Dane szczegółowe książki
Esej o naturze i funkcji ofiary / Hubert, Henri (1872-1927); Mauss, Marcel (1872-1950); Trzcionkowski, Lech
Tytuł
Esej o naturze i funkcji ofiary
Tytuł oryginału
Essai sur la nature et la fonction du sacrifice
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos", 2005
ISBN
8388508865
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Lech Trzcionkowski, U źródeł teorii ofiary............................VII
[Wstęp]. — Dawne teorie ofiary (dar, pożywienie, kontrakt). — Teoria Edwarda Tylora. — Teoria Robertsona Smitha. — Wyjaśnienie piacula. — Wyjaśnienie ofia-ry-daru. — Uzupełnienia dokonane przez Jamesa Frazera. — Wątpliwości dotyczą¬ce powszechności totemizmu i istnienia ofiary totemicznej. —Piaculum nie pocho¬dzi z ofiary komunijnej. — O przyjętej metodzie. — Wybór faktów............. 3
I. Definicja i jedność systemu ofiarnego. — Ofiara i konsekracja. — Ofiarujący.
— Przedmioty ofiary. — Ofiara i dar wotywny. — Żertwa. — Definicja ofiary. — Różne rodzaje ofiary. — Zasadnicza tożsamość najbardziej różnorodnych typów ofiary. — Jedność systemu ofiarnego w Indiach. — Jedność systemu ofiarnego
u Hebrajczyków...................................................... 11
II. Schemat ofiary. — Wprowadzenie. — 1. Ofiarujący. — Diksza. — Przygoto¬wanie ofiarującego w innych rytuałach. — 2. Ofiarnik. — Cechy nabyte uprzednio.
— Specjalne środki ostrożności, które musi przedsięwziąć ofiarnik. — Post arcyka¬płana hebrajskiego przed Dniem Przebłagania. — 3. Miejsce, narzędzia. — Czas ofiary. — Sanktuaria. — Przygotowanie miejsca ofiary u Hindusów. — Słup ofiarny.
— Żertwa. — Gatunki przeznaczone na żertwę i cechy oczekiwane. — Toaleta żer-twy. — Ryty przygotowawcze, w czasie których żertwa zostaje ostatecznie dopro¬wadzona na miejsce ofiary. — Ustanowienie komunikacji między ofiarującym a żertwa. — Ubój żertwy. — Zbrodniczy charakter uboju i środki przebłagalne, spełniane w czasie aktu zabójstwa. — Różne ryty uboju. — Odrodzenie i apoteoza żertwy. — Przekazanie resztek. — Dole należne bóstwu. — Część kapłańska. — Przypadki całkowitego unicestwienia żertwy. — Wygnania: kozioł ofiarny. — Wię¬zy, które ustanawiają się między ofiarującym a żertwąpo obrzędzie ofiarnym: ko¬munia. — Ograniczenie praw ofiarującego do przydzielonej mu części żertwy. — Następstwa uboju w hinduskiej ofierze zwierzęcej. — Ida komunijna i transsubstan-cjacja. — Paralelizm między rytami przekazywania części boskich a ludzkim
VI
zużytkowaniem żertwy. — Ścisłe związki między tymi rytami. — Wyjście. — Usu¬nięcie ostatnich resztek ofiary. — Powrót ofiarującego do świata ludzkiego. — „Ką¬piel uniesienia" po hinduskiej ofierzez z somy. — Analogiczne ryty u Hebrajczyków 23
III. W jaki sposób schemat zmienia się w zależności od ogólnych funkcji ofiary.
— Różne cele ofiary. — Zmiana stanu stanu ofiarującego i przedmiotu ofiary. — Przypadki, w których chodzi o nabycie cech religijnych przez ofiarującego lub przedmiot ofiary: ofiary konsekracji. — Przypadki, w których chodzi o usunięcie cech religijnych wynikających z uprzedniej konsekracji. — Ofiary ekspiacyjne. — Ofiary lecznicze. — Byk przebłagalny dla boga Rudry. — Upuszczenie nazyratu.
