Dane szczegółowe książki
Prawo cywilne dla studentów administracji / Szczurek, Zbigniew
Autorzy
Tytuł
Prawo cywilne dla studentów administracji
Wydawnictwo
Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business, 2008
Numer wydania
4. wydanie
ISBN
978-83-7601-051-9
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wykaz skrótów 19
Słowo wstępne 21
Słowo wstępne do trzeciego wydania 22
Słowo wstępne do czwartego wydania 22
CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA CYWILNEGO 23
Rozdział pierwszy
Prawo cywilne w systemie prawa 25
1. Pojęcie prawa cywilnego 25
2. Zasada autonomii woli stron 26
3. Systematyka polskiego prawa cywilnego 27
3.1. Część ogólna 28
3.2. Prawo rzeczowe 28
3.3. Prawo zobowiązań 28
3.4. Prawo spadkowe 29
3.5. Prawo rodzinne i opiekuńcze 29
3.6. Inne działy prawa cywilnego 30
4. Źródła prawa cywilnego 30
Rozdział drugi
Stosunek cywilnoprawny 33
1. Pojęcie stosunku cywilnoprawnego 33
2. Zdarzenia cywilnoprawne jako źródło stosunku cywilnoprawnego 33
3. Systematyka zdarzeń cywilnoprawnych 34
4. Elementy stosunku cywilnoprawnego 35
Rozdział trzeci
Podmioty stosunków cywilnoprawnych 37
1. Pojęcie podmiotu stosunku cywilnoprawnego 37
2. Osoby fizyczne 38
2.1. Zdolność prawna 38
2.2. Początek i koniec osoby fizycznej 38
2.3. Indywidualizacja osób fizycznych 39
2.4. Zdolność do czynności prawnych 41
2.4.1. Pełna zdolność do czynności prawnych 42
2.4.2. Ograniczona zdolność do czynności prawnych 42
2.4.3. Brak zdolności do czynności prawnych 43
3. Osoby prawne 44
3.1. Pojęcie osoby prawnej 44
3.2. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób prawnych 45
3.3. Typy osób prawnych 47
3.4. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia 48
Rozdział czwarty
Przedmioty stosunków cywilnoprawnych 49
1. Pojęcie przedmiotu stosunku cywilnoprawnego 49
2. Rzecz 49
3. Część składowa rzeczy 50
4. Przynależność rzeczy 50
5. Samodzielny lokal mieszkalny i lokal o innym przeznaczeniu 51
6. Pożytki 51
7. Pieniądz 51
8. Papiery wartościowe 52
9. Dobra niematerialne o charakterze intelektualnym 53
10. Przedmioty zbiorcze 53
11. Surogat i surogacja 54
Rozdział piąty
Prawa podmiotowe 55
1. Uwagi ogólne 55
2. Nabycie prawa podmiotowego 56
3. Klasyfikacja praw podmiotowych 57
Rozdział szósty
Ochrona praw podmiotowych 59
1. Uprawnienie, roszczenie, zarzut 59
2. Wykonywanie i nadużycie praw podmiotowych 60
3. Ochrona praw podmiotowych przez państwo 62
4. Ochrona praw (dóbr) osobistych 63
5. Ciężar dowodu, domniemania 64
6. Pomoc własna 65
6.1. Samopomoc 65
6.2. Samoobrona 66
Rozdział siódmy
Czynności prawne 67
1. Pojęcie czynności prawnej 67
2. Oświadczenie woli 68
3. Chwila złożenia oświadczenia woli 69
4. Odwołanie oświadczenia woli 70
5. Tłumaczenie oświadczeń woli 71
6. Wady oświadczenia woli 71
6.1. Brak świadomości lub swobody w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli 72
6.2. Pozorność oświadczenia woli 72
6.3. Błąd 73
6.4. Bezprawna groźba 74
7. Przesłanki ważności czynności prawnej 74
8. Względna bezskuteczność 75
9. Składniki czynności prawnej 76
10. Forma czynności prawnych 77
11. Postacie czynności prawnych 79
11.1. Czynności prawne jednostronne, dwustronne (wielostronne) oraz uchwały 80
11.2. Czynności prawne między żyjącymi i na wypadek śmierci 80
11.3. Czynności prawne konsensualne i realne 80
11.4. Czynności prawne rozporządzające i zobowiązujące 81
11.5. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatne 82
11.6. Czynności prawne przysparzające 82
11.7. Czynności prawne kauzalne (przyczynowe) i abstrakcyjne (oderwane) 82
Rozdział ósmy
Zawarcie umowy 84
Rozdział dziewiąty
Przedstawicielstwo 86
1. Pojęcie przedstawicielstwa 86
2. Źródła umocowania 88
3. Przesłanki skuteczności działania przedstawiciela 88
4. Przedstawicielstwo ustawowe 90
5. Pełnomocnictwo 91
6. Udzielenie i wygaśnięcie pełnomocnictwa 92
7. Rodzaje i forma pełnomocnictw 93
8. Pełnomocnictwo w administracji 94
9. Prokura 94
Rozdział dziesiąty
Terminy w prawie cywilnym i sposoby ich obliczania 95
Rozdział jedenasty
Upływ czasu w prawie cywilnym 96
1. Uwagi ogólne 96
2. Przedawnienie 97
2.1. Cel instytucji przedawnienia 97
2.2. Pojęcie przedawnienia roszczeń 98
2.3. Terminy przedawnienia 99
2.4. Skutki przedawnienia 99
2.5. Bieg przedawnienia 100
2.6. Zawieszenie biegu przedawnienia 101
2.7. Wstrzymanie zakończenia biegu przedawnienia 101
2.8. Przerwa biegu przedawnienia 102
2.9. Przedawnienie roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem 102
3. Terminy zawite 102
PRAWO RZECZOWE 105
Rozdział pierwszy
Pojęcie prawa rzeczowego 107
1. Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym 107
2. Bezwzględny charakter praw rzeczowych 109
3. Przejrzystość katalogu i dostrzegalność praw rzeczowych 110
4. Podział praw rzeczowych 111
Rozdział drugi
Rzecz jako przedmiot prawa rzeczowego 113
1. Rzecz 113
2. Część składowa rzeczy 114
3. Samodzielny lokal mieszkalny i lokal o innym przeznaczeniu 115
4. Przynależność rzeczy 116
Rozdział trzeci
Pojęcie i rodzaje własności 118
1. Pojęcie własności 118
2. Rodzaje własności 120
2.1. Własność prywatna 120
2.2. Własność państwowa 120
2.3. Własność komunalna 121
2.4. Własność kościołów i związków wyznaniowych 121
Rozdział czwarty
Treść i wykonywanie własności 122
1. Granice prawa własności 122
2. Ustawowe ograniczenie własności 124
3. Obowiązek powstrzymania się od działań zakłócających korzystanie z nieruchomości sąsiednich 125
4. Służebność drogi koniecznej 127
5. Zakaz dokonywania robót ziemnych, które grożą nieruchomości sąsiedniej utratą oparcia 128
6. Sposób korzystania z nieruchomości ze względu na potrzeby gruntów sąsiednich 129
7. Stosunki graniczne 130
Rozdział piąty
Nabycie i utrata własności 132
1. Ogólna charakterystyka nabycia i utraty własności 132
