Dane szczegółowe książki
Integracja europejska w okresie przemian: aspekty ekonomiczne / Barcz, Jan (1953-); Kawecka-Wyrzykowska, Elżbieta; Michałowska-Gorywoda, Krystyna
Tytuł
Integracja europejska w okresie przemian: aspekty ekonomiczne
Wydawnictwo
Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A, 2016
ISBN
9788320822199
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 13
Wykaz skrótów 15
1. Pojęcie, formy, efekty i koncepcje integracji europejskiej 19
1.1. Pojęcie i formy międzynarodowej integracji gospodarczej 19
1.2. Wzajemne preferencje handlowe a dyskryminacja w ugrupowaniach integracyjnych 23
1.3. Efekty integracji handlowej 24
1.3.1. Efekty krótkookresowe (statyczne) unii celnej 25
1.3.2. Efekty długookresowe (dynamiczne) unii celnej 29
1.4. Koncepcje integracji europejskiej 30
1.4.1. Okres do II wojny światowej - zarys ogólny 30
1.4.2. Przyczyny i uwarunkowania tworzenia ugrupowań integracyjnych w Europie Zachodniej 32
1.4.3. Próby integracji polityczno-gospodarczej w Europie Środkowej i Wschodniej 35
1.5. Utworzenie Wspólnot Europejskich jako fundamentu współczesnej integracji europejskiej 36
1.6. Rozwój składu członkowskiego Wspólnot Europejskich 39
Literatura 41
Pytania i zadania 42
2. Unia Europejska - ustanowienie, charakter, struktura i zasady działania . 43
2.1. Ustanowienie Unii Europejskiej 43
2.2. Traktat z Lizbony - Unia Europejska jako spójna organizacja międzynarodowa 45
2.3. Wspólne wartości i cele Unii Europejskiej 47
2.4. Członkostwo w Unii Europejskiej 48
2.4.1. Państwa założycielskie i proces rozszerzenia 48
2.4.2. Wystąpienie z Unii Europejskiej 49
2.4.3. Możliwość wykluczenia z Unii Europejskiej 50
2.4.4. Zawieszenie w prawach państwa członkowskiego 50
2.4.5. Czy Unię Europejską można rozwiązać? 51
2.5. Symbole i języki Unii Europejskiej 52
2.5.1. Symbole Unii Europejskiej 52
2.5.2. Języki Unii Europejskiej 52
2.6. Terytorialny zakres obowiązywania Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej 52
2.7. Kompetencje Unii Europejskiej 53
2.7.1. Zasada kompetencji powierzonych (przyznanych) 53
2.7.2. Zakres kompetencji powierzonych Unii Europejskiej - rodzaje kompetencji Unii Europejskiej 54
2.7.3. Wzmocniona współpraca 57
2.8. Reforma Unii Europejskiej a problem zachowania spójności procesu integracji europejskiej 57
2.9. Obywatele Unii 59
2.10. Legitymacja demokratyczna Unii Europejskiej 62
Literatura 63
Pytania i zadania 63
3. Prawo Unii Europejskiej 65
3.1. Źródła prawa Unii Europejskiej 65
3.1.1. Struktura prawa UE 65
3.1.2. Unijne prawo pierwotne 66
3.1.3. Unijne prawo pochodne 72
3.2. Rola parlamentów narodowych państw członkowskich 76
3.3. Prawo UE a prawo krajowe państw członkowskich 77
3.3.1. Zasady wykonywania prawa unijnego 77
3.3.2. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego wobec prawa krajowego państw członkowskich 78
3.3.3. Zasada skutku bezpośredniego prawa unijnego 79
3.4. System ochrony prawnej w UE 80
3.4.1. Struktura i właściwość sądów unijnych 80
3.4.2. Jurysdykcja w sprawach spornych 81
3.4.3. Jurysdykcja w sprawach niespornych 82
3.4.4. Zakres właściwości poszczególnych sądów unijnych 82
3.5. Prawo UE a prawo polskie w świetle Konstytucji RP z 1997 r. 83
