Dane szczegółowe książki
Spór o granice języka: elementy semiotyki logicznej i metodologii / Jadacki, Jacek Juliusz (1946-)
Autorzy
Tytuł
Spór o granice języka: elementy semiotyki logicznej i metodologii
Wydawnictwo
Warszawa: "Semper", 2002
Numer wydania
2 popr.
ISBN
8386951850
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WSTĘP
I. OBIEKTY SEMIOTYCZNE
13
1. Znaki. 2. Sygnały i symptomy, sygnanty i symbole. 3. Wyrażenia-eg-zemplarze i wyrażenia-typy.
II. SYNTAKTYKA
19
A. ANALIZA SYNTAKTYCZNA. 4. Słowa i zwroty. 5. Rzędy członów wy¬rażenia złożonego. 6. Pozycja syntaktyczna. 7. Opis syntaktyczny. 8. Wyrażenia-leksemy. 9. Wyrażenia stałe i zmienne. 10. Wyrażenia zamknięte i otwarte.
B. RELACJE SYNTAKTYCZNE. 11. Inkluzja. 12. Identyczność i synoni-miczność. 13. Kontradyktoryczność.
C. TRANSFORMACJE SYNTAKTYCZNE. 14. Wyprowadzalność. 15. Przestawianie i zastępowanie. 16. Podstawianie i uzmiennianie. 17. Do¬łączanie i odrywanie. 18. Wiązanie i uwalnianie.
III. RACHUNKI LOGICZNE
37
A. KLASYCZNY RACHUNEK ZDAŃ. 19. Zdania proste i złożone. 20. Spójniki jednoargumentowe. 21. Spójniki dwuargumentowe. 22. Tauto¬logie klasycznego rachunku zdań. 23. Metoda matrycowa. 24. Skrótowa metoda matrycowa.
B. MODALNY RACHUNEK ZDAŃ. 25. Możliwość i konieczność. 26. Operatory modalne de dieto i de re. 27. Zgodność i pociąganie. 28. Tau¬tologie modalnego rachunku zdań.
C. DEONTYCZNY RACHUNEK ZDAŃ. 29. Dozwolenie i nakaz. 30. Tau¬tologie deontycznego rachunku zdań.
7
6
D. ELEMENTARNY RACHUNEK KWATYFIKATORÓW. 31. Struktura zdań prostych. 32. Tautologie elementarnego rachunku kwantyfikatorów.
E. ELEMENTARNY RACHUNEK ZBIORÓW. 33. Relacje między zbio¬rami i operacje na zbiorach. 34. Rekonstrukcja struktury zdań prostych w języku rachunku zbiorów. 35. Tautologie elementarnego rachunku zbiorów.
F. ELEMENTARNY RACHUNEK RELACJI. 36. Charakterystyka for¬malna relacji. 37. Symetryczność. 38. Tranzytywność. 39. Zwrotność i spójność. 40. Relacja pusta, pełna i równościowa. 41. Funkcja. 42. Funk¬cje odwracalne i nieodwracalne. 43. Operacje na relacjach. 44. Tautologie elementarnego rachunku relacji.
G. TEORIA KONSEKWENCJI. 45. Prawda logiczna i wynika nie logicz¬ne. 46. wynika nie definicyjne i kauzalne.
I Istnieje . FUNKCJE SEMANTYCZNE 83
A. DESYGNOWANIE. 47. Desygnaty i denotacja. 48. Nazwy puste, jed¬nostkowe i ogólne. 49. Intencja. 50. Struktura przedmiotu. 51. Przedmio¬ty czysto intencjonalne. 52. Nazwy konkretne i abstrakcyjne. 53. Nazwy indywidualne i generalne.
B. RELACJE MIĘDZY NAZWAMI ZE WZGLĘDU NA DENOTACJĘ. 54. Zamienność, podrzędność i nadrzędność. 55. Przeciwieństwo i nie¬zależność. 56. Negacja przynazwowa. 57. Sprzeczność i podprzeci-wieństwo. 58. Relacje między nazwami a relacje między ich desygnatami. 59. Tezy o relacjach między nazwami.
C. KONOTOWANIE. 60. Współwłasność, swoistość i istota. 61. Ko¬notacja. 62. Konotacja imion własnych i nazw pustych. 63. Konotowanie, desygnowanie i denotowanie.
