Dane szczegółowe książki
Edukacja - jest w niej ukryty skarb: raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji dla XXI Wieku pod przewodnictwem Jacques'a Delorsa / Delors, Jacques (1925-); Rabczuk, Wiktor
Tytuł
Edukacja - jest w niej ukryty skarb: raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji dla XXI Wieku pod przewodnictwem Jacques'a Delorsa
Tytuł oryginału
Éducation : un trésor est caché dedans
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwa UNESCO; Warszawa: STowarzyszenie Oświatowców Polskich, 1998
ISBN
9232032740; 8388008005
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Edukacja, czyli niezbędna utopia, Jacąues Delors ............... 9
Spojrzenie w przyszłość .............................. 10
Napięcia, które trzeba przezwyciężyć ....................... 12
Myśleć o naszej przyszłości i wspólnie ją budować ................ 14
' Umieścić edukację ustawiczną w centrum społeczeństwa ............ fP)
Przemyśleć i powiązać na nowo różne cykle edukacyjne ............. 19
Zapewnić powodzenie strategiom reform ..................... 24
Objąć międzynarodową współpracą planetarną wioskę .............. 28
Część pierwsza
HORYZONTY Rozdział 1
Od społeczności lokalnej do społeczeństwa światowego ........... 33
Planeta coraz bardziej zaludniona ......................... 33
Ku globalizacji obszarów działalności ludzkiej ................... 35
Uniwersalna komunikacja ............................. 37
Wielorakie oblicza planetarnej współzależności .................. 38
Wielorakie zagrożenia dlla świata ......................... 40
Lokalizm i globalizm ................................ 42
Zrozumieć świat, zrozumieć innych ........................ 44
Kierunki i zalecenia ................................. 47
Rozdział 2
Od zwartości społecznej do demokratycznego uczestnictwa ......... 49
Edukacja doświadcza kryzysu więzi społecznej .................. 50
Edukacja i walka z wykluczeniem ......................... 52
Edukacja i dynamika społeczna - kilka zasad działania .............. 55
Demokratyczne uczestnictwo............................ 58
Edukacja obywatelska i praktykowanie obywatelstwa ............. 58
Społeczeństwa informacyjne i społeczeństwa wychowujące ......... 61
Kierunki i zalecenia ................................. 65
Rozdział 3
Od wzrostu gospodarczego do rozwoju ludzkiego ............... 67
Światowy wzrost gospodarczy wyraźnie nieegalitarny ............... 67
Zapotrzebowanie na edukację w celach gospodarczych ............. 68
Nierówna dystrybucja zasobów kognitywnych ................... 70
Udział kobiet w edukacji - podstawową dźwignią rozwoju .'........... 74
Konieczne zakwestionowanie: koszty postępu ................... 76
Wzrost gospodarczy i rozwój ludzki . Edukacja na rzecz rozwoju ludzkiego Kierunki i zalecenia ..........
Część druga
ZASADY Rozdział 4
Cztery filary edukacji ..............................
Uczyć się, aby wiedzieć .............................
Uczyć się, aby działać ..............................
Od pojęcia kwalifikacji do pojęcia kompetencji. ...............
„Dematerializacja" pracy i działalność usługowa w sektorze pracy najemnej
Praca w gospodarce nieformalnej ......................
Uczyć się, aby żyć wspólnie, uczyć się współżycia z innymi ..........
Odkrywanie Innego ..............................
Dążyć do wspólnych celów ..........................
Uczyć się, aby być ................................
Kierunki i zalecenia ................................
