Dane szczegółowe książki

W jaki sposób nauczyciele mogą najlepiej wykorzystać tę książkę?...7
W jaki sposób rodzice mogą najlepiej wykorzystać tę książkę?...8
Geneza tej książki: idea i ludzie...9
Rozdział I: STOSUNKI NAUCZYCIEL-UCZEŃ: BRAKUJĄCE
OGNIWO...13
Co jest najważniejsze w stosunkach uczeń-nauczyciel?...14
Metody sprawdzone, a nie mgliste abstrakcje...17
Metody, które pomagają rozwijać się uczniom...19
Czym zastąpić pewną grę....23
Jedna filozofia dla wszystkich uczniów...24
Wszechobecny problem dyscypliny...26
Jak rozwiązać spór między autorytaryzmem a permisywizmem?...28
Rozdział II: KU EFEKTYWNYM STOSUNKOM UCZEŃ-
-NAUCZYCIEL...31
Mity, oczekiwania i odgrywanie ról...33
Co to znaczy: dobre stosunki nauczyciel-uczeń...36
Jak można patrzeć na stosunki uczeń-nauczyciel?...37
Nauczyciele akceptujący i nie akceptujący: różnica podstawowa 40
Niestała linia w prostokącie...42
Jak rozumieć zmiany w sobie (nauczyciel)?...43
Różne uczucia wobec różnych uczniów.... 44
Wpływ otoczenia lub sytuacji...45
Czy udawana akceptacja jest zawsze słuszna?...46
Czyj problem?...49
Dlaczego sprawa "czyj to problem" jest taka ważna?...51
Dlaczego ważny jest obszar "Brak problemów"?...52
Rozdział III: CO MOŻE ZROBIĆ NAUCZYCIEL, GDY UCZEŃ MA
PROBLEM?...55
Dlaczego nauczycielom nie udaje się przyjść z pomocą uczniom? 58
Język nieakceptacji: Dwanaście Blokad komunikacji interpersonalnej...59
Przyczyny nieskuteczności Dwunastu Blokad...61
Powszechne nieporozumienia...63
388
8 Dlaczego język akceptacji ma taką siłę?...67
Konstruktywne metody niesienia pomocy uczniom...71
Bierne słuchanie (milczenie)...72
Rola odpowiedzi potakujących....72
-' Rola "otwieraczy"....73
Potrzeba aktywnego słuchani...74
*" Co to jest komunikacja interpersonalna?...75
^ Jak uczyć się aktywnego słuchania?...73
* Co jest niezbędne do skutecznego aktywnego słuchania?...87
"Dlaczego mam radzić uczniom? Ja mam ich uczyć"....89
Dwa typy komunikacji słownej i ich oddziaływanie na uczniów (katalog wypowiedzi)...93
Blokady komunikacji interpersonalnej...93
'' Nakazywanie, komenderowanie, polecanie...93
^':':< Ostrzeganie,,groźba...94
181" . Moralizowanie, głoszenie kazań, "powinieneś, powinnaś"...94 Doradzanie, sugerowanie, proponowanie rozwiązań...95
>~! Pouczanie, robienie wykładu, dostarczanie logicznych argumentów...95
O''' . Osądzanie, krytykowanie, dezaprobata, potępianie...96
&'• f • Chwalenie aprobowanie, wydawanie ocen pozytywnych...97
s« Obrzucanie wyzwiskami, wyśmiewanie, ośmieszanie....98 J'^t Interpretowanie, analizowanie, diagnozowanie...98
•-^* Uspokajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie, podnoszenie na duchu...99
'f: Wypytywanie, indagowanie, krzyżowy ogień pytań...99
Odwracanie uwagi, sarkazm, dowcipkowanie, zabawianie...100
••t\ i Otynniki ułatwiające komunikację....101
>;'> i. Słuchanie bierne (milczenie)....101
•tóf Odpowiedzi potakujące...101
ft9' "Otwieracze", zaproszenia do rozmowy....102
•*ś . Aktywne słuchanie (wypowiedzi zwrotne)....102
