Dane szczegółowe książki
Imię w polskiej antroponimii i kulturze / Malec, Maria (1928-)
Autorzy
Tytuł
Imię w polskiej antroponimii i kulturze
Wydawnictwo
Kraków: DWN, 2001
ISBN
838762327X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 8
1. Wprowadzenie w problematykę 8
2. Termin "imię" w językoznawstwie i onomastyce 9
3. Materiał historyczny i współczesny 10
4. Zarys stanu badań 11
I. Pozycja imienia osobowego wśród innych nazw 14
1. Nazwy własne a wyrazy pospolite 14
2. Różne kategorie nazw własnych 15
3. Nazwy osobowe jednostkowe a kolektywne 15
4. Kategoria imienia w opozycji do nazwiska i przezwiska 16
II. Imię w polskim systemie językowym 18
II.A. charakterystyka leksykalna imion używanych w polsce 18
1. Imiona pochodzenia słowiańskiego (rodzime) 18
1.1. Imiona złożone (dwuczłonowe) 19
1.1.1. Znaczenia leksemów motywujących człony imion złożonych 20
1.1.2. Archaizmy i neologizmy leksykalne w imionach złożonych 30
1.2. Najdawniejsze imiona jednotematowe 31
2. Imiona zapożyczone 35
2.1. Imiona chrześcijańskie (chrzestne) 35
2.1.1. Imiona biblijne 36
2.1.2. Imiona starochrześcijańskie 37
2.1.3. Imiona świętych średniowiecza europejskiego 38
2.1.4. Imiona świętych czasów nowożytnych 39
2.2. Imiona świeckie 39
2.2.1. Imiona zapożyczone z tradycji literackiej 40
2.2.2. Nowe pożyczki - wpływ radia, telewizji 41
II.B. charakterystyka gramatyczna imion 42
1. Budowa morfologiczna imion rodzimych 42
1.1. Kompozycja 42
1.1.1. Formy członu początkowego z punktu widzenia ich genezy 44
A. Formy pierwiastkowe w członie początkowym 44
B. Tematy werbalne 45
C. Tematy nominalne 46
D. Formy przypadkowe rzeczowników i zaimków 46
E. Formy komparatywne przymiotników: bole-, dale-, jacze-, unie-, więce-, wysze- 47
F. Wyrazy nieodmienne (indeclinabilia) w członie początkowym 48
G. Neologizmy strukturalne w członie początkowym 48
1.1.2. Forma członu końcowego 50
1.1.3. Schematy kompozycji 54
1.2. Derywacja 57
1.2.1. Derywacja hipokorystyczna 58
1.2.2. Derywacja odapelatywna 64
1.2.3. Problemy prefiksacji w imiennictwie rodzimym 67
1.2.4. Problemy derywacji w imionach żeńskich 69
2. Adaptacja imion zapożyczonych 72
2.1. Adaptacja fonologiczna 73
2.2. Adaptacja fleksyjna z elementami sufiksalnej 74
2.2.1. Adaptacja fleksyjna imion męskich 74
2.2.2. Adaptacja fleksyjna imion żeńskich 77
2.3. Formy słowotwórczo pochodne od imion zapożyczonych 78
2.3.1. Derywacja powodująca zmianę rodzaju 78
2.3.2. Derywacja hipokorystyczna od imion zapożyczonych 78
3. Inne swoistości gramatyczne kategorii imienia 85
III. Imię w komunikacji społecznej 87
1. Podstawowe funkcje imienia osobowego 87
2. Rola i pozycja imienia w identyfikacji osoby 87
2.1. Historia szyku: imię + nazwisko 89
3. Imię w języku oficjalnym i potocznym 89
3.1. Imiona w tekstach kancelaryjnych 89
3.2. Formalne hipokorystyki w języku oficjalnym 90
3.3. Ochrona prawna imienia i poprawność 90
3.4. Imię w języku potocznym, w małych wspólnotach 92
3.4.1. Hipokorystyczność i wariantywność form imiennych 92
3.4.2. Imię w funkcji adresatywnej 93
4. Symbolika imion i motywy ich nadawania - kreacja i wybór imienia 94
