Dane szczegółowe książki
Kobiecość i męskość: popularne opinie a badania naukowe / Mandal, Eugenia
Autorzy
Tytuł
Kobiecość i męskość: popularne opinie a badania naukowe
Wydawnictwo
Warszawa: "Żak", 2003
ISBN
8389501031
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WPROWADZENIE 11
Rozdział I
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ W PSYCHOLOGII 13
1. Fenomen płci we wczesnym okresie rozwoju myśli ludzkiej
i w początkach psychologii naukowej 13
2. Najsłynniejsze spory i pytania o płeć w psychologii.
Kobiecość i męskość w różnych teoriach psychologicznych 16
2.1. Anatomia to przeznaczenie 17
2.2. „Męski protest" u kobiet 20
2.3. Kobiecość w mężczyźnie i męskość w kobiecie 21
2.4. „Zazdrość o penisa" czy „zazdrość o łono"? 23
2.5. Masochizm i fantazje o gwałcie 24
2.6. Kobiecy czy męski narcyzm? 25
2.7. Płeć w kulturach świata 27
2.8. Miłość matczyna i miłość ojcowska 28
2.9. Czy kobiety i mężczyźni żyjąw dwóch różnych światach? 29
A. Spór o fazy rozwoju psychoseksualnego 30
B. Kompleks Edypa czy kompleks Antygony? 30
C. Spór o moralność kobiet i mężczyzn 31
2.10. Jak uczymy się kobiecości i męskości? 33
2.11. Stałość płci. Schematy i skrypty płciowe 35
2.12. Socjalizacja i stereotypy związane z płcią 37
2.13. Podsumowanie 40
3. Pojęcie płci we współczesnej psychologii 41
3.1. Płeć jako zmienna indywidualna 41
3.2. Płeć jako kategoria społeczna 42
7
3.3. Płeć jako konstrukt społeczny 43
3.4. Płeć i rodzaj 44
4. Różnice płciowe jako przedmiot badań psychologicznych 45
4.1. Okresy historyczne w badaniach nad płcią 45
A. Różnice płciowe jako różnice w zakresie inteligencji
(okres 1894-1936) 45
B. Kobiecość-męskość jako globalne cechy osobowości
(okres 1936-1974) 45
C. Androgynia jako ideał ról płciowych (okres 1974-1982) 46
D. Płeć jako kategoria społeczna (okres 1982-1990) 46
E. Płeć a obraz własnej osoby (lata 90.) 47
5. Płeć i tożsamość płciowa 48
5.1. Podejście wieloczynnikowe 48
5.2. Płeć jako schemat w autokategoryzacji 49
5.3. Teorie tożsamości społecznej 49
5.4. Teorie konstruowania ja 51
6. Psychologia wolna od płci czy psychologia różnic płciowych? 54
Rozdział II
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ A ZDOLNOŚCI 58
1. Stereotypowe przekonania o zdolnościach poznawczych kobiet
i mężczyzn a współczesne metody badań empirycznych 58
2. Stan badań naukowych w zakresie zdolności kobiet i mężczyzn 61
2.1. Zdolności werbalne 61
2.2. Zdolności przestrzenne 65
2.3. Zdolności matematyczno-liczbowe 70
3. Naukowe próby wyjaśnienia poznawczego zróżnicowania płci 74
3.1. Wyjaśnienia biologiczne 74
A. Zdolności werbalne 74
B. Zdolności przestrzenne 74
C. Zdolności matematyczno-liczbowe 76
3.2. Wyjaśnienia społeczno-kulturowe 76
A. Zdolności werbalne 78
B. Zdolności przestrzenne 79
C. Zdolności matematyczno-liczbowe 80
3.3. Wyjaśnienia sytuacyjne 81
4. Wnioski i kontrowersje 82
8
Rozdział III
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ A EMOCJE 85