D. KONSTATOWANIE. 64. Desygnowanie i konstatowanie. 65. Substrat prawdy i fałszu. 66. Klasyczna definicja prawdy. 67. Nihilistyczna kon¬cepcja prawdy. 68. Kryteria prawdziwości i fałszywości. 69. Pseudo-kryteria prawdziwości.
E. GENEROWANIE. 70. Funktory performatywne. 71. Forma performa-tywów. 72. Performatywy uniwersalne i indywidualne. 73. Performatywy skuteczne i nieskuteczne. 74. Performatywy prawidłowe i nieprawidłowe.
8
Istnieje . ANALIZA SEMANTYCZNO-KATEGORIALNA
123
A. KATEGORIE SEMANTYCZNE. 75. Zdania i nazwy. 76. Funktory. 77. Predykaty. 78. Abstrakcyjna transformacja predykatów. 79. Konektywy. 80. Kwalifikatory. 81. Reifikatory. 82. Superfunktory. 83. Kwantyfikato-ry, deskryptory i abstraktory. 84. Partykuły.
B. GRAMATYCZNOŚĆ. 85. Notacja. 86. Procedura. 87. Reguły analizy semantyczno-kategorialnej. 88. Przykłady zastosowania reguł fakulta¬tywnych. 89. Analiza sematyczno-kategorialna i amfibolie. 90. Niedosta-teczność reguł. 91. Wyrażenie dobrze ułożone i na wskroś dobrze ułożone. 92. Kryterium gramatyczności. 93. Obliczanie wykładnika wyrażenia. 94. Sprawdzanie gramatyczności. 95. Analiza semantyczno-kategorialna i analiza syntaktyczna.
Istnieje I. RELACJE PRAGMATYCZNE
147
A. FUNKCJE PRAGMATYCZNE. 96. Sytuacja komunikacyjna. 97. Eks¬presja. 98. Ewokacja.
B. POZYCJE PRAGMATYCZNE. 99. Pozycja komprehensyjna. 100. Kry¬teria rozumienia. 101. Interpretacja psychologiczna. 102 Hermeneutyka logiczna. 103. Pozycja asercyjna. 104. Charakterystyka aksjomatyczna asercji. 105. Asercja i orientacja.
C. ADAPTACJA PRAGMATYCZNA. 106. Supozycja askrypcyjna i indy-kacyjna. 107. Supozycja normalna i materialna. 108. Metaforyzacja. 109. Synekdocha i ironia. 110. Metonimia.
Istnieje II. ANOMALIE SEMIOTYCZNE
161
A. DEFEKTY SYNTAKTYCZNE. 111. Rodzaje defektów semiotycznych. 112. Elipsy kwalifikacyjne i kwantyfikacyjne. 113. Elipsy supozycyjne. 114. Kontrsensy. 115. Amfibolie. 116. Nonsensy.
B. DEFEKTY SEMANTYCZNE. 117. Asensy. 118. Imaginatywy i ono-matoidy. 119. Polisemy i homonimy. 120. Okazjonalizmy. 121. In-tensjonalizmy. 122. Aproksymatywy. 123. Absurdy.
C. ANTYNOMIE I PARADOKSY. 124. Antynomia kłamcy. 125. Antyno-mia heterosemantyczności. 126. Paradoks ruchu. 127. Relatywizm ale-tyczny. 128. Paradoks łysego.
9
D. TERAPIA LOGICZNA. 129. Dezelipsyzacja. 130. Dehipostazowanie. 131. Dezokazjonalizacja. 132. Dezintensjonalizacja.
Istnieje III. DEFINIOWANIE
189
A. RODZAJE DEFINICJI. 133. Klasyfikcja definicji. 134. Definicje in¬formacyjne i perswazyjne. 135. Definicje analityczne i syntetyczne. 136. Definicje werbalne i werbalno-ostensywne. 137. Definicje dystynktywne i kontekstowe.
B. DEFINICJE NORMALNE. 138. Definicje ekwiwalencyjne i iden-tycznościowe. 139. Definicje konotacyjne, denotacyjne i leksykalne. 140. Definicje realne i nominalne. 141. Definicja klasyczna.
