Dane szczegółowe książki
Dziecko w Polsce średniowiecznej / Delimata, Małgorzata
Autorzy
Tytuł
Dziecko w Polsce średniowiecznej
Wydawnictwo
Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2004
ISBN
8371773617
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WSTĘP.
I. Infantia i pueritia w opinii wczesnochrześcijańskich i średniowiecznych myślicieli.............................. 29
1. Granice i charakterystyka okresu dziecięcego w średniowieczu. 29
2. Postrzeganie dziecka w średniowiecznej Polsce........ 35
II. ASPEKTY DEMOGRAFICZNE................. 42
1. Dzietność polskich rodzin w średniowieczu.......... 42
2. Śmiertelność dzieci i jej przyczyny.............. 48
III. DZIECIŃSTWO........................ 57
1. Okres niemowlęcy...................... 57
a. Opieka nad ciężarną kobietą................ 57
b. Narodziny dziecka i obrzędy z nimi związane....... 61
c. Chrzest.......................... 67
Historia sakramentu chrztu dzieci............. 67
Rytuał chrztu dzieci.................... 70
Zasady udzielania chrztu w polskim ustawodawstwie
kościelnym........................ 73
Limbus puerorum...................... 76
Rodzice chrzestni..................... 77
Obrzędy, zwyczaje i uroczystości towarzyszące sakramentowi
chrztu. .................. 78
258 SPIS TREŚCI
d. Imiona.......................... 80
e. Pielęgnacja noworodka i niemowlęcia (obrzędy magiczne, posłanie, karmienie)................... 84
2. Pueritia........................... 91
a. Żywienie dziecka.................... 91
b. Ubranie......................... 93
c. Zabawki i gry...................... 95
d. Kary...........................101
e. Postrzyżyny....................... 104
f Sakrament bierzmowania................. 109
Historia sakramentu i dzieje rytuału........... 109
Bierzmowanie w polskim ustawodawstwie kościelnym . . 111 g. Zagrożenia życia i zdrowia noworodków, niemowląt
i dzieci starszych..................... 113
h. Rytuał pogrzebowy i miejsce pochówku dzieci...... 121
i. Relacje między rodzicami a dziećmi
w Polsce średniowiecznej................. 127
IV POTOMSTWO NIEPRAWE I DZIECI DUCHOWNYCH • • 147
1. Potomstwo nieślubne i nieprawe (proles illegitima)....... 147
a. Sytuacja społeczna i prawna dzieci z nieprawego łoża . . . 151
b. Legitymacja dzieci nieprawych.............. 152
2. Potomstwo duchownych.................. 158
V SYTUACJA DZIECKA W POLSKIM PRAWIE......... 166
1. Granica małoletniości w Polsce średniowiecznej....... 166
a. Uprawnienia i ograniczenia małoletnich w czynnościach
prawnych........................ 170
2. Prawna opieka nad dzieckiem i majątkiem przez nie dziedziczonym do momentu osiągnięcia wieku sprawnego . . 172
a. Prawo ziemskie..................... 173
Ustanowienie opieki i jej rodzaje............. 173
Obowiązki opiekuna................... 175
Opieka matki-wdowy nad małoletnimi dziećmi...... 177
b. Prawo miejskie...................... 178
Opieka nad małoletnimi w prawie miejskim....... 178
Opieka nad sierotami sprawowana przez miasto...... 180
SPIS TREŚCI
259
3. Rządy opiekuńcze......................181
a. Rządy opiekuńcze w Polsce średniowiecznej.......181
b. Osoby powołane do opieki................183
c. Funkcje opiekuna i formy rządów opiekuńczych.....186
4. Średniowieczne prawo karne a dzieci............ 188
a. Dzieciobójstwo.....................
b. Małoletni przestępcy w średniowieczu..........194
PODSUMOWANIE.......................211
WYKAZ SKRÓTÓW.......................217
BIBLIOGRAFIA.........................219
Archiwalia...........................
Źródła wydane.........................219
Opracowania
I. Infantia i pueritia w opinii wczesnochrześcijańskich i średniowiecznych myślicieli.............................. 29
1. Granice i charakterystyka okresu dziecięcego w średniowieczu. 29
2. Postrzeganie dziecka w średniowiecznej Polsce........ 35
II. ASPEKTY DEMOGRAFICZNE................. 42
1. Dzietność polskich rodzin w średniowieczu.......... 42
2. Śmiertelność dzieci i jej przyczyny.............. 48
III. DZIECIŃSTWO........................ 57
1. Okres niemowlęcy...................... 57
a. Opieka nad ciężarną kobietą................ 57
b. Narodziny dziecka i obrzędy z nimi związane....... 61
c. Chrzest.......................... 67
Historia sakramentu chrztu dzieci............. 67
Rytuał chrztu dzieci.................... 70
Zasady udzielania chrztu w polskim ustawodawstwie
kościelnym........................ 73
Limbus puerorum...................... 76
Rodzice chrzestni..................... 77
Obrzędy, zwyczaje i uroczystości towarzyszące sakramentowi
chrztu. .................. 78
258 SPIS TREŚCI
d. Imiona.......................... 80
e. Pielęgnacja noworodka i niemowlęcia (obrzędy magiczne, posłanie, karmienie)................... 84
2. Pueritia........................... 91
a. Żywienie dziecka.................... 91
b. Ubranie......................... 93
c. Zabawki i gry...................... 95
d. Kary...........................101
e. Postrzyżyny....................... 104
f Sakrament bierzmowania................. 109
Historia sakramentu i dzieje rytuału........... 109
Bierzmowanie w polskim ustawodawstwie kościelnym . . 111 g. Zagrożenia życia i zdrowia noworodków, niemowląt
i dzieci starszych..................... 113
h. Rytuał pogrzebowy i miejsce pochówku dzieci...... 121
i. Relacje między rodzicami a dziećmi
w Polsce średniowiecznej................. 127
IV POTOMSTWO NIEPRAWE I DZIECI DUCHOWNYCH • • 147
1. Potomstwo nieślubne i nieprawe (proles illegitima)....... 147
a. Sytuacja społeczna i prawna dzieci z nieprawego łoża . . . 151
b. Legitymacja dzieci nieprawych.............. 152
2. Potomstwo duchownych.................. 158
V SYTUACJA DZIECKA W POLSKIM PRAWIE......... 166
1. Granica małoletniości w Polsce średniowiecznej....... 166
a. Uprawnienia i ograniczenia małoletnich w czynnościach
prawnych........................ 170
2. Prawna opieka nad dzieckiem i majątkiem przez nie dziedziczonym do momentu osiągnięcia wieku sprawnego . . 172
a. Prawo ziemskie..................... 173
Ustanowienie opieki i jej rodzaje............. 173
Obowiązki opiekuna................... 175
Opieka matki-wdowy nad małoletnimi dziećmi...... 177
b. Prawo miejskie...................... 178
Opieka nad małoletnimi w prawie miejskim....... 178
Opieka nad sierotami sprawowana przez miasto...... 180
SPIS TREŚCI
259
3. Rządy opiekuńcze......................181
a. Rządy opiekuńcze w Polsce średniowiecznej.......181
b. Osoby powołane do opieki................183
c. Funkcje opiekuna i formy rządów opiekuńczych.....186
4. Średniowieczne prawo karne a dzieci............ 188
a. Dzieciobójstwo.....................
b. Małoletni przestępcy w średniowieczu..........194
PODSUMOWANIE.......................211
WYKAZ SKRÓTÓW.......................217
BIBLIOGRAFIA.........................219
Archiwalia...........................
Źródła wydane.........................219
Opracowania