. Pismo Kanclerza Rzeszy z 2 sierpnia 1934 r. dotyczące wprowadzenia w życie ustawy o głowie państwa w Rzeszy Niemieckiej z 1 sierpnia 1934 r 260
40. Tajna ustawa o następstwie wodza i kanclerza Rzeszy z 13 grudnia 1934 r 260
41. Ustawa o ochronie niemieckiej krwi i czci z 15 września 1935 r 260
8
42. Ustawa o obywatelstwie Rzeszy z 15 września 1935 r 261
43. Pierwsze rozporządzenie wykonawcze do ustawy o obywatelstwie Rzeszy z 14 listopada 1935 r 261
44. Ustawa nr 46 Sojuszniczej Rady Kontroli o likwidacji Państwa Pruskiego z 25 lutego 1947 r 262
45. Ustawa zasadnicza Republiki Federalnej Niemiec z 23 maja 1949 r., z uwzględnieniem późniejszych zmian 263
46. Konstytucja Niemieckiej Republiki Demokratycznej z 7 października 1949 r 275
47. Konstytucja Niemieckiej Republiki Demokratycznej z 4 kwietnia 1968 r 278
Anglia
1. Wielka Karta Wolności (Magna Charta Libertatum) z 15 czerwca 1215 r 282
2. Statut o podatkach (De tallagio non concedendo) z 1297 r 292
3. Ustawa o Sądzie Izby Gwiaździstej z 1487 r 293
4. Ustawa o głowie kościoła z 1534 r 293
5. Statut o proklamacjach z 1539 r 294
6. Opis funkcjonowania parlamentu angielskiego z 1577 r 297
7. Petycja o prawa (Petition of Rights) z 1628 r 299
8. Instrument Rządzenia z 16 grudnia 1653 r 302
9. Habeas Corpus Act z 1679 r 304
10. Bill o prawach (Bill of Rights) z 13 lutego 1689 r 310
11. Ustawa o unii ze Szkocją (The Union with Scotland Act) z 1706 r 314
12. Ustawa o unii z Irlandią z 1800 r 318
13. Ustawa o reprezentacji ludu Anglii i Walii w Parlamencie z 7 czerwca 1832 r 320
14. Ustawa o Parlamencie (The Parliament Act) z 1911 r. z uwzględnieniem zmian z 1949 r 321
15. Ustawa o ministrach Korony (The Ministers of the Crown Act) z 1937 r 324
Stany Zjednoczone
1. Umowa na „Mayflower" z 11 listopada 1620 r 328
2. Deklaracja praw Wirginii z 12 czerwca 1776 r 328
3. Deklaracja Niepodległości z 4 lipca 1776 r 331
4. Artykuły Konfederacji z 9 lipca 1778 r 334
5. Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki z 17 września 1787 r. wraz z poprawkami (1-27) 341
Ruś Kijowska, Rosja i Związek Radziecki
1. Traktat (dogowor) rusko-bizantyjski za kniazia Olega z 911 r 360
2. Prawda Ruska z XI i XII w 361
3. Władza Iwana Groźnego nad bojarami w świetle dziennika Samuela Pepysa 370
4. Ukaz o zbiegłych poddanych z 24 listopada 1597 r 370
5. Zbiór praw (sobornoje ułożenije) cara Aleksego Michajłowicza z 1649 r 371
6. Dekret Piotra I o organizacji kolegiów państwowych z 28 lutego 1720 r 371
7. Pokój nysztadzki i przyjęcie przez Piotra I tytułu Imperatora Wszechrosji w dniu 22 października 1721 r 372
8. Przywilej Katarzyny II dla szlachty z 21 kwietnia 1785 r 373
9. Dekret o prawach i obowiązkach senatu z 8(20) września l'802 r 374
10. Manifest o utworzeniu ministerstw z 8 września 1802 r 377
11. Ukaz cara Aleksandra II o chłopach zwolnionych z pańszczyzny z 19 lutego 1861 r. 381
9
12. Manifest cara Mikołaja II o powołaniu Dumy Państwowej z 6 sierpnia 1905 r 381
13. Manifest cara Mikołaja II z 17 października 1905 r 382
14. Manifest cara Mikołaja II o zmianie organizacji Dumy Państwowej i Rady Państwa z 20 lutego 1906 r 382
15. Abdykacja cara Mikołaja II z 2(15) marca 1917 r 383
16. Deklaracja Rządu Tymczasowego o jego składzie i zadaniach z 3 marca 1917 r. 385
17. Dekret Rządu Tymczasowego o powołaniu Dyrektoriatu i o ustanowieniu ustroju republikańskiego z 1 września 1917 r 386
18. Manifest ogólnorosyjskiego zjazdu Rad Delegatów do robotników, żołnierzy, chłopów z 26 października (8 listopada) 1917 r 387
19. Dekret o pokoju z 26 października 1917 r 387
20. Dekret o ziemi z 26 października 1917 r 389
21. Deklaracja praw narodów Rosji z 15 listopada 1917 r 392
22. Deklaracja praw ludu pracującego i wyzyskiwanego z 12(25) stycznia 1918 r 393
23. Konstytucja Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Rad z 10 lipca 1918 r 395
24. Konstytucja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z 5 grudnia 1936 r. wraz ze zmianami i uzupełnieniami uchwalonymi 10 marca 1951 r 408
25. Konstytucja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z 7 października 1977 r 432