4.1. Motywacja przedchrześcijańska - wróżba, magia i tabu 94
4.2. Motywacja religijna - patronat świętych 97
4.2.1. Imiona z kalendarza - imiona "przyniesione" 98
4.3. Motywacja świecka 100
4.3.1. Motywem nadania imienia - wzór literacki 100
4.3.2. Motywacja patriotyczna - wzorem tradycja staropolska 101
4.3.3. Motywem wyboru imienia - względy rodzinne 102
4.4. Współczesne motywy wyboru imion 103
5. Zwyczaj nadawania dwu lub więcej imion (polionimia) 104
6. Zmiana imienia 107
7. Socjologia imion - imię w różnych warstwach społecznych 108
7.1. Imiona dynastyczne 108
7.2. Imiona rycerskie a "kryterium imionowe" w genealogii 111
7.3. Imiona ludowe 111
7.4. Wpływy obce - imiona z pogranicza etnicznego 114
8. Struktura statystyczna imion 115
IV. Imię jako tworzywo innych nazw - onomastykon kultury 129
1. Imiona jako tworzywo innych nazw własnych 129
1.1. Imiona w funkcji przezwisk 129
1.2. Imiona w funkcji pseudonimów 130
1.3. Imiona tworzywem nazwisk 131
1.4. Imiona tworzywem nazw miejscowych 132
1.5. Imiona w funkcji nazw will, pensjonatów i domów wczasowych 135
1.6. Imiona w funkcji chrematonimów - nazw obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją 135
1.7. Imiona w funkcji nazw własnych obiektów związanych z przyrodą ożywioną i nieożywioną 136
2. Problem apelatywizacji imion 137
V. Imię w przestrzeni nierealistycznej 138
1. Imię w polskich mitach dynastycznych 138
2. Imię w twórczości folklorystycznej 141
3. Imię w twórczości i onomastyce literackiej 142
3.1. Imiona w twórczości oryginalnej 142
3.2. Imiona w przekładzie literackim 146
Zakończenie 149
Wykaz skrótów i znaków 151
Skróty 151
Znaki 152
Bibliografia 154
1. Wprowadzenie w problematykę 8
2. Termin "imię" w językoznawstwie i onomastyce 9
3. Materiał historyczny i współczesny 10
4. Zarys stanu badań 11
I. Pozycja imienia osobowego wśród innych nazw 14
1. Nazwy własne a wyrazy pospolite 14
2. Różne kategorie nazw własnych 15
3. Nazwy osobowe jednostkowe a kolektywne 15
4. Kategoria imienia w opozycji do nazwiska i przezwiska 16
II. Imię w polskim systemie językowym 18
II.A. charakterystyka leksykalna imion używanych w polsce 18
1. Imiona pochodzenia słowiańskiego (rodzime) 18
1.1. Imiona złożone (dwuczłonowe) 19
1.1.1. Znaczenia leksemów motywujących człony imion złożonych 20
1.1.2. Archaizmy i neologizmy leksykalne w imionach złożonych 30
1.2. Najdawniejsze imiona jednotematowe 31
2. Imiona zapożyczone 35
2.1. Imiona chrześcijańskie (chrzestne) 35
2.1.1. Imiona biblijne 36
2.1.2. Imiona starochrześcijańskie 37
2.1.3. Imiona świętych średniowiecza europejskiego 38
2.1.4. Imiona świętych czasów nowożytnych 39
2.2. Imiona świeckie 39
2.2.1. Imiona zapożyczone z tradycji literackiej 40
2.2.2. Nowe pożyczki - wpływ radia, telewizji 41
II.B. charakterystyka gramatyczna imion 42
1. Budowa morfologiczna imion rodzimych 42
1.1. Kompozycja 42
1.1.1. Formy członu początkowego z punktu widzenia ich genezy 44
A. Formy pierwiastkowe w członie początkowym 44
B. Tematy werbalne 45
C. Tematy nominalne 46
D. Formy przypadkowe rzeczowników i zaimków 46
