Dane szczegółowe książki

Spis treści 6
Wprowadzenie. Zagrożenie psychologiczne a stosunki między grupo we: nowe idee Mirosław Kofta, Michał Bilewicz Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii Centrum Badań nad Uprzedzeniami 8
Rodzaje zagrożeń 9
Zagrożenia międzygrupowe 10
Zagrożenie realistyczne 10
Zagrożenie symboliczne 10
Lęk międzygrupowy 12
Zagrożenie stereotypizacją 12
Zagrożenie tożsamości społecznej 13
Zagrożenie systemu 13
Zagrożenia dla „ja” 14
Zagrożenie wartościowości „ja” 14
Zagrożenie śmiertelnością 14
Zagrożenie sprawczości 16
Konsekwencje zagrożenia psychologicznego dla relacji międzygrupowych 16
Inne wątki 17
Historia relacji 17
Emocje międzygrupowe i procesy dehumanizacji 18
Znaczenie cech osobowości oraz postaw wewnątrz-i międzygrupowych 19
Jak przełamywać stereotypy i uprzedzenia? 19
Część I. Zagrażająca przeszłość i doświadczenia emocjonalne ludzi jako wyznaczniki relacji między grupami społecznymi 22
Rozdział 1. Zagrażająca przeszłość i jej wpływ na relacje międzygrupowe Michał Bilewicz, Manana Jaworska 24
Dlaczego historia jest zagrażająca? 25
Kolektywne poczucie winy: centralna emocja wobec zagrażającej przeszłości 26
Zagrożenia związane z zaakceptowaniem kolektywnego poczucia winy 26
Esencjalizm a kolektywne poczucie winy 27
Kolektywne poczucie winy a problem zadośćuczynienia 28
Jeśli nie wina, to co? Badania nad kolektywnym wstydem i kolektywnym żalem 29
Kolektywny wstyd 30
Kolektywny żal 32
Strategie radzenia sobie z zagrażającą przeszłością 35
Bias atrybucyjny w wyjaśnianiu przeszłości 35
Dehumanizacja i odcinanie się od ofiar 38
Przedstawianie grupy własnej jako ofiary („rywalizacja cierpień”) 40
Jak można przezwyciężyć zagrożenia związane z przeszłością? 41
Rozdział 2. Emocje międzygrupowe a stereotypy i zagrożenia społeczne: co jest przyczyną, a co skutkiem uprzedzeń 43
Emocje i poznanie - kontrowersje wokół relacji przyczynowo - skutkowej 45
Emocje i stereotypy - pytanie o źródła uprzedzeń 48
Poznawcze źródła uprzedzeń 48
Emocjonalne źródła uprzedzeń 56
Zamiast podsumowania - próba integracji 60
Rozdział 3. Zagrażający spiskowcy. Zjawisko antysemityzmu w Polsce na podstawie Polskiego Sondażu Uprzedzeń 2009 63
Autorytaryzm a uprzedzenia wobec zagrażających mniejszości 64
Deprywacja, czyli zagrożenie statusu 64
Zagrożenia na mapie uprzedzeń: rola zawistnych stereotypów 65
Antysemityzm w Polsce: skala zjawiska 66
Formy antysemityzmu w Polsce 66
Trzyczynnikowa skala antysemityzmu 68
Rozpowszechnienie antysemityzmu tradycyjnego 68
Rozpowszechnienie antysemityzmu spiskowego 71
Rozpowszechnienie antysemityzmu wtórnego 72
Konsekwencje trzech form antysemityzmu 74
Zagrożeniowe mechanizmy antysemityzmu w Polsce 75
Podsumowanie 77
Rozdział 4. Deprywacja kontroli a poznanie i postawy międzygrupowe: znaczenie deficytów poznawczych i afektywnych 79
Na czym polega deficyt poznawczy po deprywacji kontroli? 84
Deficyt poznawczy a poznanie i postawy międzygrupowe 86
Deprywacja kontroli a myślenie stereotypowe 88
Deprywacja kontroli, utajony negatywny afekt a ustosunkowania wobec „swoich” i „obcych” 95
Podsumowanie 101
Część II. System społeczny i współzależność między grupami jako źródło postaw międzygrupowych 106
Rozdział 5. Jasne strony legitymizacji - pozytywne aspekty przekonania o słuszności systemu w kształtowaniu relacji międzygrupowych 108
Badanie 1 112
Badanie 2 117
Podsumowanie i kierunki kolejnych badań 120
Podziękowania 121
Rozdział 6. Religia a legitymizacja nierówności płciowej w Polsce 122
Teoria seksizmu ambiwalentnego 123
Wizerunek kobiety w Kościele katolickim 124
Dlaczego kobiety wspierają seksizm 127
Poparcie wprost: internalizacja 128
Poparcie nie wprost: usprawiedliwianie/obrona systemu 128
Religijność a seksizm w Polsce - dane empiryczne 130
W sytuacji zagrożenia systemu 133
Przypadek równouprawnienia 134
Przypadek feministek 134
Podsumowanie 135
