Dane szczegółowe książki
Złudzenia, które pozwalają żyć: szkice z psychologii społecznej / Kofta, Mirosław (1945-); Szustrowa, Teresa (1940-)
Tytuł
Złudzenia, które pozwalają żyć: szkice z psychologii społecznej
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991
ISBN
8301102276
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
MIROSŁAW KOFTA, TERESA SZUSTROWA
Wprowadzenie. Czy złudzenia pozwalają żyć? 5
Literatura cytowana 14
MARIA LEWICKA
Czy jesteśmy racjonalni? 15
Racjonalny, czyli jaki? 16
Czy jesteśmy racjonalni? 33
Człowiek jako intuicyjny statystyk 35
Człowiek jako intuicyjny badacz przyczyn zdarzeń 45
Człowiek jako weryfikator hipotez 48
Człowiek - aktor czy obserwator zdarzeń ? 56
Literatura cytowana 64
BOGDAN WOJCISZKE
Korzystanie z danych i pseudodanych przy poznawaniu ludzi 67
Dane i pseudodane 67
Źródła pseudodanych 69
Schematy poznawcze 69
Ukryte teorie osobowości 80
331
Rola danych i pseudodanych w procesie formułowania sądów . 85
Teoretyczne modele kształtowania się sądu 88
Trafność modeli 88
Kiedy pseudodane stają się danymi 92
Tendencyjne potwierdzanie przekonań 93
Samospełniające się proroctwa 96
Uwagi końcowe 100
Literatura cytowana 100
MARIA JARYMOWICZ
Czy jesteśmy egoistami? 103
O naturze egoizmu 105
Paradoks egocentryzmu: prawdy ukryte przed samym sobą 107
Ego zagrożone i słabe jako źródło egocentryzmu 109
Egocentryzm Ja totalitarnego" 114
Czy jesteśmy altruistami? 122
Motywy endocentryczne 123
Motywy egzocentryczne 126
Co chroni przed egoizmem? 130
Literatura cytowana 138
JANUSZ Ł. GRZELAK
Orientacje społeczne a percepcja innych ludzi 141
Konflikt interesów a orientacje społeczne 142
Czy wiemy, co wiedzieć chcemy? 149
Postrzegana różnorodność świata społecznego 154
Sytuacyjna zmienność percepcji intencji innych ludzi 160
Odrobina spekulacji 162
Sytuacyjna zmienność orientacji 164
Literatura cytowana 167
MIROSŁAW KOFTA
Człowiek jako przyczyna zdarzeń 169
Czy człowiek ma potrzebę sprawstwa? 172
Badania nad wolnością wyboru 172
Badania nad kontrolą 174
Warunki spostrzegania własnego sprawstwa 179
Czynniki wpływające na percepcję sprawstwa 180
Czy ocena własnego sprawstwa jest realistyczna? 182
Iluzja kontroli 182
Egotyzm atrybucyjny 185
Racjonalizacje zdarzeń negatywnych 186
Myślenie życzeniowe przy planowaniu działań 187
Skąd bierze się „chciejstwo"? 188
Percepcja sprawstwa a zachowanie 189
Badania laboratoryjne 189
332
Uczenie się i rozwiązywanie problemów 190
Twórczość i motywacja wewnętrzna 192
Inne badania 195
Badania w warunkach naturalnych: poczucie sprawstwa a przystosowanie
psychologiczne u osób starszych 195
Literatura cytowana 200
JANUSZ CZAPIŃSKI
Szczęście - złudzenie czy konieczność? . 204
Pojęcie szczęścia we współczesnej psychologii empirycznej 206
Źródła poczucia szczęścia 208
Warunki życia a szczęście 209
Wiek 209
Płeć 210
Miejsce zamieszkania 211
Status społeczno-ekonomiczny . ... . 211
Bezrobocie 212
Małżeństwo i dzieci 212
Zdrowie fizyczne 213
Wydarzenia życiowe 215
Inni ludzie 216
Kultura 217
Osobowość i temperament 221
Czynniki fizyczne i biologiczne 224
Podsumowanie 225
Po co ludziom poczucie szczęścia? 226
Poczucie szczęścia jako stan naturalny 229
Powszechność poczucia szczęścia 230
Efekt negatywności 232
Efekt Feniksa 234
Strategie i mechanizmy radzenia sobie ze stresem 238
Asymetria mózgowych ośrodków afektu pozytywnego i negatywnego . . . 240
