Dane szczegółowe książki

Wstęp .................. 7
Wykaz skrótów................ 11
Część pierwsza OGÓLNA TEORIA TEOLOGII
Rozdział 1. Imię własne.............. 15
Rozdział 2. Różnorodność teologii (wybrane przykłady)...... 19
1. Teologia św. Pawła.............. 19
2. Teologia antygnostycka II i III wieku......... 20
3. Teologia św. Bonawentury............ 20
4. Teologia św. Tomasza z Akwinu.......... 22
5. Teologia ks.. Wincentego Granata.......... 23
6. Teologia ojca Congara............. 24
7. Teologia rozwoju i wyzwolenia.......... 26
Rozdział 3. Typy teologii.............. 29
1. Teologia spekulatywna, pozytywna i mistyczna...... 29
2. Teologia poszukująca i przekazująca......... 30
3. Teologia szkół i środowisk............ 31
4. Teologia polemiczna, ireniczna, symboliczna i ekumeniczna ... 31
5. Teologia katafatyczna i apofatyczna......... 33
6. Teologia krzyża i teologia chwały.......... 34
7. Teologia kerygmatyczna............ 34
Rozdział 4. Źródła teologii............. 37
1 Schemat źródeł teologii............. 38
2. Nie zobiektywizowane źródła teologii......... 39
a. Znaki czasu jako źródło teologii.......... 39
b. Człowiek jako źródło teologii.......... 42
c. Wiara jako źródło teologii........... 45
d. Doświadczenie osób i wspólnot chrześcijańskich...... 47
Rozdział 5. Przedmiot teologii............. 49
1. Słowo Boże, czyli Objawienie........... 49
2. Wiara................. 50
3. Człowiek................ 51
255
4. Chrystus................ 51
5. Bóg ................. 52
6. Wnioski................ 53
Rozdział 6. Cele teologii.............. 55
1. Kultura wiary............... 55
2. Mądrość chrześcijańska............. 56
3. Służba Słowu Bożemu............. 57
4. Służba Ludowi Bożemu.............. 57
Rozdział 7. Metoda teologii............. 59
1. Istota metody teologicznej............ 59
2. Dwie drogi poznania teologicznego: odgórna i oddolna .... 60
a. Droga odgórna: od Słowa Bożego do człowieka...... 61
b. Droga oddolna: od człowieka do Słowa Bożego...... 62
3. Integralna metoda teologiczna........... 63
a. Elementy integralnej metody teologicznej ........ 63
b. Metoda scholastyczna............ 64
c. Metoda pozytywna............ 67
d. Metoda mieszana.............. 68
e. Metody teologiczne cząstkowe.......... 70
f. Rzemiosło i sztuka teologii........... 72
Rozdział 8. Określenia teologii i jej podziały......... 73
1. Określenia teologii.............. 73
a. Określenia przedmiotowe............ 73
b. Określenia personalistyczne........... 74
2. Podziały teologii.............. 75
Rozdział 9. Struktura wykładu teologii dogmatycznej....... 79
1. W klasycznych podręcznikach przedsoborowych...... 79
2. W posoborowym podręczniku Myslerium salutis...... 80
Lektura: Jan Paweł II, Powołanie teologa......... 81
Część druga TEOLOGIA A SŁOWO BOŻE
Rozdział 1. Słowo Boże natchnione........... 87
1. Pismo św. jako autorytatywna mowa Boża (locutio Dei attestans) . . 87
2. Pismo św. jako Chrystus napisany — Christus scriptus .... 88
a. Zbawczy dynamizm Słowa Bożego......... 89
b. Chrystus obecny w zwiastowaniu Ewangelii....... 89
Rozdział 2. Tradycja i tradycje............ 93
1. Tradycja jako czynność i jako przedmiot........ 93
2. Tradycja ustalająca i nie ustalająca.......... 94
3. „Tradycja" pisana przez duże „T" i „tradycja" pisana przez małe „t" . 95
256
4. Tradycja w czasie i tradycja w przestrzeni........ 95
5. Znaczenia podstawowe............. 96
Rozdział 3. Tradycja a Pismo św............. 99
Rozdział 4. Tradycja i tradycje w warsztacie teologa....... 103
1. Symbole wiary.............. 104
a. Symbol Apostolski............. 104
b. Symbol Nicejsko-Konstantynopolski........ 105
c. Symbol Atanazjański (Quicumque)......... 105
2. Liturgia................ 105
3. Wiara Ludu Bożego............. 106
4. Ojcowie i Pisarze Kościoła........... 108
5. Nauczanie teologów............. 111
6. Historia Kościoła.............. 114
a. Historyczne uwarunkowania teologii........ 114
b. Katharsis teologii przez historię.......... 116
c. Zdrowy relatywizm............. 116
7. Sztuka sakralna.............. 117
8. Literatura piękna.............. 118
Rozdział 5. Zasady korzystania z Pisma św.......... 119
1. Pismo św. musi być jak gdyby duszą teologii....... 119
2. Pismo św. jest księgą Kościoła.......... 120
3. Stary Testament staje się zrozumiały w świetle Nowego, a Nowy
tkwi w Starym............... 120
4. Normę dla interpretacji Pisma św. stanowi Ewangelia .... 121
5. Bezbłędne w Piśmie św. jest to, co Bóg zechciał w nim powiedzieć
dla naszego zbawienia............. 121
6. Pismo św. należy czytać oraz wyjaśniać w tym samym duchu,
w jakim zostało napisane............' 122
7. Poszczególne teksty Pisma św. należy rozumieć zgodnie z całokształtem nauki biblijnej............ 123