3.5.1. Podstawa prawna przystąpienia Polski do UE 83
3.5.2. Procedura związania się przez Polskę traktatem akcesyjnym i traktatami rewizyjnymi 84
3.5.3. Pierwszeństwo prawa unijnego wobec prawa polskiego 86
3.5.4. Problem nowelizacji Konstytucji RP w związku z członkostwem w UE 86
Literatura 87
Pytania i zadania 87
4. System instytucjonalny Unii Europejskiej 89
4.1. Rozwój systemu instytucjonalnego UE 89
4.2. Instytucje i organy Unii Europejskiej oraz zasady ich funkcjonowania 90
4.2.1. Parlament Europejski 91
4.2.2. Rada Europejska 93
4.2.3. Rada UE 94
4.2.4. Komisja Europejska 99
4.2.5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 100
4.2.6. Europejski Bank Centralny 101
4.2.7. Trybunał Obrachunkowy 101
4.3. Wybrane organy i agencje 101
Literatura 102
Pytania i zadania 103
5. Ramy prawno-instytucjonalne stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej 104
5.1. Wprowadzenie 104
5.2. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa 106
5.2.1. Rozwój WPZiB 106
5.2.2. WPZiB po wejściu w życie Traktatu z Lizbony 108
5.3. Europejska Polityka Sąsiedztwa 113
5.4. Struktura i podstawy prawne „działań zewnętrznych Unii” 114
5.5. Podsumowanie 117
Literatura 118
Pytania i zadania 118
6. Finansowanie Unii Europejskiej 119
6.1. Ogólna charakterystyka systemu finansowania UE 119
6.2. Zasady sporządzania budżetu ogólnego UE 121
6.3. Procedura uchwalania budżetu ogólnego i kontrola jego realizacji 122
6.4. Ewolucja systemu dochodów budżetu UE 123
6.5. Ewolucja wydatków z budżetu UE 127
6.5.1. Główne kierunki zmian struktury wydatków z budżetu UE 128
6.6. Znaczenie budżetu ogólnego dla procesu integracji UE i jej państw członkowskich 134
6.7. Perspektywy zmian dochodów i wydatków budżetu UE 137
Literatura 140
Pytania i zadania 140
7. Swobody rynku wewnętrznego 141
7.1. Pojęcie i struktura rynku wewnętrznego 141
7.1.1. Pojęcie rynku wewnętrznego 141
7.1.2. Struktura rynku wewnętrznego 142
7.2. Społeczny wymiar UE 143
7.3. Zasady działania rynku wewnętrznego 146
7.3.1. Zasada zakazu dyskryminacji 146
7.3.2. Zasada zakazu ograniczeń 147
7.3.3. Zasada lojalności 148
7.3.4. Zasada pomocniczości i proporcjonalności 149
7.4. Zbliżenie prawa krajowego państw członkowskich (harmonizacja prawa) 150
7.5. Swoboda przepływu towarów 151
7.5.1. Unia celna i Wspólna Taryfa Celna 151
7.5.2. Struktura i zakres swobody przepływu towarów 151
7.5.3. Pojęcie towaru i reguły pochodzenia towaru 152
7.5.4. Zakaz nakładania ceł oraz opłat o skutku równoważnym 153
7.5.5. Ograniczenia ilościowe w przywozie i wywozie oraz środki o skutku równoważnym 153
7.5.6. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu towarów 154
7.5.7. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego 155
7.6. Swoboda przepływu osób 155
7.6.1. Uwagi wstępne 155
7.6.2. Swoboda przepływu pracowników 156
7.6.3. Swoboda obywatela Unii do przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich UE 158
7.7. Swoboda przedsiębiorczości 161
7.7.1. Pojęcie przedsiębiorczości 161
7.7.2. Swoboda przedsiębiorczości a inne swobody 161
7.7.3. Adresaci obowiązków i praw wynikających ze swobody przedsiębiorczości 162
7.7.4. Zakres zakazu dyskryminacji i ograniczeń 163
