Dane szczegółowe książki
Tatarzy w Polsce po 1945 roku: historia, religia, tożsamość / Krzyżanowski, Piotr; Miśkiewicz, Aleksander, Ali Miśkiewicz (1945-); Orłowska, Beata A.
Autorzy
Tytuł
Tatarzy w Polsce po 1945 roku: historia, religia, tożsamość
Wydawnictwo
Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, 2017
Numer wydania
II zmienione i rozszerzone
ISBN
9788365466259
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Publikacja opracowana z okazji 70. rocznicy osadnictwa Tatarów na Ziemiach Zachodnich
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści 7
Wstęp 12
Wstęp do wydania II 16
Rozdział 1. Z historii Tatarów w Polsce 23
Trzy fale osadnictwa tatarskiego od Wielkiego Księstwa Litewskiego po „Ziemie Odzyskane” **01 25
Streszczenie 25
Bibliografia 51
Abstract 54
Położenie i status prawny polskich Tatarów po 1945 roku **01 56
Streszczenie 56
Wprowadzenie 57
Polscy Tatarzy po II wojnie światowej 60
Polscy Tatarzy we współczesnej Polsce 66
Zakończenie 90
Bibliografia 93
Abstract 100
Tatarzy na Ziemiach Zachodnich Polski w latach 1945-2005 Aleksander Miśkiewicz Uniwersytet w Białymstoku 101
Streszczenie 101
Bibliografia 121
Abstract 122
Tatarzy polscy na ziemi lubuskiej Beata A. Orłowska Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim 124
Streszczenie 124
Obecność Tatarów polskich na ziemi lubuskiej 134
Zakończenie 145
Bibliografia 145
Abstract 147
Tatarska periodyzacja historii grupy we Wrocławiu po II wojnie światowej i jej konteksty 148
Streszczenie 148
1. Przegląd tatarskich problemów 149
2. Wybrane problemy grupy badawczej 156
3. Osiedlenie i pierwsze lata we Wrocławiu 160
3.1. Tatarzy w polityce PRL 160
3.2. Zasiedlanie Wrocławia - wielkość grupy 162
3.3. Niezwykła i zwykła normalność w „nowym świecie” 164
3.4. Tatarzy jako „obcy”. Stosunek do Tatarów we Wrocławiu w pierwszym okresie po zasiedleniu 168
3.5. Cmentarz Osobowicki. Nie tylko miejsce spoczynku i pamięci 172
4. Ratowanie „przerwanej” i niszczonej tożsamości oraz próby jej rewitalizcji 174
4.1. Lata 50. XX w. - w okowach nowej ideologii 174
4.2. Reakcje wobec procesów unifikacji 176
4.3. Uwarunkowania procesu zmian i tatarskie dylematy 179
Uwagi końcowe 182
Bibliografia 184
Źródła archiwalne 186
Źródła internetowe 187
Abstract 189
Aparat bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec Tatarów w latach 1950-1965 w świetle materiałów źródłowych zgromadzonych w zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej 191
Streszczenie 191
Zagadnienia wstępne 192
Geneza rozpracowania **3 Tatarów przez organy bezpieczeństwa w ramach akcji „Wisła” 194
Tatarzy w pętli sieci agenturalnej UB 203
Akcja „Fala” 211
Podsumowanie 219
Bibliografia 220
Materiały źródłowe 221
Źródła internetowe 221
Abstract 222
Rozdział 2. Działalność muzułmańskich gmin wyznaniowych 224
Działalność Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku po 1945 r. 226
Streszczenie 226
Życiorysy nieżyjących imamów Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku. 256
Abstract 270
Historia Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku po 1945 roku Selim Chazbijewicz 273
Streszczenie 273
Bibliografia 299
Abstract 300