2. Pierwotne i pochodne nabycie własności 133
3. Sposoby nabycia własności 134
4. Przeniesienie własności 135
5. Zasiedzenie 138
6. Inne wypadki nabycia i utraty własności 140
6.1. Porzucenie i zawłaszczenie rzeczy ruchomej 140
6.2. Znalezienie 141
6.3. Nabycie pożytków naturalnych 141
6.4. Połączenie, przetworzenie i pomieszanie 142
Rozdział szósty
Współwłasność 143
1. Pojęcie i charakterystyka współwłasności 143
2. Współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej między małżonkami 145
3. Współwłasność wspólników spółki cywilnej 145
4. Współwłasność w częściach ułamkowych 146
4.1. Udziały we współwłasności 147
4.2. Rodzaje współwłasności w częściach ułamkowych 148
4.3. Zarząd rzeczą wspólną 149
4.4. Treść i wykonywanie uprawnień oraz obowiązków 149
4.5. Zniesienie współwłasności 151
Rozdział siódmy
Ochrona własności 154
1. Ogólna charakterystyka ochrony własności 154
2. Roszczenie windykacyjne 155
3. Roszczenie negatoryjne 155
4. Roszczenia uzupełniające oraz roszczenia o zwrot nakładów 156
5. Roszczenie o przeniesienie własności zajętej działki 157
Rozdział ósmy
Użytkowanie wieczyste 158
1. Pojęcie użytkowania wieczystego 158
2. Przedmiot użytkowania wieczystego 159
3. Podmioty wieczystego użytkowania 159
4. Treść użytkowania wieczystego 159
5. Ustanowienie, przeniesienie, rozwiązanie i wygaśnięcie wieczystego użytkowania 161
6. Ochrona użytkowania wieczystego 162
Rozdział dziewiąty
Prawa rzeczowe ograniczone 163
1. Pojęcie ograniczonych praw rzeczowych 163
2. Ustanowienie, zmiana, przeniesienie i wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych 164
3. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych 165
4. Ochrona ograniczonych praw rzeczowych 166
5. Użytkowanie 167
6. Służebność 168
7. Zastaw 171
8. Hipoteka 172
9. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu 173
Rozdział dziesiąty
Posiadanie i dzierżenie 175
1. Pojęcie posiadania 175
2. Pojęcie dzierżenia 179
3. Zdolność do posiadania 180
4. Nabycie, przeniesienie i utrata posiadania 180
5. Znaczenie posiadania 182
Rozdział jedenasty
Ochrona posiadania i dzierżenia 184
1. Ochrona posiadania 184
2. Ochrona służebności 187
3. Ochrona dzierżenia 187
Rozdział dwunasty
Księgi wieczyste 189
PRAWO ZOBOWIĄZAŃ
I. CZĘŚĆ OGÓLNA 191
Rozdział pierwszy
Prawo zobowiązań w ogólności 193
Rozdział drugi
Źródła i systematyka prawa zobowiązań 195
Rozdział trzeci
Zobowiązanie 196
1. Pojęcie zobowiązania 196
2. Uprawnienia wierzyciela 198
3. Odpowiedzialność dłużnika 200
3.1. Dług a odpowiedzialność 200
3.2. Odpowiedzialność osobista 201
3.3. Odpowiedzialność rzeczowa 203
Rozdział czwarty
Zobowiązania niezupełne 205
1. Pojęcie zobowiązania niezupełnego 205
2. Rodzaje zobowiązań niezupełnych 206
2.1. Zobowiązania, w których roszczenie uległo przedawnieniu 206
2.2. Zobowiązania z gry i zakładu 207
2.3. Zobowiązania, przy których spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego 208
Rozdział piąty
Świadczenie 210
1. Świadczenie jako przedmiot zobowiązania 210
1.1. Świadczenie 210
1.2. Postacie świadczenia 211
1.3. Oznaczenie świadczenia 212
1.4. Możliwość spełnienia świadczenia 213
2. Rodzaje świadczeń 214
2.1. Świadczenia podzielne i niepodzielne 214
2.2. Świadczenia jednorazowe, ciągłe, okresowe 215
2.2.1. Świadczenie jednorazowe 215
2.2.2. Świadczenie ciągłe 215
2.2.3. Świadczenie okresowe 215
2.3. Świadczenia oznaczone indywidualnie i rodzajowo 216
2.3.1. Świadczenia oznaczone indywidualnie 216
2.3.2. Świadczenia oznaczone rodzajowo 216
3. Świadczenie pieniężne 217
3.1. Przedmiot świadczenia w zobowiązaniu pieniężnym 217
3.2. Zobowiązania pieniężne w obrocie prawnym 218
3.3. Pieniądz i jego wartość 218
3.4. Zasada nominalizmu i waloryzacji 219
4. Odsetki 220
Rozdział szósty
Odszkodowanie 223
1. Pojęcie szkody 223
2. Przyczyny powodujące obowiązek odszkodowania 224
3. Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej 225
4. Przesłanki i podstawy odpowiedzialności 226
Rozdział siódmy
Ustalenie wysokości szkody i odszkodowania 228
1. Ustalenie wysokości szkody 228
2. Wysokość odszkodowania 229
2.1. Umowne ograniczenie wysokości odszkodowania 230
2.2. Ograniczenie wysokości odszkodowania wynikające z ustawy 230
3. Ograniczenie wysokości odszkodowania przez organ orzekający o obowiązku naprawienia szkody 231
3.1. Konieczność faktyczna 231
3.2. Kompensacja korzyści z uszczerbkiem 232
3.3. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody 232
3.4. Uprawnienie do miarkowania wysokości odszkodowania 233
4. Sposób naprawienia szkody 234
5. Zakres i sposób naprawienia szkody na osobie i w razie śmierci poszkodowanego oraz naprawienie krzywdy 235
Rozdział ósmy
Wielość podmiotów stosunku zobowiązaniowego 237
1. Uwagi ogólne 237
2. Zobowiązania podzielne i niepodzielne 238
3. Zobowiązania solidarne 239
3.1. Istota solidarności 239
3.2. Prawo reprezentacji 241
3.3. Cel zobowiązań solidarnych 241
3.4. Źródła powstania zobowiązań solidarnych 242
4. Regresy 243
5. Solidarność nieprawidłowa 244
Rozdział dziewiąty
Powstanie zobowiązań 246
Rozdział dziesiąty
Umowa jako źródło zobowiązania 248
1. Pojęcie umowy 248
2. Zasada swobody umów i jej ograniczenia 249
3. Forma umów 251
4. Rodzaje umów 252
5. Umowy losowe 252
6. Umowy nazwane 253
7. Umowy nienazwane 253
8. Umowy mieszane 253
9. Umowy odnoszące się do osób trzecich 254
9.1. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią 254
9.2. Umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią od obowiązku świadczenia 255
9.3. Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej 255
10. Umowa przedwstępna 256
11. Dodatkowe zastrzeżenia umowne 258
11.1. Uwagi ogólne 258
11.2. Zadatek 259
11.3. Umowne prawo odstąpienia 260
11.4. Odstępne 261
11.5. Kara umowna 262
Rozdział jedenasty
Czyny niedozwolone 263
1. Uwagi ogólne 263