Mechanizmy pamięci 241
Endogenny mechanizm znieczulający 243
Naturalne procesy adaptacji 244
Porównania społeczne 246
Zmiana tożsamości 247
Prywatna teoria szczęścia 250
Pułapki w radzeniu sobie z nieszczęściem 252
Wnioski 253
Literatura cytowana 254
HELENA GRZEGOŁOWSKA-KLARKOWSKA
Samoobrona przez samooszukiwanie się . 257
Dlaczego ludzie oszukują samych siebie? 259
333
Koncepcje psychoanalityczne 259
Inne koncepcje psychicznej samoobrony przez samooszukiwanie się. Obrona
poprzez ucieczkę od własnego prawdziwego „ja" 263
Środki i narzędzia samoobrony. Wybrane przejawy samooszukiwania się . . . 266
Wybrane badania nad mechanizmami obronnymi 276
Nie wiedzą czy nie chcą powiedzieć? 276
Czy wyparcie istnieje? 278
Co uruchamia mechanizmy obronne? 279
Skuteczność samooszukiwania się jako środka samoobrony psychicznej . . . 283
Literatura cytowana 287
GRZEGORZ SĘDEK
Jak ludzie radzą sobie z sytuacjami, na które nie ma rady? 289
Niekontrolowalność w postaci nagłych, nieoczekiwanych i traumatycznych
zdarzeń 291
Model Klingera 291
Model Shontza 292
Model Taylor 294
Chęć zrozumienia swojej sytuacji 295
Odzyskiwanie poczucia wpływu na zdarzenia 296
Umacnianie się w poczuciu własnej wartości 297
Negatywne konsekwencje długotrwałych intensywnych prób wpływania na
obiektywnie niemodyfikowalne sytuacje 299
Klasyczne doświadczenia laboratoryjne nad reakcjami zwierząt na niekontrolowalne wzmocnienia 301
Koncepcja Weissa 303
Dobry złego początek - pierwotny model wyuczonej bezradności Seligmana 304 Krytyka „imperializmu egotystycznego", czyli prób tłumaczenia wszystkich efektów wyuczonej bezradności w kategoriach porażek i zagrożenia
poczucia własnej wartości 306
Informacyjny model bezradności 310
Wnioski, konkluzje ...i trochę spekulacji 311
Literatura cytowana 317
Indeks nazwisk 320
Indeks rzeczowy 327
Wprowadzenie. Czy złudzenia pozwalają żyć? 5
Literatura cytowana 14
MARIA LEWICKA
Czy jesteśmy racjonalni? 15
Racjonalny, czyli jaki? 16
Czy jesteśmy racjonalni? 33
Człowiek jako intuicyjny statystyk 35
Człowiek jako intuicyjny badacz przyczyn zdarzeń 45
Człowiek jako weryfikator hipotez 48
Człowiek - aktor czy obserwator zdarzeń ? 56
Literatura cytowana 64
BOGDAN WOJCISZKE
Korzystanie z danych i pseudodanych przy poznawaniu ludzi 67
Dane i pseudodane 67
Źródła pseudodanych 69
Schematy poznawcze 69
Ukryte teorie osobowości 80
331
Rola danych i pseudodanych w procesie formułowania sądów . 85
Teoretyczne modele kształtowania się sądu 88
Trafność modeli 88
Kiedy pseudodane stają się danymi 92
Tendencyjne potwierdzanie przekonań 93
Samospełniające się proroctwa 96
Uwagi końcowe 100
Literatura cytowana 100
MARIA JARYMOWICZ
Czy jesteśmy egoistami? 103
O naturze egoizmu 105
Paradoks egocentryzmu: prawdy ukryte przed samym sobą 107
Ego zagrożone i słabe jako źródło egocentryzmu 109
Egocentryzm Ja totalitarnego" 114
Czy jesteśmy altruistami? 122
Motywy endocentryczne 123
Motywy egzocentryczne 126
Co chroni przed egoizmem? 130
Literatura cytowana 138
JANUSZ Ł. GRZELAK
Orientacje społeczne a percepcja innych ludzi 141
Konflikt interesów a orientacje społeczne 142
Czy wiemy, co wiedzieć chcemy? 149
Postrzegana różnorodność świata społecznego 154
Sytuacyjna zmienność percepcji intencji innych ludzi 160
Odrobina spekulacji 162
Sytuacyjna zmienność orientacji 164
