Dane szczegółowe książki
Terapia poznawcza uzależnień / Beck, Aaron T.; Wright, Fred D.; Newman, Cory F.; Liese, Bruce S.
Tytuł
Terapia poznawcza uzależnień
Tytuł oryginału
Cognitive therapy of substance abuse
Wydawnictwo
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007
ISBN
978-83-233-2365-5
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Słowo wstępne do wydania polskiego 1
Wprowadzenie 4
Rozdział 1: Przegląd problematyki uzależnień 9
Tło problemu: środki psychoaktywne i ich nadużywanie 10
Historia używania substancji psychoaktywnych 11
Najczęściej stosowane środki uzależniające 12
Podwójna diagnoza: uzależnienia i inne zaburzenia psychiczne 18
Zapobieganie nawrotom 19
Modele uzależnienia 21
Poznawcze modele uzależnienia 21
Motywacja do zmiany 23
Cele terapeutyczne 25
Leczenie nadużywania substancji psychoaktywnych i uzależnienia od nich 25
Terapia alkoholizmu 26
Terapia uzależnienia od narkotyków 28
Terapia odwykowa uzależnienia od nikotyny 28
Podsumowanie 29
Rozdział 2: Poznawczy model uzależnienia 31
Dlaczego ludzie biorą narkotyki i/lub piją alkohol? 31
Dlaczego nie porzucić nałogu, skoro narkotyki lub alkohol rodzą problemy? 34
Dlaczego uzależnieni szukają pomocy? 35
Jak może pomóc terapia poznawcza? 37
Czy uzależnieni od substancji psychoaktywnych mają dodatkowe problemy psychiczne? 39
Dlaczego wielu uzależnionych powraca do picia lub brania pomimo długiego czasu abstynencji? 39
Fenomen uzależnienia 41
Pragnienie i głód 41
Rola przekonań 42
Konsumpcja środków uzależniających jako przyzwyczajenie 43
Kontrola głodu 44
Podwyższanie kontroli 46
„Siła woli” 47
Przekonania osób uzależnionych 48
Predyspozycje 49
Podsumowanie 50
Rozdział 3: Teoria i terapia uzależnienia 52
Warstwy przekonań 53
Sekwencja przekonań 56
Przekonania wzajemnie sprzeczne 57
Przywoływanie przekonań w sytuacjach wyzwalających 58
Opracowanie informacji: znaczenia, symbole, reguły 60
Blokady poznawcze 63
Podsumowanie 64
Rozdział 4: Relacja terapeutyczna 66
Budowanie relacji 69
Budowanie zaufania 74
Ustalanie granic 76
Ochrona poufności 78
Zachowanie wiarygodności 79
Utrzymanie współpracy 80
Zapobieganie nadużyciom popełnianym przez pacjentów 81
Odwoływanie się do poczucia własnej wartości pacjenta 83
Unikanie walki o władzę 85
Podsumowanie 89
Rozdział 5: Tworzenie studium przypadku 90
Studium przypadku 91
Przykład studium przypadku 93
Zbieranie danych do studium przypadku 96
Arkusz Studium Przypadku i Konceptualizacji Poznawczej 100
Dodatkowe dane do konceptualizacji przypadku 103
Skala Depresji Becka 104
Skala Lęku Becka 104
Skala Beznadziejności Becka 104
Skala Przekonań Dysfunkcjonalnych 104
Skala Przekonań Dotyczących Używania Substancji 105
Skala Przewidywania Nawrotów 105
Kwestionariusz Przekonań Dotyczących Głodu 105
Skala Socjotropii-Autonomii 105
Podsumowanie 106
Rozdział 6: Struktura sesji terapeutycznych 107
Ustalenie planu sesji 108
Ocena nastroju pacjenta 110
Odwołanie się do poprzedniej sesji 111
Dyskusja o planie sesji 111
Dialog sokratejski 113
Krótkie podsumowania 117
Zadania domowe 118