2. Odpowiedzialność za własne czyny 265
2.1. Obrona konieczna 267
2.2. Stan wyższej konieczności 267
2.3. Dozwolona samopomoc 268
2.4. Zgoda poszkodowanego 268
2.5. Niepoczytalność 268
2.6. Osoby niepełnoletnie 269
2.7. Osoby, które z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie mogą kierować swym postępowaniem 269
3. Odpowiedzialność za cudze czyny 269
3.1. Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru 270
3.2. Odpowiedzialność za czyny osób, którymi się posłużono 271
3.3. Odpowiedzialność za podwładnego 271
4. Odpowiedzialność organów wykonujących władzę publiczną 272
5. Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy 274
5.1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zwierzęta 275
5.2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem czegoś z pomieszczenia 275
5.3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zawaleniem się budowli 276
6. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z ruchem przedsiębiorstw i użyciem sił przyrody 277
7. Odpowiedzialność posiadaczy mechanicznych środków komunikacji 278
8. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny 280
9. Zagadnienia szczególne związane z czynami niedozwolonymi 281
9.1. Bezpośrednie zagrożenie nastąpienia szkody 281
9.2. Zbieg odpowiedzialności ex delicto i ex contractu 282
9.3. Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych 282
Rozdział dwunasty
Bezpodstawne wzbogacenie 284
Rozdział trzynasty
Nienależne świadczenie 286
1. Pojęcie nienależnego świadczenia i jego unormowanie 286
2. Niegodziwe świadczenie 287
Rozdział czternasty
Wykonanie zobowiązań 288
1. Uwagi ogólne 288
2. Przedmiot wykonania 289
3. Osoby uczestniczące w wykonaniu zobowiązania 289
4. Miejsce wykonania zobowiązania 290
5. Termin wykonania zobowiązania 291
6. Zarachowanie zapłaty 292
7. Prawo zatrzymania 293
8. Dowód wykonania zobowiązań 294
Rozdział piętnasty
Skutki niewykonania zobowiązań umownych 295
1. Uwagi ogólne 295
2. Przesłanki odpowiedzialności dłużnika 297
3. Wina dłużnika 298
4. Odpowiedzialność dłużnika za osoby trzecie 299
5. Ciężar dowodu 300
6. Niemożliwość świadczenia 301
6.1. Niemożliwość świadczenia, za którą dłużnik nie odpowiada 302
6.2. Niemożliwość świadczenia, za którą dłużnik odpowiada 302
7. Opóźnienie i zwłoka dłużnika 303
8. Kara umowna 305
9. Zwłoka wierzyciela 307
Rozdział szesnasty
Wygaśnięcie zobowiązań 309
1. Pojęcie i przyczyny wygaśnięcia zobowiązań 309
2. Świadczenie w miejsce wykonania 310
3. Odnowienie 310
4. Potrącenie 311
5. Dobrowolne zwolnienie z długu 312
6. Złożenie do depozytu sądowego 313
7. Niemożliwość świadczenia 315
8. Rozwiązanie stosunku prawnego 316
9. Klauzula rebus sic stantibus 316
10. Inne wypadki wygaśnięcia zobowiązania 316
Rozdział siedemnasty
Zmiana wierzyciela lub dłużnika 317
1. Uwagi ogólne o przejściu praw i obowiązków wynikających ze zobowiązań 317
2. Przelew wierzytelności 318
3. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela 320
3.1. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela z mocy umowy zawartej z wierzycielem 320
3.2. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela z mocy umowy zawartej z dłużnikiem 321
3.3. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela 322
4. Przejęcie długu 322
5. Przystąpienie do długu 324
Rozdział osiemnasty
Ochrona wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika 326
1. Pojęcie i cel ochrony 326
2. Przesłanki zaskarżenia czynności dłużnika 327
3. Wykonanie prawa zaskarżenia czynności dłużnika 328
PRAWO ZOBOWIĄZAŃ
II. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 331
Rozdział dziewiętnasty
Systematyka części szczegółowej 333
Rozdział dwudziesty
Umowy służące przenoszeniu praw 334
1. Umowa sprzedaży 334
1.1. Zagadnienia ogólne 334
1.2. Cena w umowie sprzedaży 335
1.3. Forma sprzedaży 336
1.4. Obowiązki stron 336
1.5. Rękojmia za wady 337
1.6. Gwarancja jakości 339
1.7. Szczególne rodzaje sprzedaży 340
1.7.1. Sprzedaż na raty 340
1.7.2. Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności 341
1.7.3. Sprzedaż na próbę 341
1.7.4. Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu 342
1.7.5. Prawo pierwokupu 342
2. Umowa zamiany 343
3. Umowa dostawy 344
4. Umowa kontraktacji 344
5. Umowa darowizny 344
Rozdział dwudziesty pierwszy
Umowy regulujące używanie rzeczy i praw 347
1. Umowa najmu 347
2. Umowa dzierżawy 349
3. Umowa leasingu 350
4. Umowa użyczenia 351
Rozdział dwudziesty drugi
Umowy odnoszące się do świadczenia usług 353
1. Umowa o dzieło 353
2. Umowa o roboty budowlane 354
3. Umowa zlecenia 355
4. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia 356
5. Umowa agencyjna 357
6. Umowa komisu 358
7. Umowa przechowania 358
8. Umowa składu 359
9. Umowa przewozu 359
10. Umowa spedycji 362
11. Odpowiedzialność, prawo zastawu i przedawnienie roszczeń utrzymujących hotele i inne podobne zakłady 363
Rozdział dwudziesty trzeci
Umowy regulujące stosunki kredytowe i rachunku bankowego 365
1. Umowa pożyczki 365
2. Umowa kredytu bankowego 366
3. Umowa rachunku bankowego 367
Rozdział dwudziesty czwarty
Umowy spełniające funkcje alimentacyjne 368
1. Umowa renty 368
2. Umowa dożywocia 369
Rozdział dwudziesty piąty
Umowa spółki cywilnej 371
1. Uwagi ogólne o spółkach 371
2. Spółka cywilna 371
Rozdział dwudziesty szósty
Umowa ubezpieczenia 374
Rozdział dwudziesty siódmy
Przekaz i papiery wartościowe 376
1. Przekaz 376
2. Papiery wartościowe 378
Rozdział dwudziesty ósmy
Umowy i czynności prawne spełniające funkcje pomocnicze w dziedzinie zobowiązań 380
1. Umowa poręczenia 380
2. Ugoda 381
3. Przyrzeczenie publiczne 382
PRAWO SPADKOWE 385
Rozdział pierwszy
Pojęcie i funkcje prawa spadkowego 387
Rozdział drugi
Spadek 390
Rozdział trzeci
Dziedziczenie 393
Rozdział czwarty
Dziedziczenie ustawowe 397
1. Uwagi ogólne 397
2. Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej 398
3. Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej 399
4. Dziedziczenie spadkobiercy grupy trzeciej i czwartej - gminy i Skarbu Państwa 400
5. Dziedziczenie ustawowe w razie przysposobienia 400
6. Zagadnienia związane z dziedziczeniem ustawowym małżonka 401
7. Sytuacja dziadków spadkodawcy 402
Rozdział piąty
Testament 403
1. Testament jako czynność prawna 403
2. Forma testamentu 406
2.1. Testamenty zwykłe 406
2.1.1. Testament własnoręczny 406
2.1.2. Testament notarialny 407
2.1.3. Testament alograficzny 407
2.2. Testamenty szczególne 408
2.2.1. Testament ustny 408
2.2.2. Testament sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym 409
2.2.3. Testament wojskowy 409
3. Świadkowie testamentów zwykłych i szczególnych 410
Rozdział szósty
Rozrządzenie testamentowe 411
1. Ustanowienie spadkobiercy 411
1.1. Podstawienie 412
1.2. Przyrost 412
1.3. Uprawnienia dziadków do otrzymania środków utrzymania 412
2. Zapis 413
3. Polecenie 414
4. Wykonawca testamentu 415
Rozdział siódmy
Zachowek 416
Rozdział ósmy
Stanowisko prawne spadkobiercy 419
1. Przyjęcie i odrzucenie spadku 419
2. Stwierdzenie nabycia spadku i ochrona spadkobiercy 421
3. Odpowiedzialność za długi spadkowe 423
Rozdział dziewiąty
Dział spadku 424
Rozdział dziesiąty
Umowy dotyczące spadku 427
Rozdział jedenasty
Dziedziczenie gospodarstw rolnych oraz wkładów gruntowych w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych 429
PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE 433
Rozdział pierwszy
Uwagi ogólne 435
Rozdział drugi
Małżeństwo 438
1. Zawarcie małżeństwa 438
1.1. Przesłanki konieczne dla zawarcia małżeństwa 438
1.2. Przesłanki porządkowe przy zawarciu małżeństwa 440
1.3. Zakazy zawarcia małżeństwa 442
2. Unieważnienie małżeństwa 444
2.1. Uwagi wprowadzające 444
2.2. Podstawy unieważnienia małżeństwa 444
2.2.1. Wady oświadczenia woli 444
2.2.2. Brak przepisanego wieku po stronie choćby jednej z osób 445
2.2.3. Ubezwłasnowolnienie całkowite 445
2.2.4. Choroba psychiczna albo niedorozwój umysłowy 445
2.2.5. Pozostawanie w poprzednio zawartym związku małżeńskim 445
2.2.6. Pokrewieństwo i powinowactwo 446
2.2.7. Stosunek przysposobienia 446
2.2.8. Braku pełnomocnictwa do zawarcia małżeństwa 446
2.3. Unieważnienie małżeństwa po jego ustaniu 446
2.4. Postępowanie i skutki unieważnienia małżeństwa 447
3. Prawa i obowiązki małżonków 448
3.1. Równość praw i obowiązków 448
3.2. Rozstrzyganie o istotnych sprawach rodziny 449
3.3. Nazwisko małżonków 449
3.4. Nakazanie wypłaty wynagrodzenia albo innych należności 449
3.5. Upoważnienie do działania za współmałżonka 450
3.6. Odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny 450
3.7. Zamieszkanie 451
Rozdział trzeci
Małżeński ustrój majątkowy 452
1. Współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej między małżonkami 452
2. Majątek osobisty 455
3. Zmiana lub wyłączenie wspólności ustawowej 456
4. Ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa 457
5. Skutki ustania wspólności ustawowej 458
Rozdział czwarty
Ustanie małżeństwa 460
1. Ustanie małżeństwa z powodu śmierci lub uznania jednego z małżonków za zmarłego 460
2. Rozwód 461
Rozdział piąty
Separacja 465
1. Uwagi ogólne 465
2. Separacja jako instytucja prawna 466
3. Skutki orzeczenia separacji 468
4. Postępowanie w sprawach o separację 470
Rozdział szósty
Pochodzenie dziecka 472
1. Macierzyństwo 472
2. Ojcostwo 473
2.1. Ustalenie ojcostwa w drodze domniemania 473
2.2. Ustalenie ojcostwa przez uznanie dziecka 475
2.3. Sądowe ustalenie ojcostwa 476
Rozdział siódmy
Stosunki między rodzicami a dziećmi 478
1. Nazwisko dziecka 478
1.1. Dzieci wspólne małżonków 478
1.2. Nazwisko dziecka uznanego 479
1.3. Nazwisko dziecka w razie sądowego ustalenia ojcostwa 479
1.4. Nazwisko dziecka, którego ojciec nie jest znany 479
1.5. Nazwisko dziecka, którego rodzice nie są znani 480
1.6. Nadanie dziecku nazwiska przez męża matki 480
2. Prawa i obowiązki między rodzicami i dziećmi 480
3. Władza rodzicielska 481
3.1. Pojęcie, powstanie i ustanie władzy rodzicielskiej 481
3.2. Treść władzy rodzicielskiej 483
3.2.1. Piecza nad osobą dziecka 483
3.2.2. Piecza nad majątkiem dziecka 484
3.2.3. Reprezentacja dziecka 484
3.3. Uprawnienie sądu opiekuńczego do ingerowania 485
3.3.1. Ograniczenie władzy rodzicielskiej 486
3.3.2. Zawieszenie władzy rodzicielskiej 486
3.3.3. Pozbawienie władzy rodzicielskiej 487
3.3.4. Umieszczenie w rodzinie zastępczej 487
Rozdział ósmy
Przysposobienie 489
1. Pojęcie i funkcja przysposobienia 489
2. Przesłanki przysposobienia 490
2.1. Osoba przysposabiana 490
2.2. Dobro osoby przysposabianej 490
2.3. Różnica wieku między przysposabiającym a przysposabianym 491
2.4. Zdolność prawna osoby przysposabiającej 491
2.5. Zgoda osób, których przysposobienie bezpośrednio dotyka 491
3. Rodzaje przysposobienia 492
3.1. Przysposobienie pełne 492
3.2. Przysposobienie niepełne 493
3.3. Przysposobienie całkowite 494
4. Ustanie przysposobienia 494
Rozdział dziewiąty
Obowiązek alimentacyjny 496
1. Pojęcie i funkcja obowiązku alimentacyjnego 496
2. Osoby uprawnione i zobowiązane do alimentacji 498
2.1. Zobowiązania alimentacyjne między małżonkami 499
2.2. Zobowiązanie alimentacyjne względem niesamodzielnych dzieci 500
2.3. Zobowiązanie alimentacyjne między innymi krewnymi 500
2.4. Zobowiązania alimentacyjne między rodzeństwem 501
2.5. Zobowiązania alimentacyjne między stronami stosunku przysposobienia 501
2.6. Obowiązek alimentacyjny między ojczymem lub macochą a pasierbem 501
2.7. Roszczenia matki względem ojca jej dziecka, niebędącego jej mężem, o pokrycie wydatków związanych z ciążą i porodem 502
3. Roszczenie zwrotne (regresowe) 503
Rozdział dziesiąty
Opieka i kuratela 504