Rozdział IV: RÓŻNE SPOSOBY AKTYWNEGO SŁUCHANIA...103
Jak organizować efektywne, rzeczowe dyskusje w klasie?...103
Jak wykorzystać aktywne słuchanie, by przełamać opór?...115
Jak wykorzystać aktywne słuchanie, by pomóc uległym uczniom? 121
:> Jak najlepiej wykorzystać uczniowskie grupy dyskusyjne?..126
ćC l Jak aktywne słuchanie może pomóc w spotkaniach rodziców z nauczycielami?...132
Czego można się spodziewać po spotkaniach z udziałem rodziców, nauczycieli i uczniów?...135
389
Podsumowanie...138
Rozdział V: JAK NAUCZYCIEL MOŻE USTOSUNKOWAĆ SIĘ DO PROBLEMÓW, JAKIE STWARZA UCZEŃ?....139
Jak postąpić z problemami nauczyciela?.....140
Do czego doprowadzają nieskuteczne konfrontacje?...143
Dlaczego wypowiedzi z rozwiązaniem zawodzą?...144
Dlaczego wypowiedzi poniżające zawodzą?....147
Dlaczego wypowiedzi pośrednie zawodzą?....148
Komunikaty "ty, wy" a komunikaty ,ja"....150
Co jest złego a komunikatach "ty, wy"?....151
Dlaczego komunikaty "ja" są bardziej skuteczne?...152
Jak wysyłać komunikaty ,ja"?...155
i Jak "zmienić bieg" po wysłaniu komunikatu "ja"?...159
; Jak nauczyciele sami wprawiają się w złość?...161
i Wysyłanie komunikatów "ja" może być ryzykowne...166
Czego mogą dokonać skuteczne komunikaty "ja"?....167
Rozdział VI: JAK ZMIENIĆ OTOCZENIE KLASOWE, BY ZAPOBIEC RÓŻNYM PROBLEMOM?...170
Niedostatki typowego pomieszczenia klasowego...170
V Jak w sposób twórczy myśleć o zmianach?...172
• Jak myśleć w sposób systematyczny o zmianie otoczenia
klasowego?...174
Jak wzbogacić otoczenie?....174
Jak zubożyć otoczenie?....175
Jak ograniczyć otoczenie?....176
Jak poszerzyć otoczenie?....177
Jak zmienić aranżację otoczenia?....178
Jak uprościć otoczenie?...179
Jak usystematyzować otoczenie?...180
S Jak planować?...180
i Jak lepiej wykorzystać czas w klasie?...182
Dlaczego Czas rozproszony stwarza problemy?...183
r Dlaczego Czas indywidualny jest tak ważny i jak go osiągnąć?...185
t Dlaczego Czas optymalny jest tak ważny i jak go sobie zapewnić?...186
Wielki potencjał obszaru "Uczenia się i nauczania"....189
Rozdział VII: KONFLIKTY W KLASIE...193
Czym naprawdę jest konflikt?...195
Co naprawdę wywołuje konflikt?....195
Jaki jest typowy sposób rozwiązywania konfliktów przez nauczycieli?...196
390
36,'
Dwie postawy "wygrany-przegrany": Metoda I i Metoda II . . 198 Co wiemy o Metodzie I? ............ 202
Co wiemy o Metodzie II? ........... 203
Skutki niezdecydowania ............ 204
O ile obie metody opierają się na władzy? ...... 205
Władza w klasie ................ 206
Władza jako autorytet ............. 207
Władza jako siła .............. 208
Poważne ograniczenia władzy w klasie ......... 209
Nauczyciele nieuchronnie tracą władzę ....... 209
Władza jest dla uczniów destruktywna ....... 213
Mechanizmy obronne uczniów ........... 215
Bunt, opór, prowokowanie ........... 215
Chęć odwetu (oddawanie ciosów) ......... 216
Kłamstwo, wykręty, ukrywanie uczuć ........ 217
Obwinianie innych, oskarżanie .......... 218
, , , Oszukiwanie, przepisywanie, ściąganie ....... 218
