Dane szczegółowe książki

Przedmowa 9
Spis treści 19
Wykaz skrótów 46
I. Źródła 46
1. Augustyn 46
2. Inne źródła patrystyczne i scholastyczne 49
II. Cytaty źródeł 64
III. Literatura drugorzędna 64
Część A. Studia nad Augustynem 73
Lud i dom Boży w nauce św. Augustyna o Kościele. Rozprawa doktorska 75
Przedmowa 77
Przedmowa do nowego wydania 85
Sekcja I. Podstawy rozumienia Kościoła przez Augustyna 101
Dział 1. Myśl Augustyna o Kościele do roku 391 101
§ 1. Doświadczenie Kościoła u Augustyna przy jego nawróceniu według „Wyznań” 104
Rozdział 1. Oznaki rozumienia ludu Bożego w pojęciu wiary 114
§ 2. Przezwyciężenie zwątpienia i wiara 114
1. Doktryna dwóch światów jako preludium doktryny dwóch państw 115
2. Sceptycyzm a wiara 121
§ 3. Humilitas fidei: Mater ecclesia; salus populi 124
§ 4. Catholica: Przygotowanie pojęcia ludu Bożego w idei multitudo**1<95> 131
Rozdział 2. Dom Boży. Pojęcie miłości u wczesnego Augustyna 139
§ 5. Świątynia Boga w człowieku wewnętrznym 139
§ 6. Dilectio i unitas 142
Retrospekcja i perspektywy 146
Dział 2. Pojęcie Kościoła w tradycji afrykańskiej 149
Rozdział 3. Pojęcie Kościoła u Tertuliana**1<155> 153
§ 7. Kościół jako wspólnota disciplinae 155
1. Podobieństwo Boże ciała 155
2. Pytanie o zło i zbawienie 157
3. Szata zbawienia 160
4. Przywracanie podobieństwa do Boga przez disciplina 164
§ 8. Podstawowy sakramentalny sens idei disciplina 166
§ 9. Kościół z Ducha 173
1. Chrzest z Ducha 173
a) Dualizm w rozumieniu obrzędu chrztu 173
b) Skutki chrztu 175
2. Ciało Chrystusa i Duch Święty 176
3. Świątynia Boga 178
4. Kościół z Ducha jako herezja 180
Zakończenie 185
§ 10. Kościół w historii 186
1. Kościół a Stary Testament 186
2. Kościół a poganie 190
3. Właściwe miejsce Kościoła 191
a) Lud Boży 191
b) Chrystus pneumatyczny 193
c) Mater ecclesia 193
4. Kościół a nowy świat 194
Rozdział 4. Cyprian i Optat 197
§ 11. Cyprian 197
I. Konkretno-prawne pojęcie Kościoła, jego wewnętrzna treść i teologiczne następstwa 197
1. Prawna struktura Kościoła: mater ecclesia i fraternitas Christianorum 197
2. Tło polemiczne: schizma 200
3. Wewnętrzna treść: unitas 201
4. Teologiczna konsekwencja w interpretacji Starego Testamentu u Cypriana 203
II. Eucharystyczno-sakramentalne pojęcie Kościoła 205
1. Ciało Chrystusa 205
2. Lud Boży w aspekcie wewnątrzsakramentalnym 207
3. Podsumowanie 210
Dodatek. Pochodne idei Kościoła w teologii Cypriana 211
§ 12. Optat z Milewy 215
I. Kościół jako catholica, jako ecclesia omnium gentium 216
II. Wspólnota prawdy 219
1. Jedność z odłączonymi „braćmi” 219
a) Relacja między wiarą i Kościołem 219
b) Stosunek Kościoła do herezji i schizmy 221
c) Kościół Prawa: Stosunek do żydów i pogan 223
2. Oddzielenie się od donatystów 225
a) Zakrycie prawdy widzianej w wierze 225
b) Wypędzenie świętego ducha Bożego 226
c) Budowanie wiedzy z własnej chwały 228
3. Podsumowanie 229
III. Wspólnota miłości 229