78
79
82
85
89
90
92
92
94
95
95
98
Rozdział 5
Edukacja przez całe życie. ............................ 99
Wymóg demokratyczny............................... 100
Edukacja wielowymiarowa ............................. 102
Nowe czasy, nowe obszary ............................ 104
Edukacja w centrum społeczeństwa ........................ 106
Ku synergiom edukacyjnym ............................ 111
Kierunki i zalecenia ................................. 113
Część trzecia
KIERUNKI Rozdział 6
Od edukacji podstawowej do uniwersytetu ................... 117
Przepustka do życia: edukacja podstawowa .................. 119
Edukacja w okresie dzieciństwa ....................... 124
Dzieci o specyficznych potrzebach ...................... 125
Edukacja podstawowa i alfabetyzacja dorosłych ............... 126
Uczestnictwo i odpowiedzialność społeczności ................ 127
Szkolnictwo średnie: rozdroże całego życia .................... 129
Różnorodność szkolnictwa średniego ..................... 130
Orientacja zawodowa .............................. 134
LTradycyjne i nowe zadania szkolnictwa wyższego. . . . .^._._.^_^. ..... 135 /
Miejsce nauki i źródło wiedzy. ........... . 777 .... T. .... 137
Szkolnictwo wyższe i ewolucja rynku pracy .................. 139
Uniwersytet - ośrodek kultury i studiów otwarty dla wszystkich ....... 140
Szkolnictwo wyższe i współpraca międzynarodowa .............. 141
Nakaz walki z niepowodzeniami szkolnymi .................... 142
Uznawanie nabytych kompetencji dzięki nowym sposobom certyfikacji...... 144
Kierunki i zalecenia ................................. 145
Rozdział 7
Nauczyciele w poszukiwaniu nowych możliwości ............... 147
Szkoła otwiera się na świat. ............................ 148
Oczekiwania i odpowiedzialność .......................... 150
Nauczanie - sztuką i nauką ............................ 151
Kwalifikacje nauczycieli ............................... 152
Opanować treści i sztukę nauczania ........................ 156
Nauczyciele przy pracy ............................... 158
Szkoła i społeczność .............................. 158
Administracja szkolna.............................. 158
Włączyć nauczycieli do uczestnictwa w decyzjach dotyczących edukacji. . . 159 Warunki sprzyjające skutecznemu kształceniu. ................ 160
Kierunki i zalecenia ................................. 161
Rozdział 8
Alternatywy dla edukacji: rola czynnika politycznego ............ 163
Alternatywy edukacyjne - alternatywami społecznymi .............. 164
Zapotrzebowanie na edukację ......................... 164
Edukacja i debata publiczna .......................... 165
Szansę oferowane przez innowaq'e i decentralizację .............. 166
Włączyć różnych uczestników do projektu edukacyjnego ........... 166
Wspierać rzeczywistą autonomię placówek .................. 168
Konieczność całościowej regulacji systemu .................... 169
Alternatywy ekonomiczne i finansowe ....................... 171
Ciężar ograniczeń finansowych. ........................ 171
Kierunki na przyszłość ............................. 175
Korzystanie ze środków oferowanych przez społeczeństwo informacyjne ... 181
Przemożny wpływ nowych technologii na społeczeństwo i edukację ..... 181
Debata w znacznej mierze dotycząca przyszłości............... 184
Kierunki i zalecenia ................................. 189
Rozdział 9
Współpraca międzynarodowa: edukować planetarną wioskę ......... 191 Edukacja, Czyli niezbędna Utopia
Kobiety i dziewczęta: edukacja do równości .................... 193
Edukacja i rozwój społeczny ............................ 194
Zwiększać konwersję długów na korzyść edukacji ................ 195 Jacąues Delors
Utworzyć obserwatorium nowych technologii informacji UNESCO . ......... 196
Od pomocy do partnerstwa ............................. 197
Naukowcy, badania i wymiana międzynarodowa ................. 201
Odnowiona rola UNESCO ............................. 202
Kierunki i zalecenia ................................. 205 w obliczu rozlicznych wyzwań edukacja jawi się jako szansa,
którą należy bezwzględnie wykorzystać w dążeniu ludzkości do
Epilog ; ideałów pokoju, wolności i sprawiedliwości społecznej. Kończąc
Doskonałość w edukacji: inwestować w talent, ln'amAI Mufti. ......... 209 pracę, Komisja pragnęłaby wyrazić swe głębokie przeświadcze-
Polepszyć jakość kształcenia w szkole, IsaoAmagi ............... 215 nje 0 doniosłej roli edukacji w stałym rozwoju jednostki i społe-
Edukacja i wspólnoty ludzkie ożywione nowym duchem: czeństwa. Nie jest ona „cudownym środkiem" ani zaklęciem