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim. Wybrane problemy 301
Streszczenie 301
Uwagi wstępne 302
Tatarzy na ziemiach zachodnich i północnych Polski 306
Życie religijne przed 1959 r. Parafia Muzułmańska w Gorzowie Wielkopolskim **21 310
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1960-1971 318
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Szczecinie 1971-1984 (Szczecińsko-Gorzowska Muzułmańska Gmina Wyznaniowa) 323
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1984-2008 330
Zakończenie 334
Akty archiwalne 338
Archiwum Akt Nowych w Warszawie 338
Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim 338
Archiwum Państwowe w Szczecinie 340
Bibliografia 342
Abstract 345
Rozdział 3. Tradycje tatarskie 348
Muzułmański ubój rytualny (dhabiha **1) - podstawy religijne i zarys rozwoju sytuacji prawnej w Polsce 350
Streszczenie 350
Wprowadzenie 351
1. Religijny wymiar uboju rytualnego w islamie 354
2. Status prawny islamu i dostępność uboju rytualnego w Polsce w XX w. do 1989 r. 360
3. Współczesny status prawny organizacji muzułmańskich w Polsce a stan prawny uboju rytualnego 363
3.1. Organizacje muzułmańskie w Polsce współcześnie 363
3.2. Zagadnienie dostępności uboju rytualnego do 2012 roku 364
3.3. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego z listopada 2012 roku oraz głosowanie w sejmie w lipcu 2013 r. 368
3.4. Wydarzenia po głosowaniu w Sejmie w lipcu 2013 roku 374
Podsumowanie 376
Bibliografia 380
Źródła internetowe 381
Dokumenty prawne, sejmowe i Trybunału Konstytucyjnego 381
Abstract 383
Wybrane aspekty etyki Tatarów jako muzułmanów 386
Streszczenie 386
Bibliografia 418
Teksty źródłowe 418
Abstract 419
Początek i koniec życia w islamie - problemy bioetyczne 421
Streszczenie 421
1. Bioetyka w islamie 421
1.2. Źródła prawa 422
1.2. Szkoły prawa 425
1.3. Bioetyka w islamie 427
2. Aborcja w nauczaniu najważniejszych szkół prawnych 429
2.1. Zakaz dzieciobójstwa 430
2.2. Antykoncepcja 431
2.3. Problem początku życia i jego ochrony 431
2.4. Okoliczności usprawiedliwiające przerwania ciąży 436
2.5. Między tradycją a współczesnymi odkryciami medycyny 440
3. Problemy związane z końcem życia: eutanazja i wspomagane samobójstwo 442
3.1. Sytuacje graniczne - leczenie paliatywne 446
3.2. Zaprzestanie stosowania środków ratujących życie oraz podawania pokarmów i napojów 448
Podsumowanie 452
Bibliografia 454
Strony internetowe 456
Abstract 457
Rozdział 4. Pamięć i tożsamość tatarska 459
„Pamięć i trwanie” Adam Czesław Dobroński Uniwersytet w Białymstoku 461
Streszczenie 461
Bibliografia 485
Abstract 487
Tożsamość tatarska w małżeństwach mieszanych w Polsce 488
Streszczenie 488
Tożsamość. Zarys problematyki 488
Narodowość, etniczność i religijność. Elementy tatarskiej tożsamości 492
Opis badanej grupy 496
Tożsamość w małżeństwach mieszanych i ich rodzinach 500
Religijność 501
Tatarskość 508
Patriotyzm 512
Podsumowanie 514
Bibliografia 518
Wydawnictwa zwarte 518
Źródła internetowe 519
Tatarski mizar w Warszawie miejscem ostatniego spoczynku dla muzułmanów w Polsce 521
Streszczenie 521
Wstęp 522
Tatarzy w naszym kraju - w trzech Rzeczypospolitych 523
