Dane szczegółowe książki

LESZEK SYKULSKI
Przedmowa 13

MIROSŁAW SULEK
Pozycja geopolityczna Rosji. Podejście potęgometryczne 17
Wstęp 17
1. O pozycji geopolitycznej państw 18
2. Pozycja Rosji na podstawie syntetycznych miar potęgi 22
2.1. Model Sułka 22
2.2. Inne podejścia i modele 25
3. Pozycja międzynarodowa Rosji na podstawie wybranych rankingów 28
Podsumowanie 31

KONRAD ŚWIDER
Geopolityczne imperatywy polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej 34
1. Rozpad Związku Radzieckiego i sytuacja pozimnowojenna 34
2. Być częścią geopolitycznego Zachodu 36
3. W stronę świata policentrycznego - poszukiwanie sojuszników na Wschodzie i Południu 37
4. Bliska zagranica - wizja i perspektywy dominacji na obszarze poradzieckim 40
5. Geopolityczna kontrofensywa Moskwy 45
5.1. Obszar poradziecki 45
5.2. Poza obszarem poradzieckim 46
6. Jaka przyszłość - próba prognozy 48
7. Konkluzje 49
LESZEK SYKULSKI
Główne kierunki rosyjskiej narracji strategicznej po 2012 r. 56
Wstęp 56
Geopolityka krytyczna jako nowa perspektywa badawcza 57
Narracja strategiczna jako instrument (geo-)polityczny 58
Charakter rosyjskich narracji strategicznych 60
Priorytety rosyjskiej narracji strategicznej po 2012 r. 62
„Geopolityczny konserwatyzm” 65
Proxy groups w rosyjskiej narracji strategicznej 67
Podsumowanie 70

TOMASZ PAWLUSZKO
Geopolityka krytyczna i rosyjska wojna hybrydowa 75
Wprowadzenie 75
Kontekst rozwoju refleksji geopolitycznej 77
Geopolityka krytyczna - geneza 81
Geopolityka krytyczna - tematy i metody 84
Geopolityka krytyczna i problem Rosji 89
Geopolityka krytyczna i rosyjska wojna hybrydowa 92
Próba zarysowania wniosków 99

ALEKSANDER CZICHOS
Polityka dezinformacyjna Federacji Rosyjskiej na obszarze państw postsowieckich 102
Teoria dezinformacji 102
Współczesne aspekty dezinformacji 106
Walka z dezinformacją 118
Podsumowanie 128

KRZYSZTOF ŻĘGOTA
Obecność Ukrainy i basenu Morza Czarnego w polityce bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Zarys analizy rosyjskich dokumentów strategicznych po 1991 roku 131
Wprowadzenie 131
Transformacja stosunków rosyjsko-ukraińskich po 1991 roku 132
Ewolucja rosyjskiej polityki bezpieczeństwa wzglądem Ukrainy i obszaru czarnomorskiego w świetle dokumentów strategicznych 134
Zakończenie 138
MAŁGORZATA ABASSY
Polityka kulturalna Islamskiej Republiki Iranu w Federacji Rosyjskiej: wizerunek kraju jako narządzie geopolityki 141
Wprowadzenie 141
W przeczuciu zmian: list Chomeiniego do Michaiła Gorbaczowa 143
Instytucjonalny wymiar polityki kulturalnej IRI w FR 146
Personifikacja kultury: postać i działalność Mehdiego Sanaeiego 150
Geopolityczny wymiar kultury 152
Podsumowanie 153
Perspektywy badawcze 154

ANDRZEJ MAKOWSKI
Geopolityczny wymiar bezpieczeństwa morskiego Federacji Rosyjskiej 157
Wprowadzenie 157
Doktryna morska FR z 26 lipca 2015 r. 163
Podstawy polityki państwowej FR w zakresie działalności wojennomorskiej na okres do 2030 r., z 20 lipca 2017 r. 167
Podsumowanie 170

PIOTR MICKIEWICZ
Rosyjska polityka arktyczna - próba zdominowania regionu czy instrument polityki bezpieczeństwa? 178
Wprowadzenie 178
Ewolucja rosyjskiej polityki arktycznej do 2018 roku 180
Wpływ polityki energetycznej na kształt rosyjskiej aktywności arktycznej w latach 2018-2025 190
Militaryzacja Arktyki jako element budowy pozycji wiodącego gracza regionalnego 197
Podsumowanie 202

IGOR MIASNIKOW
Kierunki operacyjne w geostrategii Federacji Rosyjskiej 205
1. Przezwyciężanie geografii. Istota rozbudowy wewnętrznych linii komunikacyjnych 205
2. Militarne zdolności do projekcji siły i zabezpieczania stref wpływu 209
3. Południowy teatr operacyjny 219
4. Zachodni (europejski) teatr operacyjny 229
5. Zakończenie. Rosja a sytuacja międzynarodowa 238
JAKUB POTULSKI
Dymitr Milutin i Aleksy Wandam - tradycje rosyjskiej myśli geopolitycznej 242
Wstęp - tradycje geopolityczne 242
Rosyjskie tradycje geopolityczne 245
Historyczny kontekst idei Milutina i Wandama 247
Myśl strategiczna generała Dymitra Milutina 255
Myśl geopolityczna Aleksego Wandama 260
Zakończenie 266