wizja szkoły socjalizującej przyszłego stulecia, Roberto Cameiro ........ 219 r „sezamie, otwórz się" wprowadzającym w świat, który urzeczy-
Edukacja w Afryce dzisiaj, FayChung ...................... 223 wistnił wszystkie ideały. Jest z pewnością tylko jednym ze spo-
Spójność, solidarność i wykluczenie, Bronisław Geremek ............ 227 sobóvV| ,ecz w większym stopniu niż inne służącym bardziej
Stwarzać okazję, Aleksandra Komhauser..................... 233 harmonijnemu, autentycznemu rozwojowi ludzi, którego celem
Edukacja, usamodzielnianie się i pojednanie społeczne, Michael Manley ... 241 jest |jkwidacja ubóstw Wyk|UCZenia, niezrozumienia, ucisku,
Edukacja do społeczeństwa światowego, Kara/7 Singh .............. 245 w . n
Edukacja do świata wielokujurowego, Rudolf Stavenhagen ^ . . . 249 Komisja pragnie, aby dzięki jej analizom, refleksjom i propo-
Otworzmy nasze umysły, abyśmy wszyscy mógł, zyc lep.ej, Myong Won Sufr 255 to przeświadczenie podzielało jak najwięcej ludzi w chwi-
Interakcje między edukaqą i kulturą maiące na celu rozwo) gospodarczy i ludzki: " J, edukacvina test noddawana ostrei krvtvce bądź
azjatycki punkt widzenia, Zhou Nanzhao .................... 261 "' 9dV P011^ edukacyjna jest poddawana ostrej krytyce bądź
' ' r < z pOWOdow ekonomicznych i finansowych spychana na ostatnie
miejsce wśród innych priorytetów.
Aneks CZy trzeba to podkreślać? Komisja kierowała się przede
Prace Komisji ................................... 273 wszystkim troską o dzieci i młodzież, o te osoby, które jutro za-
Skład Komisji .................................... 275 siąpą pokolenia dorosłych, wykazujących tendencję do nad-
Mandat Komisji ................................... 2/6 miernego koncentrowania się na własnych problemach.
n!f •••.;•••••••••••••••••••••••••••••••••'• Edukacja jest również świadectwem uwielbienia dzieciństwa
Obszar refleksji, prace, raport ........................... ^/8 f młodości| ktore winny doznać ^^0 przyjęcia w naszych
ora cyna zwyczajni ............................... ^ społeczeństwach przez zapewnienie należnego im miejsca nie
so isosci ..................................... ^ tylko w systemie edukacji, lecz również w rodzinie, społeczności
Posiedzenia Komisii' 281 lokalnej, narodzie. To podstawowe zadanie powinno być nie-
Konsultanci-osoby i instytucje' " " ' '. " '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '.'. '. '. 282 ustannie przypominane po to, aby w większym stopniu uwzględ-
Kontynuacja prac Komisji . . .................. 288
Spojrzenie w przyszłość .............................. 10
Napięcia, które trzeba przezwyciężyć ....................... 12
Myśleć o naszej przyszłości i wspólnie ją budować ................ 14
' Umieścić edukację ustawiczną w centrum społeczeństwa ............ fP)
Przemyśleć i powiązać na nowo różne cykle edukacyjne ............. 19
Zapewnić powodzenie strategiom reform ..................... 24
Objąć międzynarodową współpracą planetarną wioskę .............. 28
Część pierwsza
HORYZONTY Rozdział 1
Od społeczności lokalnej do społeczeństwa światowego ........... 33
Planeta coraz bardziej zaludniona ......................... 33
Ku globalizacji obszarów działalności ludzkiej ................... 35
Uniwersalna komunikacja ............................. 37
Wielorakie oblicza planetarnej współzależności .................. 38
Wielorakie zagrożenia dlla świata ......................... 40
Lokalizm i globalizm ................................ 42
Zrozumieć świat, zrozumieć innych ........................ 44
Kierunki i zalecenia ................................. 47
Rozdział 2
Od zwartości społecznej do demokratycznego uczestnictwa ......... 49
Edukacja doświadcza kryzysu więzi społecznej .................. 50
Edukacja i walka z wykluczeniem ......................... 52
Edukacja i dynamika społeczna - kilka zasad działania .............. 55
Demokratyczne uczestnictwo............................ 58
Edukacja obywatelska i praktykowanie obywatelstwa ............. 58
Społeczeństwa informacyjne i społeczeństwa wychowujące ......... 61
Kierunki i zalecenia ................................. 65
Rozdział 3
Od wzrostu gospodarczego do rozwoju ludzkiego ............... 67
Światowy wzrost gospodarczy wyraźnie nieegalitarny ............... 67
Zapotrzebowanie na edukację w celach gospodarczych ............. 68
Nierówna dystrybucja zasobów kognitywnych ................... 70
Udział kobiet w edukacji - podstawową dźwignią rozwoju .'........... 74
Konieczne zakwestionowanie: koszty postępu ................... 76
Wzrost gospodarczy i rozwój ludzki . Edukacja na rzecz rozwoju ludzkiego Kierunki i zalecenia ..........
