Dane szczegółowe książki

Przedmowa 3
Przedmowa do wydania drugiego i trzeciego 5
CZĘŚĆ PIERWSZA. Systemy i treść kształcenia 7
Rozdział pierwszy. O przedmiocie i metodach badań dydaktycznych 7
Przedmiot badań dydaktycznych 8
Spekulacja dydaktyczna 10
Prace przeglądowe 12
Metody badań historyczno-porównawczych 13
Metody historyczne 13
Metody porównawcze 14
Metoda obserwacji 18
Metoda eksperymentu dydaktycznego 23
Trudności czyhające na badacza 29
Funkcje badań pedagogicznych 31
Uwagi do samodzielnego studiowania 32
Zadania 32
Rozdział drugi. Rozwój jystemów dydaktycznych 33
Jan Amos Komeński (1592-1670) 33
Jan Jakub Rousseau (1712-1778) 35
Jan Henryk Pestalozzi (1746-1827) . 36
Jan Fryderyk Herbail (1776-1841) s/. 38
Jan Władysław Dawid (1859-1914) 40
John Dewey (1859-1952) . . j /f 41
Sergiusz Hessen (1887-1950) 43
Bogdan Nawroczyński (1882-1974) 45
Celestyn Freinet (1896-1966) 46
Piotr Jakowlewicz Galpierin (1901-1988) 49
Zakończenie 52
Uwagi do samodzielnego studiowania 52
Zadania 53
Rozdział trzeci. Główne pojęcia dydaktyki 54
Przemiany dydaktyki jako nauki 54
Podstawowe pojęcia 55
Charakter dydaktyki jako nauki 59
System kształcenia 62
Uwagi do samodzielnego studiowania . 64
Zadania 64
419

i

Rozdział czwarty. (CeTe kształcenia 65
Zagadnienie rozwoju osobowości 66
Charakterystyka celów kształcenia ogólnego 69
Wykształcenie ogólne a wykształcenie zawodowe 76
Taksonomie celów kształcenia 78
Dziedzina poznawcza 79
Dziedzina emocjonalna 81
Dziedzina psychomotoryczna 83
Potrzeba syntezy 84
Uwagi do samodzielnego studiowania . . 86
Zadania 86
Rozdział piąty. Treści formujące osobowość człowieka 87
Pojęcie programu szkolnego 87
Kryteria opracowania programu 89
Rozwijający się człowiek 89
Zmieniające się społeczeństwo 93
Kultura - nauka 96
Systemowe ujęcia treści kształcenia 99
Zakończenie 102
Uwagi do samodzielnego studiowania 103
Zadania 103
Rozdział szósty. Treść przedmiotowa kształcenia ogólnego 104
System przedmiotowy i próby jego zreformowania 104
Charakterystyka przedmiotów nauczania szkolnego 108
Język ojczysty 109
Języki obce 110
Literatura piękna 111
Historia 113
Wychowanie obywatelskie 114
Matematyka 114
Fizyka 115
Chemia 116
Biologia 117
Geografia 118
Zajęcia techniczne 119
Sztuka 120
Wychowanie zdrowotne 121
Trzy szczeble szkoły ogólnokształcącej 123
Uwagi do samodzielnego studiowania 127
Zadania 127
CZĘŚĆ DRUGA. Procesjulydaktyczne 129
Rozdział siódmj JProEfisJęształcenia) 129
Wstęp 129
Proces kształcenia jako związek nauczania i uczenia się 132
Gnoseologiczne podstawy procesu kształcenia 135
Uświadamianie uczniom celów i zadań kształcenia 141
Poznawanie nowych faktów 142
Nabywanie pojęć 144
Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy 146
Przechodzenie od teorii do praktyki 148
Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych 150
Sprawdzanie osiągnięć 151

420

Uwagi do samodzielnego studiowania 152
Zadania 152
Rozdział ósmy. Proces samokształcenia 153
Pojęcie samokształcenia 153
Szkoła a aspiracje samokształceniowe młodzieży 156
Procesy samokształceniowe 159
Uwagi do samodzielnego studiowania 166
Zadania ■-: ~rTT—TT-T- . 166
'y/Rozdział dziewiąty>~Zasady kształcema J 167
Czym są zasady kształcenia 167
Charakterystyka najważniejszych zasad kształcenia 170
Zasada systemowości 171
Zasada poglądowości 175
Zasada samodzielności 178
Zasada związku teorii z praktyką 181
Zasada efektywności 182
Zasada przystępności 185
Zasada indywidualizacji i uspołeczniania 187
Uwagi do samodzielnego studiowania 189
Zadania 190
Rozdział dziesiąty. Kształcenie wielostronne : 191
Przesłanki fizjologiczne i psychologiczne 191
Trzy rodzaje aktywności człowieka 196
Poznanie rzeczywistości a przyswajanie wiedzy 198
Działalność badawcza w szkole 200
Przeżywanie wartości i aktywność emocjonalna 202
Działanie i aktywność praktyczna 204
Zakończenie 206
Uwagi do samodzielnego studiowania 207
Zadania 207
Rozdział jedenasty. Problemowe nauczanie-uczenie się 208
Dwie drogi uczenia się 208
Nauczanie podające a nauczenie problemowe 210
Istota nauczania problemowego 213
Proces rozwiązywania problemu 218
Sytuacja problemowa 218
Wytwarzanie pomysłów 219
Weryfikacja pomysłów 223
Rozwiązywanie problemów praktycznych 224
Uwagi do samodzielnego studiowania 226
Zadania 226
Rozdział dwunasty. Nauczanie programowane 227
Nowe zastosowania techniki w procesie kształcenia 227
Programowanie treści kształcenia 230
Programowanie liniowe 230
Program rozgałęziony 233
i(- Inne programy 235
Nowe tendencje w dziedzinie programowania ■ 239
Środki eksponowania programów 241
Podręczniki programowane 241
Maszy~n~y dydaktyczne . . .T 242
421