Informacje zwrotne w trakcie sesji terapeutycznej 119
Podsumowanie 120
Rozdział 7: Wprowadzanie pacjentów w model poznawczy 121
Odkrywanie oceny problemu przez pacjentów 121
Ukazywanie związków pomiędzy sytuacjami, myślami, emocjami, głodem, zachowaniem a konsumpcją substancji 123
„Scenariusz głodu” 127
Problemy przy wprowadzaniu modelu poznawczego 128
Podsumowanie 129
Rozdział 8: Ustalanie celów terapeutycznych 131
Ogólne zasady ustalania celów terapii 134
Standardowe cele terapii 136
Radzenie sobie z ambiwalencją pacjentów 140
Podsumowanie 143
Rozdział 9: Techniki stosowane w terapii poznawczej 144
Podstawowe zasady 144
Relacja terapeutyczna 144
Poznawcza konceptualizacja przypadku 145
Dialog sokratejski 145
Zadania domowe 146
Techniki poznawcze 146
Analiza zalet i wad 146
Identyfikacja i modyfikacja przekonań specyficznych dla uzależnienia 148
Technika „opadającej strzały” (Downward. Arrow Technique) 149
Reatrybucja odpowiedzialności 151
Dziennik myśli 152
Wizualizacje 155
Techniki behawioralne 156
Monitorowanie i planowanie aktywności 156
Eksperymenty behawioralne 159
Odgrywanie i odwracanie ról 159
Trening relaksacyjny 161
Stopniowanie trudności zadań 161
Rozwiązywanie problemów 162
Sport 163
Kontrola „wyzwalaczy” 163
Najczęstsze problemy w terapii 164
Podsumowanie 165
Rozdział 10: Radzenie sobie z pragnieniem i głodem 167
Rodzaje głodu 168
Głód: zrozumieć świat pacjenta 169
Radzenie sobie z głodem 170
Techniki odwracania uwagi 170
„Karteczki” 171
Ćwiczenia wyobrażeniowe 172
Racjonalne odpowiedzi na myśli automatyczne związane z głodem 173
Planowanie aktywności 177
Trening relaksacyjny 178
Podsumowanie 178
Rozdział 11: Przekonania 179
Identyfikacja przekonań specyficznych dla uzależnienia 181
Wprowadzenie pacjenta w poznawczy model terapii 184
Badanie przekonań typowych dla uzależnienia 186
Rozwój przekonań dotyczących kontroli 188
Ćwiczenie aktywacji przekonań dotyczących kontroli 192
Zadania domowe dotyczące przekonań 194
Podsumowanie 195
Rozdział 12: Radzenie sobie z problemami życiowymi 196
„Jajko czy kura” - czyli co było pierwsze: uzależnienie od substancji psychoaktywnych czy problemy życiowe? 197
Problemy małżeńskie i rodzinne 201
Trudności socjoekonomiczne 206
Codzienne stresory 210
Problemy prawne 212
Problemy medyczne 215
Podsumowanie 219
Rozdział 13: Interwencja kryzysowa 220
Sygnały ostrzegawcze 221
Sytuacje kryzysowe 223
Przedawkowanie i zachowania samobójcze 223
Utrata mieszkania 225
Nagłe zniknięcia 225
Utrata pracy 226
Utrata bliskich związków osobistych 228
Nagłe problemy medyczne 229
Czyny przestępcze 230
Przemoc w stosunku do terapeuty 231
Podsumowanie: ogólne zasady postępowania w sytuacjach kryzysowych 232
Rozdział 14: Terapia depresji u pacjentów uzależnionych 234
Zastosowanie poznawczego modelu depresji 235
Przekonania depresyjne 235
Podejście terapeutyczne 237
Planowanie interwencji 237
Studium przypadku 237
Wybór celów terapii 239
Identyfikacja myśli automatycznych i przekonań 240
Radzenie sobie z myślami samobójczymi 243
Negatywne reakcje na terapię 244
