Dane szczegółowe książki
Państwo a nierzymskokatolickie związki wyznaniowe w Polsce Ludowej / Langer, Tomasz (1939-)
Autorzy
Tytuł
Państwo a nierzymskokatolickie związki wyznaniowe w Polsce Ludowej
Wydawnictwo
Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1967
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa 7
Wstęp 14
Rozdział I. Pojęcie związku wyznaniowego i systemy stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi 20
1. Pojęcie związku wyznaniowego 20
2. Systemy stosunku między państwem a związkiem wyznaniowym 26
a. System panowania związku wyznaniowego nad państwem 27
b. System, panowania państwa nad związkiem wyznaniowym 28
c. System koordynacji 31
d. System zwierzchnictwa ustawowego państwa nad związkami wyznaniowymi 34
3. System rozdziału związków wyznaniowych od państwa 36
a. Uwagi historyczne 36
b. Granice swobodnego działania związków wyznaniowych w systemie rozdziału 40
c. Zasada wolności sumienia i wyznania a system rozdziału 44
Rozdział II. Niektóre dane o sytuacji związków wyznaniowych w Polsce w okresie międzywojennym (1919-1939) 51
1. Konstytucyjne założenia stosunku państwa do związków wyznaniowych a praktyka ustawodawcza i administracyjna 51
2. Związki wyznaniowe prawnie uznane i prawnie nie uznane 55
a. Proces legalizowania działalności związków wyznaniowych 55
b. Związki wyznaniowe prawnie nie uznane 60
c. Podstawowe różnice w położeniu prawnym związków wyznaniowych uznanych i nie uznanych 61
3. System koordynacji a system zwierzchnictwa państwowego 64
4. Polityczny charakter aktu uznawania związków wyznaniowych 71
5. Stosunki narodowościowe i wyznaniowe w polsce w latach 1919-1939 75
Rozdział III. Związki wyznaniowe nierzymskokatolickie w Polsce Ludowej w latach 1945-1952 81
1. Zmiana sytuacji prawnej kościoła rzymskokatolickiego 81
2. Przyczyny zmian w działalności nierzymskokatolickich związków wyznaniowych po ii wojnie światowej 84
3. Konstytucyjne podstawy uznawania związków wyznaniowych w latach 1945-1947 90
4. Unifikacja prawa wyznaniowego w latach 1945-1949 95
a. Założenia ogólne 95
b. Tendencje unifikacyjne polskiego protestantyzmu 97
c. Następstwa prawne likwidacji niemieckich Kościołów ewangelickich 99
d. Unifikacyjne znaczenie dekretu z 5 IX 1947 roku . 100
5. Prawo o stowarzyszeniach z 1932 roku a sytuacja prawna związków wyznaniowych nie uznanych 103
Rozdział IV. Sytuacja związków wyznaniowych w Polsce w świetle konstytucji PRL z 22 VII 1952 roku 109
Uwagi ogólne 109
1. Zasada wolności sumienia i wyznania 111
a. Wolność sumienia i wyznania jako zasada prawna państwa socjalistycznego. 111
b. Konstytucyjne granice zasady wolności sumienia i wyznania 115
2. System rozdziału związków wyznaniowych od państwa 122
a. System rozdziału jako konsekwencja indywidualnych gwarancji wyznaniowych 122
b. Artykuł 69 i 70 Konstytucji a problem gwarancji generalnych działania związków wyznaniowych w Polsce 125
c. Miejsce związków wyznaniowych w systemie organizacyjnym państwa 128
3. Normy wewnętrzne związków wyznaniowych a normy prawne państwa 132
4. Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych jako konsekwencja systemu rozdziału 134
5. Problem regulacji sytuacji prawnej związków wyznaniowych w systemie rozdziału 137
6. Sytuacja prawna związków wyznaniowych nierzymskokatolickich w świetle konstytucji lipcowej 144
Rozdział V. Przegląd nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce Ludowej 151
Uwagi ogólne 151
1. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny 155
