Dane szczegółowe książki
Aktywność wizualna człowieka / Młodkowski, Jan
Autorzy
Tytuł
Aktywność wizualna człowieka
Wydawnictwo
Warszawa, Łódź: Wydaw. Naukowe PWN. Oddział, 1998
ISBN
8301125780
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie....................... 9
Cześć pierwsza OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROCESÓW PERCEPCJI
1. Miejsce i rola percepcji w całokształcie aktywności........ 16
1.1. Człowiek jako układ funkcjonalny............. 16
1.2. Pojęcie i ogólna charakterystyka czynności.......... 17
1.3. Determinanty czynności................ 19
1.4. Geneza obrazu sytuacji................. 21
1.4.1. Udział aktywności zmysłowej ............ 21
1.4.2. Wpływ operacji transformacyjnych.......... 25
2. Podstawowe funkcje percepcji.............. 28
2.1. Odbiór sygnałów i ich integracja............. 28
2.2. Wstępne przetwarzanie sygnałów............. 32
2.2.1. Sensoryczne ślady sygnałów............. 32
2.2.2. Wyodrębnianie cech istotnych............ 39
2.2.3. Identyfikacja .................. 42
2.3. Kontrola czynności.................. 45
2.4. Generowanie stanów emocjonalnych............ 53
2.5. Determinowanie rozwoju osobowości............ 55
3. Ogólne zasady funkcjonowania receptorów............ 58
3.1. Klasyfikacja receptorów i modalność wrażeń......... 58
3.2. Obciążenia poszczególnych kanałów zmysłowych ........ 60
3.3. Pojęcie progu .................... 61
3.3.1. Próg wrażenia ................. 62
3.3.2. Próg bólu .................... 65
3.3.3. Progi: różnicy, względny i prawo Webera-Fechnera .... 67
3.3.4. Próg przestrzenny ................ 71
3.4. Adaptacja i habituacja................. 75
3.5. Sensybilizacja i kompensacja............... 76
3.6. Determinanty podmiotowej preferencji zmysłów........ 77
3.7. Rozwój i starzenie się zmysłów............. . 78 .
6
4. Zjawiska psychiczne pokrewne percepcji............. 81
4.1. Spostrzeżenie i obraz................. 81
4.2. Zmiany natężenia sygnału................ 83
4.2.1. Subcepcja ................... 84
4.2.2. Recepcja niespecyficzna, czyli ból........... 85
4.3. Zmiany ilości sygnałów................. 86
4.3.1. Deprywacja sensoryczna.............. 87
4.3.2. Redundancja................... 90
4.4. Szczególne efekty współwystępowania sygnałów........ 92
4.4.1. Synestezja.........,........... 93
4.4.2. Synergia................. . . . 94
4.4.3. Maskowanie................... 95
4.5. Zagadnienie spostrzegania pozazmysłowego.......... 98
Część druga ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE PODSTAWY ODBIORU I PRZETWARZANIA SYGNAŁÓW WIZUALNYCH
5. Gałka oczna ...................... 102
5.1. Położenie, osadzenie i ochrona gałki ocznej......... 102
5.2. Morfologia gałki ocznej................. 106
5.3. Anatomia gałki ocznej................. 109
5.3.1. Ogólna charakterystyka elementów.......... 109
5.3.2. Układ optyczny oka................ 115
5.3.2.1. Powstawanie obrazu ............ 115
5.3.2.2. Fizyczne zniekształcenia obrazu......... 120
5.3.2.3. Fizjologiczne ograniczenia ostrości obrazu..... 125
5.3.3. Szczególna rola siatkówki.............. 127
5.3.3.1. Charakterystyka warstw ........... 128
5.3.3.2. Widzenie centralne i peryferyjne......... 138
6. Droga wzrokowa .................... 142
7. Mózgowe mechanizmy procesu widzenia............. 145
7.1. Ogólne informacje o budowie mózgu............ 145
7.2. Lokalizacja kory wzrokowej............... 150
7.3. Ważniejsze wyniki badań kory wzrokowej.......... 150
7.4. Struktury kojarzeniowe................. 158
Część trzecia PODSTAWOWE FUNKCJE WZROKU
8. Widzenie ostre....................... 162
8.1. Determinanty ostrości widzenia.............. . 162
8.2. Norma ostrości widzenia................ 164
8.3. Pomiary ostrości widzenia................ 165
8.4. Podstawowe formy zaburzeń ostrości............ 170