7.7.5. Uprawnienia akcesoryjne 163
7.7.6. Wyjątki od działania swobody przedsiębiorczości 164
7.8. Regulacje dotyczące swobody przepływu pracowników i swobody przedsiębiorczości 164
7.8.1. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego 164
7.8.2. Uznawanie kwalifikacji 165
7.9. Swoboda świadczenia usług 166
7.9.1. Rozwój swobody 166
7.9.2. Pojęcie „usługi” 167
7.9.3. Swoboda świadczenia usług a inne swobody 169
7.9.4. Podmioty uprawnione do korzystania ze swobody 170
7.9.5. Zakres zakazu dyskryminacji i zakazu ograniczeń 170
7.9.6. Wyłączenia ze swobody 171
7.9.7. Perspektywy 171
7.10. Swoboda przepływu kapitału i płatności 171
7.10.1. Rozwój swobody 171
7.10.2. Pojęcie kapitału i płatności (bieżących) 172
7.10.3. Skuteczność swobody, zakaz dyskryminacji i zakres zakazu ograniczeń 173
Literatura 174
Pytania i zadania . 174
8. Wspólna Polityka Handlowa oraz ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów w UE 176
8.1. Cele i etapy integracji w sferze obrotu towarowego 176
8.2. Zasady funkcjonowania unii celnej 177
8.3. Integracja w sferze handlu a zasady GATT/WTO 178
8.4. Zasady Wspólnej Polityki Handlowej i jej zakres przedmiotowy 180
8.5. Taryfowe środki ochrony przed importem 181
8.6. Pozataryfowe instrumenty ochrony przed importem 185
8.6.1. Dumping i środki antydumpingowe 187
8.6.2. Subsydia i środki antysubsydyjne 189
8.6.3. Ochrona przed nadmiernym importem 190
8.6.4. Bezpośrednie i pośrednie skutki protekcjonizmu uwarunkowanego 191
8.7. Zmiany w pozataryfowych instrumentach polityki handlowej 192
8.8. Przeciwdziałanie barierom handlowym stosowanym przez partnerów 195
8.9. Koordynacja polityki eksportowej 196
8.10. Ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów na rynku wewnętrznym UE 197
8.10.1. Zniesienie barier fizycznych 198
8.10.2. Zniesienie barier technicznych 199
8.10.3. Eliminacja barier fiskalnych 202
Literatura 210
Pytania i zadania 210
9. Wspólna Polityka Rolna 212
9.1. Przyczyny, cele i zasady 212
9.1.1. Przyczyny utworzenia WPR 212
9.1.2. Cele WPR 213
9.1.3. Zasady działania WPR 214
9.2. Filary WPR i ich finansowanie 215
9.3. Ewolucja Wspólnej Polityki Rolnej i jej efekty 216
9.3.1. Pierwszy okres (1962-1992) 216
9.3.2. Reforma MacSharry’ego w latach 1992-1996 219
9.3.3. Modyfikacje WPR w ramach Agendy 2000 222
9.3.4. Reforma WPR uzgodniona w 2003 r. w Luksemburgu 222
9.3.5. Przegląd WPR z 2008 r 224
9.3.6. Zmiany WPR w następstwie reformy z 2013 r 224
9.4. Zmiany roli głównych instrumentów WPR w ujęciu finansowym 229
9.5. Przyszłość WPR 231
Literatura 232
Pytania i zadania 232
10. Polityka spójności 233
10.1. Przyczyny prowadzenia polityki spójności w świetle teorii 234
10.2. Etapy rozwoju polityki regionalnej w Unii Europejskiej 236
10.3. Zasady polityki spójności 238
10.4. Priorytety i cele tematyczne polityki spójności w latach 2014-2020 239
10.5. Instrumenty finansowe polityki spójności w latach 2014-2020 241
10.5.1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 242
10.5.2. Europejski Fundusz Społeczny 243
10.5.3. Fundusz Spójności 244
10.5.4 Instrument „Łącząc Europę” 245
10.6. Podział środków na politykę spójności 246
10.7. Zasady i procedury realizacji polityki spójności w latach 2014-2020 249