Zastosowanie technik behawioralnych 245
Zmiana poznawcza przez zmianę zachowania 245
Planowanie aktywności 247
Podsumowanie 249
Rozdział 15: Złość i lęk 250
Obniżona tolerancja frustracji 251
Ocena obniżonej tolerancji frustracji 254
Przykład obniżonej tolerancji frustracji i uzależnienia 256
Radzenie sobie ze specyficznymi przypadkami 257
Potrzeby traktowane jako konieczności 257
Znaczenie wydarzenia: ukryte lęki 258
Problem odpowiedzialności 258
Problem kontroli 259
Radzenie sobie ze złością skierowaną na terapeutę 259
Nadużywanie substancji a kontrola złości 260
Trening asertywności a rozwiązywanie problemów 262
Trening umiejętności a rozwiązywanie problemów 263
Radzenie sobie z katastrofizowaniem 264
Zaburzenia lękowe i nadużywanie substancji 265
Wprowadzenie 265
Terapia poznawcza zaburzeń lękowych 267
Leczenie uzależnionych pacjentów z zaburzeniami lękowymi 268
Techniki behawioralne 274
Podsumowanie 275
Rozdział 16: Zaburzenia osobowości i uzależnienia 276
Diagnostyka 279
Przekonania towarzyszące zaburzeniom osobowości,
które wpływają na konsumpcję środków psychoaktywnych 284
Pacjenci uzależnieni z osobowością z pogranicza i osobowością aspołeczną: objawy kliniczne i implikacje dla przebiegu terapii poznawczej 286
Aspołeczne zaburzenia osobowości 287
Pacjenci z osobowością z pogranicza 295
Podsumowanie 299
Rozdział 17: Zapobieganie nawrotom 301
Poznawczy model nawrotu 302
Techniki przewidywania i kontroli nawrotów 306
Identyfikacja bodźców wysokiego ryzyka 306
Zapobieganie przekształcaniu się wpadek w nawroty 312
Analiza zalet i wad 315
Budowa sieci wsparcia społecznego 317
Podsumowanie 318
Postscriptum 318
Aneksy 319
Bibliografia 337
Indeks osób 353
Indeks rzeczowy 357
Wprowadzenie 4
Rozdział 1: Przegląd problematyki uzależnień 9
Tło problemu: środki psychoaktywne i ich nadużywanie 10
Historia używania substancji psychoaktywnych 11
Najczęściej stosowane środki uzależniające 12
Podwójna diagnoza: uzależnienia i inne zaburzenia psychiczne 18
Zapobieganie nawrotom 19
Modele uzależnienia 21
Poznawcze modele uzależnienia 21
Motywacja do zmiany 23
Cele terapeutyczne 25
Leczenie nadużywania substancji psychoaktywnych i uzależnienia od nich 25
Terapia alkoholizmu 26
Terapia uzależnienia od narkotyków 28
Terapia odwykowa uzależnienia od nikotyny 28
Podsumowanie 29
Rozdział 2: Poznawczy model uzależnienia 31
Dlaczego ludzie biorą narkotyki i/lub piją alkohol? 31
Dlaczego nie porzucić nałogu, skoro narkotyki lub alkohol rodzą problemy? 34
Dlaczego uzależnieni szukają pomocy? 35
Jak może pomóc terapia poznawcza? 37
Czy uzależnieni od substancji psychoaktywnych mają dodatkowe problemy psychiczne? 39
Dlaczego wielu uzależnionych powraca do picia lub brania pomimo długiego czasu abstynencji? 39
Fenomen uzależnienia 41
Pragnienie i głód 41
Rola przekonań 42
Konsumpcja środków uzależniających jako przyzwyczajenie 43
Kontrola głodu 44
Podwyższanie kontroli 46
„Siła woli” 47
Przekonania osób uzależnionych 48
Predyspozycje 49
Podsumowanie 50
Rozdział 3: Teoria i terapia uzależnienia 52
