Dane szczegółowe książki
Geografia rolnictwa świata / Falkowski, Jan (1938-); Kostrowicki, Jerzy (1918-2002)
Tytuł
Geografia rolnictwa świata
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005
Numer wydania
2 poszerz.
ISBN
83-01-14554-4
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WSTĘP 9
1. GEOGRAFIA ROLNICTWA - PRZEDMIOT, ZAKRES, KIERUNKI BADAWCZE 13
1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES GEOGRAFII ROLNICTWA 13
1.2. POWIĄZANIE GEOGRAFII ROLNICTWA Z INNYMI NAUKAMI 14
1.3. KIERUNKI BADAWCZE GEOGRAFII ROLNICTWA 16
1.4. GEOGRAFIA ROLNICTWA W POLSCE 19
2. PODSTAWY METODOLOGICZNE GEOGRAFII ROLNICTWA 23
2.1. ORIENTACJE FILOZOFICZNO-METODOLOGICZNE GEOGRAFII ROLNICTWA 24
2.2. GŁÓWNE NURTY METODOLOGICZNE W GEOGRAFII ROLNICTWA 25
2.3. OCENA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO DLA ROLNICTWA 29
2.3.1. Analiza materiałów źródłowych dotyczących środowiska przyrodniczego 30
2.3.2. Ocena kompleksowa środowiska przyrodniczego dla rolnictwa 33
2.4. METODY SZCZEGÓŁOWEGO I PRZEGLĄDOWEGO ZDJĘCIA UŻYTKOWANIA ZIEMI 37
2.5. BADANIE FUNKCJI ROLNICZEJ W STREFACH PODMIEJSKICH (TZW. STREF ŻYWICIELSKICH) 42
2.5.1. Wyznaczanie strefy podmiejskiej 43
2.5.2. Wyznaczanie strefy żywicielskiej 44
2.5.3. Diagnoza stanu strefy żywicielskiej 44
2.5.4. Stopień zaspokojenia potrzeb żywnościowych miasta ze strefy podmiejskiej 45
2.5.5. Propozycje zmian w strategii rozwoju strefy żywicielskiej 45
2.6. METODY UJĘĆ MODELOWYCH W GEOGRAFII ROLNICTWA 47
2.6.1. Modele ikoniczne (obrazowe) 47
2.6.2. Modele analogowe 49
2.6.3. Modele symboliczne 54
2.7. BADANIE STRUKTURY PRZESTRZENNEJ ROLNICTWA 58
2.8. METODY TYPOLOGII I REGIONALIZACJI ROLNICTWA 60
2.9. METODY PLANOWANIA I PROGRAMOWANIA ROLNICTWA 66
3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ROLNICTWA 70
3.1. RZEŹBA TERENU A ROLNICTWO 71
3.2. AGROKLIMAT 73
3.3. WARUNKI WODNE A ROLNICTWO 76
3.4: WARUNKI GLEBOWE 78
3.4.1. Genetyczne typy gleb 78
3.4.2. Klasyfikacja bonitacyjna gleb 82
3.4.3. Kompleksy glebowo-rolnicze 84
3.5. JAKOŚĆ ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 86
4. UWARUNKOWANIA POZAPRZYRODNICZE ROLNICTWA 89
4.1. PRZESZŁOŚĆ HISTORYCZNO-KULTUROWA I GOSPODARCZA 90
4.2. POZIOM ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO 91
4.3. WPŁYW URBANIZACJI I UPRZEMYSŁOWIENIA 95
4.4. PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY 96
4.5. DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA 98
4.6. RYNKI ZBYTU 99
4.7. AGROPOLITYKA PAŃSTWA 103
5. CECHY SPOŁECZNO-WŁASNOŚCIOWE ROLNICTWA 107
5.1. LUDNOŚĆ ROLNICZA 107
5.2. WŁASNOŚĆ WSPÓLNA 110
5.2.1. Społeczeństwa zbieracko-myśliwskie 112
5.2.2. Społeczeństwa pasterskie 113
