Dane szczegółowe książki
Granice w erze globalnej: Analiza porównawcza / Staudt, Kathleen A. (1946-); Payan, Tony (1967-); Zająkała, Jakub
Tytuł
Granice w erze globalnej: Analiza porównawcza
Wydawnictwo
Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR; Warszawa: Studium Europy Wschodniej - Uniwersytet Warszawski, 2019
ISBN
978836132572; 9788375459562
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa do wydania polskiego 21
Przedmowa 24
Słowo wstępne i podziękowania 28
Część I. Siatka pojęciowa i tło historyczne 39
Rozdział 1. Wstęp 41
Cele, metody i sposoby analizy 46
Państwa wciąż w grze 49
Kluczowe pytania 53
Studia o granicach: interdyscyplinarna nauka rozwijana od blisko 50 lat 57
Jak wiele jest granic? 61
Członkowie ONZ i stowarzyszenia ludności rdzennej 63
Czy granice znikną? Mało prawdopodobny scenariusz 63
Zarys treści rozdziałów 65
Polecane źródła 68
Filmy i powieściopisarce 68
Przypisy 69
Rozdział 2. Geografia, mapy, oraz „Inni” w ujęciu historycznym 72
O mapach i doktrynie powstrzymywania: jak wizualizujemy przestrzeń 74
Edukacja geograficzna 76
Zniekształcenia mapy 78
Ludy tubylcze 83
Poszukiwacze przygód, dzienniki podróży i fotografie: poszukiwanie i wytwarzanie „Innego” 90
Podróżnicy w XVIII i XIX w. 90
Czasopisma, filmy i kultura popularna 94
Imperializm, imperia i kolonializm 96
Azja Zachodnia i Eurazja 98
Wyznaczanie granic na kontynencie afrykańskim 100
Konkuzje 107
Polecane źródła 108
Mapy 108
Filmy 110
Przypisy 111
Rozdział 3. Globalne nierówności i lokalne pogranicza: podstawowe pojęcia 116
Pogranicza: Przestrzeń kontra tożsamość 118
Globalne nierówności ekonomiczne 122
Baza danych na temat pogranicznych nierówności ekonomicznych 125
Zastrzeżenia do narracji opartych na liczbach: „metafory liczbowe?” 134
Kreowanie teorii granic: skąd ludzie biorą środki do życia 140
Kategoryzacja granic 144
Ku integracji 153
Zmniejszanie nierówności: rola instytucji 158
Konkluzje: tworzenie modelu „IN-NI” (1-2) 160
Przypisy 162
Część II. Regionalne studia przypadków 169
Rozdział 4. Dwie Ameryki Współzależne pogranicze amerykańsko-meksykańskie 172
Znaczenie historii 178
Migracja w poszukiwaniu pracy i bezpieczeństwa 185
Polityka imigracyjna Stanów Zjednoczonych: podróże stają się coraz trudniejsze 188
Współczesne praktyki imigracyjne 192
Reżim bezpieczeństwa: rygor narzucony na pograniczach 196
Życie codzienne na pograniczu 198
Ograniczony budżet domowy a różnice w cenach 201
Szkoły i edukacja 203
Przedsiębiorczość i rynek pracy 206
Liczne problemy z bezpieczeństwem na pograniczach 210
Konkluzje 216
Polecane źródła 217
Przypisy 217
Rozdział 5. Od terenów pozbawionych granic do ran podziału i płotów na indyjskich granicach 227
Postkolonialna Azja Południowa 227
Perspektywa historyczna 231
Wspólnoty bezpaństwowe? 231
Dziki kapitalizm, kolonializm i podzielone granice 235
Podział Indii: historia granic z piekła rodem 237
Kobiety w konfliktach granicznych 240
Współczesne indyjskie pogranicze Bengalu: północny wschód 244
Płeć na współczesnym pograniczu 252
Etniczność oraz „zarejestrowane plemiona”: akcja afirmacyjna i bunt 253
Bariery psychologiczne we współdzielonej przestrzeni lądowej i morskiej 255