Część druga
ZASADY Rozdział 4
Cztery filary edukacji ..............................
Uczyć się, aby wiedzieć .............................
Uczyć się, aby działać ..............................
Od pojęcia kwalifikacji do pojęcia kompetencji. ...............
„Dematerializacja" pracy i działalność usługowa w sektorze pracy najemnej
Praca w gospodarce nieformalnej ......................
Uczyć się, aby żyć wspólnie, uczyć się współżycia z innymi ..........
Odkrywanie Innego ..............................
Dążyć do wspólnych celów ..........................
Uczyć się, aby być ................................
Kierunki i zalecenia ................................
78
79
82
85
89
90
92
92
94
95
95
98
Rozdział 5
Edukacja przez całe życie. ............................ 99
Wymóg demokratyczny............................... 100
Edukacja wielowymiarowa ............................. 102
Nowe czasy, nowe obszary ............................ 104
Edukacja w centrum społeczeństwa ........................ 106
Ku synergiom edukacyjnym ............................ 111
Kierunki i zalecenia ................................. 113
Część trzecia
KIERUNKI Rozdział 6
Od edukacji podstawowej do uniwersytetu ................... 117
Przepustka do życia: edukacja podstawowa .................. 119
Edukacja w okresie dzieciństwa ....................... 124
Dzieci o specyficznych potrzebach ...................... 125
Edukacja podstawowa i alfabetyzacja dorosłych ............... 126
Uczestnictwo i odpowiedzialność społeczności ................ 127
Szkolnictwo średnie: rozdroże całego życia .................... 129
Różnorodność szkolnictwa średniego ..................... 130
Orientacja zawodowa .............................. 134
LTradycyjne i nowe zadania szkolnictwa wyższego. . . . .^._._.^_^. ..... 135 /
Miejsce nauki i źródło wiedzy. ........... . 777 .... T. .... 137
Szkolnictwo wyższe i ewolucja rynku pracy .................. 139
Uniwersytet - ośrodek kultury i studiów otwarty dla wszystkich ....... 140
Szkolnictwo wyższe i współpraca międzynarodowa .............. 141
Nakaz walki z niepowodzeniami szkolnymi .................... 142
Uznawanie nabytych kompetencji dzięki nowym sposobom certyfikacji...... 144
Kierunki i zalecenia ................................. 145
Rozdział 7
Nauczyciele w poszukiwaniu nowych możliwości ............... 147
Szkoła otwiera się na świat. ............................ 148
Oczekiwania i odpowiedzialność .......................... 150
Nauczanie - sztuką i nauką ............................ 151
Kwalifikacje nauczycieli ............................... 152
Opanować treści i sztukę nauczania ........................ 156
Nauczyciele przy pracy ............................... 158
Szkoła i społeczność .............................. 158
Administracja szkolna.............................. 158
Włączyć nauczycieli do uczestnictwa w decyzjach dotyczących edukacji. . . 159 Warunki sprzyjające skutecznemu kształceniu. ................ 160
Kierunki i zalecenia ................................. 161
Rozdział 8
Alternatywy dla edukacji: rola czynnika politycznego ............ 163
Alternatywy edukacyjne - alternatywami społecznymi .............. 164
Zapotrzebowanie na edukację ......................... 164
Edukacja i debata publiczna .......................... 165
Szansę oferowane przez innowaq'e i decentralizację .............. 166
Włączyć różnych uczestników do projektu edukacyjnego ........... 166
Wspierać rzeczywistą autonomię placówek .................. 168
Konieczność całościowej regulacji systemu .................... 169
Alternatywy ekonomiczne i finansowe ....................... 171
Ciężar ograniczeń finansowych. ........................ 171
Kierunki na przyszłość ............................. 175
Korzystanie ze środków oferowanych przez społeczeństwo informacyjne ... 181
Przemożny wpływ nowych technologii na społeczeństwo i edukację ..... 181