Narzucanie swej woli, terroryzowanie, znęcanie się ... 219 Chęć wygranej, niegodzenie się w przegraną ..... 219
Organizowanie się, tworzenie sojuszów ....... 220
Poddanie się i podporządkowanie ......... 221
Podlizywanie się .............. 222
Konformizm, niepodejmowanie żadnego ryzyka ani żadnych ; nowych prób ................ 222
• - Wycofywanie się, opuszczanie lekcji, oddawanie się ma-rżeniom ................. 223
Dlaczego nie należy posługiwać się Metodą II? ...... 224
Jak władza działa na wygrywającego? ......... 226
Jak uzasadniana jest władza? ............ 228
. , Mit mądrości wieku i doświadczenia ........ 228
. . "Uczniowie naprawdę chcą ograniczeń" ....... 229
, , Mit odpowiedzialności za przekazywanie kultury .... 229
i ix "Czyż wobec niektórych uczniów władza nie jest koniecznoś-?»! cią?" .................. 230
. Mit: "stanowczy, ale sprawiedliwy" ........ 231
Rozdział VIII: NIEZAWODNA METODA ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW .................... 232
Metoda III: niezawodna metoda rozwiązywania konfliktów . . 234 Działanie Metody III w klasie ............ 236
Wstępne warunki Metody III ............ 241
d€5 Metoda III - sześć kroków w rozwiązywaniu problemu . . . 242 T*S Krok 1: określenie problemu (konfliktu) . . . . .,.--. 243
3'
•'..;•
W* ?,§! ?.8f
391
.8ś*S , Krok 2: szukanie możliwych rozwiązań . . . . ^i* . 245
SfiS. , Krok 3: ocena rozwiązań ............ 246
C%, .' Krok 4: podejmowanie decyzji .......... 246
iOS Krok 5: wypracowanie sposobów realizacji postanowienia . 248 Jij Krok 6: stwierdzenie, jak w praktyce sprawdziło się dane roz-|i wiązanie ................. 248
\ Praca Metodą III w klasie ............. 250
$ Metoda III - sesja zarejestrowana na taśmie ....... 252
- Korzyści stosowania Metody III w szkołach ....... 256
P!.,; , Brak urazów ............. rf .. 257
fjl Motywacja ułatwia realizację postanowienia . . •&•' . . 257 ?JL W Metodzie III niepotrzebne jest "sprzedawanie" . . . 261 di,: Nie wymaga się władzy . . . . . . . . ..•"". . 261
ffL Dzieci lubią nauczycieli, a nauczyciele lubią dzieci . . . 262 SiS Metoda III pomaga w ujawnieniu rzeczywistych problemów 262 8fL Uczniowie stają się bardziej odpowiedzialni i dojrzali . . 263 91 ~
Jtozdział IX: DZIAŁANIE METODY BEZ PORAŻEK W PRAKTYCE; {INNE MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA JEJ W SZKOŁACH . . 266 i Jak za pomocą Metody III rozwiązywać konflikty związane z proce-S; sem nauczania ................. 267
Jak za pomocą Metody III rozwiązywać konflikty pomiędzy ucz-T niami? ................... 275
Jak posługiwać się Metodą III w celu ustanowienia reguł postepo-L wania i taktyki w klasie? ............. 282
; Zebrania klasowe poświęcone ustanawianiu praw ..... 284
;i.I, Przezwyciężenie zagrożenia ........... 285
35,:; . Przygotowania ............... 285
8ŁS Prowadzenie zebrania ............. 286
p"Cvr Rola nauczyciela .............. 287
«Lf Błogosławione skutki takiego zebrania ....... 288
Ile na to potrzeba czasu? ............ 288
