Dane szczegółowe książki
Psychiatria dzieci i młodzieży / Namysłowska, Irena
Autorzy
Tytuł
Psychiatria dzieci i młodzieży
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007
Numer wydania
1 (dodruk)
ISBN
978-83-200-3554-4
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Pod redakcją prof. dr hab. med. Ireny Namysłowskiej; Autorzy:
Dr n. hum. Wanda Badura-Madej;
Mgr Maria de Barbaro;
Prof. dr hab. n. przyrod. Ewa Bartnik;
Prof. dr hab. med. Jacek Bomba;
Lek. Zofia Bronowska;
Dr n. med. Anita Bryńska;
Mgr Ryszard Izdebski;
Prof. dr hab. med. Hanna Jaklewicz;
Dr n. hum. Barbara Józefik;
Prof. dr hab. med. Jadwiga Komender;
Prof. dr hab. med. Irena Namysłowska;
Prof. dr hab. med. Maria Orwid;
Dr n. med. Lidia Popek;
Prof. dr hab. med. Jolanta Rabe-Jabłońska;
Prof. dr hab. med. Andrzej Rajewski;
Dr n. hum. Katarzyna Schier;
Mgr Wanda Szaszkiewicz;
Dr n. biol. Małgorzata Talarczyk;
Dr hab. n. med. Tomasz Wolańczyk.
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Część ogólna
Rozdział 1. Rozwój i specyfika psychiatrii dzieci i młodzieży - Maria Orwid 22
Czynniki wpływające na rozwój psychiczny dzieci i młodzieży oraz powstawanie zaburzeń
Rozdział 2. Czynniki biologiczne (genetyczne) wpływające na rozwój psychiczny i powstawanie zaburzeń - Ewa Bartnik 29
Wstęp 29
Rodowody i dziedziczenie 29
Komplikacje rodowodów - piętno genomowe, mutacje dynamiczne i dziedziczenie mitochondrialne 31
Zaburzenia związane ze zmianami w wielu genach 31
Badania bliźniąt 32
Ryzyko względne 32
Szukanie genów dla chorób powodowanych przez pojedyncze cechy (geny kandydaci) i szukanie genów za pomocą analizy sprzężeń 32
Inne metody szukania genów odpowiedzialnych za daną chorobę 33
Metody badania wspólnych alleli 34
Badania asocjacji 34
Badania na modelach zwierzęcych 34
Wyniki badań 35
Przykłady znanych chorób, których objawami są m.in. zaburzenia psychiczne 35
Zespół Williamsa 35
Zespół Wolframa 35
Porfiria i koproporfiria 35
Charakterystyka znanych chorób psychicznych w aspekcie związanych z nimi genów 36
Schizofrenia 36
Choroba dwubiegunowa 36
Agresja (oksydaza monoamin A oraz oksydaza monoamin B) 37
Alkoholizm 37
Autyzm 38
Anoreksja, bulimia 38
Dysleksja 38
Perspektywy 39
Rozdział 3. Czynniki psychospołeczne w psychiatrii dzieci i młodzieży - Maria Orwid 41
Rozdział 4. Wywiady, ocena, diagnoza w psychiatrii dzieci i młodzieży - Jadwiga Komender 53
Wywiad z rodzicami 54
Wywiad z dzieckiem 56
Ocena 57
Diagnoza 57
Rozdział 5. Badania psychologiczne w psychiatrii dzieci i młodzieży - Małgorzata Tatarczyk 59
Wstęp 59
Rozmowa psychologiczna 60
Badanie procesów poznawczych - metody diagnostyczne 60
Badanie procesów emocjonalnych dzieci i młodzieży - metody diagnostyczne 62
Uwagi końcowe 64
Część kliniczna
Rozdział 6. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży - Jacek Bomba 68
Wstęp 68
Klasyfikacje obecnie obowiązujące 70
Współchorobowość 73
Zaburzenia rozpoczynające się w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie oraz dzieciństwie do 6. roku życia
Rozdział 7. Wczesne dzieciństwo - Irena Namysłowska 75
Małżeństwo, rodzina wychowująca małe dziecko, rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym 75
Rozwój psychiczny dziecka — od urodzenia do pójścia do szkoły 75
Rozwój indywidualny dziecka 78
Okres niemowlęcy, poniemowlęcy i okres przedszkolny życia dziecka 80
Rozdział 8. Upośledzenie umysłowe - niepełnosprawność umysłowa - Jadwiga Komender 92
Epidemiologia 93
Podział upośledzenia umysłowego 94
Etiologia 94
Przyczyny organiczne i genetyczne 95
Zespół Downa 96
Zespół „kruchego” chromosomu X 96
Zespół Pradera-Williego 97
Zespół Angelmana 98
Zespół Smitha-Magenisa 98
Tak zwany zespół miauczenia kota (cri du chat syndrom) 98
Zaburzenia związane z chromosomami płciowymi 98
Zespół Turnera 99
Zespół Noonan 99
Zespół Klinefeltera 99
Zespół XXY 99
Zaburzenie zależne od jednej pary genów patologicznych 100
