Dane szczegółowe książki
Testament Prometeusza : źródła polityki wschodniej III Rzeczypospolitej / Kowal, Paweł
Autorzy
Tytuł
Testament Prometeusza : źródła polityki wschodniej III Rzeczypospolitej
Wydawnictwo
Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk; Wojnowice: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, 2018
ISBN
978-83-7893-146-1
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 13
Pole badawcze 14
Hipotezy i pytania badawcze 15
Ramy czasowe 18
Ograniczenia badawcze 19
Znaczenie wielkiej idei. Kwestie metodologiczne 20
Struktura książki 26
Literatura przedmiotu i postulaty badawcze 32
Podziękowania 36
ROZDZIAŁ 1. POLSKA POLITYKA WSCHODNIA I WSPÓŁCZESNA RECEPCJA PROMETEIZMU
Wprowadzenie 39
Niemiecka Ostpolitik 40
Spalone muzeum 45
Polityka wschodnia Stolicy Apostolskiej 49
W poszukiwaniu definicji polityki wschodniej 53
Trzy sposoby definiowania polityki wschodniej 58
Uwarunkowania geograficzne polskiej polityki wschodniej 63
Uwarunkowania historyczne polskiej polityki wschodniej 65
Antyimperializm, „polityka doświadczenia" i realizm 70
Polityka wschodnia a zagadnienie mniejszości narodowych 72
Polityka wschodnia - gospodarka - media 74
Podejścia do polskiej polityki wschodniej 75
Doktryna Giedroycia czy doktryna prometeizmu w nowym wydaniu? 81
Geneza doktryny Giedroycia 83
Niepodległość, antykomunizm, wilsonizm 86
Doktryna Giedroycia - walka o rozbicie imperialnego porządku 89
Realizm w romantycznej stylizacji 91
Komponenty doktryny Giedroycia 93
Treść nowej doktryny: neoprometeizm 99
Czy „doktryna" jest doktryną? 101
Warunki powstania doktryny 102
Ogłoszenie doktryny 105
Podsumowanie 108
ROZDZIAŁ 2. PIĘĆ KRĘGÓW IMPERIUM. KONTEKST MIĘDZYNARODOWY KSZTAŁTOWANIA SIĘ POLSKIEJ POLITYKI WSCHODNIEJ PO 1989 ROKU
Wprowadzenie 111
Polska wobec Rosji sowieckiej i ZSRS 114
Pakt Ribbentrop-Mołotow i jego skutki 120
Konsekwencje konferencji w Jałcie 123
„Polityka zemsty" ZSRS 125
Struktura imperialna ZSRS 128
ZSRS i jego struktura imperialna 134
Przyczyny i etapy rozpadu ZSRS 136
1985-1988. Pierwszy etap pieriestrojki i klęska reform 140
Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Związku
Sowieckiego 142
Luty 1988-sierpień 1991. Emancypacja narodów i erozja imperium zewnętrznego 146
Rozmowy na Malcie 153
Jesień 1991. Chaos 160
Polska wobec Rosji 162
Podsumowanie 165
ROZDZIAŁ 3. PRZECIW UPIOROM PRZESZŁOŚCI
Wprowadzenie 173
Organizacja „Kultury" 175
„Huculski ślad". Archeologia idei 180
Przerwana misja Dunina-Borkowskiego 183
List ks. Majewskiego 186
Konsekwencje listu alumna 191
Polska „Ostpolitik" 193
Ks. Zieja i „Spotkania" 198
Mała korekta polityki polskiego Londynu 200
PPN, linia paryska i linia londyńska 203
1978. Konsolidacja „osi W-W" 208
Posłanie I Zjazdu NSZZ Solidarność 215
Solidarność w polityce wschodniej 220
Po 1981 roku 225
Polityka wschodnia a polityka środkowoeuropejska 233
Finlandyzacja i konserwatywna krytyka nowego prometeizmu 235