5.2.3. Społeczeństwa rolnicze 113
5.2.4. Dzisiejsza rola i przyszłość wspólnot ziemi 116
5.3. WŁASNOŚĆ PRYWATNA (INDYWIDUALNA) 118
5.3.1. Wielka własność ziemska (latyfundia) 119
5.3.2. Wielka własność i dzierżawa ziemi 122
5.3.3. Wiełka własność jako wielkie gospodarstwo rolne 130
5.3.4. Drobna własność prywatna - indywidualna (mikrofundia) 132
5.3.5. Spółdzielczość rolnicza 136
5.3.6. Reformy rolne 137
5.4. WŁASNOŚĆ SPOŁECZNA 142
5.5. GOSPODARSTWA ROLNE 146
6. CECHY ORGANIZACYJNO-TECHNICZNE ROLNICTWA 160
6.1. POCZĄTKI ROLNICTWA 161
6.2. SYSTEMY UPRAWY ROŚLIN 166
6.2.1. Systemy odłogowe 166
6.2.1.1. Systemy odłogowe kopieniacze 166
6.2.1.2. Systemy odłogowe orne 173
6.2.2. Systemy ugorowe 178
6.2.2.1. Sucha uprawa 180
6.2.2.2. System dwupolowy 181
6.2.2.3. System trójpolowy 183
6.2.2.4. System infield-outfield 187
6.2.2.5. Pozostałości systemów ugorowych we współczesnym krajobrazie rolniczym 188
6.2.3. Systemy intensywne z nawadnianiem 192
6.2.3.1. Systemy wykorzystujące wody wezbraniowe 196
6.2.3.2. Systemy wykorzystujące wody gruntowe 198
6.2.3.3. Systemy rolnictwa nawadnianego dolin wielkich rzek 199
6.2.3.4. Systemy rolnictwa nawadnianego krajów monsunowych 205
6.2.3.5. Systemy rolnictwa nawadnianego Ameryki 213
6.2.4. Systemy intensywne bez nawadniania 215
6.2.5. Systemy rolnictwa uprzemysłowionego 226
6.2.5.1. Nawożenie gruntów 227
6.2.5.2. Zmianowanie roślin uprawnych 230
6.2.5.3. Melioracje wodno-klimatyczne 235
6.2.5.4. Ulepszanie i ochrona roślin uprawnych 244
6.2.5.5. Mechanizacja rolnictwa 246
6.2.5.6. Uprzemysłowienie rolnictwa a środowisko przyrodnicze 252
6.3. SYSTEMY CHOWU ZWIERZĄT 254
6.3.1. Systemy przydomowe 255
6.3.2. Systemy pastwiskowe 256
6.3.2.1. Pasterstwo koczownicze 257
6.3.2.2. System otgonny 262
6.3.2.3. Sezonowe pasterstwo wędrowne 264
6.3.2.4. Letnie pasterstwo górskie 267
6.3.2.5. Chów pastwiskowy reniferów 270
6.3.2.6. Chów pastwiskowy zwierząt na tzw. Ziemiach Nowych 271
6.3.2.7. Chów „uczuciowy" zwierząt 275
6.3.3. Chów pastwiskowo-oborowy 277
6.3.4. Chów oborowy 281
6.3.5. Ulepszenia w chowie zwierząt 283
7. CECHY PRODUKCYJNE ROLNICTWA 286
7.1. UŻYTKOWANIE ZIEMI 288
7.2. PRODUKCJA ROŚLINNA 294
7.2.1. Zboża 295
7.2.2. Rośliny strączkowe 317
7.2.3. Rośliny bulwiaste i korzeniowe 319
7.2.4. Warzywa 322
7.2.5. Owoce 323
7.2.6. Używki iprzyprawy 333
7.2.7. Rośliny cukrodajne 346
7.2.8. Rośliny oleiste 349
7.2.9. Rośliny włóknodajne 354
7.2.10. Rośliny kauczukodajne 361
7.3. PRODUKCJA ZWIERZĘCA 363
7.3.1. Bydło rogate 365
7.3.2. Kozy i owce 371
7.3.3. Trzoda chlewna 375
7.3.4. Drób 378
7.3.5. Jedwabniki ipszczoły 379
8. WYŻYWIENIE LUDNOŚCI 382
8.1. POTRZEBY ŻYWNOŚCIOWE LUDNOŚCI 384
8.2. STAN WYŻYWIENIA LUDNOŚCI ŚWIATA 387