a. Kwestia prawosławia w latach 1918-1939 w Polsce 155
b. Podstawy prawne działania Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 162
c. Struktura wewnętrzna Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 168
d. Dane organizacyjne i tendencje rozwojowe 173
2. Kościół Ewangelicko-Augsburski 177
a. Kościoły protestanckie w okresie międzywojennym 177
b. Sytuacja prawna Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego 185
c. Ustrój wewnętrzny 189
d. Dane organizacyjne 197
3. Kościół polskokatolicki w PRL 205
4. Starokatolicki kościół mariawitów i katolicki kościół mariawitów 214
a. Ruch mariawicki w Polsce – uwagi ogólne i sytuacja prawna do roku 1947 214
b. Sytuacja prawna kościołów mariawickich w świetle dekretu z 5 IX 1947 roku 217
c. Starokatolicki Kościół Mariawitów 220
d. Katolicki Kościół Mariawitów 223
5. Zjednoczony Kościół Ewangeliczny 227
6. Kościół Metodystyczny 234
7. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego 244
8. Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego 252
a. Sytuacja prawna Żydowskiego Związku Religijnego w okresie międzywojennym 252
b. Zmiany organizacyjne i prawne wyznania mojżeszowego w Polsce Ludowej 257
c. Organizacja i zakres działania Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego 261
9. Kościół ewangelicko-reformowany w PRL 266
10. Związki wyznaniowe grupy badaczy pisma świętego 272
a. Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego 274
b. Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego 276
c. Świecki Ruch Misyjny „Epifania” 278
d. Świadkowie Jehowy 280
e. Liczebność i zakres działania związków wyznaniowych grupy badaczy Pisma Świętego 283
11. Polski Kościół Chrześcijan Baptystów 289
12. Muzułmański Związek Religijny 296
a. Stan prawny i organizacja wyznania muzułmańskiego w świetle ustawy z 21 IV 1936 roku 296
b. Przemiany organizacyjne Muzułmańskiego Związku Religijnego po II wojnie światowej 301
13. Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego 305
14. Karaimski Związek Wyznaniowy 309
15. Wschodni Kościół Staroobrzędowy (nie posiadający hierarchii duchownej) 313
16. Związki wyznaniowe działające jako stowarzyszenia zwykłe na podstawie prawa o stowarzyszeniach 316
a. Ewangeliczne Stowarzyszenie Modlitwy 317
b. Zbór Chrześcijan bez Osobliwego Wyznania 317
c. Stowarzyszenie Nowoapostolskie 318
d. Stowarzyszenie Nauki Chrześcijańskiej 319
e. Stolica Boża i Barankowa Apostołów w Duchu i Prawdzie Alfa i Omega Początek i Koniec 319
17. Związki wyznaniowe o nie uregulowanej sytuacji prawnej 321
a. Mennonici 321
b. Prostacy 322
c. Kościół Boży 323
d. Jednota Braci Polskich 323
e. Mormoni 324
Rozdział VI. Ogólna ocena działalności nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce Ludowej 326
1. Wpływ zmian terytorialnych i narodowościowych po ii wojnie światowej na sytuację nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce 326
2. Terytorialne i liczebne rozmieszczenie działalności nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce 334
3. Wpływ tradycyjnego regionalizmu nierzymskokatolickich związków wyznaniowych na ich wzrost liczebny i terytorialny zakres oddziaływania 346
4. Główne kierunki działalności organizacyjnej nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce 357
a. Przedstawicielski charakter organizacji wewnętrznej jako podstawowa cecha ustrojowa nierzymskokatolickich związków wyznaniowych 358
b. Główne kierunki działalności 366
c. Kształcenie kadr duchownych 369
d. Wydawnictwa 372
e. Udział w krajowych i zagranicznych konferencjach, organizacjach i zjazdach 374