C. DEFINICJE REDUKCYJNE I AKSJOMATYCZNE. 142. Definicje in¬dukcyjne i operacyjne. 143. Definicje dyspozycyjne. 144. Definicje apro-ksymacyjne. 145. Definicje inkluzyjne. 146. Definicje aksjomatyczne.
D. KRYTERIA POPRAWNOŚCI DEFINICJI. 147. Adekwatność i kolo-kacyjność. 148. Komutacyjność. 149. Inteligibiliność. 150. Konserwatyw-ność. 151. Referencyjność. 152. Predykatywność.
IX. SYSTEMATYZACJA
215
A. KLASYFIKACJA. 153. Całość dzielona, człony i zasada podziału. 154. Klasyfikacja dwuczłonowa i wieloczłonowa, jednostopniowa i wielostop¬niowa. 155. Warunki poprawności klasyfikacji. 156. Klasyfikacje zależne.
B. KWALIFIKACJA, ANALIZA I TYPOLOGIA. 157. Kwalifikacja. 158. Analiza. 159. Typologia.
C. SZEREGOWANIE I REPREZENTACJA. 160. Relacja porządkująca. 161. Reprezentacja. 162. Homomorfizm i izomorfizm.
D. TRANSFORMACJA TEKSTU. 163. Odtworzenie. 164. Wyciąg. 165. Opis.
X. EROTETYKA
237
A. PYTANIA. 166. Struktura pytania. 167. Założenia pytania. 168. Pre-supozycje pytania. 169. Zawartość poznawcza pytania. 170. Pytania de-
10
cyzyjne, problemowe i kompletywne. 171. Pytania proste i złożone. 172. Pytania merytoryczne, dydaktyczne, demaskatorskie i sugestywne. 173. Pytania retoryczne. 174. Pożądane własności pytań.
B. ODPOWIEDZI. 175. Odpowiedzi właściwe i niewłaściwe, rzeczowe i wymijające. 176. Odpowiedzi trafne i wyczerpujące. 177. Odpowiedzi prostujące.
XI. HEUREZA
255
A. POMIAR. 178. Własności mierzalne. 179. Suma fizyczna. 180. Jed¬nostka miernicza. 181. Pomiar bezpośredni i pośredni. 182. Przyrządy pomiarowe. 183. Wartość pomiaru.
B. WNIOSKOWANIE. 184. Schemat inferencyjny. 185. Wnioskowanie niezawodne i zawodne. 186. Indukcja enumeracyjna zupełna. 187. Wnioskowanie antynomialne. 188. Wnioskowanie paradygmatyczne. 189. Entymemat.
C. WYJAŚNIANIE. 190. Generalizacja. 191. Indukcja enumeracyjna niezupełna.
D. INDUKCJA ELIMINACYJNA. 192. Kanony zgodności i różnicy. 193. Kanony reszt i zmian.
E. PRAWA. 194. Prawa absolutne i statystyczne. 195. Prawa funkcjonal¬ne i parametryczne.
XII. ARGUMENTACJA
273
A. UZASADNIANIE. 196. Uzasadnianie bezpośrednie i pośrednie. 197. Dowodzenie. 198. Potwierdzanie.
B. SPRAWDZANIE. 199. Potwierdzanie i obalanie. 200. Sensowność em¬piryczna zdań protokolarnych. 201. Terminy obserwacyjne i teoretyczne.
C. PARALOGIZMY. 202. Circulus in probando. 203. Ignorałio elenchi. 204. Non sequitur. 205. Petiłio principii. 206. Ekwiwokacja.
11
XIII. ERYSTYKA
289
A. DYSKUSJA. 207 Konwersacja, celebracja i dyskusja. 208 Debata i agi¬tacja. 209. Konsylium i kontrowersja. 210. Struktura dyskusji. 211. Kry¬teria poprawności dyskusji.
B. SOFIZMATY. 212. Fortele erystyczne. 213. Sofizmaty afirmacyjne. 214. Sofizmaty kontestacyjne. 215. Sofizmaty ironiczne.
XI Istnieje . PROBLEMY DECYZYJNE
299
216. Sytuacja zdeterminowana i ryzykowna. 217. Dylematy pechowca, szczęściarza i nadgorliwca. 218. Dylematy lekkoducha i gracza. 219. Przyczyny niepowodzeń decyzyjnych.
