Dane szczegółowe książki
Uznawanie związków religijnych w Polsce (1944-1989) narzędziem dyskryminacyjnej polityki władz / Dziobek-Romański, Jacek (1963-2012)
Tytuł
Uznawanie związków religijnych w Polsce (1944-1989) narzędziem dyskryminacyjnej polityki władz
Wydawnictwo
Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004
ISBN
8373631496
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
[Katolicki Uniwersytet Lubelski. Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji].
Spis treści
pokaż spis treści
Wykaz skrótów 7
Przedmowa 11
Wprowadzenie 14
Rozdział I. Zagadnienia podstawowe 21
1. Pojęcie związku religijnego 23
2. Uznanie związku religijnego w nauce prawa jako konkretyzacja wolności religijnej 29
2.1. Wolność religijna w doktrynie Kościoła 30
2.2. Wolność sumienia i wyznania w nauce prawa polskiego 40
2.3. Obowiązek uznania związków religijnych przez państwo 58
3. Uznawanie związku religijnego w świetle obowiązującego Polskę w latach 1945-1989 prawa międzynarodowego 63
3.1. Karta Narodów Zjednoczonych (1945) 66
3.2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948) 69
3.3. Pakty Praw Człowieka (1966) 73
3.3.1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 75
3.3.2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych 78
3.4. Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (1975) 82
3.5. Deklaracja o eliminacji wszelkich form nietolerancji z powodów religijnych lub światopoglądowych (1981) 85
4. Miejsce związku religijnego w państwie materializmu realnego 89
Rozdział II. Tryb uznawania związków religijnych w prawie polskim 98
1. Zasady uznawania związków religijnych 99
1.1. Unormowania konstytucyjne 99
1.1.1. Konstytucja marcowa 101
1.1.2. Konstytucja PRL 103
1.2. Konkordat z 10 II 1925 r. i jego zerwanie uchwałą Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 12 IX 1945 r. 108
1.3. Regulacje ustawowe w zakresie uznania związków religijnych 112
1.4. Działalność Ministra Administracji Publicznej w zakresie uznania związków religijnych na podstawie decyzji administracyjnej 115
1.5. Uznawanie związków religijnych jako stowarzyszeń po 1949 r. 123
1.5.1. Kontekst historyczno-prawny dekretu z dnia 5 VII 1949 r. o zmianie niektórych przepisów prawa o stowarzyszeniach 123
1.5.2. Legalność dekretu 128
1.5.3. Związki religijne i zakony jako stowarzyszenia 131
1.5.4. Skutki dekretu 135
2. Tryb rejestracji związków religijnych prawnie nieuznanych po 1949 r. 138
2.1. Związki religijne jako stowarzyszenia zarejestrowane 142
2.1.1. Uznanie związku religijnego 142
2.1.2. Działalność związków religijnych jako stowarzyszeń 146
2.1.3. Likwidacja związku religijnego 150
2.2. Związki religijne jako stowarzyszenia zwykłe 154
2.3. Byt prawny zakonów i kongregacji duchownych 157
Rozdział III. Status prawny związków religijnych 162
1. Sytuacja prawna Kościoła katolickiego po zerwaniu konkordatu 164
1.1. Pozycja prawna Stolicy Apostolskiej na forum prawa międzynarodowego 168
1.2. Problem osobowości prawnej Kościoła katolickiego i jego jednostek organizacyjnych 173
1.2.1. Stan prawny przed 12 września 1945 r. 174
1.2.2. Położenie prawne Kościoła po wprowadzeniu uchwały TRJN w sprawie konkordatu 177
1.2.3. Zmiana położenia prawnego Kościoła po 1952 r. 190
1.2.4. Ewolucja stanowiska władz w latach sześćdziesiątych 191
1.2.5. Liberalizacja norm w latach osiemdziesiątych 200
2. Pozycja prawna mniejszości religijnych 204
2.1. Status prawny związków religijnych o ustawowo uregulowanej sytuacji prawnej do 1952 r. 207
2.1.1. Żydowski Związek Religijny 207