Męski nacjonalizm i diaspora transnarodowa 258
Konkluzje 259
Polecane źródła 261
Przypisy 261
Rozdział 6. (Zagrożona) integracja europejska 267
Ponadpaństwowa mobilność 267
Znaczenie map 271
Ujmowanie historii na mapach 272
Od zaszłości historycznych ku budowie równowagi i wspólnych instytucji 274
Zrównoważenie ekonomiczne? 276
Sieci instytucjonalne UE 279
Pogranicze polsko-niemieckie 288
Ludzie pogranicza 288
Dwumiasto: Frankfurt nad Odrę i Słubice 293
Konkluzje 300
Polecane źródła 303
Przypisy 303
Rozdział 7. Granice morskie i rzeczne 313
Współpraca na wodach 316
Mapy morskie: nowe wyobrażenia o przestrzeni 317
Konflikty na Morzu Południowochińskim 319
Rzeki przebiegające przez granice lądowe 325
Migracja morska 328
Zniechęcanie do migracji morskiej 329
Eksport pracy 332
Konkluzje 337
Polecane źródła 338
Przypisy 338
Część III. Polityka publiczna 346
Rozdział 8. Bezpieczeństwo i przetrwanie 350
Różne podejścia do kwestii bezpieczeństwa 352
Wybrane kwestie pojęciowe 357
Bezpieczeństwo środowiskowe 361
Zdrowie a środowisko 364
Globalne wyzwania światowej polityki pogranicznej 368
Rynki a zmieniająca się świadomość 373
Wolność od terroru i terroryzmu państwowego 376
Brak bezpieczeństwa a płeć 378
Mury i płoty na nierównych granicach 382
Czyja to ojczyzna? 386
Konkluzje 392
Polecane źródła 394
Przypisy 394
Rozdział 9. Obywatelstwo, migracja oraz przemieszczanie się ludzi przez granice 402
Obywatelstwo i biopolityka 405
Historia i paragrafy: rodzina i biurokracja 410
Płeć a relacje rodzinne 411
Nowoczesne biurokracje 414
Historia granicy amerykańsko-meksykańskiej 418
Współczesne biurokratyczne reguły 421
Dokumenty a życie codzienne na pograniczu 422
Podróżowanie przez granice 426
Sprzeczne prawa: uchodźcy i przesiedlenia 430
Prawa płci 432
Uchodźcy: praktyka i nadzieje na przyszłość 433
Migracja z Południa dalej na południe: Obóz czy przesiedlenie? 437
Koszmar geopolityczny w Azji Zachodniej: skąd wzięli się migranci w Unii Europejskiej? 440
Niebezpieczne podróże i niejednoznaczne ich zakończenia 444
Problem płci w podróżach migrantów 448
Osiedlanie się i asymilacja migrantów 450
Konkluzje 454
Polecane źródła 456
Przypisy 457
Rozdział 10. Bardziej wolny i sprawiedliwy handel na pograniczach 465
Szara strefa oraz legalny handel transgraniczny 469
Handel legalny i nielegalny oraz dozwolony i niedozwolony 470
Nielegalny handel alkoholem i narkotykami 472
Biurokraci pogranicza 475
Od bezpaństwowości do tarapatów na pograniczach Azji Południowej 477
Szara strefa – podsumowanie 483
Pogranicze amerykańsko-meksykańskie i wciąż obecny model maquiladora 485
Mieszane uczucia: kto zyskuje, a kto traci? 488
Niskie płace i niebezpieczne warunki życiowe 492
Praca w fabrykach a płeć 494
Nierówności na pograniczach: niewielkie zmiany w różnicach ekonomicznych między państwami 495
Życie codzienne na pograniczach w czasach wzmożonych kontroli bezpieczeństwa 497
Konkluzje (oraz spojrzenie na Europę) 503
Polecane źródła 507
Przypisy 508
Część IV. Łącząc pogranicza 515
Rozdział 11. Problematyka pogranicza w filmach 517
Oddziaływanie filmów: różne rzeczywistości, ukryte cele i propaganda 523