Stawka na porozumienie z Rosją 240
Pytanie o „kompleks antyrosyjski" 243
„Ale ani kroku za Bug" 245
Wobec pieriestrojki 249
Szukanie telefonu na Kreml 252
Opozycyjne ministerstwo spraw zagranicznych 257
Solidarność dysydentów 262
Komitet Obywatelski 265
Podsumowanie 276
ROZDZIAŁ 4. KOŚCIÓŁ. IDEA JAGIELLOŃSKA W MIEJSCE OSTPOLITIK
Wprowadzenie 293
Diecezje za wschodnią granicą 297
Sytuacja archidiecezji lwowskiej 302
Pomoc Kościołowi podziemnemu 307
Drogi do idei jagiellońskiej 309
Rola Oskara Haleckiego 312
Ukraińskie kontakty kardynała 318
Reakcje w ZSRS na wybór Jana Pawła II 320
Koniec watykańskiej Ostpolitik 326
Rok 1984 329
Kardynał Glemp - łącznik ze Wschodem 337
Papież i sprawa polsko-ukraińska 345
1988 - dlaczego tym razem nie doszło do pielgrzymki do ZSRS? 353
Milenium na Jasnej Górze 355
Watykan, pieriestrojka i sytuacja Kościoła na Wschodzie 357
Podsumowanie 364
ROZDZIAŁ 5. PRL. RESPEKT DLA IMPERIUM
Wprowadzenie 375
Ambiwalentna ocena pieriestrojki 378
Partia „spadkobiercą ONR" 379
Efekty antyukraińskiej mobilizacji 390
Wobec rozmów sowiecko-amerykańskich 393
Gorbaczow a zmiana sytuacji w Polsce 395
Gorbaczow o sytuacji w Polsce po 4 czerwca 401
Polityka personalna ekipy Jaruzelskiego w kontekście zmian w ZSRS 403
Rząd USA wobec Jaruzelskiego 406
Polacy na Wschodzie 412
Sytuacja Polaków na Wschodzie około 1989 roku 418
Polacy na Wschodzie jako czynnik legitymizacji ekipy Jaruzelskiego 420
Podsumowanie 423
ROZDZIAŁ 6. PRZEZNACZENIE NADESZŁO (1989-1990)
Wprowadzenie 433
Koniec doktryny Breżniewa 437
Antysowieckie demonstracje w Polsce 441
Scenariusze dla regionu 443
Kwestia zjednoczenia Niemiec 448
Nowy rząd w Polsce 452
Endek z Poznania 457
I Zjazd Ludowego Ruchu Ukrainy 462
Zmiany personalne w MSZ 465
Otulina polityki wschodniej 471
Fundacja im. Stefana Batorego 479
Zmiany strukturalne w MSZ 483
Nowa kultura dyplomatyczna i rozrost sieci placówek dyplomatycznych 484
Kriuczkow w Warszawie 487
Nowy minister na forum międzynarodowym 489
Sprawa niemiecka 492
Mazowiecki w Moskwie 494
„Rosyjska fatamorgana" 500
„Rozmowa o jarmużu" 507
Jaruzelski w ZSRS 511
Rada Współpracy Europejskiej 514
Sprawa litewska 517
Krytyka z Maisons-Laffitte 525
Korekta kursu i konferencja w Jabłonnie 530
Poszukiwanie strategii 537
Republika Wschodniej Polski 540
Nota z 7 września 1990 roku 544
Koniec fazy „fińskiej" czy okresu neoendeckiego? 547
Podsumowanie 555
ROZDZIAŁ 7. PIERWSI NA ŚWIECIE (1990-1991)
Wprowadzenie 569
Polityka dwutorowości 570
Białoruś 575
Sprawa wyjścia wojsk rosyjskich 577
Rok 1991 579
Most parlamentarny z Litwą 591
Polacy na Litwie 598
Doktryna Falina-Kwicińskiego 600
Idea nowego traktatu z Sowietami 603
Polska a taktyka USA w ostatniej fazie istnienia ZSRS 606
Koniec RWPG i Układu Warszawskiego 610
Zbliżenie z NATO 613
Przed wizytę w Polsce 617
Trudna pielgrzymka 618
Nowe granice wschodnich diecezji 625
Expose po raz drugi 634
Chicken Kiev Speech i kwestia nacjonalizmu 636