8.3. REGIONY NADWYŻEK I NIEDOBORÓW ŻYWNOŚCI 391
8.4. ŚWIATOWE BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE 394
9. TYPOLOGIA ROLNICTWA ŚWIATA 397
9.1. ROLNICTWO PIERWOTNE 411
9.2. ROLNICTWO TRADYCYJNE 411
9.3. ROLNICTWO RYNKOWE 413
9.4. ROLNICTWO USPOŁECZNIONE 413
7
10. STRUKTURA REGIONALNA ROLNICTWA ŚWIATA 415
10.1. REGIONALIZACJA ROLNICTWA 415
10.2. MAKROREGION ANGLOAMERYKAŃSKI 418
10.2.1. Rolnictwo Stanów Zjednoczonych 418
10.3. MAKROREGION ŁACIŃSKOAMEKYKAŃSKI 424
10.3.1. Rolnictwo Brazylii 424
10.3.2. Rolnictwo Kuby 429
10.4. MAKROREGION ZACHODNIOEUROPEJSKI 431
10.4.1. Rolnictwo Holandii 431
10.4.2. Rolnictwo Francji 437
10.5. MAKROREGION ŚRÓDZIEMNOMORSKI 443
10.5.1. Rolnictwo Włoch 443
10.6. MAKROREGION ŚRODKOWOEUROPEJSKI 447
10.6.1. Rolnictwo Polski 447
10.7. MAKROREGION PÓŁNOCNOEURAZJATYCKI 453
10.7.1. Rolnictwo Rosji 453
10.8. MAKROREGION ŚRODKOWOAZJATYCKI 458
10.8.1. Rolnictwo Chin 458
10.8.2. Rolnictwo Mongolii 463
10.9. MAKROREGION WSCHODNIOAZJATYCKI 465
10.9.1. Rolnictwo Japonii 466
10.10. MAKROREGION POŁUDNIOWOAZJATYCKI 470
10.10.1. Rolnictwo Indii 470
10.11. MAKROREGION PÓŁNOCNOAFRYKAŃSKO-ZACHODNIOAZJATYCKI 475
10.11.1. Rolnictwo Egiptu 475
10.11.2. Rolnictwo Iraku 478
10.12. MAKROREGION SRODKOWOPOŁUDNIOWOAFRYKAŃSKI 481
10.12.1. Rolnictwo Ghany 481
10.12.2. Rolnictwo Tanzanii 483
10.12.3. Rolnictwo Republiki Południowej Afryki 486
10.13. MAKROREGION AUSTRALIJSKO-NOWOZELANDZKI 488
10.13.1. Rolnictwo Australii 488
LITERATURA 495
INDEKS RZECZOWY 505
1. GEOGRAFIA ROLNICTWA - PRZEDMIOT, ZAKRES, KIERUNKI BADAWCZE 13
1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES GEOGRAFII ROLNICTWA 13
1.2. POWIĄZANIE GEOGRAFII ROLNICTWA Z INNYMI NAUKAMI 14
1.3. KIERUNKI BADAWCZE GEOGRAFII ROLNICTWA 16
1.4. GEOGRAFIA ROLNICTWA W POLSCE 19
2. PODSTAWY METODOLOGICZNE GEOGRAFII ROLNICTWA 23
2.1. ORIENTACJE FILOZOFICZNO-METODOLOGICZNE GEOGRAFII ROLNICTWA 24
2.2. GŁÓWNE NURTY METODOLOGICZNE W GEOGRAFII ROLNICTWA 25
2.3. OCENA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO DLA ROLNICTWA 29
2.3.1. Analiza materiałów źródłowych dotyczących środowiska przyrodniczego 30
2.3.2. Ocena kompleksowa środowiska przyrodniczego dla rolnictwa 33
2.4. METODY SZCZEGÓŁOWEGO I PRZEGLĄDOWEGO ZDJĘCIA UŻYTKOWANIA ZIEMI 37
2.5. BADANIE FUNKCJI ROLNICZEJ W STREFACH PODMIEJSKICH (TZW. STREF ŻYWICIELSKICH) 42
2.5.1. Wyznaczanie strefy podmiejskiej 43
2.5.2. Wyznaczanie strefy żywicielskiej 44
2.5.3. Diagnoza stanu strefy żywicielskiej 44
2.5.4. Stopień zaspokojenia potrzeb żywnościowych miasta ze strefy podmiejskiej 45
2.5.5. Propozycje zmian w strategii rozwoju strefy żywicielskiej 45
2.6. METODY UJĘĆ MODELOWYCH W GEOGRAFII ROLNICTWA 47