Dodatek. Stosunek Kościoła i państwa według Optata 236
Sekcja II. Lud i dom Boży w nauce Augustyna o Kościele 240
Dział 1. Walka z donatyzmem 243
Rozdział 5. Podstawy 243
§ 13. Kościół z wszystkich narodów – jeden lud Boży 243
§ 14. Caritas i pax: Communio sanctorum i communio sacramentorum 252
1. Konkretne ograniczenie caritas w ecclesia catholica 253
2. Prawdziwe miejsce caritas w ecclesia sancta 256
3. Jedność ecclesia catholica i ecclesia sancta 261
4. Przekształcenie Augustyna przez nowe postrzeganie ecclesia 265
a) Przekształcenie idei Boga 265
b) Nowa wizja ludzkiej drogi zbawienia 267
c) Nowe miejsce Kościoła w mundus intelligibilis 268
5. Podsumowanie i wyniki 272
Rozdział 6. Nauka o ludzie i domu Bożym 275
§ 15. Lud Boży 275
§ 16. Dom Boży 286
1. Teologia budowli kościelnej u Augustyna 286
2. Nawiązanie do biblijnej teologii domu 294
Dział 2. Pojęcie Kościoła w polemice z pogaństwem 302
Rozdział 7. Podstawy 305
§ 17. Nowy kult 305
1. Wymóg ogólny: Nie ritus, lecz życie 305
2. Oddalenie człowieka od Boga. Pośrednik i pośrednicy 308
3. Ofiara Chrystusa i chrześcijan: Ciało Chrystusa 313
I. Ciało Chrystusa w tradycji 314
a) Antygnostycka teologia σώμα u apologetów 315
b) Antyariańska egzegeza Atanazego 316
c) Powiązanie z nauką o Eucharystii i z etyką sakramentalną 317
1. Hilary 317
2. Chryzostom 319
3. Cyryl Aleksandryjski 321
II. Nauka Augustyna o Ciele Chrystusa 323
a) Jedność w Chrystusie przez wiarę 323
b) Jedność z Duchem Chrystusa rzez jedność z Ciałem Chrystusa 328
c) Jedność z Ciałem Chrystusa przez jedność ze znakiem Ciała: Eucharystia a Kościół 330
d) Metafizyczna treść idei Ciała Chrystusa. Ciało Chrystusa i Oblubienica Chrystusa 334
4. Perspektywa powszechna i jednostkowa, historyczna i metafizyczna 335
Podsumowanie 336
§ 18. Nowa wiara 338
Dodatek Nauka Mistrza Eckharta o inkorporacji 354
Rozdział 8. Dom Boży 356
§ 19. „Dom Boży” w nauce Augustyna o Kościele 357
I. Dom i namiot Boży; treść pojęciowa „domus” 357
II. Świątynia Boga 360
1. Świątynia i Kościół 360
2. Kult „w duchu” czy kult Ciała Chrystusa? 362
3. Świątynia Boga w rozwoju 366
III. Christus fundamentum 368
1. Christum habere in fundamento 368
2. Fundamentum i caput 371
3. Chrystus – kamień węgielny; dwie ściany domu 373
IV. Podsumowanie i ocena 373
Rozdział 9. Państwo i jego lud Wstępne uwagi terminologiczne 376
I. Ogólne ujęcie lingwistyczne terminów „civitas” i „populus” 376
1. „Civitas” 376
2. „Populus” 379
a) „populus” w znaczeniu ściślejszym 381
b) „Populi” 385
II. Specyficzna sytuacja językowa Augustyna 389
§ 20. Starożytne pojęcie religii a civitas 392
1. Potrójne pojęcie teologii u Warrona 394
2. Augustynowa krytyka rozumienia teologii przez Warrona: Jedność między theologia naturalis i theologia civilis w chrześcijaństwie 398
§ 21. Aktualny stan badań nad civitas Dei 403
§ 22. Zewnętrzny zakres i rozumienie pojęcia obydwu civitates u Augustyna 408