Zaburzenia metaboliczne uwarunkowane genetycznie 100
Fenyloketonuria 101
Zespół Lescha-Nyhana 101
Zaburzenia związane z okresem ciąży 102
Czynniki okołoporodowe 102
Zaburzenia uwarunkowane czynnikami działającymi po okresie okołoporodowym 102
Funkcjonowanie w zależności od stopnia upośledzenia 103
Upośledzenie umysłowe lekkie 103
Upośledzenie umysłowe w stopniu głębszym 103
Zaburzenia psychiczne występujące u osób upośledzonych umysłowo 104
Rola psychiatry dziecięcego 104
Prowadzenie dziecka upośledzonego umysłowo 106
Dostarczenie nowych informacji 106
Konsultacja genetyczna 107
Promowanie rozwoju dziecka 107
Namawianie do nauczania zgodnego z możliwościami dziecka 107
Udzielanie wsparcia emocjonalnego i społecznego 108
Rozdział 9. Całościowe zaburzenia rozwojowe - Hanna Jaklewicz 110
F84.0 Autyzm dziecięcy 110
Definicja 111
Autyzm w klasyfikacji DSM i ICD 111
Epidemiologia 113
Rozwój koncepcji genezy autyzmu 114
Obraz kliniczny autyzmu 117
Autyzm - 3.-5. rok życia 118
Autyzm - 5.-7. rok życia 119
Wychodzenie z autyzmu 120
Autyzm dziecięcy w badaniach własnych 120
F84.1 Autyzm atypowy 123
F84.2 Zespół Retta 124
Epidemiologia 124
Etiologia 124
Obraz kliniczny 124
F84.3 Dziecięce zaburzenia dezintegracyjne 125
Epidemiologia 125
Etiologia 126
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 126
F84.4 Zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi 126
F84.5 Zespół Aspergera 126
Definicja 127
Epidemiologia 127
Obraz kliniczny 127
Rokowanie 128
F84.9 Całościowe zaburzenia rozwojowe nie określone 128
Rozdział 10. Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się w dzieciństwie - Lidia Popek 129
F93.0 Lęk przed separacją w dzieciństwie 129
Definicja 129
Epidemiologia 130
Etiologia 130
Obraz kliniczny 130
Różnicowanie 132
Rokowanie 132
Leczenie 132
F93.1 Zaburzenia lękowe w postaci fobii w dzieciństwie 132
Definicja 132
Epidemiologia 132
Etiologia 133
Obraz kliniczny 133
Różnicowanie 134
Rokowanie 134
Leczenie 134
F93.2 Lęk społeczny w dzieciństwie 134
Definicja 134
Epidemiologia 134
Etiologia 134
Obraz kliniczny 135
Różnicowanie 136
Rokowanie 136
Leczenie 136
F93.3 Zaburzenia związane z rywalizacją w rodzeństwie 136
Rys historyczny 136
Epidemiologia 137
Etiologia 137
Obraz kliniczny 137
Różnicowanie i rokowanie 138
Leczenie 138
F93.8 Inne zaburzenia emocjonalne okresu dzieciństwa 138
F93.80 Uogólnione zaburzenie lękowe w dzieciństwie 139
Epidemiologia 139
Etiologia 139
Obraz kliniczny 139
Różnicowanie 140
Rokowanie 140
Leczenie 140
Rozdział 11. Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym - Lidia Popek 142
F94.0 Mutyzm wybiórczy 142
Definicja 142
Rys historyczny 142
Epidemiologia 143
Etiologia 143
Obraz kliniczny 144
Rozpoznanie różnicowe 145
Rokowanie 145
Leczenie 145
Zaburzenia więzi w dzieciństwie 146
F94.1 Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie 147
Definicja 147
Epidemiologia 147
Etiologia 147
Obraz kliniczny 148
Rozpoznanie różnicowe 148
F94.2 Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie 149
Epidemiologia 149
Etiologia 149
Obraz kliniczny 149
Rozpoznanie różnicowe 150
Rokowanie 150
Leczenie 150
Rozdział 12. Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym - Lidia Popek 152
F98.0 Moczenie mimowolne (enuresis) nieorganiczne 152
Definicja 152
Epidemiologia 152
Etiologia 153
Obraz kliniczny 154
Różnicowanie 154
Rokowanie 155
Leczenie 155
F98.1 Zanieczyszczanie się kałem (encopresis) nieorganiczne 156
Definicja 156
Epidemiologia 156
Etiologia 156
Obraz kliniczny 157
Różnicowanie 157
Rokowanie 158
Leczenie 158
Zaburzenia odżywiania i jedzenia w niemowlęctwie i dzieciństwie 158
F98.2 Zaburzenia odżywiania w niemowlęctwie i dzieciństwie 158
Definicja 158
Rys historyczny 159
Epidemiologia 159
Etiologia 159
Obraz kliniczny 159
Różnicowanie 161
Rokowanie 161
Leczenie 161
F98.3 Pica w niemowlęctwie lub w dzieciństwie 162