f. Organizacje ponadwyznaniowe 378
5. Ważniejsze uwagi i wnioski 384
Bibliografia 412
Spis treści 421
Table 431
Przypisy 440
Wstęp 14
Rozdział I. Pojęcie związku wyznaniowego i systemy stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi 20
1. Pojęcie związku wyznaniowego 20
2. Systemy stosunku między państwem a związkiem wyznaniowym 26
a. System panowania związku wyznaniowego nad państwem 27
b. System, panowania państwa nad związkiem wyznaniowym 28
c. System koordynacji 31
d. System zwierzchnictwa ustawowego państwa nad związkami wyznaniowymi 34
3. System rozdziału związków wyznaniowych od państwa 36
a. Uwagi historyczne 36
b. Granice swobodnego działania związków wyznaniowych w systemie rozdziału 40
c. Zasada wolności sumienia i wyznania a system rozdziału 44
Rozdział II. Niektóre dane o sytuacji związków wyznaniowych w Polsce w okresie międzywojennym (1919-1939) 51
1. Konstytucyjne założenia stosunku państwa do związków wyznaniowych a praktyka ustawodawcza i administracyjna 51
2. Związki wyznaniowe prawnie uznane i prawnie nie uznane 55
a. Proces legalizowania działalności związków wyznaniowych 55
b. Związki wyznaniowe prawnie nie uznane 60
c. Podstawowe różnice w położeniu prawnym związków wyznaniowych uznanych i nie uznanych 61
3. System koordynacji a system zwierzchnictwa państwowego 64
4. Polityczny charakter aktu uznawania związków wyznaniowych 71
5. Stosunki narodowościowe i wyznaniowe w polsce w latach 1919-1939 75
Rozdział III. Związki wyznaniowe nierzymskokatolickie w Polsce Ludowej w latach 1945-1952 81
1. Zmiana sytuacji prawnej kościoła rzymskokatolickiego 81
2. Przyczyny zmian w działalności nierzymskokatolickich związków wyznaniowych po ii wojnie światowej 84
3. Konstytucyjne podstawy uznawania związków wyznaniowych w latach 1945-1947 90
4. Unifikacja prawa wyznaniowego w latach 1945-1949 95
a. Założenia ogólne 95
b. Tendencje unifikacyjne polskiego protestantyzmu 97
c. Następstwa prawne likwidacji niemieckich Kościołów ewangelickich 99
d. Unifikacyjne znaczenie dekretu z 5 IX 1947 roku . 100
5. Prawo o stowarzyszeniach z 1932 roku a sytuacja prawna związków wyznaniowych nie uznanych 103
Rozdział IV. Sytuacja związków wyznaniowych w Polsce w świetle konstytucji PRL z 22 VII 1952 roku 109
Uwagi ogólne 109
1. Zasada wolności sumienia i wyznania 111
a. Wolność sumienia i wyznania jako zasada prawna państwa socjalistycznego. 111
b. Konstytucyjne granice zasady wolności sumienia i wyznania 115
2. System rozdziału związków wyznaniowych od państwa 122
a. System rozdziału jako konsekwencja indywidualnych gwarancji wyznaniowych 122
b. Artykuł 69 i 70 Konstytucji a problem gwarancji generalnych działania związków wyznaniowych w Polsce 125
c. Miejsce związków wyznaniowych w systemie organizacyjnym państwa 128
3. Normy wewnętrzne związków wyznaniowych a normy prawne państwa 132
4. Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych jako konsekwencja systemu rozdziału 134
5. Problem regulacji sytuacji prawnej związków wyznaniowych w systemie rozdziału 137
6. Sytuacja prawna związków wyznaniowych nierzymskokatolickich w świetle konstytucji lipcowej 144
Rozdział V. Przegląd nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce Ludowej 151
Uwagi ogólne 151
1. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny 155
a. Kwestia prawosławia w latach 1918-1939 w Polsce 155
b. Podstawy prawne działania Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 162