I. Zakres obydwu państw 408
1. Ponadhistoryczne pochodzenie obydwu państw aniołów 408
2. Aktualne relacje między państwem „wyższym” i „niższym” 409
II. Rozumienie pojęciowe 413
1. Unitas 413
2. Justitia i utilitas 415
3. Właściwe pojęcie istoty: dwojaka wspólnota miłości i kultu 416
Ekskurs. Uwagi do: Heinrich Scholz, „Glaube und Unglaube in der Weltgeschichte” 419
III. Civitas i populus. Populus Dei i Kościół 422
Rozdział 10. Państwo Boże a porządki tego świata 424
§ 23. Obydwa Testamenty Ponadczasowy charakter Kościoła 425
1. Stary i Nowy Testament jako ponadczasowe istotne porządki 425
2. Testamenty jako porządki zbawienia uzależnione od czasu 430
a) Starotestamentowe państwo Boże: portio impiae civitatis 430
b) Kościół: między Testamentami 432
3. Historyczno-teologiczne znaczenie tych wypowiedzi Augustyna 434
4. Znaczenie wywodów dla pojęcia ludu 437
§ 24. Kościół a państwo, prawo Boże a ludzkie 438
1. Nauka o dwóch prawach 438
2. Stosunek Kościoła i państwa 442
Ekskurs. Prawo a miłość. Uwagi dotyczące kwestii prawa w pierwotnym Kościele 446
Podsumowanie 452
I. Jaką rolę odgrywa wyrażenie „dom Boży” w nauce Augustyna o Kościele? 452
II. Mamy również liczne założenia nauki o ludzie Bożym 454
Pochodzenie i sens nauki Augustyna o civitas**1<926> 460
Uwagi dotyczące pojęcia Kościoła w „Liber regularum” Tychoniusza 481
1. Warunki i sens przynależności do Kościoła 484
2. Istotna forma pielgrzymującego Kościoła: corpus bipertitum**33<1011> 489
3. Moment eschatologiczny w pojęciu Kościoła u Tychoniusza 496
Oryginalność i Tradycja w pojęciu confessio u Augustyna 500
I. Rozwój znaczenia słowa confessio przed Augustynem**7<1046> 502
1. Pozachrześcijańskie rozumienie confessio-confiteri 502
2. Znaczenie specyficznie chrześcijańskie 506
II. Pogłębienie chrześcijańskiego pojęcia confessio przez Augustyna 512
1. Confessio jako veritatem facere i jako venire ad lucem 513
2. Confessio jako sacrificium 518
Kościół w pobożności świętego Augustyna 522
1. Marta i Maria (Łk 10,38-42) 523
a) Pogląd Augustyna 524
α) Sermo 103 i 104; Sermo Guelf 29 524
β) Sermo 179 i 255 529
γ) Sermo 179 531
b) Miejsce Augustyna w Tradycji 533
2. Drabina Jakuba 536
a) Interpretacja tekstu u Augustyna 538
α) Enarratio in psalmum 119,2 538
β) Sermo 122 539
b) Stosunek do Tradycji 541
3. Descendite, ut ascendatis (Conf IV 12,18) 546
a) Tajemnica obmycia nóg 546
b) Dilige et quod vis fac**76<1181> 549
c) Przezwyciężenie Plotyna 551
4. Uwaga końcowa 553
Droga poznania religijnego według świętego Augustyna 556
1. „Organ”poznania Boga 556
2. Droga poznania religijnego 560
a) Neoplatońskie pojęcie purgatio we wczesnych pismach 562
b) Powiązanie z pojęciem wiary w pismach powstałych po święceniach kapłańskich Augustyna 565
c) Włączenie motywu caritas przez Augustyna duszpasterza 569
d) Objawieniowy charakter wszelkiego poznania religijnego 573