10.8. Procedury i zarządzanie środkami na realizację polityki spójności 251
10.9. Nowy paradygmat polityki spójności 252
10.10. Efekty pomocy strukturalnej 253
Literatura 256
Pytania i zadania 256
11. Wspólne reguły konkurencji 257
11.1. Rola reguł konkurencji na rynku wewnętrznym UE i ich systematyzacja 257
11.2. Reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw 260
11.2.1. Zakazane porozumienia między przedsiębiorstwami 260
11.2.2. Zakaz nadużywania pozycji dominującej 262
11.2.3. Stosowanie zakazu porozumień między przedsiębiorstwami i nadużywania pozycji dominującej 264
11.2.4. Kontrola koncentracji przedsiębiorstw 264
11.3. Reguły konkurencji skierowane do państw 267
11.3.1. Zakazana pomoc publiczna 267
11.3.2. Nakaz dostosowania monopoli państwowych 273
11.3.3. Państwa członkowskie a przedsiębiorstwa publiczne 273
11.3.4. Przedsiębiorstwa zarządzające usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym lub mające charakter monopolu skarbowego 274
Literatura 275
Pytania i zadania 276
12. Unia Gospodarcza i Walutowa 277
12.1. Istota unii walutowej, jej możliwe efekty i przyczyny 277
12.1.1. Istota unii walutowej 277
12.1.2. Spodziewane efekty utworzenia unii walutowej (korzyści i koszty) 278
12.1.3. Przyczyny budowy Unii Gospodarczej i Walutowej w procesie integracji europejskiej 282
12.2. Europejski System Walutowy 284
12.3. Podstawa prawna, etapy i zasady utworzenia UGiW 284
12.4. Instytucje UGiW 287
12.5. Polityka pieniężna w strefie euro 288
12.6. Polityka kursowa w strefie euro 291
12.7. Koordynacja polityki gospodarczej w ramach UE i dyscyplina budżetowa - Pakt Stabilności i Wzrostu 291
12.8. Strategia „Europa 2020” - ramy działania UGiW 294
12.9. Funkcjonowanie UGiW a kryzys finansowy i gospodarczy - nowe elementy zarządzania gospodarczego 295
12.9.1. Środki zaradcze o charakterze finansowym - Europejski Mechanizm Stabilności 296
12.9.2. Wzmocnienie zarządzania gospodarczego w ramach Paktu Stabilności i Wzrostu - sześciopak i dwupak 297
12.10. Koordynacja polityki gospodarczej w ramach UE-semestr europejski. 298
12.11. Pakt fiskalny 300
12.12. Unia bankowa 302
12.13. Propozycje budżetu strefy euro 304
12.14. Strefa euro a państwa członkowskie UE pozostające poza nią 306
Literatura 308
Pytania i zadania 309
13. Inne polityki unijne i działania wewnętrzne 310
13.1. Struktura i zmiany wprowadzone na mocy Traktatu z Lizbony 310
13.2. Wybrane polityki sektorów infrastrukturalnych 312
13.2.1. Wspólna Polityka Transportowa 312
13.2.2. Sieci transeuropejskie 315
13.2.3. Polityka energetyczna 316
13.3. Polityki społeczne 318
13.3.1. Polityka w dziedzinie zatrudnienia 318
13.3.2. Polityka społeczna 319
13.3.3. Polityka w dziedzinie edukacji, kształcenia zawodowego, młodzieży i sportu 321
13.3.4. Polityka w dziedzinie kultury 322
13.3.5. Polityka w dziedzinie zdrowia publicznego 323
13.3.6. Polityka w dziedzinie ochrony konsumentów 325
13.3.7. Polityka przemysłowa 326
13.3.8. Polityka w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego oraz przestrzeni kosmicznej 327
13.3.9. Polityka w dziedzinie środowiska 328
13.3.10. Polityka w dziedzinie turystyki 330