Definicja 162
Rys historyczny 162
Epidemiologia 162
Etiologia 162
Obraz kliniczny 162
Rokowanie 163
Leczenie 163
F98.4 Stereotypie ruchowe 163
Definicja 163
Rys historyczny 163
Epidemiologia 163
Etiologia 164
Obraz kliniczny 164
Różnicowanie 164
Rokowanie 165
Leczenie 165
F98.5 Jąkanie (zacinanie się) 165
Definicja 165
Epidemiologia 165
Etiologia 165
Obraz kliniczny 166
Leczenie 167
F98.6 Mowa bezładna 167
Definicja 167
Epidemiologia 167
Etiologia 168
Obraz kliniczny 168
Różnicowanie 168
Leczenie 169
F98.9 Inne specyficzne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym 169
Zaburzenia rozpoczynające się w wieku szkolnym: 7.-10. rok życia
Rozdział 13. Późne dzieciństwo - wiek szkolny - Irena Namysłowska 171
Rodzina z dziećmi w wieku szkolnym 171
Indywidualny rozwój dziecka - okres późnego dzieciństwa, młodszy wiek szkolny 173
Rozwój emocjonalno-społeczny 175
Rozwój moralny dziecka 176
Rozdział 14. Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka - Hanna Jaklewicz 178
Charakterystyka grupy zaburzeń 178
Zaburzenia rozwoju mowy w ICD-10 178
F80.0 Specyficzne zaburzenia artykulacji 179
Definicja 179
F80.1 Zaburzenia ekspresji mowy 179
Nazewnictwo 179
Definicja 180
Epidemiologia 180
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 180
Rokowanie 181
Leczenie 181
F80.2 Zaburzenia rozumienia mowy - dysfazja recepcyjna 181
Epidemiologia 182
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 182
Różnicowanie 182
Rokowanie 183
Leczenie 183
Etiologia zaburzeń rozwoju mowy 183
F80.3 Nabyta afazja z padaczką 184
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 184
Etiologia 184
Różnicowanie 184
Rokowanie 184
Rozdział 15. Specyficzne zaburzenia w rozwoju umiejętności szkolnych - Hanna Jaklewicz 186
F81.0 Specyficzne zaburzenia czytania 186
Nazewnictwo 186
Definicja 187
Epidemiologia 187
Etiologia 187
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 188
F81.1 Specyficzne zaburzenie opanowania poprawnej pisowni 189
Definicja 189
Epidemiologia 189
Etiologia 189
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 190
Przebieg i rokowanie 190
Leczenie 190
F81.2 Specyficzne zaburzenia umiejętności arytmetycznych 191
Epidemiologia 191
Etiologia i patogeneza 191
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 191
Rozdział 16. Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych - Lidia Popek 193
Definicja 193
Rys historyczny 193
Epidemiologia 193
Etiologia 194
Obraz kliniczny 194
Różnicowanie 195
Rokowanie 196
Leczenie 196
Rozdział 17. Zaburzenie hiperkinetyczne - Tomasz Wolańczyk, Jadwiga Komender 197
Wstęp 197
Epidemiologia 200
Etiologia 201
Neuropsychologia ADHD 203
Rodzina dziecka z ADHD 205
Przebieg, zaburzenia towarzyszące i rokowanie 205
Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa 206
Postępowanie 208
Psychoedukacja 208
Psychoterapia 209
Farmakoterapia 209
Kontrolowanie leczenia 212
Rozdział 18. Tiki - Irena Namysłowska 214
Definicja 214
Rys historyczny 214
Epidemiologia 215
Etiologia 215
Zaburzenia neuroprzewodnictwa 216
Obraz kliniczny 216
F95.1 Przewlekłe tiki ruchowe lub głosowe (wokalne) 217
F95.2 Zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Gillesa de la Tourette’a) 217
Różnicowanie 218
Leczenie 218
Rozdział 19. Zaburzenia zachowania - Jacek Bomba 220
Epidemiologia 224
Obraz kliniczny, podział i kryteria diagnostyczne 224
Etiologia i patogeneza 225
Przebieg i rokowanie 227
Leczenie 228
Rozdział 20. Adolescencja - wiek dorastania - Irena Namysłowska 231
Rodzina z dziećmi dorastającymi i opuszczającymi dom 231
Adolescencja - indywidualny rozwój psychiczny 234
Adolescencja - rozwój fizyczny 235
Adolescencja - rozwój poznawczy 237
Adolescencja - rozwój emocjonalno-społeczny 238
Rozdział 21. Zaburzenia odżywiania - Andrzej Rajewski 247
Regulacja odżywiania i masy ciała 247
Biologiczna regulacja odżywiania 247
Psychologiczne i społeczne uwarunkowania regulacji odżywiania 248