SKOROWIDZ RZECZOWY
305
I. OBIEKTY SEMIOTYCZNE
13
1. Znaki. 2. Sygnały i symptomy, sygnanty i symbole. 3. Wyrażenia-eg-zemplarze i wyrażenia-typy.
II. SYNTAKTYKA
19
A. ANALIZA SYNTAKTYCZNA. 4. Słowa i zwroty. 5. Rzędy członów wy¬rażenia złożonego. 6. Pozycja syntaktyczna. 7. Opis syntaktyczny. 8. Wyrażenia-leksemy. 9. Wyrażenia stałe i zmienne. 10. Wyrażenia zamknięte i otwarte.
B. RELACJE SYNTAKTYCZNE. 11. Inkluzja. 12. Identyczność i synoni-miczność. 13. Kontradyktoryczność.
C. TRANSFORMACJE SYNTAKTYCZNE. 14. Wyprowadzalność. 15. Przestawianie i zastępowanie. 16. Podstawianie i uzmiennianie. 17. Do¬łączanie i odrywanie. 18. Wiązanie i uwalnianie.
III. RACHUNKI LOGICZNE
37
A. KLASYCZNY RACHUNEK ZDAŃ. 19. Zdania proste i złożone. 20. Spójniki jednoargumentowe. 21. Spójniki dwuargumentowe. 22. Tauto¬logie klasycznego rachunku zdań. 23. Metoda matrycowa. 24. Skrótowa metoda matrycowa.
B. MODALNY RACHUNEK ZDAŃ. 25. Możliwość i konieczność. 26. Operatory modalne de dieto i de re. 27. Zgodność i pociąganie. 28. Tau¬tologie modalnego rachunku zdań.
C. DEONTYCZNY RACHUNEK ZDAŃ. 29. Dozwolenie i nakaz. 30. Tau¬tologie deontycznego rachunku zdań.
7
6
D. ELEMENTARNY RACHUNEK KWATYFIKATORÓW. 31. Struktura zdań prostych. 32. Tautologie elementarnego rachunku kwantyfikatorów.
E. ELEMENTARNY RACHUNEK ZBIORÓW. 33. Relacje między zbio¬rami i operacje na zbiorach. 34. Rekonstrukcja struktury zdań prostych w języku rachunku zbiorów. 35. Tautologie elementarnego rachunku zbiorów.
F. ELEMENTARNY RACHUNEK RELACJI. 36. Charakterystyka for¬malna relacji. 37. Symetryczność. 38. Tranzytywność. 39. Zwrotność i spójność. 40. Relacja pusta, pełna i równościowa. 41. Funkcja. 42. Funk¬cje odwracalne i nieodwracalne. 43. Operacje na relacjach. 44. Tautologie elementarnego rachunku relacji.
G. TEORIA KONSEKWENCJI. 45. Prawda logiczna i wynika nie logicz¬ne. 46. wynika nie definicyjne i kauzalne.
I Istnieje . FUNKCJE SEMANTYCZNE 83
A. DESYGNOWANIE. 47. Desygnaty i denotacja. 48. Nazwy puste, jed¬nostkowe i ogólne. 49. Intencja. 50. Struktura przedmiotu. 51. Przedmio¬ty czysto intencjonalne. 52. Nazwy konkretne i abstrakcyjne. 53. Nazwy indywidualne i generalne.
B. RELACJE MIĘDZY NAZWAMI ZE WZGLĘDU NA DENOTACJĘ. 54. Zamienność, podrzędność i nadrzędność. 55. Przeciwieństwo i nie¬zależność. 56. Negacja przynazwowa. 57. Sprzeczność i podprzeci-wieństwo. 58. Relacje między nazwami a relacje między ich desygnatami. 59. Tezy o relacjach między nazwami.
C. KONOTOWANIE. 60. Współwłasność, swoistość i istota. 61. Ko¬notacja. 62. Konotacja imion własnych i nazw pustych. 63. Konotowanie, desygnowanie i denotowanie.