8.5. Optyczne sposoby korekty zaburzeń............ 171
9. Widzenie przestrzenne................... 178
9.1. Determinanty widzenia przestrzennego........... 179
9.2. Mechanizm stereopsji.................. 184
7
9.3. Zaburzenia stereopsji: objawy, pomiary, zasady korekty .... 190
9.4. Pozastereopsyjne mechanizmy złudzenia głębi........ 194
9.5. Przegląd technik obrazowania pseudoprzestrzennego..... 196
10. Widzenie barwne .................... 204
10.1. Fizyczne podstawy widzenia barwnego.......... 204
10.2. Mechanizmy fizjologiczne............... 206
10.2.1. Zróżnicowanie funkcjonalne i przestrzenne czopków . . . 206
10.2.2. Powstawanie wrażeń barw w korze mózgowej..... 212
10.3. Ogólna charakterystyka wrażeń barw........... 214
10.4. Kolorymetria i systemy generowania barw......... 221
10.5. Zaburzenia widzenia barwnego............. 225
10.5.1. Klasyfikacja i podstawowe przyczyny zaburzeń..... 225
10.5.2. Niektóre sposoby wykrywania zaburzeń....... 228
11. Dynamika oka ..................... 232
11.1 Percepcja prosta i złożona............... 232
11.2. Narząd okulomotoryczny............... 234
11.3. Klasyfikacja i funkcje ruchów oczu........... 236
11.4. Rola ruchów oczu w procesie identyfikacji......... 239
Część czwarta WŁAŚCIWOŚCI I TRANSFORMACJE OBRAZU WIZUALNEGO
12. Rola uwagi w organizowaniu obrazu wizualnego......... 246
12.1. Elementarne informacje o właściwościach uwagi....... 246
12.2. Obrazowy aspekt funkcjonowania uwagi.......... 247
12.2.1. Mechanizm uwagi percepcyjnej........... 247
12.2.2. Mechanizm uwagi kognitywnej........... 248
13. Wyobrażenia w kodzie ikonicznym.............. 251
13.1. Ogólna charakterystyka wyobrażeń............ 251
13.2. Podstawowe funkcje wyobraźni............. 254
13.3. Formy operacji wyobrażeniowych............ 255
13.4. Przykłady kilku badań................ 256
14. Związki widzenia z myśleniem oraz mową........... 264
14.1. Od obrazu do pojęcia ................ 265
14.2. Od obrazu do nazwy................. 270
15. Wpływ emocji i motywacji na przetwarzanie obrazów....... 274
15.1. Facylitacja emocjonalna................ 275
15.2. Obronność percepcyjna................ 279
16. Złudzenia wizualne..... .............. 282
16.1. Ogólna charakterystyka złudzeń............. 282
16.2. Typologia złudzeń wizualnych............. 285
17. Halucynacje wizualne................... 292
17.1. Marzenia senne................... 292
17.1.1. Elementarne informacje o procesie snu........ 292
8
17.1.2. Wizualny aspekt marzeń sennych.......... 297
17.2. Omamy....................... 304
Część piąta OBRAZ W CODZIENNEJ AKTYWNOŚCI WSPÓŁCZESNEGO CZŁOWIEKA
(WYBRANE ZAGADNIENIA OBRAZOWANIA I WIZUALIZACJI W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ)
18. Kulturowe aspekty obrazowania............... 314
18.1. Ilustracje książkowe i komiksy............. 314
18.2. Fotografia i fotomontaż................ 318
18.3. Film, telewizja i miksowanie obrazu........... 320
18.4. Obraz jako ogniwo pośrednie w układzie człowiek-komputer . . 324
18.4.1. Grafika komputerowa.............. 327
18.4.2. Animacja komputerowa............. 331
18.4.3. Przetwarzanie i rozpoznawanie obrazów....... 333
18.4.4. Rzeczywistość wirtualna............. 335
19. Kulturowe aspekty wizualizacji............... 339
19.1. Dydaktyczne wykorzystanie wizualizacji.......... 339
19.2. Diagnostyczna i terapeutyczna rola wizualizacji....... 344
19.2.1. Psychoanalityczna geneza problemu......... 345
19.2.2. Behawioralny aspekt problemu........... 346
20. Psychoergonomiczne aspekty obrazowania............ 353
20.1. Optymalizacja przestrzennego rozmieszczenia sygnałów .... 353
20.2. Jakość i ilość światła................. 356
20.3. Rozróżnialność kolorów i barwne systemy sygnałowe ..... 362
20.4. Wzrok a proces czytania............... 366
20.5. Sygnalizacja obrazowa w komunikacji drogowej....... 373