Rys historyczny 248
Podział i epidemiologia zaburzeń odżywiania 249
Etiologia i patogeneza zaburzeń odżywiania 250
Etiologia i patogeneza jadłowstrętu psychicznego 250
Etiologia i patogeneza bulimii 252
Kryteria diagnostyczne zaburzeń odżywiania 254
Kryteria diagnostyczne jadłowstrętu psychicznego 254
Kryteria diagnostyczne bulimii 254
Obraz kliniczny i przebieg jadłowstrętu psychicznego 255
Rozpoznanie różnicowe jadłowstrętu psychicznego 257
Obraz kliniczny i przebieg bulimii 258
Rozpoznanie różnicowe bulimii 259
Leczenie zaburzeń odżywiania 259
Leczenie jadłowstrętu psychicznego 260
Leczenie bulimii 262
Rozdział 22. Depresja młodzieńcza - Jacek Bomba 266
Obraz kliniczny depresji młodzieńczej 268
Wymiar biologiczny 271
Wymiar psychologiczny 272
Leczenie 275
Cele psychoterapii 276
Relacja terapeutyczna 276
Rozdział 23. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia dysocjacyjne - Jolanta Rabe-Jabłońska 280
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 280
Epidemiologia 280
Etiologia 280
Genetyka 286
Obraz kliniczny 286
Przebieg 289
Leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego 292
Zaburzenia konwersyjne 295
Epidemiologia 295
Etiologia 295
Obraz kliniczny 296
Przebieg 296
Leczenie 296
Zaburzenia dysocjacyjne 297
Epidemiologia 297
Obraz kliniczny 297
Etiologia 298
Leczenie 298
Rozdział 24. Zaburzenia psychotyczne w okresie adolescencji - Zofia Bronowska 300
Wstęp 300
Zaburzenia psychotyczne w przebiegu chorób somatycznych 302
Zaburzenia psychiczne u osób zażywających substancje psychoaktywne 303
Krótkotrwale dekompensacje psychotyczne 305
Psychozy czynnościowe 306
Schizofrenia w okresie dorastania 307
Kryteria diagnostyczne 307
Epidemiologia 308
Obraz kliniczny i przebieg 309
Rokowanie 313
Neurorozwojowa hipoteza etiologii schizofrenii 315
Leczenie 318
Rozdział 25. Zaburzenia afektywne u dzieci i młodzieży - Jolanta Rabe-Jabłońska 324
Duża depresja - pojedynczy epizod. Nawracająca duża depresja. Dystymia 325
Epidemiologia 325
Etiologia 325
Obraz kliniczny 326
Przebieg 328
Leczenie zaburzeń depresyjnych 328
Choroba afektywna dwubiegunowa. Mania. Cyklotymia 331
Choroba afektywna dwubiegunowa 331
Mania 331
Przebieg CHAD u dzieci i młodzieży 333
Cyklotymia 333
Leczenie choroby afektywnej 334
Rozdział 26. Uzależnienie od alkoholu i substancji psychoaktywnych - Jolanta Rabe-Jabłońska 336
Uzależnienie od alkoholu 336
Epidemiologia 337
Etiologia 337
Przebieg 338
Leczenie 339
Dzieci alkoholików 339
Uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Opiaty, kanabinole, leki nasenne i uspokajające, kokaina, substancje stymulujące, halucynogeny, nikotyna, lotne rozpuszczalniki 339
Amfetamina i substancje o działaniu amfetaminopodobnym 340
Epidemiologia 340
Intoksykacja 340
Uzależnienie od amfetaminy 341
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem amfetaminy lub substancji o podobnym działaniu 341
Przebieg 341
Uzależnienie od kanabinoidów 342
Epidemiologia 342
Przebieg 342
Intoksykacja 343
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem konopii 343
Testy laboratoryjne 344
Uzależnienie od opiatów 344
Epidemiologia 344
Przebieg 344
Intoksykacja 344
Zespół odstawienia 345
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem opiatów 345
Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników 345
Epidemiologia 346
Przebieg 346
Intoksykacja 346
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem lotnych rozpuszczalników 346
Uzależnienie od kokainy 346
Epidemiologia 347
Przebieg 347
Intoksykacja 347
Zespół odstawienia 347
Uzależnienie od środków nasennych i uspokajających 348
Uzależnienie od halucynogenów 348
Uzależnienie od fencyklidyny 349
Politoksykomania 350
Zaburzenia związane z używaniem innych substancji psychoaktywnych 350
Podwójna diagnoza 350
Zasady leczenia osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych 351