E. Formy komparatywne przymiotników: bole-, dale-, jacze-, unie-, więce-, wysze- 47
F. Wyrazy nieodmienne (indeclinabilia) w członie początkowym 48
G. Neologizmy strukturalne w członie początkowym 48
1.1.2. Forma członu końcowego 50
1.1.3. Schematy kompozycji 54
1.2. Derywacja 57
1.2.1. Derywacja hipokorystyczna 58
1.2.2. Derywacja odapelatywna 64
1.2.3. Problemy prefiksacji w imiennictwie rodzimym 67
1.2.4. Problemy derywacji w imionach żeńskich 69
2. Adaptacja imion zapożyczonych 72
2.1. Adaptacja fonologiczna 73
2.2. Adaptacja fleksyjna z elementami sufiksalnej 74
2.2.1. Adaptacja fleksyjna imion męskich 74
2.2.2. Adaptacja fleksyjna imion żeńskich 77
2.3. Formy słowotwórczo pochodne od imion zapożyczonych 78
2.3.1. Derywacja powodująca zmianę rodzaju 78
2.3.2. Derywacja hipokorystyczna od imion zapożyczonych 78
3. Inne swoistości gramatyczne kategorii imienia 85
III. Imię w komunikacji społecznej 87
1. Podstawowe funkcje imienia osobowego 87
2. Rola i pozycja imienia w identyfikacji osoby 87
2.1. Historia szyku: imię + nazwisko 89
3. Imię w języku oficjalnym i potocznym 89
3.1. Imiona w tekstach kancelaryjnych 89
3.2. Formalne hipokorystyki w języku oficjalnym 90
3.3. Ochrona prawna imienia i poprawność 90
3.4. Imię w języku potocznym, w małych wspólnotach 92
3.4.1. Hipokorystyczność i wariantywność form imiennych 92
3.4.2. Imię w funkcji adresatywnej 93
4. Symbolika imion i motywy ich nadawania - kreacja i wybór imienia 94
4.1. Motywacja przedchrześcijańska - wróżba, magia i tabu 94
4.2. Motywacja religijna - patronat świętych 97
4.2.1. Imiona z kalendarza - imiona "przyniesione" 98
4.3. Motywacja świecka 100
4.3.1. Motywem nadania imienia - wzór literacki 100
4.3.2. Motywacja patriotyczna - wzorem tradycja staropolska 101
4.3.3. Motywem wyboru imienia - względy rodzinne 102
4.4. Współczesne motywy wyboru imion 103
5. Zwyczaj nadawania dwu lub więcej imion (polionimia) 104
6. Zmiana imienia 107
7. Socjologia imion - imię w różnych warstwach społecznych 108
7.1. Imiona dynastyczne 108
7.2. Imiona rycerskie a "kryterium imionowe" w genealogii 111
7.3. Imiona ludowe 111
7.4. Wpływy obce - imiona z pogranicza etnicznego 114
8. Struktura statystyczna imion 115
IV. Imię jako tworzywo innych nazw - onomastykon kultury 129
1. Imiona jako tworzywo innych nazw własnych 129
1.1. Imiona w funkcji przezwisk 129
1.2. Imiona w funkcji pseudonimów 130
1.3. Imiona tworzywem nazwisk 131
1.4. Imiona tworzywem nazw miejscowych 132
1.5. Imiona w funkcji nazw will, pensjonatów i domów wczasowych 135
1.6. Imiona w funkcji chrematonimów - nazw obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją 135
1.7. Imiona w funkcji nazw własnych obiektów związanych z przyrodą ożywioną i nieożywioną 136
2. Problem apelatywizacji imion 137
V. Imię w przestrzeni nierealistycznej 138
1. Imię w polskich mitach dynastycznych 138
2. Imię w twórczości folklorystycznej 141
3. Imię w twórczości i onomastyce literackiej 142
3.1. Imiona w twórczości oryginalnej 142
3.2. Imiona w przekładzie literackim 146
Zakończenie 149
Wykaz skrótów i znaków 151
Skróty 151
Znaki 152
Bibliografia 154