Dane szczegółowe książki

WSCHÓD 5
Wprowadzenie 7
I. Bliski Wschód u progu historii - powstanie najstarszych centrów cywilizacyjnych
(II połowa IV tysiąclecia p.n.e.) 17
Ponadregionalne związki kulturowe u schyłku neolitu 17
Rewolucja miejska i powstanie pierwszych miast-państw 22
II. Rozkwit wielkich cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu w III i II tysiącleciu p.n.e. 29
Mezopotamia i Elam 29
1. Warunki naturalne i krainy historyczne 29
2. Źródła pisane 32
3. Historia polityczna Mezopotamii do końca II tysiąclecia p.n.e 35
4. Ustrój, społeczeństwo i gospodarka 59
5. Wierzenia religijne 64
6. Kultura 67
7. Elam w III i II tysiącleciu p.n.e 75
Egipt 79
1. Warunki naturalne i krainy historyczne 79
2. Źródła pisane 82
3. Historia polityczna Egiptu do końcu II tysiąclecia p.n.e 84
4. Ustrój, społeczeństwo i gospodarka 99
5. Religia 104
6. Kultura 108
Anatolia -państwo Hetytów 115
1. Warunki naturalne i krainy historyczne 115
2. Źródła pisane 116
3. Historia polityczna Anatolu w czasach dominacji Hetytów 118
4. Ustrój, społeczeństwo i gospodarka Hetytów 127
5. Wierzenia religijne 128
6. Literatura 130
Syria i Palestyna (Kanaan) 132
1. Warunki naturalne i krainy historyczne 132
2. Źródła pisane 133
3. Historia polityczna Syro-Palestyny do schyłku II tysiąclecia p.n.e 134

4. Ustrój, społeczeństwo i gospodarka 140
5. Wierzenia religijne 141
6. Kultura 142
734

III. Czasy wielkich przemian - migracje z przełomu II i I tysiąclecia p.n.e. oraz ich skutki 145
Migracje północne - wędrówki Ludów Morza i innych plemion 147
Migracje ludów semickich -Aramejczycy, Hebrajczycy i inni 151
Skutki wielkich migracji oraz powstanie nowego porządku politycznego i etnicznego
w I połowie I tysiąclecia p.n.e. w zachodniej części starożytnego Bliskiego Wschodu .... 154
1. Księstwa aramejskie i posthetyckie w Syrii i Cylicji 155
2. Hebrajczycy w Palestynie 156
3. Fenicja 161
4. Państwa Anatolii-Frygia i Lidia 166
5. Egipt w pierwszej części Okresu Późnego . 167
IV. Bliski Wschód w czasach dominacji asyryjskiej (IX-VII w. p.n.e.) 169
Fenomen Asyrii 169
Odrodzenie się Asyrii 171
Walka o władzę nad „światem" 172
1. Etap I: czas wielkich zwycięstw i chwały 172
2. Etap II: podbój świata bliskowschodniego i utworzenie imperium 177
3. Organizacja imperium asyryjskiego 182
Nowe zagrożenia w VII w. p.n.e. i upadek państwa 186
V. Ostatni wiek niepodległości - państwa sukcesyjne po upadku Asyrii 191
Potęga chaldejskiej Babilonii 191
Rozwój państwa Medów 196
Egipt w czasach XXVI dynastii z Sais 198
VI. Imperium perskie Achemenidów 201
Historia polityczna 201
1. Początki państwa perskiego 201
2. Czasy wielkich podbojów 202
3. Organizacja imperium 205
4. Imperium Achemenidów do najazdu Aleksandra Macedońskiego 208
Integracja społeczeństw bliskowschodnich w monarchii perskiej 214
Religia i kultura perska 216
Słownik ważniejszych pojęć i terminów 219
Zestawienie najważniejszych dat 223
Wskazówki bibliograficzne 229
GRECJA 231
Uwagi wstępne 233
1. Kraj i ludzie 233
2. Źródła 234
3. Uwagi o terminologii i chronologii 236
Grecja w epoce brązu 237
1. Kreta minojska 237
2. Kultura mykeńska 241
Społeczeństwo i polityka w epoce archaicznej 249
1. Grecja w początkach I tysiąclecia p.n.e 249
2. Kształtowanie się struktur społecznych i form sprawowania władzy 251
3. Kolonizacja 260
Kultura Grecji archaicznej 263
1. Literatura 263
2. Początki filozofii 266
3. Sztuka 268
735