8. Interpretując Pismo św. należy mieć na uwadze całokształt wiary . 124
9. Tylko Pismo św. stanowi nienormowaną normę teologii .... 124
10. Pismo św. stanowi kryterium rozróżniania i oceny tradycji . . . 126
11. Pismo św. stanowi dla teologa źródło ostateczne i najbliższe (fons remotus—fons proximus)........... 126
. . Fundamentalistyczna lektura Biblii jest błędna i bardzo szkodliwa . 127
Rozdział 6. Zasady korzystania z Tradycji pozabiblijnej...... 129
1. Nie wszystkie formy Tradycji mają dla teologii tę samą wartość . . 129
2. Wszystkie formy Tradycji posiadają wielką wartość dla teologii . . 129 3. Wierność Tradycji zapewnia tożsamość mimo rozwoju .... 130
4. Ujmowana całościowo Tradycja stanowi wraz z Pismem św. naj-
wyższą regułę wiary ............. 131
5 Wierność Tradycji każe niekiedy zrywać z tradycjami .... 131 6. Wszystkie prawdy zawarte w kościelnych Symbolach Wiary posiadają charakter prawd objawionych i należą do zespohi dogmatów wiary 132
257
7. Liturgia stanowi uprzywilejowane kryterium przynależenia danej prawdy do depozytu Objawienia..........132
8. Zgodna wiara całego ludu Bożego stanowi pewne kryterium przynależenia danej prawdy do depozytu Objawienia.......133
9. Zgodne przekonanie Ojców i Pisarzy Kościoła o przynależeniu jakiejś prawdy do depozytu Objawienia — stanowi wystarczające kryterium objawionego charakteru tej prawdy.......134
10. Nauczanie teologów jest tylko pomocniczym, lecz nieodzownym „miejscem teologicznym"...........135
a. Teologia pomaga odczytać znaki czasu........135
b. Teologia pomaga odczytać Słowo Boże oraz inne „miejsca teologiczne" ................135
c. Teologia służy Kościołowi, pełniąc funkcję krytyczną .... 136
11. Historia stanowi negatywne kryterium wiary i teologii .... 137
12. Historia, sztuka i literatura piękna mogą stanowić bardzo użyteczny instrument chrześcijańskiego zwiastowania.......138
Część trzecia TEOLOGIA A NAUCZYCIELSKI URZĄD KOŚCIOŁA
Rozdział 1. Desygnaty nazwy „nauczycielski urząd Kościoła" .... 141
1. Nauczanie apostołów oraz ich następców........ 141
2. Nauczanie Ojców............. 141
3. Kościół rzymski............ 141
4. Stolica Apostolska....... 142
5. Papież................. 142
6. Papież z biskupami............. 142
Rozdział 2. Typy i formy wypowiedzi nauczycielskiego urzędu Kościoła . 145
1. Typy wypowiedzi nauczycielskiego urzędu Kościoła..... 145
a. Magisterium uroczyste i zwyczajne........ 145
b. Magisterium pozytywne i negatywne........ 147
2. Formy wypowiedzi nauczycielskiego urzędu Kościoła .... 149 Rozdział 3. Funkcje magisterium Kościoła w stosunku do teologii . . . 151
1. Magisterium Kościoła nie stoi ponad Słowem Bożym .... 151
2. Magisterium Kościoła jest stróżem oraz interpretatorem Objawienia . 152 Rozdział 4. Zróżnicowanie teologicznej doniosłości wypowiedzi magisterium Kościoła ............... 155
1. Wszystkim wypowiedziom doktrynalnym magisterium Kościoła należy się wielki szacunek............ 155
2. Nie wszystkie wypowiedzi doktrynalne magisterium Kościoła w jednakowym stopniu angażują jego charyzmat nieomylności . . . 156
3. Najwyższy stopień zaangażowania charyzmatu nieomylności papieża posiada jego nauczanie ex cathedra........ 156
258
4. Stopień zaangażowania charyzmatu nieomylności w wypowiedziach zwyczajnego magisterium papieża jest różny i zależy od woli papieża oraz przedmiotu nauczania.......... 157
a. Wola papieża.............. 157
b. Przedmiot nauczania papieża.......... 158
Rozdział 5. Sobory i synody............. 161
Rozdział 6. Prawo kościelne............. 169
Część czwarta POZNANIE TEOLOGICZNE A POZNANIE NAUKOWE
Rozdział 1. Narodziny nowożytnej koncepcji nauki....... 175
Rozdział 2. Rozwój nowożytnej koncepcji nauki........ 177
Rozdział 3. Pluralizm typów poznania naukowego w czasach nowożytnych . 183
1. Spór między aprioryzmem a aposterioryzmem....... 183
2. Przedmiot nauki.............. 183
3. Cel nauki................ 184
4. Typy zdań, do których dochodzi nauka......... 184
5. Pluralizm nauk............... 185
6. Analogiczność pojęcia nauki........... 185
Rozdział 4. Specyfika poznania teologicznego........ 187
1. Pluralizm typów poznania w teologii......... 187
2. Poznanie ściśle teologiczne w świetle pluralizmu typów poznania naukowego................ 189
a. Odwoływanie się do transcendencji w punkcie wyjścia .... 189
b. Niepodważalność przynajmniej niektórych zdań...... 190
c. Ingerencja zewnętrznego autorytetu instytucjonalnego .... 190
Załącznik 1: Promocja i przysięga doktorska......... 193
Załącznik 2: Kongregacja Doktryny Wiary. Instrukcja o powołaniu teologa
w Kościele................ 195
Literatura ................. 223
Indeks osobowy................ 237
Indeks analityczny................ 245