3. Punkt wyjścia ruchu religijnego 576
Duch Święty jako Communio Stosunek pneumatologii i duchowości u Augustyna 580
1.Imię „Duch Święty” jako wskazanie na właściwość trzeciej Osoby Trójcy 582
2. Duch Święty jako Miłość 586
3. Duch Święty jako Dar 590
4. Otwarcie na historię zbawienia 594
Wspólnota z Eucharystii 606
Część B. Studia nad teologią Ojców Kościoła 611
Jedność narodów Wizja ojców Kościoła 614
Przedmowa 616
Historyczno-duchowe tło kwestii 618
Spuścizna starożytności 618
Tło biblijne 620
Przeciwieństwo wobec gnostycyzmu 625
Patrystyczna wizja jedności narodów 628
Chrześcijańska gnoza Orygenesa 635
Znaczenie wymiaru narodowościowego według Orygenesa 635
Aspekt negatywny 635
Wypowiedzi pozytywne 643
Stanowisko Kościoła 645
Rewolucja eschatologiczna 645
Granica rewolucji chrześcijańskiej 648
Podsumowanie 652
Polemika Augustyna z teologią polityczną Rzymu 655
Odrzucenie teologii politycznej Rzymu 655
Brak prawdy w religii politycznej 657
Moc demonów 659
Punkt wyjścia Augustynowej teologii politycznej 661
Antyteza stoicyzmu 661
Antyteza platonizmu 662
Zastosowanie w teologii Starego Testamentu i w rzymskiej historii 664
Pozycja Kościoła w historii 668
Wyniki 674
Braterstwo [artykuł w leksykonie, 1964] 677
Uwaga wstępna do przedchrześcijańskiego użycia słowa „braterstwo” 677
I. Idea braterstwa w Piśmie 681
1) Stary Testament 681
2) Nowy Testament 685
1. Użycie słowa „brat” przez Jezusa 686
2. Użycie słowa „brat” w pozostałych księgach Nowego Testamentu 691
3. Temat bratnich par w Nowym Testamencie 697
2. Rozwój pojęcia braterstwa 699
1) Podstawa braterstwa u wczesnych ojców Kościoła 699
1) Braterstwo chrześcijan 699
2) Braterstwo wszystkich ludzi 701
2) Rozwój i zanik idei braterstwa w szczytowym okresie patrystyki 703
1) Pogłębienie chrystologiczne 703
2) Zacieśnianie idei braterstwa w praktyce kościelnej 706
3) Relikty pierwotnej idei braterstwa 709
1) Optat z Milewy 709
2) Augustyn 712
3) Jan Chryzostom 715
4) Tytus z Bostra 717
3. Ontologiczną podstawa braterstwa 717
1) Braterstwo wszystkich ludzi 718
2) Szczególne braterstwo chrześcijan 725
4. Etyka braterstwa chrześcijańskiego 731
1) Braterstwo w Kościele 733
2) Braterstwo w odniesieniu do chrześcijan odłączonych 739
3) Braterstwo wszystkich ludzi 743
Pojęcie Kościoła w myśli patrystycznej 748
1. Kościół jako Ciało Chrystusa 748
a) Kościół jako kosmos Chrystusa 750
b) Ciało Chrystusa a Eucharystia 756
c) Ciało Chrystusa a egzystencja chrześcijańska 760
2. Tradenci urzędu Kościoła a Ciało Chrystusa 762
a) Urząd kościelny a eklezjologia eucharystyczna 764
b) Urząd i słowo 771
Część C. Artykuły w Leksykonie, Recenzje i Przedmowa 777
Artykuły w Leksykonie Donatyzm jako doktryna 779
Tychoniusz 782
Recenzje 784
Do: Joseph Bernhart, 784
Do: Augustinus, Das Antlitz der Kirche. Auswahl, herausgegeben von Hans Urs von Balthasar, Einsiedeln/Zürich/Köln 1955. [Augustyn, Oblicze Kościoła. Wybór, pod redakcją Hansa Ursa von Balthasara] 787