Rozdział 7. Relacje międzygrupowe. Faworyzacja i dyskryminacja z perspektywy współzależności społecznej 137
Współzależność społeczna a postawy w relacjach między grupowych 137
Współzależność społeczna 137
Motywacja społeczna 138
Orientacje kontroli 142
Teoretyczny i metodologiczny status orientacji 146
Emocje między grupowe a intencje zachowania 148
Teoretyczne przesłanki badania 148
Metoda 149
Wybrane wyniki 152
Podsumowanie 156
Część III. Wspólnota i wykluczenie kulturowe: rola kategorii nadrzędnych i procesów dehumanizacji 158
Rozdział 8. Kolektywne poczucie winy a postawy wobec Żydów i procesy ich (de)humanizacji: rola bliskości kulturowej 160
Konfrontacja z własną historią: źródło deprecjonowania „obcych” czy poprawy relacji międzygrupowych? 161
Przesłanki teoretyczne prezentowanych badań 163
Moderująca rola postrzeganej bliskości kulturowej 164
Krzywda wyrządzona obcym a procesy (de)humanizacji 165
Poczucie winy jako sąd i jako emocja 166
Badanie 1 167
Ważniejsze wyniki 168
Wpływ oddziaływań na postawy wobec Żydów 168
Poczucie winy jako mediator 168
Procesy (de)humanizacji 171
Badanie 2 172
Ważniejsze wyniki 173
Wpływ poczucia bliskości kulturowej na emocje moralne oraz podobieństwo Polaków i Żydów 173
Wpływ oddziaływań na postawy 175
Emocje moralne jako mediator 177
Procesy (de)humanizacji 177
Znaczenie zaprzeczania 178
Dyskusja i konkluzje 179
Hipoteza wspólnoty moralnej 179
Rozdział 9. Kiedy odmawiamy „obcym” części człowieczeństwa? Uwarunkowania zjawiska infrahumanizacji 183
Jawne odmawianie człowieczeństwa „obcym”: zjawiska moralnego wykluczania i delegitymizacji 183
Automatyczne, częściowe odmawianie człowieczeństwa „obcym”: efekt infrahumanizacji 185
Występowanie efektu infrahumanizacji w różnych pod względem relewantności kontekstach międzygrupowych 190
Co może ograniczać tendencję do infrahumanizacji? 195
Co wzmaga tendencję do infrahumanizowania i derogacji „obcych”? 198
Podsumowanie 201
Podziękowania 203
Rozdział 10. Strategia „jednej drużyny” w redukcji uprzedzeń 204
Kategoryzacja społeczna 205
Dekategoryzacja i rekategoryzacja 206
„Jedna drużyna” a emocje grupowe 207
„Jedna drużyna” nie powinna mieć zagrażającego charakteru 209
„Jedna drużyna” wymaga „Obcego”? 211
„Jedna drużyna” jako ważna, pozytywna kategoria społeczna 213
Podsumowanie 217
Poznawcze wyznaczniki skuteczności strategii „jednej drużyny” 219
Część IV. Osobowość i potoczne teorie grup jako determinanty stosunków międzygrupowych 222
Rozdział 11. Autorytaryzm jako ideologiczna wizja świata społecznego i jako postawa wobec własnej grupy. Co jest bliższe istoty zjawiska? 224
Autorytaryzm a zgeneralizowany lęk społeczny 225
Autorytaryzm jako produkt identyfikacji z grupą 226
Autorytaryzm jako produkt społecznego konformizmu 228
Próba integracji 230
Model całościowy 233
Empiryczna weryfikacja modelu 235
Autorytarny = etnocentryczny, zamknięty i wrogi wobec innych? 241
Psychologiczna charakterystyka grupy narodowej 242
RWA i GA a psychologiczna charakterystyka grupy narodowej: analizy korelacyjne 244
Podsumowanie 247
Rozdział 12. Kolektywny narcyzm a sprawa polska 251
Wprowadzenie 251
Kolektywny narcyzm jako defensywna samoocena grupowa 252
Międzygrupowe konsekwencje kolektywnego narcyzmu 254
Narcystyczna versus „dojrzała” identyfikacja z grupą własną 258
Kolektywny narcyzm w Polsce 260
Polska identyfikacja narodowa w obliczu katastrofy smoleńskiej 261
Polska identyfikacja narodowa a obchody rocznicy upadku komunizmu 263
Podsumowanie 266
Rozdział 13. Znaczenie potocznych teorii grupy w dynamice relacji międzygrupowych 268
Wprowadzenie 268
Potoczne teorie grup 269
Przykłady potocznych teorii grup 270
Esencjalizm i bytowość 270
Wizerunki grup obcych 272
Rola potocznych teorii grup w sytuacji zagrożenia 275
Bytowość i esencjalizm a zagrożenie 276
Wizerunki a zagrożenie 280
Podsumowanie 282
Bibliografia 283
Indeks nazwisk 348
Przypisy 371