Tatarzy w Warszawie 531
Tatarski pogrzeb 535
Muzułmański Cmentarz Tatarski 541
Powiększenie warszawskiego mizaru przy Tatarskiej 549
Zamiast zakończenia 551
Bibliografia 559
Źródła internetowe 561
Abstract 562
Meczety, pamięć, wzorce kultury 564
Streszczenie 564
Wstęp 565
Problem pamięci 569
Wielki wstrząs jako filtr pamięci kulturowej 574
Postulat kulturoznawstwa stosowanego 578
Tytułem podsumowania 582
Bibliografia 584
Inne źródła 586
Abstract 586
Czasopiśmiennictwo tatarskie w Polsce po 1945 roku 588
Streszczenie 588
Wprowadzenie 589
„Muzułmanin Polski”, „Al-Hilal”, „Zeszyty Muzułmańskie” 594
„Życie Muzułmańskie” 598
„Akyndży Yolu”, „Strzelec Tatarski”, „Al-Dżihad” 602
„Świat Islamu” 603
„Rocznik Tatarów Polskich” 608
„Tatarzy Polscy” 616
„Życie Tatarskie” 618
„Pamięć i Trwanie” 624
„Millet” 626
„Głos Tatarski” 628
„Muzułmanie Rzeczypospolitej” 628
„Przegląd Tatarski” 632
„Lietuvos totoriai” 638
Podsumowanie 640
Bibliografia 640
Źródła internetowe 645
Abstract 646
Motyw drogi i wędrowca w poezji Musy Czachorowskiego 648
Słowa kluczowe: droga, pamięć, step, wędrowiec 648
Bibliografia 664
Abstract 665
Religia jako wyróżnik kulturowy społeczności tatarskiej (na przykładzie literatury rękopiśmiennej) 667
Streszczenie 667
1. Pojęcie grupy etnicznej 669
2. Kultura jako wyróżniająca cecha grupy etnicznej 669
3. Tatarzy na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego 671
4. Tatarskie piśmiennictwo religijne - czas powstania i rodzaje 673
5. Manuskrypty Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego jako źródło zachowania tożsamości kulturowej 675
5.1. Zawartość 675
5.2. Budowanie tożsamości 677
Charakter apologetyczny 677
Prawdy wiary - dogmaty i filary islamu. 680
Muzułmańska terminologia religijna 680
Zachowanie depozytu wiary 685
Na pograniczu kultur 692
Bibliografia 698
Inne źródła 701
Abstract 703
Biogramy autorów 705
Wstęp 12
Wstęp do wydania II 16
Rozdział 1. Z historii Tatarów w Polsce 23
Trzy fale osadnictwa tatarskiego od Wielkiego Księstwa Litewskiego po „Ziemie Odzyskane” **01 25
Streszczenie 25
Bibliografia 51
Abstract 54
Położenie i status prawny polskich Tatarów po 1945 roku **01 56
Streszczenie 56
Wprowadzenie 57
Polscy Tatarzy po II wojnie światowej 60
Polscy Tatarzy we współczesnej Polsce 66
Zakończenie 90
Bibliografia 93
Abstract 100
Tatarzy na Ziemiach Zachodnich Polski w latach 1945-2005 Aleksander Miśkiewicz Uniwersytet w Białymstoku 101
Streszczenie 101
Bibliografia 121
Abstract 122
Tatarzy polscy na ziemi lubuskiej Beata A. Orłowska Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim 124
Streszczenie 124
Obecność Tatarów polskich na ziemi lubuskiej 134
Zakończenie 145
Bibliografia 145
Abstract 147
Tatarska periodyzacja historii grupy we Wrocławiu po II wojnie światowej i jej konteksty 148
Streszczenie 148
1. Przegląd tatarskich problemów 149
2. Wybrane problemy grupy badawczej 156
3. Osiedlenie i pierwsze lata we Wrocławiu 160
3.1. Tatarzy w polityce PRL 160
3.2. Zasiedlanie Wrocławia - wielkość grupy 162
3.3. Niezwykła i zwykła normalność w „nowym świecie” 164
3.4. Tatarzy jako „obcy”. Stosunek do Tatarów we Wrocławiu w pierwszym okresie po zasiedleniu 168