c. Struktura wewnętrzna Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 168
d. Dane organizacyjne i tendencje rozwojowe 173
2. Kościół Ewangelicko-Augsburski 177
a. Kościoły protestanckie w okresie międzywojennym 177
b. Sytuacja prawna Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego 185
c. Ustrój wewnętrzny 189
d. Dane organizacyjne 197
3. Kościół polskokatolicki w PRL 205
4. Starokatolicki kościół mariawitów i katolicki kościół mariawitów 214
a. Ruch mariawicki w Polsce – uwagi ogólne i sytuacja prawna do roku 1947 214
b. Sytuacja prawna kościołów mariawickich w świetle dekretu z 5 IX 1947 roku 217
c. Starokatolicki Kościół Mariawitów 220
d. Katolicki Kościół Mariawitów 223
5. Zjednoczony Kościół Ewangeliczny 227
6. Kościół Metodystyczny 234
7. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego 244
8. Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego 252
a. Sytuacja prawna Żydowskiego Związku Religijnego w okresie międzywojennym 252
b. Zmiany organizacyjne i prawne wyznania mojżeszowego w Polsce Ludowej 257
c. Organizacja i zakres działania Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego 261
9. Kościół ewangelicko-reformowany w PRL 266
10. Związki wyznaniowe grupy badaczy pisma świętego 272
a. Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego 274
b. Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego 276
c. Świecki Ruch Misyjny „Epifania” 278
d. Świadkowie Jehowy 280
e. Liczebność i zakres działania związków wyznaniowych grupy badaczy Pisma Świętego 283
11. Polski Kościół Chrześcijan Baptystów 289
12. Muzułmański Związek Religijny 296
a. Stan prawny i organizacja wyznania muzułmańskiego w świetle ustawy z 21 IV 1936 roku 296
b. Przemiany organizacyjne Muzułmańskiego Związku Religijnego po II wojnie światowej 301
13. Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego 305
14. Karaimski Związek Wyznaniowy 309
15. Wschodni Kościół Staroobrzędowy (nie posiadający hierarchii duchownej) 313
16. Związki wyznaniowe działające jako stowarzyszenia zwykłe na podstawie prawa o stowarzyszeniach 316
a. Ewangeliczne Stowarzyszenie Modlitwy 317
b. Zbór Chrześcijan bez Osobliwego Wyznania 317
c. Stowarzyszenie Nowoapostolskie 318
d. Stowarzyszenie Nauki Chrześcijańskiej 319
e. Stolica Boża i Barankowa Apostołów w Duchu i Prawdzie Alfa i Omega Początek i Koniec 319
17. Związki wyznaniowe o nie uregulowanej sytuacji prawnej 321
a. Mennonici 321
b. Prostacy 322
c. Kościół Boży 323
d. Jednota Braci Polskich 323
e. Mormoni 324
Rozdział VI. Ogólna ocena działalności nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce Ludowej 326
1. Wpływ zmian terytorialnych i narodowościowych po ii wojnie światowej na sytuację nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce 326
2. Terytorialne i liczebne rozmieszczenie działalności nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce 334
3. Wpływ tradycyjnego regionalizmu nierzymskokatolickich związków wyznaniowych na ich wzrost liczebny i terytorialny zakres oddziaływania 346
4. Główne kierunki działalności organizacyjnej nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce 357
a. Przedstawicielski charakter organizacji wewnętrznej jako podstawowa cecha ustrojowa nierzymskokatolickich związków wyznaniowych 358
b. Główne kierunki działalności 366
c. Kształcenie kadr duchownych 369
d. Wydawnictwa 372
e. Udział w krajowych i zagranicznych konferencjach, organizacjach i zjazdach 374
f. Organizacje ponadwyznaniowe 378
5. Ważniejsze uwagi i wnioski 384
Bibliografia 412
Spis treści 421
Table 431
Przypisy 440