Gatunek 1.: Filmy historyczne i przedstawiające ludy rdzenne 527
Gatunek 2.: Konflikt a bezpieczeństwo na granicach 530
Gatunek 3.: Migracja oraz niebezpieczne podróże 534
Gatunek 4.: Doświadczenia kobiet na pograniczach 537
Gatunek 5.: Legalny i nielegalny handel oraz biznes 539
Gatunek 6.: Zwycięstwa i porażki 543
Konkluzje 546
Przypisy 548
Rozdział 12. Propozycje rozwiązań Organizacje pozarządowe oraz zmiana polityki w skali globalnej i regionalnej 551
Stan gospodarki w erze globalnej 553
Inwestycje na pograniczach 556
Prawo międzynarodowe 559
Instytucje wielopoziomowe: globalne, na pograniczach, państwowe oraz pozarządowe 560
Ruchy społeczne i organizacje pozarządowe 561
Ludzie pogranicza wychodzą z cienia 564
Grupy wyznaniowe 571
Stawianie oporu państwu 573
Zaangażowanie decydentów 574
Regionalne i transgraniczne instytucje władzy 576
Potrzeba interwencji. Ale czyjej i skąd? 580
Regiony transgraniczne: analiza 581
Rozwiązania stosowane przez państwa: w kierunku wspólnego dobrobytu na przyjaznych pograniczach 585
Programy szkolne i rytuały narodowe: dlaczego warto zbliżać pogranicza? 586
Od jedno – do wielojęzyczności 588
Wartości europejskie i narodowe 589
Teksański program nauczania: ignorować Meksyk i granice 591
Interwencjonizm w edukacji 592
Wychodzenie z centralizmu państwowego 594
Indywidualne wybory i więzi osobiste 596
Konkluzje 597
Polecane źródła 598
Przypisy 599
Rozdział 13. Konkluzje oraz refleksje na temat granic w erze globalnej 604
Krótkie podsumowanie 604
Odpowiadając na pytania postawione w 1. rozdziale 610
Rozwój teorii o granicach 614
Granica badań 616
Co przyniesie następna dekada? Mniejsze czy większe zmiany w granicach? 617
Polecane źródła 621
Mapy 622
Przypisy 622
Posłowie 627
Załącznik 635
Bibliografia 640
Indeks nazwisk 672
Przedmowa 24
Słowo wstępne i podziękowania 28
Część I. Siatka pojęciowa i tło historyczne 39
Rozdział 1. Wstęp 41
Cele, metody i sposoby analizy 46
Państwa wciąż w grze 49
Kluczowe pytania 53
Studia o granicach: interdyscyplinarna nauka rozwijana od blisko 50 lat 57
Jak wiele jest granic? 61
Członkowie ONZ i stowarzyszenia ludności rdzennej 63
Czy granice znikną? Mało prawdopodobny scenariusz 63
Zarys treści rozdziałów 65
Polecane źródła 68
Filmy i powieściopisarce 68
Przypisy 69
Rozdział 2. Geografia, mapy, oraz „Inni” w ujęciu historycznym 72
O mapach i doktrynie powstrzymywania: jak wizualizujemy przestrzeń 74
Edukacja geograficzna 76
Zniekształcenia mapy 78
Ludy tubylcze 83
Poszukiwacze przygód, dzienniki podróży i fotografie: poszukiwanie i wytwarzanie „Innego” 90
Podróżnicy w XVIII i XIX w. 90
Czasopisma, filmy i kultura popularna 94
Imperializm, imperia i kolonializm 96
Azja Zachodnia i Eurazja 98
Wyznaczanie granic na kontynencie afrykańskim 100
Konkuzje 107
Polecane źródła 108
Mapy 108
Filmy 110
Przypisy 111
Rozdział 3. Globalne nierówności i lokalne pogranicza: podstawowe pojęcia 116
Pogranicza: Przestrzeń kontra tożsamość 118
Globalne nierówności ekonomiczne 122
Baza danych na temat pogranicznych nierówności ekonomicznych 125
Zastrzeżenia do narracji opartych na liczbach: „metafory liczbowe?” 134