Debata w znacznej mierze dotycząca przyszłości............... 184
Kierunki i zalecenia ................................. 189
Rozdział 9
Współpraca międzynarodowa: edukować planetarną wioskę ......... 191 Edukacja, Czyli niezbędna Utopia
Kobiety i dziewczęta: edukacja do równości .................... 193
Edukacja i rozwój społeczny ............................ 194
Zwiększać konwersję długów na korzyść edukacji ................ 195 Jacąues Delors
Utworzyć obserwatorium nowych technologii informacji UNESCO . ......... 196
Od pomocy do partnerstwa ............................. 197
Naukowcy, badania i wymiana międzynarodowa ................. 201
Odnowiona rola UNESCO ............................. 202
Kierunki i zalecenia ................................. 205 w obliczu rozlicznych wyzwań edukacja jawi się jako szansa,
którą należy bezwzględnie wykorzystać w dążeniu ludzkości do
Epilog ; ideałów pokoju, wolności i sprawiedliwości społecznej. Kończąc
Doskonałość w edukacji: inwestować w talent, ln'amAI Mufti. ......... 209 pracę, Komisja pragnęłaby wyrazić swe głębokie przeświadcze-
Polepszyć jakość kształcenia w szkole, IsaoAmagi ............... 215 nje 0 doniosłej roli edukacji w stałym rozwoju jednostki i społe-
Edukacja i wspólnoty ludzkie ożywione nowym duchem: czeństwa. Nie jest ona „cudownym środkiem" ani zaklęciem
wizja szkoły socjalizującej przyszłego stulecia, Roberto Cameiro ........ 219 r „sezamie, otwórz się" wprowadzającym w świat, który urzeczy-
Edukacja w Afryce dzisiaj, FayChung ...................... 223 wistnił wszystkie ideały. Jest z pewnością tylko jednym ze spo-
Spójność, solidarność i wykluczenie, Bronisław Geremek ............ 227 sobóvV| ,ecz w większym stopniu niż inne służącym bardziej
Stwarzać okazję, Aleksandra Komhauser..................... 233 harmonijnemu, autentycznemu rozwojowi ludzi, którego celem
Edukacja, usamodzielnianie się i pojednanie społeczne, Michael Manley ... 241 jest |jkwidacja ubóstw Wyk|UCZenia, niezrozumienia, ucisku,
Edukacja do społeczeństwa światowego, Kara/7 Singh .............. 245 w . n
Edukacja do świata wielokujurowego, Rudolf Stavenhagen ^ . . . 249 Komisja pragnie, aby dzięki jej analizom, refleksjom i propo-
Otworzmy nasze umysły, abyśmy wszyscy mógł, zyc lep.ej, Myong Won Sufr 255 to przeświadczenie podzielało jak najwięcej ludzi w chwi-
Interakcje między edukaqą i kulturą maiące na celu rozwo) gospodarczy i ludzki: " J, edukacvina test noddawana ostrei krvtvce bądź
azjatycki punkt widzenia, Zhou Nanzhao .................... 261 "' 9dV P011^ edukacyjna jest poddawana ostrej krytyce bądź
' ' r < z pOWOdow ekonomicznych i finansowych spychana na ostatnie
miejsce wśród innych priorytetów.
Aneks CZy trzeba to podkreślać? Komisja kierowała się przede
Prace Komisji ................................... 273 wszystkim troską o dzieci i młodzież, o te osoby, które jutro za-
Skład Komisji .................................... 275 siąpą pokolenia dorosłych, wykazujących tendencję do nad-
Mandat Komisji ................................... 2/6 miernego koncentrowania się na własnych problemach.
n!f •••.;•••••••••••••••••••••••••••••••••'• Edukacja jest również świadectwem uwielbienia dzieciństwa
Obszar refleksji, prace, raport ........................... ^/8 f młodości| ktore winny doznać ^^0 przyjęcia w naszych
ora cyna zwyczajni ............................... ^ społeczeństwach przez zapewnienie należnego im miejsca nie
so isosci ..................................... ^ tylko w systemie edukacji, lecz również w rodzinie, społeczności
Posiedzenia Komisii' 281 lokalnej, narodzie. To podstawowe zadanie powinno być nie-
Konsultanci-osoby i instytucje' " " ' '. " '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '. '.'. '. '. 282 ustannie przypominane po to, aby w większym stopniu uwzględ-
Kontynuacja prac Komisji . . .................. 288