Warstwy przekonań 53
Sekwencja przekonań 56
Przekonania wzajemnie sprzeczne 57
Przywoływanie przekonań w sytuacjach wyzwalających 58
Opracowanie informacji: znaczenia, symbole, reguły 60
Blokady poznawcze 63
Podsumowanie 64
Rozdział 4: Relacja terapeutyczna 66
Budowanie relacji 69
Budowanie zaufania 74
Ustalanie granic 76
Ochrona poufności 78
Zachowanie wiarygodności 79
Utrzymanie współpracy 80
Zapobieganie nadużyciom popełnianym przez pacjentów 81
Odwoływanie się do poczucia własnej wartości pacjenta 83
Unikanie walki o władzę 85
Podsumowanie 89
Rozdział 5: Tworzenie studium przypadku 90
Studium przypadku 91
Przykład studium przypadku 93
Zbieranie danych do studium przypadku 96
Arkusz Studium Przypadku i Konceptualizacji Poznawczej 100
Dodatkowe dane do konceptualizacji przypadku 103
Skala Depresji Becka 104
Skala Lęku Becka 104
Skala Beznadziejności Becka 104
Skala Przekonań Dysfunkcjonalnych 104
Skala Przekonań Dotyczących Używania Substancji 105
Skala Przewidywania Nawrotów 105
Kwestionariusz Przekonań Dotyczących Głodu 105
Skala Socjotropii-Autonomii 105
Podsumowanie 106
Rozdział 6: Struktura sesji terapeutycznych 107
Ustalenie planu sesji 108
Ocena nastroju pacjenta 110
Odwołanie się do poprzedniej sesji 111
Dyskusja o planie sesji 111
Dialog sokratejski 113
Krótkie podsumowania 117
Zadania domowe 118
Informacje zwrotne w trakcie sesji terapeutycznej 119
Podsumowanie 120
Rozdział 7: Wprowadzanie pacjentów w model poznawczy 121
Odkrywanie oceny problemu przez pacjentów 121
Ukazywanie związków pomiędzy sytuacjami, myślami, emocjami, głodem, zachowaniem a konsumpcją substancji 123
„Scenariusz głodu” 127
Problemy przy wprowadzaniu modelu poznawczego 128
Podsumowanie 129
Rozdział 8: Ustalanie celów terapeutycznych 131
Ogólne zasady ustalania celów terapii 134
Standardowe cele terapii 136
Radzenie sobie z ambiwalencją pacjentów 140
Podsumowanie 143
Rozdział 9: Techniki stosowane w terapii poznawczej 144
Podstawowe zasady 144
Relacja terapeutyczna 144
Poznawcza konceptualizacja przypadku 145
Dialog sokratejski 145
Zadania domowe 146
Techniki poznawcze 146
Analiza zalet i wad 146
Identyfikacja i modyfikacja przekonań specyficznych dla uzależnienia 148
Technika „opadającej strzały” (Downward. Arrow Technique) 149
Reatrybucja odpowiedzialności 151
Dziennik myśli 152
Wizualizacje 155
Techniki behawioralne 156
Monitorowanie i planowanie aktywności 156
Eksperymenty behawioralne 159
Odgrywanie i odwracanie ról 159
Trening relaksacyjny 161
Stopniowanie trudności zadań 161
Rozwiązywanie problemów 162
Sport 163
Kontrola „wyzwalaczy” 163
Najczęstsze problemy w terapii 164
Podsumowanie 165
Rozdział 10: Radzenie sobie z pragnieniem i głodem 167
Rodzaje głodu 168
Głód: zrozumieć świat pacjenta 169
Radzenie sobie z głodem 170
Techniki odwracania uwagi 170
„Karteczki” 171
Ćwiczenia wyobrażeniowe 172
Racjonalne odpowiedzi na myśli automatyczne związane z głodem 173
Planowanie aktywności 177
Trening relaksacyjny 178
Podsumowanie 178
Rozdział 11: Przekonania 179
Identyfikacja przekonań specyficznych dla uzależnienia 181