2.1.2. Wschodni Kościół Staroobrzędowy nieposiadający hierarchii duchownej (tzw. Bezpopowcy) 217
2.1.3. Muzułmański Związek Religijny 219
2.1.4. Karaimski Związek Religijny 221
2.1.5. Kościół Ewangelicko-Augsburski 224
2.1.5.1. Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP 227
2.1.5.2. Jednota Braci Morawskich (Hernhutów) w Polsce 232
2.1.5.3. Kościół Ewangelicko-Luterski (Staroluterski) w Polsce Zachodniej 235
2.1.5.4. Kościół Ewangelicki Augsburskiego i Helwecklego Wyznania 236
2.1.5.5. Ewangelicki Kościół Unijny w Polsce z konsystorzem w Poznaniu 237
2.1.5.6. Ewangelicki Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku 239
2.1.6. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny 243
2.1.7. Kościół Ewangelicko-Metodystyczny 248
2.1.8. Kościół Ewangelicko-Reformowany 250
2.1.9. Kościoły Mariawickie (Starokatolicki Kościół Mariawitów oraz Kościół Katolicki Mariawitów) 253
2.2. Sytuacja prawna związków religijnych korzystających z ustawodawstwa państw zaborczych oraz uznanych w okresie międzywojennym w innym trybie niż tryb ustawowy 259
2.2.1. Kościół Starokatolicki 261
2.2.2. Menonici 263
2.2.3. Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego 264
2.3. Status prawny związków religijnych uznanych przez Ministra Administracji Publicznej w drodze reskryptu administracyjnego 265
2.3.1. Kościół Polskokatolicki 267
2.3.2. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego 269
2.3.3. Kościół Chrześcijan Baptystów 271
3. Pozycja prawna nieuznanych związków religijnych. Zarys problemu 274
4. Pozycja prawna związków religijnych uznanych w trybie przepisów prawa o stowarzyszeniach 281
Zakończenie 294
Zusammenfassung 301
Bibliografia 312
Źródła 312
I. Źródła prawa konstytucyjnego 312
II. Akty prawa międzynarodowego 314
III. Źródła ustawowe 318
IV. Rozporządzenia 330
V. Orzecznictwo sądowe 334
VI. Źródła prawa kanonicznego Kościoła katolickiego 335
VII. Źródła prawa wewnętrznego mniejszości religijnych 337
VIII. Inne źródła 342
Literatura przedmiotu 350
Spis treści 368
Przypisy 375
Przedmowa 11
Wprowadzenie 14
Rozdział I. Zagadnienia podstawowe 21
1. Pojęcie związku religijnego 23
2. Uznanie związku religijnego w nauce prawa jako konkretyzacja wolności religijnej 29
2.1. Wolność religijna w doktrynie Kościoła 30
2.2. Wolność sumienia i wyznania w nauce prawa polskiego 40
2.3. Obowiązek uznania związków religijnych przez państwo 58
3. Uznawanie związku religijnego w świetle obowiązującego Polskę w latach 1945-1989 prawa międzynarodowego 63
3.1. Karta Narodów Zjednoczonych (1945) 66
3.2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948) 69
3.3. Pakty Praw Człowieka (1966) 73
3.3.1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 75
3.3.2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych 78
3.4. Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (1975) 82
3.5. Deklaracja o eliminacji wszelkich form nietolerancji z powodów religijnych lub światopoglądowych (1981) 85
4. Miejsce związku religijnego w państwie materializmu realnego 89
Rozdział II. Tryb uznawania związków religijnych w prawie polskim 98
1. Zasady uznawania związków religijnych 99
1.1. Unormowania konstytucyjne 99
1.1.1. Konstytucja marcowa 101
1.1.2. Konstytucja PRL 103
1.2. Konkordat z 10 II 1925 r. i jego zerwanie uchwałą Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 12 IX 1945 r. 108
1.3. Regulacje ustawowe w zakresie uznania związków religijnych 112
1.4. Działalność Ministra Administracji Publicznej w zakresie uznania związków religijnych na podstawie decyzji administracyjnej 115