13.3.11. Polityka w dziedzinie ochrony ludności 330
13.3.12. Współpraca administracyjna 331
13.4. Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE 332
Literatura 334
Pytania i zadania 335
Indeks rzeczowy 337
Wykaz skrótów 15
1. Pojęcie, formy, efekty i koncepcje integracji europejskiej 19
1.1. Pojęcie i formy międzynarodowej integracji gospodarczej 19
1.2. Wzajemne preferencje handlowe a dyskryminacja w ugrupowaniach integracyjnych 23
1.3. Efekty integracji handlowej 24
1.3.1. Efekty krótkookresowe (statyczne) unii celnej 25
1.3.2. Efekty długookresowe (dynamiczne) unii celnej 29
1.4. Koncepcje integracji europejskiej 30
1.4.1. Okres do II wojny światowej - zarys ogólny 30
1.4.2. Przyczyny i uwarunkowania tworzenia ugrupowań integracyjnych w Europie Zachodniej 32
1.4.3. Próby integracji polityczno-gospodarczej w Europie Środkowej i Wschodniej 35
1.5. Utworzenie Wspólnot Europejskich jako fundamentu współczesnej integracji europejskiej 36
1.6. Rozwój składu członkowskiego Wspólnot Europejskich 39
Literatura 41
Pytania i zadania 42
2. Unia Europejska - ustanowienie, charakter, struktura i zasady działania . 43
2.1. Ustanowienie Unii Europejskiej 43
2.2. Traktat z Lizbony - Unia Europejska jako spójna organizacja międzynarodowa 45
2.3. Wspólne wartości i cele Unii Europejskiej 47
2.4. Członkostwo w Unii Europejskiej 48
2.4.1. Państwa założycielskie i proces rozszerzenia 48
2.4.2. Wystąpienie z Unii Europejskiej 49
2.4.3. Możliwość wykluczenia z Unii Europejskiej 50
2.4.4. Zawieszenie w prawach państwa członkowskiego 50
2.4.5. Czy Unię Europejską można rozwiązać? 51
2.5. Symbole i języki Unii Europejskiej 52
2.5.1. Symbole Unii Europejskiej 52
2.5.2. Języki Unii Europejskiej 52
2.6. Terytorialny zakres obowiązywania Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej 52
2.7. Kompetencje Unii Europejskiej 53
2.7.1. Zasada kompetencji powierzonych (przyznanych) 53
2.7.2. Zakres kompetencji powierzonych Unii Europejskiej - rodzaje kompetencji Unii Europejskiej 54
2.7.3. Wzmocniona współpraca 57
2.8. Reforma Unii Europejskiej a problem zachowania spójności procesu integracji europejskiej 57
2.9. Obywatele Unii 59
2.10. Legitymacja demokratyczna Unii Europejskiej 62
Literatura 63
Pytania i zadania 63
3. Prawo Unii Europejskiej 65
3.1. Źródła prawa Unii Europejskiej 65
3.1.1. Struktura prawa UE 65
3.1.2. Unijne prawo pierwotne 66
3.1.3. Unijne prawo pochodne 72
3.2. Rola parlamentów narodowych państw członkowskich 76
3.3. Prawo UE a prawo krajowe państw członkowskich 77
3.3.1. Zasady wykonywania prawa unijnego 77
3.3.2. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego wobec prawa krajowego państw członkowskich 78
3.3.3. Zasada skutku bezpośredniego prawa unijnego 79
3.4. System ochrony prawnej w UE 80
3.4.1. Struktura i właściwość sądów unijnych 80
3.4.2. Jurysdykcja w sprawach spornych 81
3.4.3. Jurysdykcja w sprawach niespornych 82
3.4.4. Zakres właściwości poszczególnych sądów unijnych 82
3.5. Prawo UE a prawo polskie w świetle Konstytucji RP z 1997 r. 83
3.5.1. Podstawa prawna przystąpienia Polski do UE 83
3.5.2. Procedura związania się przez Polskę traktatem akcesyjnym i traktatami rewizyjnymi 84
3.5.3. Pierwszeństwo prawa unijnego wobec prawa polskiego 86