Istotne problemy psychiatrii dzieci i młodzieży
Rozdział 27. Przemoc w rodzinie. Maltretowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży - Ryszard Izdebski, Maria de Barbaro, Wanda Szaszkiewicz 352
Wprowadzenie 352
Perspektywa teoretyczna 355
Czym jest przemoc w rodzinie? 357
Rozpoznawanie przemocy 359
Skutki przemocy 359
Postępowanie terapeutyczne w sytuacji przemocy 362
Interwencja w kryzysie 362
Psychoterapia ofiar przemocy 362
Podsumowanie 366
Wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży 366
Definicje wykorzystywania seksualnego 367
Skala zjawiska - dane liczbowe 368
Czynniki uruchamiające oraz czynniki blokujące wykorzystywanie seksualne 369
Formy wykorzystywania seksualnego 370
Podłoże psychopatologiczne czynu pedofilnego 370
Wykorzystywanie seksualne w rodzinie 371
Sytuacja emocjonalna wykorzystywanego seksualnie dziecka 372
Następstwa wykorzystywania seksualnego 374
Następstwa nieujawnionego wykorzystywania seksualnego 374
Następstwa ujawnionego wykorzystywania seksualnego 375
Osoby spoza rodziny wobec informacji o wykorzystywaniu seksualnym 376
Postępowanie po ujawnieniu faktu wykorzystywania seksualnego 377
Pomoc dla matki dziecka wykorzystywanego seksualnie 378
Pomoc psychologa dla dziecka wykorzystywanego seksualnie 378
Pomoc rodzinie 379
Rozdział 28. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych - Tomasz Wolańczyk 382
Wstęp 382
Zaburzenia narządów zmysłów 383
Zaburzenia słuchu 383
Zaburzenia widzenia 383
Choroby układu nerwowego 384
Mózgowe porażenie dziecięce 384
Padaczka 385
Urazy głowy 389
Migrena i inne bóle głowy 389
Infekcje 390
Majaczenie (ostry zespół mózgowy) 390
Zaburzenia psychiczne poinfekcyjne 391
Infekcje paciorkowcowe 392
Pląsawica Sydenhama (pląsawica mniejsza) 392
Popaciorkowcowe autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne u dzieci (PANDAS) 392
Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) i zakażenie HIV 393
Choroby endokrynologiczne 394
Cukrzyca insulinozależna 394
Nadczynność tarczycy 395
Niedoczynność tarczycy 395
Choroby metaboliczne 395
Mukopolisacharydozy 396
Fenyloketonuria 397
Galaktozemia 397
Zespół Lescha-Nyhana 397
Choroby układu oddechowego 398
Dychawica oskrzelowa (astma) 398
Mukowiscydoza 399
Choroby hematologiczne 399
Hemofilia 399
Wpływ choroby przewlekłej na rozwój dziecka i funkcjonowanie rodziny 400
Metody terapeutyczne w psychiatrii dzieci i młodzieży
Rozdział 29. Psychoterapia psychoanalityczna dzieci i młodzieży - Katarzyna Schier 406
Wstęp 406
Początki psychoanalizy dzieci 408
Zasady terapeutyczne 411
Przymierze terapeutyczne w leczeniu dzieci i młodzieży 412
Przeniesienie 414
Przeciwprzeniesienie 417
Opór w terapii psychoanalitycznej 419
Zakończenie terapii 420
Rozdział 30. Psychoterapia behawioralno-poznawcza - Anita Bryńska 425
Behawioryzm. Terapia behawioralna 425
Terapia poznawcza. Terapia behawioralno-poznawcza 427
Zaburzenia depresyjne 429
Zaburzenia lękowe 431
Zaburzenia odżywiania 433
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 437
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej 442
Zaburzenia zachowania 444
Rozdział 31. Terapia rodzin - Barbara Józefik 448
Wstęp 448
Myślenie systemowe 449
Definicja systemu 450
Przyczynowość cyrkularna 451
Rodzina jako system 451
Rozumienie objawów. Wprowadzanie zmiany 452
Systemowa terapia rodzin 453
Wczesne podejście systemowe 453
Nurt transgeneracyjny 455
Nurt społecznego konstrukcjonizmu 456
Myślenie systemowe i terapia rodzin w zaburzeniach emocjonalnych dzieci i młodzieży 459
Kontekst zastosowania terapii rodzin 461
Wstępna konsultacja rodzinna 461
Cele systemowej terapii rodzin 462
Formy terapii systemowej 463
Miejsce prowadzenia terapii rodzin 464
Terapeuta rodzinny 464
Terapia rodzin w wybranych problemach 466
Terapia rodzin w próbach samobójczych 466
Terapia rodzin w anoreksji 467
Dylematy 469
Poradnictwo rodzinne 470