Kreowanie teorii granic: skąd ludzie biorą środki do życia 140
Kategoryzacja granic 144
Ku integracji 153
Zmniejszanie nierówności: rola instytucji 158
Konkluzje: tworzenie modelu „IN-NI” (1-2) 160
Przypisy 162
Część II. Regionalne studia przypadków 169
Rozdział 4. Dwie Ameryki Współzależne pogranicze amerykańsko-meksykańskie 172
Znaczenie historii 178
Migracja w poszukiwaniu pracy i bezpieczeństwa 185
Polityka imigracyjna Stanów Zjednoczonych: podróże stają się coraz trudniejsze 188
Współczesne praktyki imigracyjne 192
Reżim bezpieczeństwa: rygor narzucony na pograniczach 196
Życie codzienne na pograniczu 198
Ograniczony budżet domowy a różnice w cenach 201
Szkoły i edukacja 203
Przedsiębiorczość i rynek pracy 206
Liczne problemy z bezpieczeństwem na pograniczach 210
Konkluzje 216
Polecane źródła 217
Przypisy 217
Rozdział 5. Od terenów pozbawionych granic do ran podziału i płotów na indyjskich granicach 227
Postkolonialna Azja Południowa 227
Perspektywa historyczna 231
Wspólnoty bezpaństwowe? 231
Dziki kapitalizm, kolonializm i podzielone granice 235
Podział Indii: historia granic z piekła rodem 237
Kobiety w konfliktach granicznych 240
Współczesne indyjskie pogranicze Bengalu: północny wschód 244
Płeć na współczesnym pograniczu 252
Etniczność oraz „zarejestrowane plemiona”: akcja afirmacyjna i bunt 253
Bariery psychologiczne we współdzielonej przestrzeni lądowej i morskiej 255
Męski nacjonalizm i diaspora transnarodowa 258
Konkluzje 259
Polecane źródła 261
Przypisy 261
Rozdział 6. (Zagrożona) integracja europejska 267
Ponadpaństwowa mobilność 267
Znaczenie map 271
Ujmowanie historii na mapach 272
Od zaszłości historycznych ku budowie równowagi i wspólnych instytucji 274
Zrównoważenie ekonomiczne? 276
Sieci instytucjonalne UE 279
Pogranicze polsko-niemieckie 288
Ludzie pogranicza 288
Dwumiasto: Frankfurt nad Odrę i Słubice 293
Konkluzje 300
Polecane źródła 303
Przypisy 303
Rozdział 7. Granice morskie i rzeczne 313
Współpraca na wodach 316
Mapy morskie: nowe wyobrażenia o przestrzeni 317
Konflikty na Morzu Południowochińskim 319
Rzeki przebiegające przez granice lądowe 325
Migracja morska 328
Zniechęcanie do migracji morskiej 329
Eksport pracy 332
Konkluzje 337
Polecane źródła 338
Przypisy 338
Część III. Polityka publiczna 346
Rozdział 8. Bezpieczeństwo i przetrwanie 350
Różne podejścia do kwestii bezpieczeństwa 352
Wybrane kwestie pojęciowe 357
Bezpieczeństwo środowiskowe 361
Zdrowie a środowisko 364
Globalne wyzwania światowej polityki pogranicznej 368
Rynki a zmieniająca się świadomość 373
Wolność od terroru i terroryzmu państwowego 376
Brak bezpieczeństwa a płeć 378
Mury i płoty na nierównych granicach 382
Czyja to ojczyzna? 386
Konkluzje 392
Polecane źródła 394
Przypisy 394
Rozdział 9. Obywatelstwo, migracja oraz przemieszczanie się ludzi przez granice 402
Obywatelstwo i biopolityka 405
Historia i paragrafy: rodzina i biurokracja 410
Płeć a relacje rodzinne 411
Nowoczesne biurokracje 414
Historia granicy amerykańsko-meksykańskiej 418
Współczesne biurokratyczne reguły 421
Dokumenty a życie codzienne na pograniczu 422
Podróżowanie przez granice 426
Sprzeczne prawa: uchodźcy i przesiedlenia 430
Prawa płci 432