3.5.4. Problem nowelizacji Konstytucji RP w związku z członkostwem w UE 86
Literatura 87
Pytania i zadania 87
4. System instytucjonalny Unii Europejskiej 89
4.1. Rozwój systemu instytucjonalnego UE 89
4.2. Instytucje i organy Unii Europejskiej oraz zasady ich funkcjonowania 90
4.2.1. Parlament Europejski 91
4.2.2. Rada Europejska 93
4.2.3. Rada UE 94
4.2.4. Komisja Europejska 99
4.2.5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 100
4.2.6. Europejski Bank Centralny 101
4.2.7. Trybunał Obrachunkowy 101
4.3. Wybrane organy i agencje 101
Literatura 102
Pytania i zadania 103
5. Ramy prawno-instytucjonalne stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej 104
5.1. Wprowadzenie 104
5.2. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa 106
5.2.1. Rozwój WPZiB 106
5.2.2. WPZiB po wejściu w życie Traktatu z Lizbony 108
5.3. Europejska Polityka Sąsiedztwa 113
5.4. Struktura i podstawy prawne „działań zewnętrznych Unii” 114
5.5. Podsumowanie 117
Literatura 118
Pytania i zadania 118
6. Finansowanie Unii Europejskiej 119
6.1. Ogólna charakterystyka systemu finansowania UE 119
6.2. Zasady sporządzania budżetu ogólnego UE 121
6.3. Procedura uchwalania budżetu ogólnego i kontrola jego realizacji 122
6.4. Ewolucja systemu dochodów budżetu UE 123
6.5. Ewolucja wydatków z budżetu UE 127
6.5.1. Główne kierunki zmian struktury wydatków z budżetu UE 128
6.6. Znaczenie budżetu ogólnego dla procesu integracji UE i jej państw członkowskich 134
6.7. Perspektywy zmian dochodów i wydatków budżetu UE 137
Literatura 140
Pytania i zadania 140
7. Swobody rynku wewnętrznego 141
7.1. Pojęcie i struktura rynku wewnętrznego 141
7.1.1. Pojęcie rynku wewnętrznego 141
7.1.2. Struktura rynku wewnętrznego 142
7.2. Społeczny wymiar UE 143
7.3. Zasady działania rynku wewnętrznego 146
7.3.1. Zasada zakazu dyskryminacji 146
7.3.2. Zasada zakazu ograniczeń 147
7.3.3. Zasada lojalności 148
7.3.4. Zasada pomocniczości i proporcjonalności 149
7.4. Zbliżenie prawa krajowego państw członkowskich (harmonizacja prawa) 150
7.5. Swoboda przepływu towarów 151
7.5.1. Unia celna i Wspólna Taryfa Celna 151
7.5.2. Struktura i zakres swobody przepływu towarów 151
7.5.3. Pojęcie towaru i reguły pochodzenia towaru 152
7.5.4. Zakaz nakładania ceł oraz opłat o skutku równoważnym 153
7.5.5. Ograniczenia ilościowe w przywozie i wywozie oraz środki o skutku równoważnym 153
7.5.6. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu towarów 154
7.5.7. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego 155
7.6. Swoboda przepływu osób 155
7.6.1. Uwagi wstępne 155
7.6.2. Swoboda przepływu pracowników 156
7.6.3. Swoboda obywatela Unii do przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich UE 158
7.7. Swoboda przedsiębiorczości 161
7.7.1. Pojęcie przedsiębiorczości 161
7.7.2. Swoboda przedsiębiorczości a inne swobody 161
7.7.3. Adresaci obowiązków i praw wynikających ze swobody przedsiębiorczości 162
7.7.4. Zakres zakazu dyskryminacji i ograniczeń 163
7.7.5. Uprawnienia akcesoryjne 163
7.7.6. Wyjątki od działania swobody przedsiębiorczości 164
7.8. Regulacje dotyczące swobody przepływu pracowników i swobody przedsiębiorczości 164