20.6. Wizualne aspekty reklamy............... 376
20.7. Problematyka inżynierii obrazu............. 378
Słownik........................ 385
Cześć pierwsza OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROCESÓW PERCEPCJI
1. Miejsce i rola percepcji w całokształcie aktywności........ 16
1.1. Człowiek jako układ funkcjonalny............. 16
1.2. Pojęcie i ogólna charakterystyka czynności.......... 17
1.3. Determinanty czynności................ 19
1.4. Geneza obrazu sytuacji................. 21
1.4.1. Udział aktywności zmysłowej ............ 21
1.4.2. Wpływ operacji transformacyjnych.......... 25
2. Podstawowe funkcje percepcji.............. 28
2.1. Odbiór sygnałów i ich integracja............. 28
2.2. Wstępne przetwarzanie sygnałów............. 32
2.2.1. Sensoryczne ślady sygnałów............. 32
2.2.2. Wyodrębnianie cech istotnych............ 39
2.2.3. Identyfikacja .................. 42
2.3. Kontrola czynności.................. 45
2.4. Generowanie stanów emocjonalnych............ 53
2.5. Determinowanie rozwoju osobowości............ 55
3. Ogólne zasady funkcjonowania receptorów............ 58
3.1. Klasyfikacja receptorów i modalność wrażeń......... 58
3.2. Obciążenia poszczególnych kanałów zmysłowych ........ 60
3.3. Pojęcie progu .................... 61
3.3.1. Próg wrażenia ................. 62
3.3.2. Próg bólu .................... 65
3.3.3. Progi: różnicy, względny i prawo Webera-Fechnera .... 67
3.3.4. Próg przestrzenny ................ 71
3.4. Adaptacja i habituacja................. 75
3.5. Sensybilizacja i kompensacja............... 76
3.6. Determinanty podmiotowej preferencji zmysłów........ 77
3.7. Rozwój i starzenie się zmysłów............. . 78 .
6
4. Zjawiska psychiczne pokrewne percepcji............. 81
4.1. Spostrzeżenie i obraz................. 81
4.2. Zmiany natężenia sygnału................ 83
4.2.1. Subcepcja ................... 84
4.2.2. Recepcja niespecyficzna, czyli ból........... 85
4.3. Zmiany ilości sygnałów................. 86
4.3.1. Deprywacja sensoryczna.............. 87
4.3.2. Redundancja................... 90
4.4. Szczególne efekty współwystępowania sygnałów........ 92
4.4.1. Synestezja.........,........... 93
4.4.2. Synergia................. . . . 94
4.4.3. Maskowanie................... 95
4.5. Zagadnienie spostrzegania pozazmysłowego.......... 98
Część druga ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE PODSTAWY ODBIORU I PRZETWARZANIA SYGNAŁÓW WIZUALNYCH
5. Gałka oczna ...................... 102
5.1. Położenie, osadzenie i ochrona gałki ocznej......... 102
5.2. Morfologia gałki ocznej................. 106
5.3. Anatomia gałki ocznej................. 109
5.3.1. Ogólna charakterystyka elementów.......... 109
5.3.2. Układ optyczny oka................ 115
5.3.2.1. Powstawanie obrazu ............ 115
5.3.2.2. Fizyczne zniekształcenia obrazu......... 120
5.3.2.3. Fizjologiczne ograniczenia ostrości obrazu..... 125
5.3.3. Szczególna rola siatkówki.............. 127
5.3.3.1. Charakterystyka warstw ........... 128
5.3.3.2. Widzenie centralne i peryferyjne......... 138
6. Droga wzrokowa .................... 142
7. Mózgowe mechanizmy procesu widzenia............. 145
7.1. Ogólne informacje o budowie mózgu............ 145
7.2. Lokalizacja kory wzrokowej............... 150
7.3. Ważniejsze wyniki badań kory wzrokowej.......... 150
7.4. Struktury kojarzeniowe................. 158
Część trzecia PODSTAWOWE FUNKCJE WZROKU
8. Widzenie ostre....................... 162
8.1. Determinanty ostrości widzenia.............. . 162
8.2. Norma ostrości widzenia................ 164
8.3. Pomiary ostrości widzenia................ 165
8.4. Podstawowe formy zaburzeń ostrości............ 170
8.5. Optyczne sposoby korekty zaburzeń............ 171
9. Widzenie przestrzenne................... 178
9.1. Determinanty widzenia przestrzennego........... 179