Dwie drogi rozwoju - Sparta i Ateny 272
1. Ustrój i społeczeństwo Sparty 272
2. Od Solona do Klejstenesa - Ateny w VI w. p.n.e 277
Epoka wojen perskich 282
1. Miasta greckie w Azji Mniejszej. Przyczyny wojen perskich 282
2. Przebieg konfliktu 283
3. Powstanie symmachii ateńskiej i konflikt ze Spartą 287
Demokracja ateńska 291
1. Perykles i jego reformy 291
2. Demokracja - teoria i praktyka 292
3. Społeczeństwo Aten w epoce klasycznej 296
4. Symmachia ateńska w czasach Peryklesa 300
Wojna peloponeska 302
1. Przyczyny wojny peloponeskiej 302
2. Charakter i etapy konfliktu 30S
3. Wojna i demokracja. Przewroty oligarchiczne w Atenach 311
Walki o hegemonię w Grecji w I połowie IV w. p.n.e 317
1. Dominacja Sparty 317
2. Teby i rozpad symmachii spartańskiej 320
3. II Związek Morski 322
4. Przemiany w świecie greckim po wojnie peloponeskiej 323
Wierzenia starożytnych Greków 327
1. Mit i mitologia 327
2. Charakterystyka religii greckiej 330
Kultura Grecji w epoce klasycznej 338
1. Filozofia 338
2. Literatura 344
3. Rozwój sztuki greckiej w V i IV w. p.n.e 352
Ekspansja Macedonii w II połowie IV w. p.n.e 357
1. Panowanie Filipa II (360-336 r. p.n.e.) 357
2. Podboje Aleksandra Wielkiego (336-323 r. p.n.e.) 362
Powstanie i rozwój państw hellenistycznych 369
1. Następcy Aleksandra 369
2. Charakterystyka monarchii hellenistycznej 371
3. Grecja i Macedonia pod rządami Antygonidów 374
4. Monarchia Seleukidów 378
5. Państwo Ptolemeuszy w Egipcie 382
6. Poleis greckie w epoce hellenistycznej 385
Kultura grecka w epoce hellenistycznej 387
1. Nauka i literatura 387
2. Główne kierunki filozofii hellenistycznej 391
3. Nowe zjawiska w religii hellenistycznej 392
Słownik ważniejszych pojęć i terminów 395
Zestawienie najważniejszych dat 401
Wskazówki bibliograficzne 405
RZYM 409
I. Rzym królewski i republikański 411
Ogólna charakterystyka Italii i jej ludności 411
Powstanie miasta-państwa Rzymu. Okres królewski 417
736

1. Powstanie Rzymu w świetle tradycji i badań naukowych 417
2. Ustrój Rzymu królewskiego 420
Początki republiki rzymskiej. Walka patrycjuszów z plebejuszami 423
Podbój Italii i jego skutki 426
1. Główne etapy podboju 426
2. Rzym 429
3. Kolonie 429
4. Municypia 430
5. Socii 430
Ustrój społeczno-ekonomiczny Rzymu w III w. p.n.e. Gospodarka i społeczeństwo 431
1. Rozwarstwienie społeczeństwa rzymskiego 431
2. Organizacja armii rzymskiej 433
3. Ustrój polityczny Rzymu w III w. p.n.e 435
4. Wierzenia religijne. Ideał Rzymianina 438
Wielkie podboje w rejonie Morza Śródziemnego (264-146 r. p.n.e.) 441
1.I wojna punicka (264-241 r. p.n.e.) 441
2. II wojna punicka (218-201 r. p.n.e.) 443
3. Wojny macedońskie 447
4. III wojna punicka (149-146 r. p.n.e.) 449
Przemiany ekonomiczno-społeczne w epoce wielkich podbojów 451
1. Znaczenie prowincji 451
2. Zmiany w rolnictwie italskim w II i I w. p.n.e 452
3. Rola niewolników w produkcji 453
4. Gladiatorzy 455
5. Plebs miejski. Proletariat rzymski 455
6. Ekwici - nowa, uprzywilejowana warstwa społeczna 456
7. Wzrost znaczenia nobilitas 458
Załamanie się podstaw ustroju rzymskiego w okresie schyłku republiki (133-30 r. p.n.e.).
Walki społeczne i główne wydarzenia polityczne 460
1. Kwestia agrarna 461
2. Problem sprzymierzeńców 466
3. Powstania niewolników 468
Dojście do władzy Juliusza Cezara i jego dyktatura 473
1. Zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego u schyłku republiki 473
2. Nadzwyczajna pozycja wodza. I wojna domowa (83-82 r. p.n.e.) 476
3. Geneza I triumwiratu i namiestnictwo Cezara w Galii 477
4. II wojna domowa (49-45 r. p.n.e.) 479
5. Społeczne, polityczne i ideologiczne podstawy dyktatury Cezara 480
Przeobrażenia w kulturze rzymskiej w III-I w. p.n.e 487
1. Przemiany obyczajów 487
2. Hellenizacja kultury rzymskiej 488
3. Przemiany religijne 490
4. Filozofia i literatura rzymska 495
II. Wczesne cesarstwo rzymskie (pryncypat) . 497
Panowanie Oktawiana Augusta. Powstanie nowego ustroju -pryncypatu 497
1. Walki o władzę po śmierci Cezara .. 497
2. Pryncypat jako forma ustroju politycznego 500
3. Przemiany kulturalne za Augusta. Reformy religijne 503
Główne kierunki ekspansji rzymskiej w I i II w. n.e 514
1. Panowanie dynastii julijsko-klaudyjskiej (14-68 r. n.e.) 514
737