7.8.1. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego 164
7.8.2. Uznawanie kwalifikacji 165
7.9. Swoboda świadczenia usług 166
7.9.1. Rozwój swobody 166
7.9.2. Pojęcie „usługi” 167
7.9.3. Swoboda świadczenia usług a inne swobody 169
7.9.4. Podmioty uprawnione do korzystania ze swobody 170
7.9.5. Zakres zakazu dyskryminacji i zakazu ograniczeń 170
7.9.6. Wyłączenia ze swobody 171
7.9.7. Perspektywy 171
7.10. Swoboda przepływu kapitału i płatności 171
7.10.1. Rozwój swobody 171
7.10.2. Pojęcie kapitału i płatności (bieżących) 172
7.10.3. Skuteczność swobody, zakaz dyskryminacji i zakres zakazu ograniczeń 173
Literatura 174
Pytania i zadania . 174
8. Wspólna Polityka Handlowa oraz ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów w UE 176
8.1. Cele i etapy integracji w sferze obrotu towarowego 176
8.2. Zasady funkcjonowania unii celnej 177
8.3. Integracja w sferze handlu a zasady GATT/WTO 178
8.4. Zasady Wspólnej Polityki Handlowej i jej zakres przedmiotowy 180
8.5. Taryfowe środki ochrony przed importem 181
8.6. Pozataryfowe instrumenty ochrony przed importem 185
8.6.1. Dumping i środki antydumpingowe 187
8.6.2. Subsydia i środki antysubsydyjne 189
8.6.3. Ochrona przed nadmiernym importem 190
8.6.4. Bezpośrednie i pośrednie skutki protekcjonizmu uwarunkowanego 191
8.7. Zmiany w pozataryfowych instrumentach polityki handlowej 192
8.8. Przeciwdziałanie barierom handlowym stosowanym przez partnerów 195
8.9. Koordynacja polityki eksportowej 196
8.10. Ekonomiczne aspekty swobodnego przepływu towarów na rynku wewnętrznym UE 197
8.10.1. Zniesienie barier fizycznych 198
8.10.2. Zniesienie barier technicznych 199
8.10.3. Eliminacja barier fiskalnych 202
Literatura 210
Pytania i zadania 210
9. Wspólna Polityka Rolna 212
9.1. Przyczyny, cele i zasady 212
9.1.1. Przyczyny utworzenia WPR 212
9.1.2. Cele WPR 213
9.1.3. Zasady działania WPR 214
9.2. Filary WPR i ich finansowanie 215
9.3. Ewolucja Wspólnej Polityki Rolnej i jej efekty 216
9.3.1. Pierwszy okres (1962-1992) 216
9.3.2. Reforma MacSharry’ego w latach 1992-1996 219
9.3.3. Modyfikacje WPR w ramach Agendy 2000 222
9.3.4. Reforma WPR uzgodniona w 2003 r. w Luksemburgu 222
9.3.5. Przegląd WPR z 2008 r 224
9.3.6. Zmiany WPR w następstwie reformy z 2013 r 224
9.4. Zmiany roli głównych instrumentów WPR w ujęciu finansowym 229
9.5. Przyszłość WPR 231
Literatura 232
Pytania i zadania 232
10. Polityka spójności 233
10.1. Przyczyny prowadzenia polityki spójności w świetle teorii 234
10.2. Etapy rozwoju polityki regionalnej w Unii Europejskiej 236
10.3. Zasady polityki spójności 238
10.4. Priorytety i cele tematyczne polityki spójności w latach 2014-2020 239
10.5. Instrumenty finansowe polityki spójności w latach 2014-2020 241
10.5.1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 242
10.5.2. Europejski Fundusz Społeczny 243
10.5.3. Fundusz Spójności 244
10.5.4 Instrument „Łącząc Europę” 245
10.6. Podział środków na politykę spójności 246
10.7. Zasady i procedury realizacji polityki spójności w latach 2014-2020 249
10.8. Procedury i zarządzanie środkami na realizację polityki spójności 251
10.9. Nowy paradygmat polityki spójności 252
10.10. Efekty pomocy strukturalnej 253