9.2. Mechanizm stereopsji.................. 184
7
9.3. Zaburzenia stereopsji: objawy, pomiary, zasady korekty .... 190
9.4. Pozastereopsyjne mechanizmy złudzenia głębi........ 194
9.5. Przegląd technik obrazowania pseudoprzestrzennego..... 196
10. Widzenie barwne .................... 204
10.1. Fizyczne podstawy widzenia barwnego.......... 204
10.2. Mechanizmy fizjologiczne............... 206
10.2.1. Zróżnicowanie funkcjonalne i przestrzenne czopków . . . 206
10.2.2. Powstawanie wrażeń barw w korze mózgowej..... 212
10.3. Ogólna charakterystyka wrażeń barw........... 214
10.4. Kolorymetria i systemy generowania barw......... 221
10.5. Zaburzenia widzenia barwnego............. 225
10.5.1. Klasyfikacja i podstawowe przyczyny zaburzeń..... 225
10.5.2. Niektóre sposoby wykrywania zaburzeń....... 228
11. Dynamika oka ..................... 232
11.1 Percepcja prosta i złożona............... 232
11.2. Narząd okulomotoryczny............... 234
11.3. Klasyfikacja i funkcje ruchów oczu........... 236
11.4. Rola ruchów oczu w procesie identyfikacji......... 239
Część czwarta WŁAŚCIWOŚCI I TRANSFORMACJE OBRAZU WIZUALNEGO
12. Rola uwagi w organizowaniu obrazu wizualnego......... 246
12.1. Elementarne informacje o właściwościach uwagi....... 246
12.2. Obrazowy aspekt funkcjonowania uwagi.......... 247
12.2.1. Mechanizm uwagi percepcyjnej........... 247
12.2.2. Mechanizm uwagi kognitywnej........... 248
13. Wyobrażenia w kodzie ikonicznym.............. 251
13.1. Ogólna charakterystyka wyobrażeń............ 251
13.2. Podstawowe funkcje wyobraźni............. 254
13.3. Formy operacji wyobrażeniowych............ 255
13.4. Przykłady kilku badań................ 256
14. Związki widzenia z myśleniem oraz mową........... 264
14.1. Od obrazu do pojęcia ................ 265
14.2. Od obrazu do nazwy................. 270
15. Wpływ emocji i motywacji na przetwarzanie obrazów....... 274
15.1. Facylitacja emocjonalna................ 275
15.2. Obronność percepcyjna................ 279
16. Złudzenia wizualne..... .............. 282
16.1. Ogólna charakterystyka złudzeń............. 282
16.2. Typologia złudzeń wizualnych............. 285
17. Halucynacje wizualne................... 292
17.1. Marzenia senne................... 292
17.1.1. Elementarne informacje o procesie snu........ 292
8
17.1.2. Wizualny aspekt marzeń sennych.......... 297
17.2. Omamy....................... 304
Część piąta OBRAZ W CODZIENNEJ AKTYWNOŚCI WSPÓŁCZESNEGO CZŁOWIEKA
(WYBRANE ZAGADNIENIA OBRAZOWANIA I WIZUALIZACJI W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ)
18. Kulturowe aspekty obrazowania............... 314
18.1. Ilustracje książkowe i komiksy............. 314
18.2. Fotografia i fotomontaż................ 318
18.3. Film, telewizja i miksowanie obrazu........... 320
18.4. Obraz jako ogniwo pośrednie w układzie człowiek-komputer . . 324
18.4.1. Grafika komputerowa.............. 327
18.4.2. Animacja komputerowa............. 331
18.4.3. Przetwarzanie i rozpoznawanie obrazów....... 333
18.4.4. Rzeczywistość wirtualna............. 335
19. Kulturowe aspekty wizualizacji............... 339
19.1. Dydaktyczne wykorzystanie wizualizacji.......... 339
19.2. Diagnostyczna i terapeutyczna rola wizualizacji....... 344
19.2.1. Psychoanalityczna geneza problemu......... 345
19.2.2. Behawioralny aspekt problemu........... 346
20. Psychoergonomiczne aspekty obrazowania............ 353
20.1. Optymalizacja przestrzennego rozmieszczenia sygnałów .... 353
20.2. Jakość i ilość światła................. 356
20.3. Rozróżnialność kolorów i barwne systemy sygnałowe ..... 362
20.4. Wzrok a proces czytania............... 366
20.5. Sygnalizacja obrazowa w komunikacji drogowej....... 373
20.6. Wizualne aspekty reklamy............... 376
20.7. Problematyka inżynierii obrazu............. 378
Słownik........................ 385