Wprowadzenie pacjenta w poznawczy model terapii 184
Badanie przekonań typowych dla uzależnienia 186
Rozwój przekonań dotyczących kontroli 188
Ćwiczenie aktywacji przekonań dotyczących kontroli 192
Zadania domowe dotyczące przekonań 194
Podsumowanie 195
Rozdział 12: Radzenie sobie z problemami życiowymi 196
„Jajko czy kura” - czyli co było pierwsze: uzależnienie od substancji psychoaktywnych czy problemy życiowe? 197
Problemy małżeńskie i rodzinne 201
Trudności socjoekonomiczne 206
Codzienne stresory 210
Problemy prawne 212
Problemy medyczne 215
Podsumowanie 219
Rozdział 13: Interwencja kryzysowa 220
Sygnały ostrzegawcze 221
Sytuacje kryzysowe 223
Przedawkowanie i zachowania samobójcze 223
Utrata mieszkania 225
Nagłe zniknięcia 225
Utrata pracy 226
Utrata bliskich związków osobistych 228
Nagłe problemy medyczne 229
Czyny przestępcze 230
Przemoc w stosunku do terapeuty 231
Podsumowanie: ogólne zasady postępowania w sytuacjach kryzysowych 232
Rozdział 14: Terapia depresji u pacjentów uzależnionych 234
Zastosowanie poznawczego modelu depresji 235
Przekonania depresyjne 235
Podejście terapeutyczne 237
Planowanie interwencji 237
Studium przypadku 237
Wybór celów terapii 239
Identyfikacja myśli automatycznych i przekonań 240
Radzenie sobie z myślami samobójczymi 243
Negatywne reakcje na terapię 244
Zastosowanie technik behawioralnych 245
Zmiana poznawcza przez zmianę zachowania 245
Planowanie aktywności 247
Podsumowanie 249
Rozdział 15: Złość i lęk 250
Obniżona tolerancja frustracji 251
Ocena obniżonej tolerancji frustracji 254
Przykład obniżonej tolerancji frustracji i uzależnienia 256
Radzenie sobie ze specyficznymi przypadkami 257
Potrzeby traktowane jako konieczności 257
Znaczenie wydarzenia: ukryte lęki 258
Problem odpowiedzialności 258
Problem kontroli 259
Radzenie sobie ze złością skierowaną na terapeutę 259
Nadużywanie substancji a kontrola złości 260
Trening asertywności a rozwiązywanie problemów 262
Trening umiejętności a rozwiązywanie problemów 263
Radzenie sobie z katastrofizowaniem 264
Zaburzenia lękowe i nadużywanie substancji 265
Wprowadzenie 265
Terapia poznawcza zaburzeń lękowych 267
Leczenie uzależnionych pacjentów z zaburzeniami lękowymi 268
Techniki behawioralne 274
Podsumowanie 275
Rozdział 16: Zaburzenia osobowości i uzależnienia 276
Diagnostyka 279
Przekonania towarzyszące zaburzeniom osobowości,
które wpływają na konsumpcję środków psychoaktywnych 284
Pacjenci uzależnieni z osobowością z pogranicza i osobowością aspołeczną: objawy kliniczne i implikacje dla przebiegu terapii poznawczej 286
Aspołeczne zaburzenia osobowości 287
Pacjenci z osobowością z pogranicza 295
Podsumowanie 299
Rozdział 17: Zapobieganie nawrotom 301
Poznawczy model nawrotu 302
Techniki przewidywania i kontroli nawrotów 306
Identyfikacja bodźców wysokiego ryzyka 306
Zapobieganie przekształcaniu się wpadek w nawroty 312
Analiza zalet i wad 315
Budowa sieci wsparcia społecznego 317
Podsumowanie 318
Postscriptum 318
Aneksy 319
Bibliografia 337
Indeks osób 353
Indeks rzeczowy 357