ADAM JAN KARPIŃSKI
Władimira Putina geopolityka dla Rosji. Elementy jej filozoficzności 268
1. Smuta. Rosja nad przepaścią 269
2. Pojęcie geopolityki - konstrukcja Władimira Putina 275
2.1. Definicje geopolityki 275
2.2. Odmienne rozumienia pojęcia polityki 278
3. Idea „dobra wspólnego” celem geopolityki Władimira Putina 287
4. Geopolityczne zasady Władimira Putina - prezydenta Federacji Rosyjskiej 292
4.1. Zasada ekologiczności 294
4.2. Zasada holistyczności 298
4.3. Zasada organizmiczności 303
4.4. Systemowość 305
4.5. Zasada wznoszenia się od konkretu do abstrakcji i od niej z powrotem do konkretu (konkretyzacja) 309
4.6. Zasada rozróżnienia tego, co przejawowe, i tego, co istotowe dla celów syntezy ukierunkowanej (konkretyzacja) 318
4.7. Myślenie koniunkcyjne znoszące alternatywny sposób ujmowania życia społecznego 320

HANNA KOWALSKA-STUS
Rosyjska ideologia dekolonizacyjna 323
Wstęp 323
Ontologiczna podstawa ustroju 325
Rosja a globalistyczna polityka USA 327
Imperium versus państwo-cywilizacja 327
Podsumowanie 335
ANDRZEJ WIERZBICKI
Liberalizacja jako paradygmat przemian społeczno-politycznych 338
Wprowadzenie
„Elita - lud”
Zbawienie od „umiłowania władzy”
Demokratyzacja vs liberalizacja
Społeczeństwo obywatelskie
Podsumowanie
MAGDALENA KRAWCZYK
Filozofia, ideologia czy pseudonauka? Rozważania wokół rosyjskiej koncepcji bezpieczeństwa społecznego

PIOTR GIL
Między niepodległością, bezpieczeństwem i tożsamością. Estońskie dylematy civilizational geopolitics
Wprowadzenie
Tło teoretyczne
Rys historyczny
Cywilizacyjny wymiar geopolitycznej orientacji Republiki Estor Podsumowanie

KATARZYNA KOSOWSKA
Polityka energetyczna Kazachstanu za rządów Nursułtana
Wprowadzenie
Nowy porządek międzynarodowy po upadku Związku Radzieckiego
Kazachstan na drodze reform wolnorynkowych
Zaostrzenie relacji z zachodnimi inwestorami
Wymóg egzekwowania local content
Zwrot w stronę Chin
Rosja w sektorze naftowo-gazowym Kazachstanu
Podsumowanie

KRZYSZTOF WOJCZAL
Surowce energetyczne a nadchodzące zmiany w architekturze bezpieczeństwa Azji Centralnej
1. Zasoby
2. Chińskie potrzeby 435
3. Chińskie inwestycje 436
4. Lokalizacja i szlaki 437
4.1. Kazachstan 437
4.2. Uzbekistan 440
4.3. Turkmenistan 442
4.4. Kirgistan 442
4.5. Tadżykistan 443
5. Populacja i potencjał gospodarczy państw Azji Centralnej 443
6. Potencjał obronny regionu 445
7. Wyzwania geostrategiczne i architektura bezpieczeństwa 446
8. Azja Centralna w kalkulacjach ościennych potęg 447
8.1. Federacja Rosyjska 447
8.2. Chińska Republika Ludowa 450
8.3. Szyicki Iran, dawna Persja 453
8.4. Republika Turcji 454
8.5. Islamska Republika Pakistanu 454
9. Podsumowanie i prognoza 456

ŁUKASZ BIŃCZYCKI
Proces niepodległościowy Republiki Tatarstanu i polityka władz centralnych ZSRR i Federacji Rosyjskiej wobec dążeń niepodległościowych republiki w latach 1989-1995 459
Wprowadzenie 459
Dzieje Tatarstanu 461
Tatarzy i Moskwa 462
Tatarski renesans 463
Tatarzy w okresie Rosji sowieckiej 465
Proces niepodległościowy Republiki Tatarstanu 467
Tatarstan i Czeczenia - dwie drogi 467
Formalna suwerenność 468
Nowa rzeczywistość - lata 90. XX w. 470
Uwarunkowania etniczne, gospodarcze, polityczne i geopolityczne 474
Czynnik ekonomiczny 476
Czynnik polityczny i geopolityczny 477
Sytuacja polityczna Republiki Tatarstanu od 1995 r. do dziś 481
Podsumowanie 483
MARCIN CHEŁMINIAK
Rola obwodu kaliningradzkiego w geopolityce rosyjskiej na przełomie XX i XXI wieku 485

MICHAŁ LUBINA
Geopolityka silniejsza od koronawirusa. Relacje rosyjsko-chińskie w czasach pandemii 498
Wstąp. Zarys relacji rosyjsko-chińskich do 2020 r. 498
Ujęcie teoretyczno-metodologiczne. Realizm i konstruktywizm 502
Trzystopniowa reakcja rosyjska na koronawirusa 511
Podsumowanie 515

ADAM SITO
Geopolityczne i geoekonomiczne aspekty budowy gazociągu Siła Syberii 519
Trudne początki 519
Chiński smok zionie gazem 520
Umowa 522
Z czego składa się gaz ziemny i jak oddzielić te produkty? 523
Amurski Zakład Przeróbki Gazu 524
Hel i hel-3 - kosmiczny izotop 525
Lit - uboczny surowiec strategiczny 528
Projekt o skali globalnej 529

ANDRZEJ WŁUSEK
Zmagania polsko-rosyjskie o Smoleńsk i Bramą Smoleńską w XVI-XVIII wieku 532
1. Twierdza Smoleńsk 533
2. Rywalizacja militarno-polityczna o Smoleńsk i Bramą Smoleńską 535
2.1. Utrata Smoleńska przez Wielkie Księstwo Litewskie w 1514 roku 535
2.2. Odzyskanie Smoleńska w 1611 roku 539
2.3. Wojna smoleńska 1632-1634 542
2.4. Wojna z Moskwą 1654-1667 i utrata Smoleńska 544
Biogramy autorów 549