Podsumowanie 470
Rozdział 32. Kryzysy i interwencja kryzysowa w terapii dzieci i młodzieży - Wanda Badura-Madej 474
Teoria kryzysu i interwencji kryzysowej 474
Miejsce i swoistość interwencji kryzysowej w leczeniu dzieci i młodzieży 478
Interwencja kryzysowa wobec dzieci po wydarzeniach traumatycznych 481
Interwencja kryzysowa w przypadku utraty i żałoby 484
Interwencja kryzysowa w przypadku samobójczej śmierci dziecka 486
Interwencja kryzysowa wobec rodziny w kryzysie 487
Rozdział 33. Farmakoterapia zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży - Andrzej Rajewski 491
Wstęp 491
Czynniki warunkujące działanie leków psychotropowych w okresie rozwoju 492
Cechy farmakokinetyki wieku rozwojowego 493
Leczenie schizofrenii oraz psychoz pokrewnych u dzieci i młodzieży 494
Leczenie objawów ubocznych poneuroleptycznych 497
Leczenie zaburzeń afektywnych u dzieci i młodzieży 497
Leczenie epizodów depresyjnych i zaburzeń depresyjnych nawracających 497
Leczenie epizodu maniakalnego i zaburzeń afektywnych dwubiegunowych 499
Leczenie całościowych zaburzeń rozwojowych 501
Leczenie zaburzeń hiperkinetycznych (zespołu deficytu uwagi i nadpobudliwości psychoruchowej) 501
Leczenie specyficznych zaburzeń rozwoju 502
Leczenie zaburzeń zachowania i mieszanych zaburzeń zachowania i emocji 502
Leczenie tików 503
Leczenie nieorganicznego moczenia mimowolnego oraz nieorganicznego zanieczyszczania się kałem 503
Leczenie zaburzeń lękowych 504
Zaburzenia lękowe uogólnione 504
Fobia społeczna, fobia szkolna, selektywny mutyzm 504
Lęk napadowy i agorafobia 504
Zaburzenia stresowe pourazowe 504
Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych 505
Leczenie zaburzeń odżywiania 505
Leczenie zaburzeń odżywiania występujących we wczesnym dzieciństwie 505
Leczenie jadłowstrętu psychicznego 505
Leczenie bulimii 506
Rozdział 34. Integracja leczenia - próba syntezy - Jacek Bomba 511
Wstęp 511
Teoretyczne założenia terapii 512
Podstawa i zasady postępowania zintegrowanego 513
Stan bieżący 514
Zgoda na leczenie a leczenie kompleksowe 515
Psychoterapia 515
Swoiste i nieswoiste czynniki psychoterapii 516
Miejsce elementów składowych w leczeniu zintegrowanym 517
Uwagi końcowe 518
Skorowidz 521
Część ogólna
Rozdział 1. Rozwój i specyfika psychiatrii dzieci i młodzieży - Maria Orwid 22
Czynniki wpływające na rozwój psychiczny dzieci i młodzieży oraz powstawanie zaburzeń
Rozdział 2. Czynniki biologiczne (genetyczne) wpływające na rozwój psychiczny i powstawanie zaburzeń - Ewa Bartnik 29
Wstęp 29
Rodowody i dziedziczenie 29
Komplikacje rodowodów - piętno genomowe, mutacje dynamiczne i dziedziczenie mitochondrialne 31
Zaburzenia związane ze zmianami w wielu genach 31
Badania bliźniąt 32
Ryzyko względne 32
Szukanie genów dla chorób powodowanych przez pojedyncze cechy (geny kandydaci) i szukanie genów za pomocą analizy sprzężeń 32
Inne metody szukania genów odpowiedzialnych za daną chorobę 33
Metody badania wspólnych alleli 34
Badania asocjacji 34
Badania na modelach zwierzęcych 34
Wyniki badań 35
Przykłady znanych chorób, których objawami są m.in. zaburzenia psychiczne 35
Zespół Williamsa 35
Zespół Wolframa 35
Porfiria i koproporfiria 35
Charakterystyka znanych chorób psychicznych w aspekcie związanych z nimi genów 36
Schizofrenia 36
Choroba dwubiegunowa 36
Agresja (oksydaza monoamin A oraz oksydaza monoamin B) 37
Alkoholizm 37
Autyzm 38
Anoreksja, bulimia 38
Dysleksja 38
Perspektywy 39
Rozdział 3. Czynniki psychospołeczne w psychiatrii dzieci i młodzieży - Maria Orwid 41
Rozdział 4. Wywiady, ocena, diagnoza w psychiatrii dzieci i młodzieży - Jadwiga Komender 53
Wywiad z rodzicami 54
Wywiad z dzieckiem 56
Ocena 57
Diagnoza 57
Rozdział 5. Badania psychologiczne w psychiatrii dzieci i młodzieży - Małgorzata Tatarczyk 59
Wstęp 59
Rozmowa psychologiczna 60
Badanie procesów poznawczych - metody diagnostyczne 60
