Dane szczegółowe książki

Przedmowa 5
Podstawowe założenia 6
Droga od Europy państw do Europy narodów 6
Jak powstawały małe narody w Europie? 10
Monarchia habsburska 10

Imperium rosyjskie 29
Imperium Osmańskie 40

Wielka Brytania 51
Królestwo Hiszpanii 59
Dania 65
Belgia 69
Poniżej poziomu małego narodu czy też reliktowe społeczności
{relicts ofpeople) 71 Ponad poziomem małego narodu albo: gdzie zaszeregować Polaków? 75
Perspektywa porównawcza 78
Skład społeczny patriotów 78
Inteligencja w ruchu narodowym 79
Skąd pochodziła patriotyczna inteligencja? 85
Szlachta a ruch narodowy 87
Chłopstwo 88
Miasto: między rzemieślniczymi drobnymi wytwórcami a burżuazją 89
Postulaty a typy ruchów narodowych 91

167

Nieco teorii: poglądy na nacjonalizm, naród i ich powstanie 95
Problem definicji 95
Jak rozumiano naród w XIX w.? 97
Naród i nacjonalizm w opiniach badaczy drugiej połowy XX w. 99
Spór o ocenę nacjonalizmu 104
Dlaczego właśnie naród i nacjonalizm? Próba historycznego wykładu 107
Historyczne przesłanki albo dziedzictwo przeszłości 109 Etniczne korzenie narodowej egzystencji 111 Naród - przejaw czy rezultat modernizacji? 112 Sprzeczność interesów jako źródło narodowej mobilizacji 114 Naród jako produkt manipulacji emocjonalnej i kulturalnej 114



Założenia i przyczyny formowania małych narodów 117
Co poprzedzało ruch narodowy? Kryzys tożsamości a oświecony patriotyzm 117
Ciężar przeszłości i problemy z pamięcią zbiorową 123
Historyczne więzi jako „wspólnota losu" 123 Dzieje narodowe: konstrukt, tradycja, mit? 127
Etniczne korzenie nowoczesnego narodu a jego język 132
Procesy modernizacyjne jako siła narodowointegracyjna 139
Transformacja polityczna: droga do społeczeństwa obywatelskiego 139 Transformacja społeczna: industrializacja czy nowy społeczny podział
pracy? 142 Społeczna mobilizacja i porozumiewanie się 145 Sprzeczności istotne dla interesów narodowych 150
Uwaga końcowa: próba modelu 158
Literatura 162