D. KONSTATOWANIE. 64. Desygnowanie i konstatowanie. 65. Substrat prawdy i fałszu. 66. Klasyczna definicja prawdy. 67. Nihilistyczna kon¬cepcja prawdy. 68. Kryteria prawdziwości i fałszywości. 69. Pseudo-kryteria prawdziwości.
E. GENEROWANIE. 70. Funktory performatywne. 71. Forma performa-tywów. 72. Performatywy uniwersalne i indywidualne. 73. Performatywy skuteczne i nieskuteczne. 74. Performatywy prawidłowe i nieprawidłowe.
8
Istnieje . ANALIZA SEMANTYCZNO-KATEGORIALNA
123
A. KATEGORIE SEMANTYCZNE. 75. Zdania i nazwy. 76. Funktory. 77. Predykaty. 78. Abstrakcyjna transformacja predykatów. 79. Konektywy. 80. Kwalifikatory. 81. Reifikatory. 82. Superfunktory. 83. Kwantyfikato-ry, deskryptory i abstraktory. 84. Partykuły.
B. GRAMATYCZNOŚĆ. 85. Notacja. 86. Procedura. 87. Reguły analizy semantyczno-kategorialnej. 88. Przykłady zastosowania reguł fakulta¬tywnych. 89. Analiza sematyczno-kategorialna i amfibolie. 90. Niedosta-teczność reguł. 91. Wyrażenie dobrze ułożone i na wskroś dobrze ułożone. 92. Kryterium gramatyczności. 93. Obliczanie wykładnika wyrażenia. 94. Sprawdzanie gramatyczności. 95. Analiza semantyczno-kategorialna i analiza syntaktyczna.
Istnieje I. RELACJE PRAGMATYCZNE
147
A. FUNKCJE PRAGMATYCZNE. 96. Sytuacja komunikacyjna. 97. Eks¬presja. 98. Ewokacja.
B. POZYCJE PRAGMATYCZNE. 99. Pozycja komprehensyjna. 100. Kry¬teria rozumienia. 101. Interpretacja psychologiczna. 102 Hermeneutyka logiczna. 103. Pozycja asercyjna. 104. Charakterystyka aksjomatyczna asercji. 105. Asercja i orientacja.
C. ADAPTACJA PRAGMATYCZNA. 106. Supozycja askrypcyjna i indy-kacyjna. 107. Supozycja normalna i materialna. 108. Metaforyzacja. 109. Synekdocha i ironia. 110. Metonimia.
Istnieje II. ANOMALIE SEMIOTYCZNE
161
A. DEFEKTY SYNTAKTYCZNE. 111. Rodzaje defektów semiotycznych. 112. Elipsy kwalifikacyjne i kwantyfikacyjne. 113. Elipsy supozycyjne. 114. Kontrsensy. 115. Amfibolie. 116. Nonsensy.
B. DEFEKTY SEMANTYCZNE. 117. Asensy. 118. Imaginatywy i ono-matoidy. 119. Polisemy i homonimy. 120. Okazjonalizmy. 121. In-tensjonalizmy. 122. Aproksymatywy. 123. Absurdy.
C. ANTYNOMIE I PARADOKSY. 124. Antynomia kłamcy. 125. Antyno-mia heterosemantyczności. 126. Paradoks ruchu. 127. Relatywizm ale-tyczny. 128. Paradoks łysego.
9
D. TERAPIA LOGICZNA. 129. Dezelipsyzacja. 130. Dehipostazowanie. 131. Dezokazjonalizacja. 132. Dezintensjonalizacja.
Istnieje III. DEFINIOWANIE
189
A. RODZAJE DEFINICJI. 133. Klasyfikcja definicji. 134. Definicje in¬formacyjne i perswazyjne. 135. Definicje analityczne i syntetyczne. 136. Definicje werbalne i werbalno-ostensywne. 137. Definicje dystynktywne i kontekstowe.
B. DEFINICJE NORMALNE. 138. Definicje ekwiwalencyjne i iden-tycznościowe. 139. Definicje konotacyjne, denotacyjne i leksykalne. 140. Definicje realne i nominalne. 141. Definicja klasyczna.
C. DEFINICJE REDUKCYJNE I AKSJOMATYCZNE. 142. Definicje in¬dukcyjne i operacyjne. 143. Definicje dyspozycyjne. 144. Definicje apro-ksymacyjne. 145. Definicje inkluzyjne. 146. Definicje aksjomatyczne.