Pucz w Moskwie 640
Przyspieszenie. Prometeusze europeizacji 646
2 grudnia 1991 roku 651
Nowe relacje z Rosją 655
Prometeusze transformacji 660
Podsumowanie 664
ZAKOŃCZENIE 679
BIBLIOGRAFIA 688
INDEKS NAZWISK 743
Pole badawcze 14
Hipotezy i pytania badawcze 15
Ramy czasowe 18
Ograniczenia badawcze 19
Znaczenie wielkiej idei. Kwestie metodologiczne 20
Struktura książki 26
Literatura przedmiotu i postulaty badawcze 32
Podziękowania 36
ROZDZIAŁ 1. POLSKA POLITYKA WSCHODNIA I WSPÓŁCZESNA RECEPCJA PROMETEIZMU
Wprowadzenie 39
Niemiecka Ostpolitik 40
Spalone muzeum 45
Polityka wschodnia Stolicy Apostolskiej 49
W poszukiwaniu definicji polityki wschodniej 53
Trzy sposoby definiowania polityki wschodniej 58
Uwarunkowania geograficzne polskiej polityki wschodniej 63
Uwarunkowania historyczne polskiej polityki wschodniej 65
Antyimperializm, „polityka doświadczenia" i realizm 70
Polityka wschodnia a zagadnienie mniejszości narodowych 72
Polityka wschodnia - gospodarka - media 74
Podejścia do polskiej polityki wschodniej 75
Doktryna Giedroycia czy doktryna prometeizmu w nowym wydaniu? 81
Geneza doktryny Giedroycia 83
Niepodległość, antykomunizm, wilsonizm 86
Doktryna Giedroycia - walka o rozbicie imperialnego porządku 89
Realizm w romantycznej stylizacji 91
Komponenty doktryny Giedroycia 93
Treść nowej doktryny: neoprometeizm 99
Czy „doktryna" jest doktryną? 101
Warunki powstania doktryny 102
Ogłoszenie doktryny 105
Podsumowanie 108
ROZDZIAŁ 2. PIĘĆ KRĘGÓW IMPERIUM. KONTEKST MIĘDZYNARODOWY KSZTAŁTOWANIA SIĘ POLSKIEJ POLITYKI WSCHODNIEJ PO 1989 ROKU
Wprowadzenie 111
Polska wobec Rosji sowieckiej i ZSRS 114
Pakt Ribbentrop-Mołotow i jego skutki 120
Konsekwencje konferencji w Jałcie 123
„Polityka zemsty" ZSRS 125
Struktura imperialna ZSRS 128
ZSRS i jego struktura imperialna 134
Przyczyny i etapy rozpadu ZSRS 136
1985-1988. Pierwszy etap pieriestrojki i klęska reform 140
Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Związku
Sowieckiego 142
Luty 1988-sierpień 1991. Emancypacja narodów i erozja imperium zewnętrznego 146
Rozmowy na Malcie 153
Jesień 1991. Chaos 160
Polska wobec Rosji 162
Podsumowanie 165
ROZDZIAŁ 3. PRZECIW UPIOROM PRZESZŁOŚCI
Wprowadzenie 173
Organizacja „Kultury" 175
„Huculski ślad". Archeologia idei 180
Przerwana misja Dunina-Borkowskiego 183
List ks. Majewskiego 186
Konsekwencje listu alumna 191
Polska „Ostpolitik" 193
Ks. Zieja i „Spotkania" 198
Mała korekta polityki polskiego Londynu 200
PPN, linia paryska i linia londyńska 203
1978. Konsolidacja „osi W-W" 208
Posłanie I Zjazdu NSZZ Solidarność 215
Solidarność w polityce wschodniej 220
Po 1981 roku 225
Polityka wschodnia a polityka środkowoeuropejska 233
Finlandyzacja i konserwatywna krytyka nowego prometeizmu 235
Stawka na porozumienie z Rosją 240
Pytanie o „kompleks antyrosyjski" 243
„Ale ani kroku za Bug" 245
Wobec pieriestrojki 249
Szukanie telefonu na Kreml 252
Opozycyjne ministerstwo spraw zagranicznych 257