1. Kontrast serce a rozum w stereotypach na temat emocji
kobiet i mężczyzn 85
2. Kobiece i męskie emocje. Jak intensywne są emocje
kobiet i mężczyzn? 88
3. Różnice płciowe w ekspresji emocji 94
4. Emocje związane z opiekuńczością i agresją
u kobiet i mężczyzn 97
4.1. Emocje związane z opiekuńczością u kobiet i mężczyzn 98
4.2. Emocje związane z agresją u kobiet i mężczyzn 103
A. Agresja w biegu życia 104
B. Agresja kobiet i mężczyzn w warunkach eksperymentów
laboratoryjnych i w warunkach naturalnych 107
5. Naukowe próby wyjaśnienia różnic w emocjonalności
kobiet i mężczyzn 111
5.1. Stanowiska ewolucyjne i biologiczne 111
5.2. Wyjaśnienia społeczne 113
A. Teorie psychoanalizy feministycznej i teorie socjalizacji 113
B. Społeczno-psychologiczne teorie rodzaju 115
6. Wnioski i kontrowersje 118
Rozdział IV
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ A OSOBOWOŚĆ 120
1. Trudności definicyjne i metodologiczne w potocznym
i naukowym poznaniu osobowości 120
2. Rozwój osobowości kobiet i mężczyzn 123
3. Osobowość kobiet i mężczyzn w metaanalizach.
Podobieństwa i różnice 126
4. Asertywność 137
5. Wrażliwość na innych 142
6. Naukowe próby wyjaśnienia różnic w osobowości
kobiet i mężczyzn 146
6.1. Wyjaśnienia biologiczne 146
6.2. Wyjaśnienia socjobiologiczne 146
6.3. Wyjaśnienia społeczno-kulturowe 147
9
A. Teoria ról społecznych 148
B. Teoria strukturalno-społeczna 148
C. Teoria oczekiwań społecznych 148
D. Teoria socjalizacji 149
6.4. Wyjaśnienia metodologiczne - model artefaktu 149
7. Wnioski i kontrowersje 150
Rozdział V
REFLEKSJE KOŃCOWE 153
BIBLIOGRAFIA 160
Rozdział I
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ W PSYCHOLOGII 13
1. Fenomen płci we wczesnym okresie rozwoju myśli ludzkiej
i w początkach psychologii naukowej 13
2. Najsłynniejsze spory i pytania o płeć w psychologii.
Kobiecość i męskość w różnych teoriach psychologicznych 16
2.1. Anatomia to przeznaczenie 17
2.2. „Męski protest" u kobiet 20
2.3. Kobiecość w mężczyźnie i męskość w kobiecie 21
2.4. „Zazdrość o penisa" czy „zazdrość o łono"? 23
2.5. Masochizm i fantazje o gwałcie 24
2.6. Kobiecy czy męski narcyzm? 25
2.7. Płeć w kulturach świata 27
2.8. Miłość matczyna i miłość ojcowska 28
2.9. Czy kobiety i mężczyźni żyjąw dwóch różnych światach? 29
A. Spór o fazy rozwoju psychoseksualnego 30
B. Kompleks Edypa czy kompleks Antygony? 30
C. Spór o moralność kobiet i mężczyzn 31
2.10. Jak uczymy się kobiecości i męskości? 33
2.11. Stałość płci. Schematy i skrypty płciowe 35
2.12. Socjalizacja i stereotypy związane z płcią 37
2.13. Podsumowanie 40
3. Pojęcie płci we współczesnej psychologii 41
3.1. Płeć jako zmienna indywidualna 41
3.2. Płeć jako kategoria społeczna 42
7
3.3. Płeć jako konstrukt społeczny 43
3.4. Płeć i rodzaj 44
4. Różnice płciowe jako przedmiot badań psychologicznych 45
4.1. Okresy historyczne w badaniach nad płcią 45
A. Różnice płciowe jako różnice w zakresie inteligencji