— Ofiary desakralizacji. — Desakralizacja przedmiotów. — Ofiary z pierwocin
w Jerozolimie. — Podwójny mechanizm ofiary. — Złożony charakter żertwy..... 69
IV. Jak schemat zmienia się w zależności od funkcji specjalnych ofiary. — Ofia¬ry osobiste. — Korzyści nabyte przez ofiarującego. — Odrodzenie przez ofiarę. — Zmiana imienia ofiarującego podczas obrzędu. — Ofiara i przyszłe życie. — Ofiary przedmiotowe. — Ofiara budowlana. — Ofiara-prośba. — Ofiary rolnicze. — Róż¬ne cele ofiar rolniczych. — Dipolia i Bufonia ateńskie. — Warunapraghasas. — Ofiary, których celem jest użyźnienie ziemi. — Zmartwychwstanie żertwy. — Nie¬przerwana ciągłość ofiar rolniczych. — Ofiary rolnicze, które stały się ofiarami ekspiacyjnymi. — O różnorodności skutków ofiary.......................... 81
V. Ofiara z boga. — O narodzinach boga z obrzędu ofiarnego. — W jaki sposób ofiara rolnicza przykładowo mogła przekształcić się w ofiarę z boga. — Ścisły zwią¬zek żertwy i przedmiotu ofiary w ofiarach rolniczych. — Jak żertwa nabywa odręb¬nej osobowości. — Apoteoza. — Żertwa przybywa do obrzędu ofiarnego już ubó-stwiona w wyniku poprzednich ofiar. — Dzieło mitologii. — Mityczna ofiara z bo¬ga: jej związek z kultami ofiarnymi. — Boskie samobójstwo. — OfiaTa z kapłana.
— Walki bogów. — Przekształcenia motywu samobójstwa i walki. — Pokrewień¬stwo boskich przeciwników. — Pokrewieństwo bogów i zwierząt, które są z nimi związane. — Bóstwo schodzi do rzeczywistej ofiary. — Okresowość boskiej ofiary.
— Paralelizm ofiary z boga i ofiary dla boga. — Ofiara z somy jako ofiara z boga.
— Kosmogonie i kosmologie ofiarnicze............................... 99
VI. Podsumowanie. — Istotajedności systemu ofiary: sakralizacja i desakralizacja.
— Złożoność rzeczywistych ofiar. — Tematy pokrewne. — Definicja ofiary. — O pośredniczącej naturze żertwy. — Dlaczego to pośrednictwo jest konieczne. — O wyrzeczeniu i korzyściach zawartych w zwykłym obrzędzie ofiarnym. — O cał¬kowitym wyrzeczeniu w ofierze z boga. — Rzeczy święte i rzeczywistość społecz-na. — Społeczna funkcja ofiary...................................... 107
[Wstęp]. — Dawne teorie ofiary (dar, pożywienie, kontrakt). — Teoria Edwarda Tylora. — Teoria Robertsona Smitha. — Wyjaśnienie piacula. — Wyjaśnienie ofia-ry-daru. — Uzupełnienia dokonane przez Jamesa Frazera. — Wątpliwości dotyczą¬ce powszechności totemizmu i istnienia ofiary totemicznej. —Piaculum nie pocho¬dzi z ofiary komunijnej. — O przyjętej metodzie. — Wybór faktów............. 3
I. Definicja i jedność systemu ofiarnego. — Ofiara i konsekracja. — Ofiarujący.
— Przedmioty ofiary. — Ofiara i dar wotywny. — Żertwa. — Definicja ofiary. — Różne rodzaje ofiary. — Zasadnicza tożsamość najbardziej różnorodnych typów ofiary. — Jedność systemu ofiarnego w Indiach. — Jedność systemu ofiarnego
u Hebrajczyków...................................................... 11
II. Schemat ofiary. — Wprowadzenie. — 1. Ofiarujący. — Diksza. — Przygoto¬wanie ofiarującego w innych rytuałach. — 2. Ofiarnik. — Cechy nabyte uprzednio.
— Specjalne środki ostrożności, które musi przedsięwziąć ofiarnik. — Post arcyka¬płana hebrajskiego przed Dniem Przebłagania. — 3. Miejsce, narzędzia. — Czas ofiary. — Sanktuaria. — Przygotowanie miejsca ofiary u Hindusów. — Słup ofiarny.