1. Ogólna charakterystyka opieki i kurateli 504
2. Opieka 504
3. Nadzór nad sprawowaniem opieki 507
4. Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki 508
5. Kuratela 508
Literatura 511
Słowo wstępne 21
Słowo wstępne do trzeciego wydania 22
Słowo wstępne do czwartego wydania 22
CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA CYWILNEGO 23
Rozdział pierwszy
Prawo cywilne w systemie prawa 25
1. Pojęcie prawa cywilnego 25
2. Zasada autonomii woli stron 26
3. Systematyka polskiego prawa cywilnego 27
3.1. Część ogólna 28
3.2. Prawo rzeczowe 28
3.3. Prawo zobowiązań 28
3.4. Prawo spadkowe 29
3.5. Prawo rodzinne i opiekuńcze 29
3.6. Inne działy prawa cywilnego 30
4. Źródła prawa cywilnego 30
Rozdział drugi
Stosunek cywilnoprawny 33
1. Pojęcie stosunku cywilnoprawnego 33
2. Zdarzenia cywilnoprawne jako źródło stosunku cywilnoprawnego 33
3. Systematyka zdarzeń cywilnoprawnych 34
4. Elementy stosunku cywilnoprawnego 35
Rozdział trzeci
Podmioty stosunków cywilnoprawnych 37
1. Pojęcie podmiotu stosunku cywilnoprawnego 37
2. Osoby fizyczne 38
2.1. Zdolność prawna 38
2.2. Początek i koniec osoby fizycznej 38
2.3. Indywidualizacja osób fizycznych 39
2.4. Zdolność do czynności prawnych 41
2.4.1. Pełna zdolność do czynności prawnych 42
2.4.2. Ograniczona zdolność do czynności prawnych 42
2.4.3. Brak zdolności do czynności prawnych 43
3. Osoby prawne 44
3.1. Pojęcie osoby prawnej 44
3.2. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób prawnych 45
3.3. Typy osób prawnych 47
3.4. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia 48
Rozdział czwarty
Przedmioty stosunków cywilnoprawnych 49
1. Pojęcie przedmiotu stosunku cywilnoprawnego 49
2. Rzecz 49
3. Część składowa rzeczy 50
4. Przynależność rzeczy 50
5. Samodzielny lokal mieszkalny i lokal o innym przeznaczeniu 51
6. Pożytki 51
7. Pieniądz 51
8. Papiery wartościowe 52
9. Dobra niematerialne o charakterze intelektualnym 53
10. Przedmioty zbiorcze 53
11. Surogat i surogacja 54
Rozdział piąty
Prawa podmiotowe 55
1. Uwagi ogólne 55
2. Nabycie prawa podmiotowego 56
3. Klasyfikacja praw podmiotowych 57
Rozdział szósty
Ochrona praw podmiotowych 59
1. Uprawnienie, roszczenie, zarzut 59
2. Wykonywanie i nadużycie praw podmiotowych 60
3. Ochrona praw podmiotowych przez państwo 62
4. Ochrona praw (dóbr) osobistych 63
5. Ciężar dowodu, domniemania 64
6. Pomoc własna 65
6.1. Samopomoc 65
6.2. Samoobrona 66
Rozdział siódmy
Czynności prawne 67
1. Pojęcie czynności prawnej 67
2. Oświadczenie woli 68
3. Chwila złożenia oświadczenia woli 69
4. Odwołanie oświadczenia woli 70
5. Tłumaczenie oświadczeń woli 71
6. Wady oświadczenia woli 71
6.1. Brak świadomości lub swobody w powzięciu decyzji i wyrażeniu woli 72
6.2. Pozorność oświadczenia woli 72
6.3. Błąd 73
6.4. Bezprawna groźba 74
7. Przesłanki ważności czynności prawnej 74
8. Względna bezskuteczność 75
9. Składniki czynności prawnej 76
10. Forma czynności prawnych 77
11. Postacie czynności prawnych 79
11.1. Czynności prawne jednostronne, dwustronne (wielostronne) oraz uchwały 80
11.2. Czynności prawne między żyjącymi i na wypadek śmierci 80
11.3. Czynności prawne konsensualne i realne 80
11.4. Czynności prawne rozporządzające i zobowiązujące 81
11.5. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatne 82
11.6. Czynności prawne przysparzające 82
11.7. Czynności prawne kauzalne (przyczynowe) i abstrakcyjne (oderwane) 82
Rozdział ósmy
Zawarcie umowy 84
Rozdział dziewiąty
Przedstawicielstwo 86
1. Pojęcie przedstawicielstwa 86
2. Źródła umocowania 88
3. Przesłanki skuteczności działania przedstawiciela 88
4. Przedstawicielstwo ustawowe 90
5. Pełnomocnictwo 91
6. Udzielenie i wygaśnięcie pełnomocnictwa 92
7. Rodzaje i forma pełnomocnictw 93
8. Pełnomocnictwo w administracji 94
9. Prokura 94
Rozdział dziesiąty
Terminy w prawie cywilnym i sposoby ich obliczania 95
Rozdział jedenasty
Upływ czasu w prawie cywilnym 96
1. Uwagi ogólne 96
2. Przedawnienie 97
2.1. Cel instytucji przedawnienia 97
2.2. Pojęcie przedawnienia roszczeń 98
2.3. Terminy przedawnienia 99
2.4. Skutki przedawnienia 99
2.5. Bieg przedawnienia 100
2.6. Zawieszenie biegu przedawnienia 101
2.7. Wstrzymanie zakończenia biegu przedawnienia 101
2.8. Przerwa biegu przedawnienia 102
2.9. Przedawnienie roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem 102
3. Terminy zawite 102
PRAWO RZECZOWE 105
Rozdział pierwszy
Pojęcie prawa rzeczowego 107
1. Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym 107
2. Bezwzględny charakter praw rzeczowych 109
3. Przejrzystość katalogu i dostrzegalność praw rzeczowych 110
4. Podział praw rzeczowych 111
Rozdział drugi
Rzecz jako przedmiot prawa rzeczowego 113
1. Rzecz 113
2. Część składowa rzeczy 114
3. Samodzielny lokal mieszkalny i lokal o innym przeznaczeniu 115
4. Przynależność rzeczy 116
Rozdział trzeci
Pojęcie i rodzaje własności 118
1. Pojęcie własności 118
2. Rodzaje własności 120
2.1. Własność prywatna 120
2.2. Własność państwowa 120
2.3. Własność komunalna 121
2.4. Własność kościołów i związków wyznaniowych 121
Rozdział czwarty
Treść i wykonywanie własności 122
1. Granice prawa własności 122
2. Ustawowe ograniczenie własności 124
3. Obowiązek powstrzymania się od działań zakłócających korzystanie z nieruchomości sąsiednich 125
4. Służebność drogi koniecznej 127
5. Zakaz dokonywania robót ziemnych, które grożą nieruchomości sąsiedniej utratą oparcia 128
6. Sposób korzystania z nieruchomości ze względu na potrzeby gruntów sąsiednich 129
7. Stosunki graniczne 130
Rozdział piąty
Nabycie i utrata własności 132
1. Ogólna charakterystyka nabycia i utraty własności 132
2. Pierwotne i pochodne nabycie własności 133
3. Sposoby nabycia własności 134
4. Przeniesienie własności 135
5. Zasiedzenie 138
6. Inne wypadki nabycia i utraty własności 140
6.1. Porzucenie i zawłaszczenie rzeczy ruchomej 140