Do: Albert Auer, Reformation aus dem Ewigen [Reformacja z perspektywy wieczności], Salzburg 1955 788
Do: Albert Mitterer, Die Entwicklungslehre Augustins im Vergleich mit dem Weltbild des hl. Thomas und dem der Gegenwart, Freiburg 1956 [Nauka Augustyna o rozwoju w porównaniu z obrazem świata u św. Tomasza i współczesnym] 790
Do: Josef Rief, Der Ordobegriff des jungen Augustinus (= Abhandlungen zur Moraltheologie 2), Paderborn 1962 [Pojęcie święceń u młodego Augustyna (= Rozprawy o teologii moralnej 2)] 795
Do: Ulrich Duchrow, Christenheit und Weltverantwortung. Traditionsgeschichte und systematische Struktur der Zweireichelehre (= Forschungen und Berichte der Evangelischen Studiengemeinschaft 25), Stuttgart 1970 [Chrześcijaństwo i odpowiedzialność za świat. Historia Tradycji i systematyczna struktura doktryny dwóch państw] 802
Przedmowa 818
Do: Giuliano Vigini, Agostino d’Ippona. L’avventura della grazia e della carità, Cinisello Balsamo 1988 818
Część D. Kazania 822
„Niespokojne jest nasze serce, dopóki nie spocznie w Tobie, Boże” Augustyn – pierwszy nowoczesny człowiek**1<1381> W uroczystość świętego Augustyna 824
Pierwsze nawrócenie 826
Drugie nawrócenie 832
Niespokojne serce 836
„Czas powstać!” Kazanie do młodzieży z Fryzyngi wygłoszone w Katedrze Najśw. Maryi Panny w święto Korbiniana, 11 listopada 1979 roku 839
Mądrość konkretnej służby Kazanie na Mszy żałobnej za prof, dr Karla Forstera, München-St. Ludwig, 27 listopada 1981 roku 848
„Na ile ktoś ma Ducha Świętego, na tyle miłuje Kościół!” (Augustyn) Kazanie na uroczystość profesji wieczystej w klasztorze św. Jakuba Am Anger w Monachium 855
Augustyn – wzór wytrwałości Kazanie na 22 niedzielę zwykłą (czytania z roku B) 866
Co właściwie znaczą dla nas święci? – Odpowiedź Augustyna 878
Dodatek 888
Od wydawcy 890
I. Uwagi do „Opera omnia” 890
II. Uwagi do I tomu 897
Część A: Studia nad Augustynem 900
Część B: Studia nad teologią ojców Kościoła 904
Część C: Artykuły w Leksykonie, recenzje i przedmowa 904
Informacje bibliograficzne**1<1386> 911
Część A: Studia nad Augustynem 911
Część B: Studia nad teologią ojców Kościoła 912
Część C: Artykuły w Leksykonie, recenzje i przedmowa 913
Część D: Kazania 914
Wykaz literatury 918
I. Wykaz źródeł 918
II. Literatura pomocnicza 930
1. Dzieła zbiorowe i podręczniki 930
2. Monografie, artykuły, recenzje, artykuły w leksykonie 932
Cytaty z Pisma 982
Stary Testament 982
Rdz 982
Wj 983
Kpł 983
Pwt 983
Sdz 983
1 Sm 983
Hi 984
Ps 984
Prz 986
Pnp 986
Mdr 987
Syr 987
Iz 987
Jr 987
Ez 988
Dn 988
Oz 988
Ha 988
Ml 988
Nowy Testament 989
Mt 989
Mk 992
Łk 992
J 993
Dz 995
Rz 996
1 Kor 997
2 Kor 1000
Ga 1000
Ef 1001
Flp 1002
Kol 1002
1 Tes 1003
1 Tm 1003
Tt 1003
Flm 1004
Hbr 1004
Jk 1004
1 P 1004
2 P 1005
1 J 1005
2 J 1005
Ap 1006
Indeks osobowy 1008
Przypisy 1034