Dane szczegółowe książki

Spis treści

Wstęp 9
Wstęp do wydania drugiego 11

Część I
Współczesne interpretacje zachowań dewiacyjnych młodzieży

Rozdział 1. Ewolucja systemów ograniczania przestępczości młodzieży; od kary do profilaktyki i wychowania 15
1.1. Geneza praw dziecka: starożytność i średniowiecze 15
1.2. Idee pedagogiczne a karanie nieletnich przestępców 16

Rozdział 2. Próby wyjaśniania zjawiska przestępczości młodzieży. Przegląd współczesnych teorii 20
2.1. Ogólna charakterystyka przestępczości 20
2.2. Teorie biologiczne 22
2.3. Teorie psychologiczne 23
2.4. Podejście wieloczynnikowe 29
2.5. Kierunki badań we współczesnej psychologii przestępczości 30
2.6. Teorie socjologiczne 32
2.7. Koncepcje kontroli społecznej 33
2.8. Teoria neutralizacji 35
2.8.1. Teoria siły kontroli 37
2.9. Pozytywne aspekty dewiacji 39
2.10. Krytyczna ocena teorii dewiacji 42

Rozdział 3. Dorastanie społeczne i zachowania dewiacyjne młodzieży 45
3.1. Problemy dorastania i przestępczość 47
3.2. Dorastanie, rodzina a zachowania dewiacyjne 50
3.3. Grupy rówieśnicze a przestępczość 51

Część II
Rozmiary i dynamika zachowań dewiacyjnych młodzieży

Rozdział 1. Ogólna charakterystyka i dominujące przejawy współczesnej przestępczości młodzieży 57
1.1. Trendy w skali globalnej 57
1.2. Trendy przestępczości w latach 1986-1990 58
1.3. Typowe rodzaje i swoistość przestępczości współczesnej młodzieży 58

Rozdział 2. Rozmiary, rodzaje i dynamika przestępczości młodzieży w środowiskach wielkomiejskich 65
2.1. Wielkie miasta a przestępczość 65
2.2. Rozmiary w skali ogólnopolskiej 66
2.3. Rozmiary przestępczości młodzieży na przykładzie województw krakowskiego i zielonogórskiego 70
2.3.1. Przestępczość w świetle danych policyjnych 72
2.3.2. Rozmiary przestępczości w województwach krakowskim i zielonogórskim w latach 1980-1992 72
2.3.3. Rodzaje przestępczości młodzieży według rejestrów policyjnych 77
2.3.4. Współczesne trendy - stabilizacja i przestępczość gwałtowna w rejestrach policyjnych 82
2.4. Rozmiary i rodzaje przestępczości młodzieży w badaniach metodą self-report 84

Rozdział 3. Uzależnienia młodzieży (alkohol, narkotyki) - rozmiary zjawiska na przykładzie uczniów szkół krakowskich 89
3.1. Rozmiary uzależnień wśród uczniów szkół podstawowych i średnich 92
3.1.1. Picie alkoholu 93
3.1.2. Kontakt ze środkami narkotycznymi 97
3.1.3. Narkotyki „twarde” i „kleje” 101

Rozdział 4. Zaburzenia w zachowaniu i niedostosowanie społeczne 106
4.1. Problemy typologii niedostosowania społecznego i zaburzeń w zachowaniu 107
4.1.1. Typologia D.H. Stotta 109
4.1.2. Typologia T.M. Achenbacha 111
4.2. Dzieci społecznie niedostosowane w grupie rówieśniczej - ujęcie ekologiczno-socjologiczne 118
4.2.1. Perspektywa ekologiczna jako źródło profilaktyki zaburzeń w zachowaniu 119
4.2.2. Zaburzenia w zachowaniu w perspektywie socjologicznej 124

Część III
Alternatywne systemy ograniczania dewiacji młodzieży.
Profilaktyka w środowisku lokalnym

Rozdział 1. Współczesna krytyka resocjalizacji w warunkach izolacji 133
1.1. Argumenty penitencjarystów 133
1.2. Argumenty psychologiczne - deprywacja naturalnych potrzeb 138

Rozdział 2. Perspektywy w zakresie stosowania kary ograniczania wolności. Zalecenia ONZ 141
2.1. Alternatywne tendencje w polityce kryminalnej. Doświadczenia niemieckie 145
2.2. Problem zapobiegania przestępczości w polskiej kryminologii 148
2.2.1. Specyfika podejścia kryminologicznego w zakresie profilaktyki 148
2.2.2. Główne strategie 150
2.2.3. Regulacje prawne 154
2 2.4. Profilaktyka oparta na teoriach i badaniach kryminologicznych 156

Rozdział 3. Problem profilaktyki i terapii w świetle badań i doświadczeń psychiatrycznych 160
3.1. Zaburzenia w zachowaniu a przestępczość 160
3.2. Problemy terapii 163
3.3. Programy ograniczania „czynników ryzyka” 168
3.4. Propozycje psychiatrów w zakresie organizacji terapii i profilaktyki zaburzeń w zachowaniu 168

Rozdział 4. Profilaktyka w środowisku lokalnym 172
4.1. Pojęcie społeczności lokalnej 172
4.2. Lokalne systemy ograniczania przestępczości młodzieży 174
4.2.1. Doświadczenia amerykańskie 174
4.2.2. Projekty niemieckie 180
4.2.3. Street Children - Argentyński projekt Casa de los Ninos Buenos Aires 183

Rozdział 5. Teoretyczne podstawy profilaktyki 185
5.1. Aksjologia a profilaktyka społeczna 185
5.1.1. Założenia pedagogiki humanistycznej a perspektywy profilaktyki 186
5.1.2. Dialog i spotkanie a profilaktyka 188
5.1.3. Spotkanie warunkiem dialogu i sukcesu w profilaktyce 191
5.2. Holistyczne ujęcie genezy przestępczości i profilaktyki 192
5.3. Struktura systemu profilaktyki 196
5.4. Lokalny system profilaktyki 199
5.5. Metoda diagnozy i selekcji 201
5.6. Rola nauczycieli w profilaktyce 202
5.7. Doświadczenia z realizacji projektu profilaktyki w środowisku lokalnym 204
5.8. Współczesne inicjatywy w profilaktyce przestępczości w wielkich miastach 207

Zakończenie 211
Bibliografia 217
Summary 225