G Jak radzić sobie z typowymi problemami, jakie napotykają nau-f czyciele-posługujący się Metodą III? ......... 289
Rywalizacja rozwiązań kontra rywalizacja potrzeb . . . 290 Kiedy uczniowie nie dotrzymują umowy ....... 291
*€,t , "A jeżeli nie możemy zgodzić się na jakieś rozwiązanie?" 294 dci. Gdy uczniowie włączają w rozwiązanie karę ..... 295
;, t i Jak egzekwować prawa poza przestrzenią wolności nauczy-: cielą? .................. 296
' Czy Metoda I jest czasem konieczna? ......... 297
392
Rozdział X: KOLIZJE SYSTEMÓW WARTOŚCI W SZKOLE . . 301 Jak zidentyfikować kolizję wartości? ......... 302
•'.-<- Dlaczego wypowiedzi ,ja" rzadko okazują się skuteczne w rozwią-d< zywaniu kolizji wartości? ............. 304
>' Dlaczego Metoda III rzadko prowadzi do usunięcia kolizji wartości? 306 ^ Dlaczego Metoda I jest nieskuteczna w usuwaniu kolizji wartości? 307 f.'A Dlaczego Metoda II jest nieskuteczna w rozwiązywaniu kolizji wartości .................... 309
8* Jak zachowywać się wobec kolizji wartości? . . . . . . .311
••-'i Jak stać się skutecznym doradcą? . . . . . . . . .311
Kształtuj zachowania, które cenisz ......... 316
Zmień się, by cię akceptowano ..........319
Odnaleźć "pogodną akceptację" ......... 324
Rozdział XI: JAK SZKOŁA MOŻE STAĆ SIĘ LEPSZYM MIEJSCEM DO NAUKI? ................... 326
Jakie cechy szkół stwarzają nauczycielom problemy? .... 327
Nauczyciele są podwładnymi .......... 327
Nauczyciele nie uczestniczą w podejmowaniu decyzji . . 328 Skostniałość i opór przed zmianami ........ 328
Narzucanie jednolitych wartości ......... 328
Zrzucanie winy na innych ........... 328
Co nauczyciele mogą zrobić, aby zwiększyć siłę swego oddziaływania w strukturze szkoły? ............. 329
Zrozumieć znaczenie roli nauczyciela ........ 329
Zawsze patrz przez swoje "okno" ......... 330
Czy możliwa jest konfrontacja z szefem? ........ 332
Siła w liczbie ............... 334
Jak stać się bardziej skutecznym w spotkaniach grupowych? . . 335 Przed zebraniem .............. 336
Podczas zebrania .............. 337
Po zebraniu ................ 338
Jak być efektywnym doradcą? ............ 338
Jak stać się adwokatem swych uczniów? ........ 341
Dodatek: JAK RADZIĆ SOBIE W DOMU Z PROBLEMAMI NAUCZANIA (STOSUNKI RODZICE-NAUCZYCIEL-UCZEŃ) ... 343 Rodzice jako nauczyciele swego dziecka ........ 344
Do kogo należy nauczanie twego dziecka? ........ 346
Jak uczynić wasz dom miejscem do nauki? ....... 349
Rodzice muszą być zaangażowani jako nauczyciele ..... 350
Zmuszając, tracisz wpływ ............. 352
Jak rodzice mogą przekazywać swe wartości? ...... 352
393
Gdy wasze dzieci mają problemy w szkole ....... 354
Jak ustosunkować się do pracy domowej dziecka? ..... 358
"Popatrz, mamo, mam tylko dwie trójki" ........ 363
Jak rodzice mogą wywierać większy wpływ na nauczycieli? . . 366
Jak wykorzystać zespół rodzice-nauczyciel-dyrektor? .... 371
Jak ocenić szkołę waszego dziecka? .......... 372
Budowanie lepszych stosunków ...... 376
Podziękowania ............. 378
Indeks .................. . 380