D. KRYTERIA POPRAWNOŚCI DEFINICJI. 147. Adekwatność i kolo-kacyjność. 148. Komutacyjność. 149. Inteligibiliność. 150. Konserwatyw-ność. 151. Referencyjność. 152. Predykatywność.
IX. SYSTEMATYZACJA
215
A. KLASYFIKACJA. 153. Całość dzielona, człony i zasada podziału. 154. Klasyfikacja dwuczłonowa i wieloczłonowa, jednostopniowa i wielostop¬niowa. 155. Warunki poprawności klasyfikacji. 156. Klasyfikacje zależne.
B. KWALIFIKACJA, ANALIZA I TYPOLOGIA. 157. Kwalifikacja. 158. Analiza. 159. Typologia.
C. SZEREGOWANIE I REPREZENTACJA. 160. Relacja porządkująca. 161. Reprezentacja. 162. Homomorfizm i izomorfizm.
D. TRANSFORMACJA TEKSTU. 163. Odtworzenie. 164. Wyciąg. 165. Opis.
X. EROTETYKA
237
A. PYTANIA. 166. Struktura pytania. 167. Założenia pytania. 168. Pre-supozycje pytania. 169. Zawartość poznawcza pytania. 170. Pytania de-
10
cyzyjne, problemowe i kompletywne. 171. Pytania proste i złożone. 172. Pytania merytoryczne, dydaktyczne, demaskatorskie i sugestywne. 173. Pytania retoryczne. 174. Pożądane własności pytań.
B. ODPOWIEDZI. 175. Odpowiedzi właściwe i niewłaściwe, rzeczowe i wymijające. 176. Odpowiedzi trafne i wyczerpujące. 177. Odpowiedzi prostujące.
XI. HEUREZA
255
A. POMIAR. 178. Własności mierzalne. 179. Suma fizyczna. 180. Jed¬nostka miernicza. 181. Pomiar bezpośredni i pośredni. 182. Przyrządy pomiarowe. 183. Wartość pomiaru.
B. WNIOSKOWANIE. 184. Schemat inferencyjny. 185. Wnioskowanie niezawodne i zawodne. 186. Indukcja enumeracyjna zupełna. 187. Wnioskowanie antynomialne. 188. Wnioskowanie paradygmatyczne. 189. Entymemat.
C. WYJAŚNIANIE. 190. Generalizacja. 191. Indukcja enumeracyjna niezupełna.
D. INDUKCJA ELIMINACYJNA. 192. Kanony zgodności i różnicy. 193. Kanony reszt i zmian.
E. PRAWA. 194. Prawa absolutne i statystyczne. 195. Prawa funkcjonal¬ne i parametryczne.
XII. ARGUMENTACJA
273
A. UZASADNIANIE. 196. Uzasadnianie bezpośrednie i pośrednie. 197. Dowodzenie. 198. Potwierdzanie.
B. SPRAWDZANIE. 199. Potwierdzanie i obalanie. 200. Sensowność em¬piryczna zdań protokolarnych. 201. Terminy obserwacyjne i teoretyczne.
C. PARALOGIZMY. 202. Circulus in probando. 203. Ignorałio elenchi. 204. Non sequitur. 205. Petiłio principii. 206. Ekwiwokacja.
11
XIII. ERYSTYKA
289
A. DYSKUSJA. 207 Konwersacja, celebracja i dyskusja. 208 Debata i agi¬tacja. 209. Konsylium i kontrowersja. 210. Struktura dyskusji. 211. Kry¬teria poprawności dyskusji.
B. SOFIZMATY. 212. Fortele erystyczne. 213. Sofizmaty afirmacyjne. 214. Sofizmaty kontestacyjne. 215. Sofizmaty ironiczne.
XI Istnieje . PROBLEMY DECYZYJNE
299
216. Sytuacja zdeterminowana i ryzykowna. 217. Dylematy pechowca, szczęściarza i nadgorliwca. 218. Dylematy lekkoducha i gracza. 219. Przyczyny niepowodzeń decyzyjnych.
SKOROWIDZ RZECZOWY
305