Literatura cytowana 167
MIROSŁAW KOFTA
Człowiek jako przyczyna zdarzeń 169
Czy człowiek ma potrzebę sprawstwa? 172
Badania nad wolnością wyboru 172
Badania nad kontrolą 174
Warunki spostrzegania własnego sprawstwa 179
Czynniki wpływające na percepcję sprawstwa 180
Czy ocena własnego sprawstwa jest realistyczna? 182
Iluzja kontroli 182
Egotyzm atrybucyjny 185
Racjonalizacje zdarzeń negatywnych 186
Myślenie życzeniowe przy planowaniu działań 187
Skąd bierze się „chciejstwo"? 188
Percepcja sprawstwa a zachowanie 189
Badania laboratoryjne 189
332
Uczenie się i rozwiązywanie problemów 190
Twórczość i motywacja wewnętrzna 192
Inne badania 195
Badania w warunkach naturalnych: poczucie sprawstwa a przystosowanie
psychologiczne u osób starszych 195
Literatura cytowana 200
JANUSZ CZAPIŃSKI
Szczęście - złudzenie czy konieczność? . 204
Pojęcie szczęścia we współczesnej psychologii empirycznej 206
Źródła poczucia szczęścia 208
Warunki życia a szczęście 209
Wiek 209
Płeć 210
Miejsce zamieszkania 211
Status społeczno-ekonomiczny . ... . 211
Bezrobocie 212
Małżeństwo i dzieci 212
Zdrowie fizyczne 213
Wydarzenia życiowe 215
Inni ludzie 216
Kultura 217
Osobowość i temperament 221
Czynniki fizyczne i biologiczne 224
Podsumowanie 225
Po co ludziom poczucie szczęścia? 226
Poczucie szczęścia jako stan naturalny 229
Powszechność poczucia szczęścia 230
Efekt negatywności 232
Efekt Feniksa 234
Strategie i mechanizmy radzenia sobie ze stresem 238
Asymetria mózgowych ośrodków afektu pozytywnego i negatywnego . . . 240
Mechanizmy pamięci 241
Endogenny mechanizm znieczulający 243
Naturalne procesy adaptacji 244
Porównania społeczne 246
Zmiana tożsamości 247
Prywatna teoria szczęścia 250
Pułapki w radzeniu sobie z nieszczęściem 252
Wnioski 253
Literatura cytowana 254
HELENA GRZEGOŁOWSKA-KLARKOWSKA
Samoobrona przez samooszukiwanie się . 257
Dlaczego ludzie oszukują samych siebie? 259
333
Koncepcje psychoanalityczne 259
Inne koncepcje psychicznej samoobrony przez samooszukiwanie się. Obrona
poprzez ucieczkę od własnego prawdziwego „ja" 263
Środki i narzędzia samoobrony. Wybrane przejawy samooszukiwania się . . . 266
Wybrane badania nad mechanizmami obronnymi 276
Nie wiedzą czy nie chcą powiedzieć? 276
Czy wyparcie istnieje? 278
Co uruchamia mechanizmy obronne? 279
Skuteczność samooszukiwania się jako środka samoobrony psychicznej . . . 283
Literatura cytowana 287
GRZEGORZ SĘDEK
Jak ludzie radzą sobie z sytuacjami, na które nie ma rady? 289
Niekontrolowalność w postaci nagłych, nieoczekiwanych i traumatycznych
zdarzeń 291
Model Klingera 291
Model Shontza 292
Model Taylor 294
Chęć zrozumienia swojej sytuacji 295
Odzyskiwanie poczucia wpływu na zdarzenia 296
Umacnianie się w poczuciu własnej wartości 297
Negatywne konsekwencje długotrwałych intensywnych prób wpływania na
obiektywnie niemodyfikowalne sytuacje 299
Klasyczne doświadczenia laboratoryjne nad reakcjami zwierząt na niekontrolowalne wzmocnienia 301
Koncepcja Weissa 303
Dobry złego początek - pierwotny model wyuczonej bezradności Seligmana 304 Krytyka „imperializmu egotystycznego", czyli prób tłumaczenia wszystkich efektów wyuczonej bezradności w kategoriach porażek i zagrożenia
poczucia własnej wartości 306
Informacyjny model bezradności 310
Wnioski, konkluzje ...i trochę spekulacji 311
Literatura cytowana 317
Indeks nazwisk 320
Indeks rzeczowy 327