— Żertwa. — Gatunki przeznaczone na żertwę i cechy oczekiwane. — Toaleta żer-twy. — Ryty przygotowawcze, w czasie których żertwa zostaje ostatecznie dopro¬wadzona na miejsce ofiary. — Ustanowienie komunikacji między ofiarującym a żertwa. — Ubój żertwy. — Zbrodniczy charakter uboju i środki przebłagalne, spełniane w czasie aktu zabójstwa. — Różne ryty uboju. — Odrodzenie i apoteoza żertwy. — Przekazanie resztek. — Dole należne bóstwu. — Część kapłańska. — Przypadki całkowitego unicestwienia żertwy. — Wygnania: kozioł ofiarny. — Wię¬zy, które ustanawiają się między ofiarującym a żertwąpo obrzędzie ofiarnym: ko¬munia. — Ograniczenie praw ofiarującego do przydzielonej mu części żertwy. — Następstwa uboju w hinduskiej ofierze zwierzęcej. — Ida komunijna i transsubstan-cjacja. — Paralelizm między rytami przekazywania części boskich a ludzkim
VI
zużytkowaniem żertwy. — Ścisłe związki między tymi rytami. — Wyjście. — Usu¬nięcie ostatnich resztek ofiary. — Powrót ofiarującego do świata ludzkiego. — „Ką¬piel uniesienia" po hinduskiej ofierzez z somy. — Analogiczne ryty u Hebrajczyków 23
III. W jaki sposób schemat zmienia się w zależności od ogólnych funkcji ofiary.
— Różne cele ofiary. — Zmiana stanu stanu ofiarującego i przedmiotu ofiary. — Przypadki, w których chodzi o nabycie cech religijnych przez ofiarującego lub przedmiot ofiary: ofiary konsekracji. — Przypadki, w których chodzi o usunięcie cech religijnych wynikających z uprzedniej konsekracji. — Ofiary ekspiacyjne. — Ofiary lecznicze. — Byk przebłagalny dla boga Rudry. — Upuszczenie nazyratu.
— Ofiary desakralizacji. — Desakralizacja przedmiotów. — Ofiary z pierwocin
w Jerozolimie. — Podwójny mechanizm ofiary. — Złożony charakter żertwy..... 69
IV. Jak schemat zmienia się w zależności od funkcji specjalnych ofiary. — Ofia¬ry osobiste. — Korzyści nabyte przez ofiarującego. — Odrodzenie przez ofiarę. — Zmiana imienia ofiarującego podczas obrzędu. — Ofiara i przyszłe życie. — Ofiary przedmiotowe. — Ofiara budowlana. — Ofiara-prośba. — Ofiary rolnicze. — Róż¬ne cele ofiar rolniczych. — Dipolia i Bufonia ateńskie. — Warunapraghasas. — Ofiary, których celem jest użyźnienie ziemi. — Zmartwychwstanie żertwy. — Nie¬przerwana ciągłość ofiar rolniczych. — Ofiary rolnicze, które stały się ofiarami ekspiacyjnymi. — O różnorodności skutków ofiary.......................... 81
V. Ofiara z boga. — O narodzinach boga z obrzędu ofiarnego. — W jaki sposób ofiara rolnicza przykładowo mogła przekształcić się w ofiarę z boga. — Ścisły zwią¬zek żertwy i przedmiotu ofiary w ofiarach rolniczych. — Jak żertwa nabywa odręb¬nej osobowości. — Apoteoza. — Żertwa przybywa do obrzędu ofiarnego już ubó-stwiona w wyniku poprzednich ofiar. — Dzieło mitologii. — Mityczna ofiara z bo¬ga: jej związek z kultami ofiarnymi. — Boskie samobójstwo. — OfiaTa z kapłana.
— Walki bogów. — Przekształcenia motywu samobójstwa i walki. — Pokrewień¬stwo boskich przeciwników. — Pokrewieństwo bogów i zwierząt, które są z nimi związane. — Bóstwo schodzi do rzeczywistej ofiary. — Okresowość boskiej ofiary.
— Paralelizm ofiary z boga i ofiary dla boga. — Ofiara z somy jako ofiara z boga.
— Kosmogonie i kosmologie ofiarnicze............................... 99
VI. Podsumowanie. — Istotajedności systemu ofiary: sakralizacja i desakralizacja.
— Złożoność rzeczywistych ofiar. — Tematy pokrewne. — Definicja ofiary. — O pośredniczącej naturze żertwy. — Dlaczego to pośrednictwo jest konieczne. — O wyrzeczeniu i korzyściach zawartych w zwykłym obrzędzie ofiarnym. — O cał¬kowitym wyrzeczeniu w ofierze z boga. — Rzeczy święte i rzeczywistość społecz-na. — Społeczna funkcja ofiary...................................... 107