2.6.1. Modele ikoniczne (obrazowe) 47
2.6.2. Modele analogowe 49
2.6.3. Modele symboliczne 54
2.7. BADANIE STRUKTURY PRZESTRZENNEJ ROLNICTWA 58
2.8. METODY TYPOLOGII I REGIONALIZACJI ROLNICTWA 60
2.9. METODY PLANOWANIA I PROGRAMOWANIA ROLNICTWA 66
3. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ROLNICTWA 70
3.1. RZEŹBA TERENU A ROLNICTWO 71
3.2. AGROKLIMAT 73
3.3. WARUNKI WODNE A ROLNICTWO 76
3.4: WARUNKI GLEBOWE 78
3.4.1. Genetyczne typy gleb 78
3.4.2. Klasyfikacja bonitacyjna gleb 82
3.4.3. Kompleksy glebowo-rolnicze 84
3.5. JAKOŚĆ ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 86
4. UWARUNKOWANIA POZAPRZYRODNICZE ROLNICTWA 89
4.1. PRZESZŁOŚĆ HISTORYCZNO-KULTUROWA I GOSPODARCZA 90
4.2. POZIOM ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO 91
4.3. WPŁYW URBANIZACJI I UPRZEMYSŁOWIENIA 95
4.4. PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY 96
4.5. DOSTĘPNOŚĆ KOMUNIKACYJNA 98
4.6. RYNKI ZBYTU 99
4.7. AGROPOLITYKA PAŃSTWA 103
5. CECHY SPOŁECZNO-WŁASNOŚCIOWE ROLNICTWA 107
5.1. LUDNOŚĆ ROLNICZA 107
5.2. WŁASNOŚĆ WSPÓLNA 110
5.2.1. Społeczeństwa zbieracko-myśliwskie 112
5.2.2. Społeczeństwa pasterskie 113
5.2.3. Społeczeństwa rolnicze 113
5.2.4. Dzisiejsza rola i przyszłość wspólnot ziemi 116
5.3. WŁASNOŚĆ PRYWATNA (INDYWIDUALNA) 118
5.3.1. Wielka własność ziemska (latyfundia) 119
5.3.2. Wielka własność i dzierżawa ziemi 122
5.3.3. Wiełka własność jako wielkie gospodarstwo rolne 130
5.3.4. Drobna własność prywatna - indywidualna (mikrofundia) 132
5.3.5. Spółdzielczość rolnicza 136
5.3.6. Reformy rolne 137
5.4. WŁASNOŚĆ SPOŁECZNA 142
5.5. GOSPODARSTWA ROLNE 146
6. CECHY ORGANIZACYJNO-TECHNICZNE ROLNICTWA 160
6.1. POCZĄTKI ROLNICTWA 161
6.2. SYSTEMY UPRAWY ROŚLIN 166
6.2.1. Systemy odłogowe 166
6.2.1.1. Systemy odłogowe kopieniacze 166
6.2.1.2. Systemy odłogowe orne 173
6.2.2. Systemy ugorowe 178
6.2.2.1. Sucha uprawa 180
6.2.2.2. System dwupolowy 181
6.2.2.3. System trójpolowy 183
6.2.2.4. System infield-outfield 187
6.2.2.5. Pozostałości systemów ugorowych we współczesnym krajobrazie rolniczym 188
6.2.3. Systemy intensywne z nawadnianiem 192
6.2.3.1. Systemy wykorzystujące wody wezbraniowe 196
6.2.3.2. Systemy wykorzystujące wody gruntowe 198
6.2.3.3. Systemy rolnictwa nawadnianego dolin wielkich rzek 199
6.2.3.4. Systemy rolnictwa nawadnianego krajów monsunowych 205
6.2.3.5. Systemy rolnictwa nawadnianego Ameryki 213
6.2.4. Systemy intensywne bez nawadniania 215
6.2.5. Systemy rolnictwa uprzemysłowionego 226
6.2.5.1. Nawożenie gruntów 227
6.2.5.2. Zmianowanie roślin uprawnych 230
6.2.5.3. Melioracje wodno-klimatyczne 235
6.2.5.4. Ulepszanie i ochrona roślin uprawnych 244
6.2.5.5. Mechanizacja rolnictwa 246