Nauczanie programowane w pracy szkoły 242
Uwagi do samodzielnego studiowania 244

organizacja kształcenia 245
Rozdział trzynasty. Metody nauczania-uczenia się 245
Pojęcie metody 247
Rozwój metod nauczania 247
Różne aspekty metod kształcenia 249
O typologii metod kształcenia 253
Metody asymilacji wiedzy 255
Pogadanka 255
Dyskusja 256
Wykład . 257
Praca z książką 260
Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy 261
Klasyczna metoda problemowa 262
Metoda przypadków 263
Metoda sytuacyjna 264
Giełda pomysłów 264
Mikronauczanie 265
Gry dydaktyczne 265
Metody waloryzacyjne (eksponujące wartości) 268
Metody impresyjne 269
Metody ekspresyjne 270
Metody praktyczne 270
Metody ćwiczebne 271
Metody realizacji zadań wytwórczych 273
Uwagi do samodzielnego studiowania 274


Rozdział czternasty. Środki
i dydaktyczni 275
ja procesu dydaktycznego 275
Typologia i charakterystyka środków dydaktycznych 276
Środki proste .' 278
Środki złożone 280
Środki dydaktyczne a system kształcenia 286
Poznawanie rzeczywistości 287
Poznawanie wiedzy o rzeczywistości 288
Kształtowanie emocjonalnego stosunku do rzeczywistości 288
Działanie przetwarzające rzeczywistość 289
Podsumowanie 290
Uwagi do samodzielnego studiowania 291
Zadania ' 291
A/Rozdział piętnasty. Funkcje i treść podręczników szkolnych 292
Obraz a słowo 292
Funkcje podręcznikóaL 293
Struktura i treść podręcznika 299
Forma podręcznika 304
Uwagi do samodzielnego studiowania 306
j Zadania 306
Rozdział szesnasty. Organizacyjne formy kształcenia 307
Rola motywacji w procesie uczenia się 307
422

Systemy organizacyjne kształcenia 309
System klasowo-lekcyjny 309
System mannheimski 311
Progresywizm i nowe wychowanie 311
Inne systemy 313
J, budowa 316
Cztery toki kształcenia 317
Jj£± pcr.ji - 320
Tok lekcji „podającej" . 320
Tok lekcji „problemowej" 321
Tok lekcji „operacyjnej" 322
Tok lekcji „ekspozycyjnej" 323
Organizacja prfiry n U Praca jednostkowa 326
K Praca zbiorowa 326
1 Praca grupowa 327
Organizacja pracy domowej 330
JRodzaje prac domowych 331
Zadawanie pracy domowej 333
Kojitrola pracy domowej 335
Organizacja pracy_rjozalekcyjnej 336
Uwagi do samodzielnego studiowania 338
Zadania 338
Rozdział siedemnasty. Sprawdzanie i pomiar osiągnięć szkolnych 339
Konwencjonalne formy sprawdzania 340
Doskonalenie metod konwencjonalnych 342
Testy dydaktyczne 344
Opracowanie zadania testowego 345
Opracowanie wyników badań testowych 348
Formy sprawdzania osiągnięć szkolnych 348
W sprawie teorii pomiaru dydaktycznego 351
Uwagi do samodzielnego studiowania 355
Zadania -T- - . 355
Wprowadzenie 356
Warunki powodzenia szkolnego 356
dzajejńscQw dzefLS2 xńn sih 359
Przyczyny niepowodzeń szkolnych 361
Zapo15iegańTeniepowodzeniom czy walka_z.nimi? 366
U agrdF amoazielriego studiowania 368
Zadania 368
Rozdział dziewiętnasty_;_ sob )w śiJ_ awódnauczyciela 369
Wprowadzenie 369
Poglądy polskich pedagogów i psychologów na osobowość nauczyciela 370
Nauczyciel jako człowiek 373
Stosunek nauczyciela do uczniów 375
Stosunek nauczyciela do społeczeństwa 380
O zawodzie nauczyciela 381
Uwagi do dalszego studiowania 385
Zadania 385
423

Rozdział dwudziesty. Optymalizacja i planowanie pracy szkolnej 386
Problemy organizacyjne kształcenia 386
Optymalizacja działalności szkolnictwa 389
Optymalizacja docelowa 390
Optymalizacja dynamiczna 391
Zagadnienie efektywności pracy szkolnej 393
Planowanie pracy 394
Trzy kategorie planowania 394
Roczny plan pracy 395
Okresowy plan pracy 396
Codzienny plan pracy 397
Kontrola wykonania planu 398
Uwagi do dalszego studiowania 399
Zadania 399
Literatura 400
Indeks nazwisk 410