6.2. Znalezienie 141
6.3. Nabycie pożytków naturalnych 141
6.4. Połączenie, przetworzenie i pomieszanie 142
Rozdział szósty
Współwłasność 143
1. Pojęcie i charakterystyka współwłasności 143
2. Współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej między małżonkami 145
3. Współwłasność wspólników spółki cywilnej 145
4. Współwłasność w częściach ułamkowych 146
4.1. Udziały we współwłasności 147
4.2. Rodzaje współwłasności w częściach ułamkowych 148
4.3. Zarząd rzeczą wspólną 149
4.4. Treść i wykonywanie uprawnień oraz obowiązków 149
4.5. Zniesienie współwłasności 151
Rozdział siódmy
Ochrona własności 154
1. Ogólna charakterystyka ochrony własności 154
2. Roszczenie windykacyjne 155
3. Roszczenie negatoryjne 155
4. Roszczenia uzupełniające oraz roszczenia o zwrot nakładów 156
5. Roszczenie o przeniesienie własności zajętej działki 157
Rozdział ósmy
Użytkowanie wieczyste 158
1. Pojęcie użytkowania wieczystego 158
2. Przedmiot użytkowania wieczystego 159
3. Podmioty wieczystego użytkowania 159
4. Treść użytkowania wieczystego 159
5. Ustanowienie, przeniesienie, rozwiązanie i wygaśnięcie wieczystego użytkowania 161
6. Ochrona użytkowania wieczystego 162
Rozdział dziewiąty
Prawa rzeczowe ograniczone 163
1. Pojęcie ograniczonych praw rzeczowych 163
2. Ustanowienie, zmiana, przeniesienie i wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych 164
3. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych 165
4. Ochrona ograniczonych praw rzeczowych 166
5. Użytkowanie 167
6. Służebność 168
7. Zastaw 171
8. Hipoteka 172
9. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu 173
Rozdział dziesiąty
Posiadanie i dzierżenie 175
1. Pojęcie posiadania 175
2. Pojęcie dzierżenia 179
3. Zdolność do posiadania 180
4. Nabycie, przeniesienie i utrata posiadania 180
5. Znaczenie posiadania 182
Rozdział jedenasty
Ochrona posiadania i dzierżenia 184
1. Ochrona posiadania 184
2. Ochrona służebności 187
3. Ochrona dzierżenia 187
Rozdział dwunasty
Księgi wieczyste 189
PRAWO ZOBOWIĄZAŃ
I. CZĘŚĆ OGÓLNA 191
Rozdział pierwszy
Prawo zobowiązań w ogólności 193
Rozdział drugi
Źródła i systematyka prawa zobowiązań 195
Rozdział trzeci
Zobowiązanie 196
1. Pojęcie zobowiązania 196
2. Uprawnienia wierzyciela 198
3. Odpowiedzialność dłużnika 200
3.1. Dług a odpowiedzialność 200
3.2. Odpowiedzialność osobista 201
3.3. Odpowiedzialność rzeczowa 203
Rozdział czwarty
Zobowiązania niezupełne 205
1. Pojęcie zobowiązania niezupełnego 205
2. Rodzaje zobowiązań niezupełnych 206
2.1. Zobowiązania, w których roszczenie uległo przedawnieniu 206
2.2. Zobowiązania z gry i zakładu 207
2.3. Zobowiązania, przy których spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego 208
Rozdział piąty
Świadczenie 210
1. Świadczenie jako przedmiot zobowiązania 210
1.1. Świadczenie 210
1.2. Postacie świadczenia 211
1.3. Oznaczenie świadczenia 212
1.4. Możliwość spełnienia świadczenia 213
2. Rodzaje świadczeń 214
2.1. Świadczenia podzielne i niepodzielne 214
2.2. Świadczenia jednorazowe, ciągłe, okresowe 215
2.2.1. Świadczenie jednorazowe 215
2.2.2. Świadczenie ciągłe 215
2.2.3. Świadczenie okresowe 215
2.3. Świadczenia oznaczone indywidualnie i rodzajowo 216
2.3.1. Świadczenia oznaczone indywidualnie 216
2.3.2. Świadczenia oznaczone rodzajowo 216
3. Świadczenie pieniężne 217
3.1. Przedmiot świadczenia w zobowiązaniu pieniężnym 217
3.2. Zobowiązania pieniężne w obrocie prawnym 218
3.3. Pieniądz i jego wartość 218
3.4. Zasada nominalizmu i waloryzacji 219
4. Odsetki 220
Rozdział szósty
Odszkodowanie 223
1. Pojęcie szkody 223
2. Przyczyny powodujące obowiązek odszkodowania 224
3. Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej 225
4. Przesłanki i podstawy odpowiedzialności 226
Rozdział siódmy
Ustalenie wysokości szkody i odszkodowania 228
1. Ustalenie wysokości szkody 228
2. Wysokość odszkodowania 229
2.1. Umowne ograniczenie wysokości odszkodowania 230
2.2. Ograniczenie wysokości odszkodowania wynikające z ustawy 230
3. Ograniczenie wysokości odszkodowania przez organ orzekający o obowiązku naprawienia szkody 231
3.1. Konieczność faktyczna 231
3.2. Kompensacja korzyści z uszczerbkiem 232
3.3. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody 232
3.4. Uprawnienie do miarkowania wysokości odszkodowania 233
4. Sposób naprawienia szkody 234
5. Zakres i sposób naprawienia szkody na osobie i w razie śmierci poszkodowanego oraz naprawienie krzywdy 235
Rozdział ósmy
Wielość podmiotów stosunku zobowiązaniowego 237
1. Uwagi ogólne 237
2. Zobowiązania podzielne i niepodzielne 238
3. Zobowiązania solidarne 239
3.1. Istota solidarności 239
3.2. Prawo reprezentacji 241
3.3. Cel zobowiązań solidarnych 241
3.4. Źródła powstania zobowiązań solidarnych 242
4. Regresy 243
5. Solidarność nieprawidłowa 244
Rozdział dziewiąty
Powstanie zobowiązań 246
Rozdział dziesiąty
Umowa jako źródło zobowiązania 248
1. Pojęcie umowy 248
2. Zasada swobody umów i jej ograniczenia 249
3. Forma umów 251
4. Rodzaje umów 252
5. Umowy losowe 252
6. Umowy nazwane 253
7. Umowy nienazwane 253
8. Umowy mieszane 253
9. Umowy odnoszące się do osób trzecich 254
9.1. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią 254
9.2. Umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią od obowiązku świadczenia 255
9.3. Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej 255
10. Umowa przedwstępna 256
11. Dodatkowe zastrzeżenia umowne 258
11.1. Uwagi ogólne 258
11.2. Zadatek 259
11.3. Umowne prawo odstąpienia 260
11.4. Odstępne 261
11.5. Kara umowna 262
Rozdział jedenasty
Czyny niedozwolone 263
1. Uwagi ogólne 263
2. Odpowiedzialność za własne czyny 265
2.1. Obrona konieczna 267
2.2. Stan wyższej konieczności 267
2.3. Dozwolona samopomoc 268
2.4. Zgoda poszkodowanego 268
2.5. Niepoczytalność 268