Badanie procesów emocjonalnych dzieci i młodzieży - metody diagnostyczne 62
Uwagi końcowe 64
Część kliniczna
Rozdział 6. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży - Jacek Bomba 68
Wstęp 68
Klasyfikacje obecnie obowiązujące 70
Współchorobowość 73
Zaburzenia rozpoczynające się w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie oraz dzieciństwie do 6. roku życia
Rozdział 7. Wczesne dzieciństwo - Irena Namysłowska 75
Małżeństwo, rodzina wychowująca małe dziecko, rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym 75
Rozwój psychiczny dziecka — od urodzenia do pójścia do szkoły 75
Rozwój indywidualny dziecka 78
Okres niemowlęcy, poniemowlęcy i okres przedszkolny życia dziecka 80
Rozdział 8. Upośledzenie umysłowe - niepełnosprawność umysłowa - Jadwiga Komender 92
Epidemiologia 93
Podział upośledzenia umysłowego 94
Etiologia 94
Przyczyny organiczne i genetyczne 95
Zespół Downa 96
Zespół „kruchego” chromosomu X 96
Zespół Pradera-Williego 97
Zespół Angelmana 98
Zespół Smitha-Magenisa 98
Tak zwany zespół miauczenia kota (cri du chat syndrom) 98
Zaburzenia związane z chromosomami płciowymi 98
Zespół Turnera 99
Zespół Noonan 99
Zespół Klinefeltera 99
Zespół XXY 99
Zaburzenie zależne od jednej pary genów patologicznych 100
Zaburzenia metaboliczne uwarunkowane genetycznie 100
Fenyloketonuria 101
Zespół Lescha-Nyhana 101
Zaburzenia związane z okresem ciąży 102
Czynniki okołoporodowe 102
Zaburzenia uwarunkowane czynnikami działającymi po okresie okołoporodowym 102
Funkcjonowanie w zależności od stopnia upośledzenia 103
Upośledzenie umysłowe lekkie 103
Upośledzenie umysłowe w stopniu głębszym 103
Zaburzenia psychiczne występujące u osób upośledzonych umysłowo 104
Rola psychiatry dziecięcego 104
Prowadzenie dziecka upośledzonego umysłowo 106
Dostarczenie nowych informacji 106
Konsultacja genetyczna 107
Promowanie rozwoju dziecka 107
Namawianie do nauczania zgodnego z możliwościami dziecka 107
Udzielanie wsparcia emocjonalnego i społecznego 108
Rozdział 9. Całościowe zaburzenia rozwojowe - Hanna Jaklewicz 110
F84.0 Autyzm dziecięcy 110
Definicja 111
Autyzm w klasyfikacji DSM i ICD 111
Epidemiologia 113
Rozwój koncepcji genezy autyzmu 114
Obraz kliniczny autyzmu 117
Autyzm - 3.-5. rok życia 118
Autyzm - 5.-7. rok życia 119
Wychodzenie z autyzmu 120
Autyzm dziecięcy w badaniach własnych 120
F84.1 Autyzm atypowy 123
F84.2 Zespół Retta 124
Epidemiologia 124
Etiologia 124
Obraz kliniczny 124
F84.3 Dziecięce zaburzenia dezintegracyjne 125
Epidemiologia 125
Etiologia 126
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 126
F84.4 Zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi 126
F84.5 Zespół Aspergera 126
Definicja 127
Epidemiologia 127
Obraz kliniczny 127
Rokowanie 128
F84.9 Całościowe zaburzenia rozwojowe nie określone 128
Rozdział 10. Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się w dzieciństwie - Lidia Popek 129
F93.0 Lęk przed separacją w dzieciństwie 129
Definicja 129
Epidemiologia 130
Etiologia 130
Obraz kliniczny 130
Różnicowanie 132
Rokowanie 132
Leczenie 132
F93.1 Zaburzenia lękowe w postaci fobii w dzieciństwie 132
Definicja 132
Epidemiologia 132
Etiologia 133
Obraz kliniczny 133
Różnicowanie 134
Rokowanie 134
Leczenie 134
F93.2 Lęk społeczny w dzieciństwie 134
Definicja 134
Epidemiologia 134
Etiologia 134
Obraz kliniczny 135
Różnicowanie 136
Rokowanie 136
Leczenie 136
F93.3 Zaburzenia związane z rywalizacją w rodzeństwie 136
Rys historyczny 136
Epidemiologia 137
Etiologia 137
Obraz kliniczny 137
Różnicowanie i rokowanie 138
Leczenie 138
F93.8 Inne zaburzenia emocjonalne okresu dzieciństwa 138
F93.80 Uogólnione zaburzenie lękowe w dzieciństwie 139
Epidemiologia 139
Etiologia 139
Obraz kliniczny 139
Różnicowanie 140
Rokowanie 140
Leczenie 140
Rozdział 11. Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym - Lidia Popek 142
F94.0 Mutyzm wybiórczy 142
Definicja 142