1.5. Uznawanie związków religijnych jako stowarzyszeń po 1949 r. 123
1.5.1. Kontekst historyczno-prawny dekretu z dnia 5 VII 1949 r. o zmianie niektórych przepisów prawa o stowarzyszeniach 123
1.5.2. Legalność dekretu 128
1.5.3. Związki religijne i zakony jako stowarzyszenia 131
1.5.4. Skutki dekretu 135
2. Tryb rejestracji związków religijnych prawnie nieuznanych po 1949 r. 138
2.1. Związki religijne jako stowarzyszenia zarejestrowane 142
2.1.1. Uznanie związku religijnego 142
2.1.2. Działalność związków religijnych jako stowarzyszeń 146
2.1.3. Likwidacja związku religijnego 150
2.2. Związki religijne jako stowarzyszenia zwykłe 154
2.3. Byt prawny zakonów i kongregacji duchownych 157
Rozdział III. Status prawny związków religijnych 162
1. Sytuacja prawna Kościoła katolickiego po zerwaniu konkordatu 164
1.1. Pozycja prawna Stolicy Apostolskiej na forum prawa międzynarodowego 168
1.2. Problem osobowości prawnej Kościoła katolickiego i jego jednostek organizacyjnych 173
1.2.1. Stan prawny przed 12 września 1945 r. 174
1.2.2. Położenie prawne Kościoła po wprowadzeniu uchwały TRJN w sprawie konkordatu 177
1.2.3. Zmiana położenia prawnego Kościoła po 1952 r. 190
1.2.4. Ewolucja stanowiska władz w latach sześćdziesiątych 191
1.2.5. Liberalizacja norm w latach osiemdziesiątych 200
2. Pozycja prawna mniejszości religijnych 204
2.1. Status prawny związków religijnych o ustawowo uregulowanej sytuacji prawnej do 1952 r. 207
2.1.1. Żydowski Związek Religijny 207
2.1.2. Wschodni Kościół Staroobrzędowy nieposiadający hierarchii duchownej (tzw. Bezpopowcy) 217
2.1.3. Muzułmański Związek Religijny 219
2.1.4. Karaimski Związek Religijny 221
2.1.5. Kościół Ewangelicko-Augsburski 224
2.1.5.1. Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP 227
2.1.5.2. Jednota Braci Morawskich (Hernhutów) w Polsce 232
2.1.5.3. Kościół Ewangelicko-Luterski (Staroluterski) w Polsce Zachodniej 235
2.1.5.4. Kościół Ewangelicki Augsburskiego i Helwecklego Wyznania 236
2.1.5.5. Ewangelicki Kościół Unijny w Polsce z konsystorzem w Poznaniu 237
2.1.5.6. Ewangelicki Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku 239
2.1.6. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny 243
2.1.7. Kościół Ewangelicko-Metodystyczny 248
2.1.8. Kościół Ewangelicko-Reformowany 250
2.1.9. Kościoły Mariawickie (Starokatolicki Kościół Mariawitów oraz Kościół Katolicki Mariawitów) 253
2.2. Sytuacja prawna związków religijnych korzystających z ustawodawstwa państw zaborczych oraz uznanych w okresie międzywojennym w innym trybie niż tryb ustawowy 259
2.2.1. Kościół Starokatolicki 261
2.2.2. Menonici 263
2.2.3. Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego 264
2.3. Status prawny związków religijnych uznanych przez Ministra Administracji Publicznej w drodze reskryptu administracyjnego 265
2.3.1. Kościół Polskokatolicki 267
2.3.2. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego 269
2.3.3. Kościół Chrześcijan Baptystów 271
3. Pozycja prawna nieuznanych związków religijnych. Zarys problemu 274
4. Pozycja prawna związków religijnych uznanych w trybie przepisów prawa o stowarzyszeniach 281
Zakończenie 294
Zusammenfassung 301
Bibliografia 312
Źródła 312
I. Źródła prawa konstytucyjnego 312
II. Akty prawa międzynarodowego 314
III. Źródła ustawowe 318
IV. Rozporządzenia 330
V. Orzecznictwo sądowe 334
VI. Źródła prawa kanonicznego Kościoła katolickiego 335
VII. Źródła prawa wewnętrznego mniejszości religijnych 337
VIII. Inne źródła 342
Literatura przedmiotu 350
Spis treści 368
Przypisy 375