2.6. Osoby niepełnoletnie 269
2.7. Osoby, które z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie mogą kierować swym postępowaniem 269
3. Odpowiedzialność za cudze czyny 269
3.1. Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru 270
3.2. Odpowiedzialność za czyny osób, którymi się posłużono 271
3.3. Odpowiedzialność za podwładnego 271
4. Odpowiedzialność organów wykonujących władzę publiczną 272
5. Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy 274
5.1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zwierzęta 275
5.2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem czegoś z pomieszczenia 275
5.3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zawaleniem się budowli 276
6. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone w związku z ruchem przedsiębiorstw i użyciem sił przyrody 277
7. Odpowiedzialność posiadaczy mechanicznych środków komunikacji 278
8. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny 280
9. Zagadnienia szczególne związane z czynami niedozwolonymi 281
9.1. Bezpośrednie zagrożenie nastąpienia szkody 281
9.2. Zbieg odpowiedzialności ex delicto i ex contractu 282
9.3. Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych 282
Rozdział dwunasty
Bezpodstawne wzbogacenie 284
Rozdział trzynasty
Nienależne świadczenie 286
1. Pojęcie nienależnego świadczenia i jego unormowanie 286
2. Niegodziwe świadczenie 287
Rozdział czternasty
Wykonanie zobowiązań 288
1. Uwagi ogólne 288
2. Przedmiot wykonania 289
3. Osoby uczestniczące w wykonaniu zobowiązania 289
4. Miejsce wykonania zobowiązania 290
5. Termin wykonania zobowiązania 291
6. Zarachowanie zapłaty 292
7. Prawo zatrzymania 293
8. Dowód wykonania zobowiązań 294
Rozdział piętnasty
Skutki niewykonania zobowiązań umownych 295
1. Uwagi ogólne 295
2. Przesłanki odpowiedzialności dłużnika 297
3. Wina dłużnika 298
4. Odpowiedzialność dłużnika za osoby trzecie 299
5. Ciężar dowodu 300
6. Niemożliwość świadczenia 301
6.1. Niemożliwość świadczenia, za którą dłużnik nie odpowiada 302
6.2. Niemożliwość świadczenia, za którą dłużnik odpowiada 302
7. Opóźnienie i zwłoka dłużnika 303
8. Kara umowna 305
9. Zwłoka wierzyciela 307
Rozdział szesnasty
Wygaśnięcie zobowiązań 309
1. Pojęcie i przyczyny wygaśnięcia zobowiązań 309
2. Świadczenie w miejsce wykonania 310
3. Odnowienie 310
4. Potrącenie 311
5. Dobrowolne zwolnienie z długu 312
6. Złożenie do depozytu sądowego 313
7. Niemożliwość świadczenia 315
8. Rozwiązanie stosunku prawnego 316
9. Klauzula rebus sic stantibus 316
10. Inne wypadki wygaśnięcia zobowiązania 316
Rozdział siedemnasty
Zmiana wierzyciela lub dłużnika 317
1. Uwagi ogólne o przejściu praw i obowiązków wynikających ze zobowiązań 317
2. Przelew wierzytelności 318
3. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela 320
3.1. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela z mocy umowy zawartej z wierzycielem 320
3.2. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela z mocy umowy zawartej z dłużnikiem 321
3.3. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela 322
4. Przejęcie długu 322
5. Przystąpienie do długu 324
Rozdział osiemnasty
Ochrona wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika 326
1. Pojęcie i cel ochrony 326
2. Przesłanki zaskarżenia czynności dłużnika 327
3. Wykonanie prawa zaskarżenia czynności dłużnika 328
PRAWO ZOBOWIĄZAŃ
II. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 331
Rozdział dziewiętnasty
Systematyka części szczegółowej 333
Rozdział dwudziesty
Umowy służące przenoszeniu praw 334
1. Umowa sprzedaży 334
1.1. Zagadnienia ogólne 334
1.2. Cena w umowie sprzedaży 335
1.3. Forma sprzedaży 336
1.4. Obowiązki stron 336
1.5. Rękojmia za wady 337
1.6. Gwarancja jakości 339
1.7. Szczególne rodzaje sprzedaży 340
1.7.1. Sprzedaż na raty 340
1.7.2. Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa własności 341
1.7.3. Sprzedaż na próbę 341
1.7.4. Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu 342
1.7.5. Prawo pierwokupu 342
2. Umowa zamiany 343
3. Umowa dostawy 344
4. Umowa kontraktacji 344
5. Umowa darowizny 344
Rozdział dwudziesty pierwszy
Umowy regulujące używanie rzeczy i praw 347
1. Umowa najmu 347
2. Umowa dzierżawy 349
3. Umowa leasingu 350
4. Umowa użyczenia 351
Rozdział dwudziesty drugi
Umowy odnoszące się do świadczenia usług 353
1. Umowa o dzieło 353
2. Umowa o roboty budowlane 354
3. Umowa zlecenia 355
4. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia 356
5. Umowa agencyjna 357
6. Umowa komisu 358
7. Umowa przechowania 358
8. Umowa składu 359
9. Umowa przewozu 359
10. Umowa spedycji 362
11. Odpowiedzialność, prawo zastawu i przedawnienie roszczeń utrzymujących hotele i inne podobne zakłady 363
Rozdział dwudziesty trzeci
Umowy regulujące stosunki kredytowe i rachunku bankowego 365
1. Umowa pożyczki 365
2. Umowa kredytu bankowego 366
3. Umowa rachunku bankowego 367
Rozdział dwudziesty czwarty
Umowy spełniające funkcje alimentacyjne 368
1. Umowa renty 368
2. Umowa dożywocia 369
Rozdział dwudziesty piąty
Umowa spółki cywilnej 371
1. Uwagi ogólne o spółkach 371
2. Spółka cywilna 371
Rozdział dwudziesty szósty
Umowa ubezpieczenia 374
Rozdział dwudziesty siódmy
Przekaz i papiery wartościowe 376
1. Przekaz 376
2. Papiery wartościowe 378
Rozdział dwudziesty ósmy
Umowy i czynności prawne spełniające funkcje pomocnicze w dziedzinie zobowiązań 380
1. Umowa poręczenia 380
2. Ugoda 381
3. Przyrzeczenie publiczne 382
PRAWO SPADKOWE 385
Rozdział pierwszy
Pojęcie i funkcje prawa spadkowego 387
Rozdział drugi
Spadek 390
Rozdział trzeci
Dziedziczenie 393
Rozdział czwarty
Dziedziczenie ustawowe 397
1. Uwagi ogólne 397
2. Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej 398
3. Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej 399
4. Dziedziczenie spadkobiercy grupy trzeciej i czwartej - gminy i Skarbu Państwa 400