3.5. Cmentarz Osobowicki. Nie tylko miejsce spoczynku i pamięci 172
4. Ratowanie „przerwanej” i niszczonej tożsamości oraz próby jej rewitalizcji 174
4.1. Lata 50. XX w. - w okowach nowej ideologii 174
4.2. Reakcje wobec procesów unifikacji 176
4.3. Uwarunkowania procesu zmian i tatarskie dylematy 179
Uwagi końcowe 182
Bibliografia 184
Źródła archiwalne 186
Źródła internetowe 187
Abstract 189
Aparat bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec Tatarów w latach 1950-1965 w świetle materiałów źródłowych zgromadzonych w zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej 191
Streszczenie 191
Zagadnienia wstępne 192
Geneza rozpracowania **3 Tatarów przez organy bezpieczeństwa w ramach akcji „Wisła” 194
Tatarzy w pętli sieci agenturalnej UB 203
Akcja „Fala” 211
Podsumowanie 219
Bibliografia 220
Materiały źródłowe 221
Źródła internetowe 221
Abstract 222
Rozdział 2. Działalność muzułmańskich gmin wyznaniowych 224
Działalność Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku po 1945 r. 226
Streszczenie 226
Życiorysy nieżyjących imamów Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku. 256
Abstract 270
Historia Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku po 1945 roku Selim Chazbijewicz 273
Streszczenie 273
Bibliografia 299
Abstract 300
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim. Wybrane problemy 301
Streszczenie 301
Uwagi wstępne 302
Tatarzy na ziemiach zachodnich i północnych Polski 306
Życie religijne przed 1959 r. Parafia Muzułmańska w Gorzowie Wielkopolskim **21 310
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1960-1971 318
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Szczecinie 1971-1984 (Szczecińsko-Gorzowska Muzułmańska Gmina Wyznaniowa) 323
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1984-2008 330
Zakończenie 334
Akty archiwalne 338
Archiwum Akt Nowych w Warszawie 338
Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim 338
Archiwum Państwowe w Szczecinie 340
Bibliografia 342
Abstract 345
Rozdział 3. Tradycje tatarskie 348
Muzułmański ubój rytualny (dhabiha **1) - podstawy religijne i zarys rozwoju sytuacji prawnej w Polsce 350
Streszczenie 350
Wprowadzenie 351
1. Religijny wymiar uboju rytualnego w islamie 354
2. Status prawny islamu i dostępność uboju rytualnego w Polsce w XX w. do 1989 r. 360
3. Współczesny status prawny organizacji muzułmańskich w Polsce a stan prawny uboju rytualnego 363
3.1. Organizacje muzułmańskie w Polsce współcześnie 363
3.2. Zagadnienie dostępności uboju rytualnego do 2012 roku 364
3.3. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego z listopada 2012 roku oraz głosowanie w sejmie w lipcu 2013 r. 368
3.4. Wydarzenia po głosowaniu w Sejmie w lipcu 2013 roku 374
Podsumowanie 376
Bibliografia 380
Źródła internetowe 381
Dokumenty prawne, sejmowe i Trybunału Konstytucyjnego 381
Abstract 383
Wybrane aspekty etyki Tatarów jako muzułmanów 386
Streszczenie 386
Bibliografia 418
Teksty źródłowe 418
Abstract 419
Początek i koniec życia w islamie - problemy bioetyczne 421
Streszczenie 421
1. Bioetyka w islamie 421
1.2. Źródła prawa 422
1.2. Szkoły prawa 425
1.3. Bioetyka w islamie 427