2. Dynastia Flawiuszów (69-96 r. n.e.) 516
3. Dynastia Antoninów (96-192 r. n.e.) 520
Przemiany ekonomiczno-społeczne w okresie pryncypatu 524
1. Rola prowincji 524
2. Sytuacja gospodarcza Italii w I i II w. n.e. Rozwój kolonatu 529
3. Urbanizacja Imperium i awans arystokracji prowincjonalnej 535
Przemiany ustrojowe w okresie pryncypatu 543
1. Senat jako czynnik opozycji ideologicznej wobec cesarzy 543
2. Reformy administracyjne i społeczne 544
3. Rola armii w życiu politycznym 549
Kultura rzymska w I i II w. n.e. Przemiany religijne 552
1. Literatura i sztuka w okresie pryncypatu 552
2. Przemiany religijne. Rozwój kultów wschodnich 556
3. Przeobrażenia w starej religii 559
4. Rola kultu cesarskiego 561
Początki chrześcijaństwa i jego rozwój w I i II w. n.e 564
1. Źródła do historii wczesnego chrześcijaństwa 564
2. Nauczanie Jezusa i początki chrześcijaństwa 566
3. Władze rzymskie wobec chrześcijan 570
Główne kierunki przemian w okresie przejściowym od pryncypatu do późnego cesarstwa
(193-284 r. n.e.) 572
1. Panowanie dynastii Sewerów 572
2. Najazdy Persów i Germanów w III w. n.e 580
3. Osłabienie władzy centralnej i próby jej umocnienia 584
4. Problem kryzysu społeczno-ekonomicznego w latach 235-284 n.e 589
5. Rozwój chrześcijaństwa w III w. n.e. Prześladowania religijne 593
III. Późne cesarstwo rzymskie 599
Wprowadzenie nowego ustroju: od tetrarchii dojedynowładztwa Konstantyna Wielkiego 599
1. Rządy Dioklecjana i system tetrarchii 599
2. Konstantyn Wielki i utrwalenie jedynowładztwa 605
Podstawy ustrojowe późnego cesarstwa w TV w. n.e 609
1. Reformy gospodarczo-społeczne 609
2. Reforma armii i administracji 611
Pozycja chrześcijaństwa. Od polityki jego uprzywilejowania (313 r. n.e.) do uznania
chrześcijaństwa (katolicyzmu) za religię panującą (380 r. n.e.) 616
1. Wielkie Prześladowania i ich skutki 616
2. Polityka religijna Konstantyna 617
3. Julian Apostata i próba reformy starej religii 620
4. Chrześcijaństwo religią państwową 621

Kultura późnego cesarstwa 624
Wielka wędrówka ludów i upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego 631
1. Sytuacja w Imperium Romanum 631
2. Upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego 634

Przetrwanie cesarstwa na Wschodzie i nowe państwa germańskie na Zachodzie 637
1. Sytuacja cesarstwa na Wschodzie na przełomie V i VI w. n.e 637
2. Panowanie Justyniana Wielkiego. Dzieło rekonkwisty 638
3. Przekształcenie cesarstwa rzymskiego na Wschodzie w państwo bizantyńskie
(przełom VI/VII w. n.e.) 641
738

4. Nowe państwa germańskie na Zachodzie 643
5. Koniec świata starożytnego 646
Słownik ważniejszych pojęć i terminów 649
Zestawienie najważniejszych dat 667
Wskazówki bibliograficzne 687
Indeks osób, bogów i postaci mitologicznych 691
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 715