Literatura 256
Pytania i zadania 256
11. Wspólne reguły konkurencji 257
11.1. Rola reguł konkurencji na rynku wewnętrznym UE i ich systematyzacja 257
11.2. Reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw 260
11.2.1. Zakazane porozumienia między przedsiębiorstwami 260
11.2.2. Zakaz nadużywania pozycji dominującej 262
11.2.3. Stosowanie zakazu porozumień między przedsiębiorstwami i nadużywania pozycji dominującej 264
11.2.4. Kontrola koncentracji przedsiębiorstw 264
11.3. Reguły konkurencji skierowane do państw 267
11.3.1. Zakazana pomoc publiczna 267
11.3.2. Nakaz dostosowania monopoli państwowych 273
11.3.3. Państwa członkowskie a przedsiębiorstwa publiczne 273
11.3.4. Przedsiębiorstwa zarządzające usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym lub mające charakter monopolu skarbowego 274
Literatura 275
Pytania i zadania 276
12. Unia Gospodarcza i Walutowa 277
12.1. Istota unii walutowej, jej możliwe efekty i przyczyny 277
12.1.1. Istota unii walutowej 277
12.1.2. Spodziewane efekty utworzenia unii walutowej (korzyści i koszty) 278
12.1.3. Przyczyny budowy Unii Gospodarczej i Walutowej w procesie integracji europejskiej 282
12.2. Europejski System Walutowy 284
12.3. Podstawa prawna, etapy i zasady utworzenia UGiW 284
12.4. Instytucje UGiW 287
12.5. Polityka pieniężna w strefie euro 288
12.6. Polityka kursowa w strefie euro 291
12.7. Koordynacja polityki gospodarczej w ramach UE i dyscyplina budżetowa - Pakt Stabilności i Wzrostu 291
12.8. Strategia „Europa 2020” - ramy działania UGiW 294
12.9. Funkcjonowanie UGiW a kryzys finansowy i gospodarczy - nowe elementy zarządzania gospodarczego 295
12.9.1. Środki zaradcze o charakterze finansowym - Europejski Mechanizm Stabilności 296
12.9.2. Wzmocnienie zarządzania gospodarczego w ramach Paktu Stabilności i Wzrostu - sześciopak i dwupak 297
12.10. Koordynacja polityki gospodarczej w ramach UE-semestr europejski. 298
12.11. Pakt fiskalny 300
12.12. Unia bankowa 302
12.13. Propozycje budżetu strefy euro 304
12.14. Strefa euro a państwa członkowskie UE pozostające poza nią 306
Literatura 308
Pytania i zadania 309
13. Inne polityki unijne i działania wewnętrzne 310
13.1. Struktura i zmiany wprowadzone na mocy Traktatu z Lizbony 310
13.2. Wybrane polityki sektorów infrastrukturalnych 312
13.2.1. Wspólna Polityka Transportowa 312
13.2.2. Sieci transeuropejskie 315
13.2.3. Polityka energetyczna 316
13.3. Polityki społeczne 318
13.3.1. Polityka w dziedzinie zatrudnienia 318
13.3.2. Polityka społeczna 319
13.3.3. Polityka w dziedzinie edukacji, kształcenia zawodowego, młodzieży i sportu 321
13.3.4. Polityka w dziedzinie kultury 322
13.3.5. Polityka w dziedzinie zdrowia publicznego 323
13.3.6. Polityka w dziedzinie ochrony konsumentów 325
13.3.7. Polityka przemysłowa 326
13.3.8. Polityka w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego oraz przestrzeni kosmicznej 327
13.3.9. Polityka w dziedzinie środowiska 328
13.3.10. Polityka w dziedzinie turystyki 330
13.3.11. Polityka w dziedzinie ochrony ludności 330
13.3.12. Współpraca administracyjna 331
13.4. Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE 332
Literatura 334
Pytania i zadania 335
Indeks rzeczowy 337