6.2.5.6. Uprzemysłowienie rolnictwa a środowisko przyrodnicze 252
6.3. SYSTEMY CHOWU ZWIERZĄT 254
6.3.1. Systemy przydomowe 255
6.3.2. Systemy pastwiskowe 256
6.3.2.1. Pasterstwo koczownicze 257
6.3.2.2. System otgonny 262
6.3.2.3. Sezonowe pasterstwo wędrowne 264
6.3.2.4. Letnie pasterstwo górskie 267
6.3.2.5. Chów pastwiskowy reniferów 270
6.3.2.6. Chów pastwiskowy zwierząt na tzw. Ziemiach Nowych 271
6.3.2.7. Chów „uczuciowy" zwierząt 275
6.3.3. Chów pastwiskowo-oborowy 277
6.3.4. Chów oborowy 281
6.3.5. Ulepszenia w chowie zwierząt 283
7. CECHY PRODUKCYJNE ROLNICTWA 286
7.1. UŻYTKOWANIE ZIEMI 288
7.2. PRODUKCJA ROŚLINNA 294
7.2.1. Zboża 295
7.2.2. Rośliny strączkowe 317
7.2.3. Rośliny bulwiaste i korzeniowe 319
7.2.4. Warzywa 322
7.2.5. Owoce 323
7.2.6. Używki iprzyprawy 333
7.2.7. Rośliny cukrodajne 346
7.2.8. Rośliny oleiste 349
7.2.9. Rośliny włóknodajne 354
7.2.10. Rośliny kauczukodajne 361
7.3. PRODUKCJA ZWIERZĘCA 363
7.3.1. Bydło rogate 365
7.3.2. Kozy i owce 371
7.3.3. Trzoda chlewna 375
7.3.4. Drób 378
7.3.5. Jedwabniki ipszczoły 379
8. WYŻYWIENIE LUDNOŚCI 382
8.1. POTRZEBY ŻYWNOŚCIOWE LUDNOŚCI 384
8.2. STAN WYŻYWIENIA LUDNOŚCI ŚWIATA 387
8.3. REGIONY NADWYŻEK I NIEDOBORÓW ŻYWNOŚCI 391
8.4. ŚWIATOWE BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE 394
9. TYPOLOGIA ROLNICTWA ŚWIATA 397
9.1. ROLNICTWO PIERWOTNE 411
9.2. ROLNICTWO TRADYCYJNE 411
9.3. ROLNICTWO RYNKOWE 413
9.4. ROLNICTWO USPOŁECZNIONE 413
7
10. STRUKTURA REGIONALNA ROLNICTWA ŚWIATA 415
10.1. REGIONALIZACJA ROLNICTWA 415
10.2. MAKROREGION ANGLOAMERYKAŃSKI 418
10.2.1. Rolnictwo Stanów Zjednoczonych 418
10.3. MAKROREGION ŁACIŃSKOAMEKYKAŃSKI 424
10.3.1. Rolnictwo Brazylii 424
10.3.2. Rolnictwo Kuby 429
10.4. MAKROREGION ZACHODNIOEUROPEJSKI 431
10.4.1. Rolnictwo Holandii 431
10.4.2. Rolnictwo Francji 437
10.5. MAKROREGION ŚRÓDZIEMNOMORSKI 443
10.5.1. Rolnictwo Włoch 443
10.6. MAKROREGION ŚRODKOWOEUROPEJSKI 447
10.6.1. Rolnictwo Polski 447
10.7. MAKROREGION PÓŁNOCNOEURAZJATYCKI 453
10.7.1. Rolnictwo Rosji 453
10.8. MAKROREGION ŚRODKOWOAZJATYCKI 458
10.8.1. Rolnictwo Chin 458
10.8.2. Rolnictwo Mongolii 463
10.9. MAKROREGION WSCHODNIOAZJATYCKI 465
10.9.1. Rolnictwo Japonii 466
10.10. MAKROREGION POŁUDNIOWOAZJATYCKI 470
10.10.1. Rolnictwo Indii 470
10.11. MAKROREGION PÓŁNOCNOAFRYKAŃSKO-ZACHODNIOAZJATYCKI 475
10.11.1. Rolnictwo Egiptu 475
10.11.2. Rolnictwo Iraku 478
10.12. MAKROREGION SRODKOWOPOŁUDNIOWOAFRYKAŃSKI 481
10.12.1. Rolnictwo Ghany 481
10.12.2. Rolnictwo Tanzanii 483
10.12.3. Rolnictwo Republiki Południowej Afryki 486
10.13. MAKROREGION AUSTRALIJSKO-NOWOZELANDZKI 488
10.13.1. Rolnictwo Australii 488
LITERATURA 495
INDEKS RZECZOWY 505