(okres 1894-1936) 45
B. Kobiecość-męskość jako globalne cechy osobowości
(okres 1936-1974) 45
C. Androgynia jako ideał ról płciowych (okres 1974-1982) 46
D. Płeć jako kategoria społeczna (okres 1982-1990) 46
E. Płeć a obraz własnej osoby (lata 90.) 47
5. Płeć i tożsamość płciowa 48
5.1. Podejście wieloczynnikowe 48
5.2. Płeć jako schemat w autokategoryzacji 49
5.3. Teorie tożsamości społecznej 49
5.4. Teorie konstruowania ja 51
6. Psychologia wolna od płci czy psychologia różnic płciowych? 54
Rozdział II
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ A ZDOLNOŚCI 58
1. Stereotypowe przekonania o zdolnościach poznawczych kobiet
i mężczyzn a współczesne metody badań empirycznych 58
2. Stan badań naukowych w zakresie zdolności kobiet i mężczyzn 61
2.1. Zdolności werbalne 61
2.2. Zdolności przestrzenne 65
2.3. Zdolności matematyczno-liczbowe 70
3. Naukowe próby wyjaśnienia poznawczego zróżnicowania płci 74
3.1. Wyjaśnienia biologiczne 74
A. Zdolności werbalne 74
B. Zdolności przestrzenne 74
C. Zdolności matematyczno-liczbowe 76
3.2. Wyjaśnienia społeczno-kulturowe 76
A. Zdolności werbalne 78
B. Zdolności przestrzenne 79
C. Zdolności matematyczno-liczbowe 80
3.3. Wyjaśnienia sytuacyjne 81
4. Wnioski i kontrowersje 82
8
Rozdział III
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ A EMOCJE 85
1. Kontrast serce a rozum w stereotypach na temat emocji
kobiet i mężczyzn 85
2. Kobiece i męskie emocje. Jak intensywne są emocje
kobiet i mężczyzn? 88
3. Różnice płciowe w ekspresji emocji 94
4. Emocje związane z opiekuńczością i agresją
u kobiet i mężczyzn 97
4.1. Emocje związane z opiekuńczością u kobiet i mężczyzn 98
4.2. Emocje związane z agresją u kobiet i mężczyzn 103
A. Agresja w biegu życia 104
B. Agresja kobiet i mężczyzn w warunkach eksperymentów
laboratoryjnych i w warunkach naturalnych 107
5. Naukowe próby wyjaśnienia różnic w emocjonalności
kobiet i mężczyzn 111
5.1. Stanowiska ewolucyjne i biologiczne 111
5.2. Wyjaśnienia społeczne 113
A. Teorie psychoanalizy feministycznej i teorie socjalizacji 113
B. Społeczno-psychologiczne teorie rodzaju 115
6. Wnioski i kontrowersje 118
Rozdział IV
KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ A OSOBOWOŚĆ 120
1. Trudności definicyjne i metodologiczne w potocznym
i naukowym poznaniu osobowości 120
2. Rozwój osobowości kobiet i mężczyzn 123
3. Osobowość kobiet i mężczyzn w metaanalizach.
Podobieństwa i różnice 126
4. Asertywność 137
5. Wrażliwość na innych 142
6. Naukowe próby wyjaśnienia różnic w osobowości
kobiet i mężczyzn 146
6.1. Wyjaśnienia biologiczne 146
6.2. Wyjaśnienia socjobiologiczne 146
6.3. Wyjaśnienia społeczno-kulturowe 147
9
A. Teoria ról społecznych 148
B. Teoria strukturalno-społeczna 148
C. Teoria oczekiwań społecznych 148
D. Teoria socjalizacji 149
6.4. Wyjaśnienia metodologiczne - model artefaktu 149
7. Wnioski i kontrowersje 150
Rozdział V
REFLEKSJE KOŃCOWE 153
BIBLIOGRAFIA 160