2. Aborcja w nauczaniu najważniejszych szkół prawnych 429
2.1. Zakaz dzieciobójstwa 430
2.2. Antykoncepcja 431
2.3. Problem początku życia i jego ochrony 431
2.4. Okoliczności usprawiedliwiające przerwania ciąży 436
2.5. Między tradycją a współczesnymi odkryciami medycyny 440
3. Problemy związane z końcem życia: eutanazja i wspomagane samobójstwo 442
3.1. Sytuacje graniczne - leczenie paliatywne 446
3.2. Zaprzestanie stosowania środków ratujących życie oraz podawania pokarmów i napojów 448
Podsumowanie 452
Bibliografia 454
Strony internetowe 456
Abstract 457
Rozdział 4. Pamięć i tożsamość tatarska 459
„Pamięć i trwanie” Adam Czesław Dobroński Uniwersytet w Białymstoku 461
Streszczenie 461
Bibliografia 485
Abstract 487
Tożsamość tatarska w małżeństwach mieszanych w Polsce 488
Streszczenie 488
Tożsamość. Zarys problematyki 488
Narodowość, etniczność i religijność. Elementy tatarskiej tożsamości 492
Opis badanej grupy 496
Tożsamość w małżeństwach mieszanych i ich rodzinach 500
Religijność 501
Tatarskość 508
Patriotyzm 512
Podsumowanie 514
Bibliografia 518
Wydawnictwa zwarte 518
Źródła internetowe 519
Tatarski mizar w Warszawie miejscem ostatniego spoczynku dla muzułmanów w Polsce 521
Streszczenie 521
Wstęp 522
Tatarzy w naszym kraju - w trzech Rzeczypospolitych 523
Tatarzy w Warszawie 531
Tatarski pogrzeb 535
Muzułmański Cmentarz Tatarski 541
Powiększenie warszawskiego mizaru przy Tatarskiej 549
Zamiast zakończenia 551
Bibliografia 559
Źródła internetowe 561
Abstract 562
Meczety, pamięć, wzorce kultury 564
Streszczenie 564
Wstęp 565
Problem pamięci 569
Wielki wstrząs jako filtr pamięci kulturowej 574
Postulat kulturoznawstwa stosowanego 578
Tytułem podsumowania 582
Bibliografia 584
Inne źródła 586
Abstract 586
Czasopiśmiennictwo tatarskie w Polsce po 1945 roku 588
Streszczenie 588
Wprowadzenie 589
„Muzułmanin Polski”, „Al-Hilal”, „Zeszyty Muzułmańskie” 594
„Życie Muzułmańskie” 598
„Akyndży Yolu”, „Strzelec Tatarski”, „Al-Dżihad” 602
„Świat Islamu” 603
„Rocznik Tatarów Polskich” 608
„Tatarzy Polscy” 616
„Życie Tatarskie” 618
„Pamięć i Trwanie” 624
„Millet” 626
„Głos Tatarski” 628
„Muzułmanie Rzeczypospolitej” 628
„Przegląd Tatarski” 632
„Lietuvos totoriai” 638
Podsumowanie 640
Bibliografia 640
Źródła internetowe 645
Abstract 646
Motyw drogi i wędrowca w poezji Musy Czachorowskiego 648
Słowa kluczowe: droga, pamięć, step, wędrowiec 648
Bibliografia 664
Abstract 665
Religia jako wyróżnik kulturowy społeczności tatarskiej (na przykładzie literatury rękopiśmiennej) 667
Streszczenie 667
1. Pojęcie grupy etnicznej 669
2. Kultura jako wyróżniająca cecha grupy etnicznej 669
3. Tatarzy na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego 671
4. Tatarskie piśmiennictwo religijne - czas powstania i rodzaje 673
5. Manuskrypty Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego jako źródło zachowania tożsamości kulturowej 675
5.1. Zawartość 675
5.2. Budowanie tożsamości 677
Charakter apologetyczny 677
Prawdy wiary - dogmaty i filary islamu. 680
Muzułmańska terminologia religijna 680
Zachowanie depozytu wiary 685
Na pograniczu kultur 692
Bibliografia 698
Inne źródła 701
Abstract 703
Biogramy autorów 705