5. Dziedziczenie ustawowe w razie przysposobienia 400
6. Zagadnienia związane z dziedziczeniem ustawowym małżonka 401
7. Sytuacja dziadków spadkodawcy 402
Rozdział piąty
Testament 403
1. Testament jako czynność prawna 403
2. Forma testamentu 406
2.1. Testamenty zwykłe 406
2.1.1. Testament własnoręczny 406
2.1.2. Testament notarialny 407
2.1.3. Testament alograficzny 407
2.2. Testamenty szczególne 408
2.2.1. Testament ustny 408
2.2.2. Testament sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym 409
2.2.3. Testament wojskowy 409
3. Świadkowie testamentów zwykłych i szczególnych 410
Rozdział szósty
Rozrządzenie testamentowe 411
1. Ustanowienie spadkobiercy 411
1.1. Podstawienie 412
1.2. Przyrost 412
1.3. Uprawnienia dziadków do otrzymania środków utrzymania 412
2. Zapis 413
3. Polecenie 414
4. Wykonawca testamentu 415
Rozdział siódmy
Zachowek 416
Rozdział ósmy
Stanowisko prawne spadkobiercy 419
1. Przyjęcie i odrzucenie spadku 419
2. Stwierdzenie nabycia spadku i ochrona spadkobiercy 421
3. Odpowiedzialność za długi spadkowe 423
Rozdział dziewiąty
Dział spadku 424
Rozdział dziesiąty
Umowy dotyczące spadku 427
Rozdział jedenasty
Dziedziczenie gospodarstw rolnych oraz wkładów gruntowych w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych 429
PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE 433
Rozdział pierwszy
Uwagi ogólne 435
Rozdział drugi
Małżeństwo 438
1. Zawarcie małżeństwa 438
1.1. Przesłanki konieczne dla zawarcia małżeństwa 438
1.2. Przesłanki porządkowe przy zawarciu małżeństwa 440
1.3. Zakazy zawarcia małżeństwa 442
2. Unieważnienie małżeństwa 444
2.1. Uwagi wprowadzające 444
2.2. Podstawy unieważnienia małżeństwa 444
2.2.1. Wady oświadczenia woli 444
2.2.2. Brak przepisanego wieku po stronie choćby jednej z osób 445
2.2.3. Ubezwłasnowolnienie całkowite 445
2.2.4. Choroba psychiczna albo niedorozwój umysłowy 445
2.2.5. Pozostawanie w poprzednio zawartym związku małżeńskim 445
2.2.6. Pokrewieństwo i powinowactwo 446
2.2.7. Stosunek przysposobienia 446
2.2.8. Braku pełnomocnictwa do zawarcia małżeństwa 446
2.3. Unieważnienie małżeństwa po jego ustaniu 446
2.4. Postępowanie i skutki unieważnienia małżeństwa 447
3. Prawa i obowiązki małżonków 448
3.1. Równość praw i obowiązków 448
3.2. Rozstrzyganie o istotnych sprawach rodziny 449
3.3. Nazwisko małżonków 449
3.4. Nakazanie wypłaty wynagrodzenia albo innych należności 449
3.5. Upoważnienie do działania za współmałżonka 450
3.6. Odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny 450
3.7. Zamieszkanie 451
Rozdział trzeci
Małżeński ustrój majątkowy 452
1. Współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej między małżonkami 452
2. Majątek osobisty 455
3. Zmiana lub wyłączenie wspólności ustawowej 456
4. Ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa 457
5. Skutki ustania wspólności ustawowej 458
Rozdział czwarty
Ustanie małżeństwa 460
1. Ustanie małżeństwa z powodu śmierci lub uznania jednego z małżonków za zmarłego 460
2. Rozwód 461
Rozdział piąty
Separacja 465
1. Uwagi ogólne 465
2. Separacja jako instytucja prawna 466
3. Skutki orzeczenia separacji 468
4. Postępowanie w sprawach o separację 470
Rozdział szósty
Pochodzenie dziecka 472
1. Macierzyństwo 472
2. Ojcostwo 473
2.1. Ustalenie ojcostwa w drodze domniemania 473
2.2. Ustalenie ojcostwa przez uznanie dziecka 475
2.3. Sądowe ustalenie ojcostwa 476
Rozdział siódmy
Stosunki między rodzicami a dziećmi 478
1. Nazwisko dziecka 478
1.1. Dzieci wspólne małżonków 478
1.2. Nazwisko dziecka uznanego 479
1.3. Nazwisko dziecka w razie sądowego ustalenia ojcostwa 479
1.4. Nazwisko dziecka, którego ojciec nie jest znany 479
1.5. Nazwisko dziecka, którego rodzice nie są znani 480
1.6. Nadanie dziecku nazwiska przez męża matki 480
2. Prawa i obowiązki między rodzicami i dziećmi 480
3. Władza rodzicielska 481
3.1. Pojęcie, powstanie i ustanie władzy rodzicielskiej 481
3.2. Treść władzy rodzicielskiej 483
3.2.1. Piecza nad osobą dziecka 483
3.2.2. Piecza nad majątkiem dziecka 484
3.2.3. Reprezentacja dziecka 484
3.3. Uprawnienie sądu opiekuńczego do ingerowania 485
3.3.1. Ograniczenie władzy rodzicielskiej 486
3.3.2. Zawieszenie władzy rodzicielskiej 486
3.3.3. Pozbawienie władzy rodzicielskiej 487
3.3.4. Umieszczenie w rodzinie zastępczej 487
Rozdział ósmy
Przysposobienie 489
1. Pojęcie i funkcja przysposobienia 489
2. Przesłanki przysposobienia 490
2.1. Osoba przysposabiana 490
2.2. Dobro osoby przysposabianej 490
2.3. Różnica wieku między przysposabiającym a przysposabianym 491
2.4. Zdolność prawna osoby przysposabiającej 491
2.5. Zgoda osób, których przysposobienie bezpośrednio dotyka 491
3. Rodzaje przysposobienia 492
3.1. Przysposobienie pełne 492
3.2. Przysposobienie niepełne 493
3.3. Przysposobienie całkowite 494
4. Ustanie przysposobienia 494
Rozdział dziewiąty
Obowiązek alimentacyjny 496
1. Pojęcie i funkcja obowiązku alimentacyjnego 496
2. Osoby uprawnione i zobowiązane do alimentacji 498
2.1. Zobowiązania alimentacyjne między małżonkami 499
2.2. Zobowiązanie alimentacyjne względem niesamodzielnych dzieci 500
2.3. Zobowiązanie alimentacyjne między innymi krewnymi 500
2.4. Zobowiązania alimentacyjne między rodzeństwem 501
2.5. Zobowiązania alimentacyjne między stronami stosunku przysposobienia 501
2.6. Obowiązek alimentacyjny między ojczymem lub macochą a pasierbem 501
2.7. Roszczenia matki względem ojca jej dziecka, niebędącego jej mężem, o pokrycie wydatków związanych z ciążą i porodem 502
3. Roszczenie zwrotne (regresowe) 503
Rozdział dziesiąty
Opieka i kuratela 504
1. Ogólna charakterystyka opieki i kurateli 504
2. Opieka 504
3. Nadzór nad sprawowaniem opieki 507
4. Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki 508
5. Kuratela 508
Literatura 511