Uchodźcy: praktyka i nadzieje na przyszłość 433
Migracja z Południa dalej na południe: Obóz czy przesiedlenie? 437
Koszmar geopolityczny w Azji Zachodniej: skąd wzięli się migranci w Unii Europejskiej? 440
Niebezpieczne podróże i niejednoznaczne ich zakończenia 444
Problem płci w podróżach migrantów 448
Osiedlanie się i asymilacja migrantów 450
Konkluzje 454
Polecane źródła 456
Przypisy 457
Rozdział 10. Bardziej wolny i sprawiedliwy handel na pograniczach 465
Szara strefa oraz legalny handel transgraniczny 469
Handel legalny i nielegalny oraz dozwolony i niedozwolony 470
Nielegalny handel alkoholem i narkotykami 472
Biurokraci pogranicza 475
Od bezpaństwowości do tarapatów na pograniczach Azji Południowej 477
Szara strefa – podsumowanie 483
Pogranicze amerykańsko-meksykańskie i wciąż obecny model maquiladora 485
Mieszane uczucia: kto zyskuje, a kto traci? 488
Niskie płace i niebezpieczne warunki życiowe 492
Praca w fabrykach a płeć 494
Nierówności na pograniczach: niewielkie zmiany w różnicach ekonomicznych między państwami 495
Życie codzienne na pograniczach w czasach wzmożonych kontroli bezpieczeństwa 497
Konkluzje (oraz spojrzenie na Europę) 503
Polecane źródła 507
Przypisy 508
Część IV. Łącząc pogranicza 515
Rozdział 11. Problematyka pogranicza w filmach 517
Oddziaływanie filmów: różne rzeczywistości, ukryte cele i propaganda 523
Gatunek 1.: Filmy historyczne i przedstawiające ludy rdzenne 527
Gatunek 2.: Konflikt a bezpieczeństwo na granicach 530
Gatunek 3.: Migracja oraz niebezpieczne podróże 534
Gatunek 4.: Doświadczenia kobiet na pograniczach 537
Gatunek 5.: Legalny i nielegalny handel oraz biznes 539
Gatunek 6.: Zwycięstwa i porażki 543
Konkluzje 546
Przypisy 548
Rozdział 12. Propozycje rozwiązań Organizacje pozarządowe oraz zmiana polityki w skali globalnej i regionalnej 551
Stan gospodarki w erze globalnej 553
Inwestycje na pograniczach 556
Prawo międzynarodowe 559
Instytucje wielopoziomowe: globalne, na pograniczach, państwowe oraz pozarządowe 560
Ruchy społeczne i organizacje pozarządowe 561
Ludzie pogranicza wychodzą z cienia 564
Grupy wyznaniowe 571
Stawianie oporu państwu 573
Zaangażowanie decydentów 574
Regionalne i transgraniczne instytucje władzy 576
Potrzeba interwencji. Ale czyjej i skąd? 580
Regiony transgraniczne: analiza 581
Rozwiązania stosowane przez państwa: w kierunku wspólnego dobrobytu na przyjaznych pograniczach 585
Programy szkolne i rytuały narodowe: dlaczego warto zbliżać pogranicza? 586
Od jedno – do wielojęzyczności 588
Wartości europejskie i narodowe 589
Teksański program nauczania: ignorować Meksyk i granice 591
Interwencjonizm w edukacji 592
Wychodzenie z centralizmu państwowego 594
Indywidualne wybory i więzi osobiste 596
Konkluzje 597
Polecane źródła 598
Przypisy 599
Rozdział 13. Konkluzje oraz refleksje na temat granic w erze globalnej 604
Krótkie podsumowanie 604
Odpowiadając na pytania postawione w 1. rozdziale 610
Rozwój teorii o granicach 614
Granica badań 616
Co przyniesie następna dekada? Mniejsze czy większe zmiany w granicach? 617
Polecane źródła 621
Mapy 622
Przypisy 622
Posłowie 627
Załącznik 635
Bibliografia 640
Indeks nazwisk 672