Solidarność dysydentów 262
Komitet Obywatelski 265
Podsumowanie 276
ROZDZIAŁ 4. KOŚCIÓŁ. IDEA JAGIELLOŃSKA W MIEJSCE OSTPOLITIK
Wprowadzenie 293
Diecezje za wschodnią granicą 297
Sytuacja archidiecezji lwowskiej 302
Pomoc Kościołowi podziemnemu 307
Drogi do idei jagiellońskiej 309
Rola Oskara Haleckiego 312
Ukraińskie kontakty kardynała 318
Reakcje w ZSRS na wybór Jana Pawła II 320
Koniec watykańskiej Ostpolitik 326
Rok 1984 329
Kardynał Glemp - łącznik ze Wschodem 337
Papież i sprawa polsko-ukraińska 345
1988 - dlaczego tym razem nie doszło do pielgrzymki do ZSRS? 353
Milenium na Jasnej Górze 355
Watykan, pieriestrojka i sytuacja Kościoła na Wschodzie 357
Podsumowanie 364
ROZDZIAŁ 5. PRL. RESPEKT DLA IMPERIUM
Wprowadzenie 375
Ambiwalentna ocena pieriestrojki 378
Partia „spadkobiercą ONR" 379
Efekty antyukraińskiej mobilizacji 390
Wobec rozmów sowiecko-amerykańskich 393
Gorbaczow a zmiana sytuacji w Polsce 395
Gorbaczow o sytuacji w Polsce po 4 czerwca 401
Polityka personalna ekipy Jaruzelskiego w kontekście zmian w ZSRS 403
Rząd USA wobec Jaruzelskiego 406
Polacy na Wschodzie 412
Sytuacja Polaków na Wschodzie około 1989 roku 418
Polacy na Wschodzie jako czynnik legitymizacji ekipy Jaruzelskiego 420
Podsumowanie 423
ROZDZIAŁ 6. PRZEZNACZENIE NADESZŁO (1989-1990)
Wprowadzenie 433
Koniec doktryny Breżniewa 437
Antysowieckie demonstracje w Polsce 441
Scenariusze dla regionu 443
Kwestia zjednoczenia Niemiec 448
Nowy rząd w Polsce 452
Endek z Poznania 457
I Zjazd Ludowego Ruchu Ukrainy 462
Zmiany personalne w MSZ 465
Otulina polityki wschodniej 471
Fundacja im. Stefana Batorego 479
Zmiany strukturalne w MSZ 483
Nowa kultura dyplomatyczna i rozrost sieci placówek dyplomatycznych 484
Kriuczkow w Warszawie 487
Nowy minister na forum międzynarodowym 489
Sprawa niemiecka 492
Mazowiecki w Moskwie 494
„Rosyjska fatamorgana" 500
„Rozmowa o jarmużu" 507
Jaruzelski w ZSRS 511
Rada Współpracy Europejskiej 514
Sprawa litewska 517
Krytyka z Maisons-Laffitte 525
Korekta kursu i konferencja w Jabłonnie 530
Poszukiwanie strategii 537
Republika Wschodniej Polski 540
Nota z 7 września 1990 roku 544
Koniec fazy „fińskiej" czy okresu neoendeckiego? 547
Podsumowanie 555
ROZDZIAŁ 7. PIERWSI NA ŚWIECIE (1990-1991)
Wprowadzenie 569
Polityka dwutorowości 570
Białoruś 575
Sprawa wyjścia wojsk rosyjskich 577
Rok 1991 579
Most parlamentarny z Litwą 591
Polacy na Litwie 598
Doktryna Falina-Kwicińskiego 600
Idea nowego traktatu z Sowietami 603
Polska a taktyka USA w ostatniej fazie istnienia ZSRS 606
Koniec RWPG i Układu Warszawskiego 610
Zbliżenie z NATO 613
Przed wizytę w Polsce 617
Trudna pielgrzymka 618
Nowe granice wschodnich diecezji 625
Expose po raz drugi 634
Chicken Kiev Speech i kwestia nacjonalizmu 636
Pucz w Moskwie 640
Przyspieszenie. Prometeusze europeizacji 646
2 grudnia 1991 roku 651
Nowe relacje z Rosją 655
Prometeusze transformacji 660
Podsumowanie 664
ZAKOŃCZENIE 679
BIBLIOGRAFIA 688
INDEKS NAZWISK 743