Rys historyczny 142
Epidemiologia 143
Etiologia 143
Obraz kliniczny 144
Rozpoznanie różnicowe 145
Rokowanie 145
Leczenie 145
Zaburzenia więzi w dzieciństwie 146
F94.1 Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie 147
Definicja 147
Epidemiologia 147
Etiologia 147
Obraz kliniczny 148
Rozpoznanie różnicowe 148
F94.2 Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie 149
Epidemiologia 149
Etiologia 149
Obraz kliniczny 149
Rozpoznanie różnicowe 150
Rokowanie 150
Leczenie 150
Rozdział 12. Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym - Lidia Popek 152
F98.0 Moczenie mimowolne (enuresis) nieorganiczne 152
Definicja 152
Epidemiologia 152
Etiologia 153
Obraz kliniczny 154
Różnicowanie 154
Rokowanie 155
Leczenie 155
F98.1 Zanieczyszczanie się kałem (encopresis) nieorganiczne 156
Definicja 156
Epidemiologia 156
Etiologia 156
Obraz kliniczny 157
Różnicowanie 157
Rokowanie 158
Leczenie 158
Zaburzenia odżywiania i jedzenia w niemowlęctwie i dzieciństwie 158
F98.2 Zaburzenia odżywiania w niemowlęctwie i dzieciństwie 158
Definicja 158
Rys historyczny 159
Epidemiologia 159
Etiologia 159
Obraz kliniczny 159
Różnicowanie 161
Rokowanie 161
Leczenie 161
F98.3 Pica w niemowlęctwie lub w dzieciństwie 162
Definicja 162
Rys historyczny 162
Epidemiologia 162
Etiologia 162
Obraz kliniczny 162
Rokowanie 163
Leczenie 163
F98.4 Stereotypie ruchowe 163
Definicja 163
Rys historyczny 163
Epidemiologia 163
Etiologia 164
Obraz kliniczny 164
Różnicowanie 164
Rokowanie 165
Leczenie 165
F98.5 Jąkanie (zacinanie się) 165
Definicja 165
Epidemiologia 165
Etiologia 165
Obraz kliniczny 166
Leczenie 167
F98.6 Mowa bezładna 167
Definicja 167
Epidemiologia 167
Etiologia 168
Obraz kliniczny 168
Różnicowanie 168
Leczenie 169
F98.9 Inne specyficzne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym 169
Zaburzenia rozpoczynające się w wieku szkolnym: 7.-10. rok życia
Rozdział 13. Późne dzieciństwo - wiek szkolny - Irena Namysłowska 171
Rodzina z dziećmi w wieku szkolnym 171
Indywidualny rozwój dziecka - okres późnego dzieciństwa, młodszy wiek szkolny 173
Rozwój emocjonalno-społeczny 175
Rozwój moralny dziecka 176
Rozdział 14. Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka - Hanna Jaklewicz 178
Charakterystyka grupy zaburzeń 178
Zaburzenia rozwoju mowy w ICD-10 178
F80.0 Specyficzne zaburzenia artykulacji 179
Definicja 179
F80.1 Zaburzenia ekspresji mowy 179
Nazewnictwo 179
Definicja 180
Epidemiologia 180
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 180
Rokowanie 181
Leczenie 181
F80.2 Zaburzenia rozumienia mowy - dysfazja recepcyjna 181
Epidemiologia 182
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 182
Różnicowanie 182
Rokowanie 183
Leczenie 183
Etiologia zaburzeń rozwoju mowy 183
F80.3 Nabyta afazja z padaczką 184
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 184
Etiologia 184
Różnicowanie 184
Rokowanie 184
Rozdział 15. Specyficzne zaburzenia w rozwoju umiejętności szkolnych - Hanna Jaklewicz 186
F81.0 Specyficzne zaburzenia czytania 186
Nazewnictwo 186
Definicja 187
Epidemiologia 187
Etiologia 187
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 188
F81.1 Specyficzne zaburzenie opanowania poprawnej pisowni 189
Definicja 189
Epidemiologia 189
Etiologia 189
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 190
Przebieg i rokowanie 190
Leczenie 190
F81.2 Specyficzne zaburzenia umiejętności arytmetycznych 191
Epidemiologia 191
Etiologia i patogeneza 191
Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 191
Rozdział 16. Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych - Lidia Popek 193
Definicja 193
Rys historyczny 193
Epidemiologia 193
Etiologia 194
Obraz kliniczny 194
Różnicowanie 195
Rokowanie 196
Leczenie 196
Rozdział 17. Zaburzenie hiperkinetyczne - Tomasz Wolańczyk, Jadwiga Komender 197
Wstęp 197
Epidemiologia 200
Etiologia 201
Neuropsychologia ADHD 203
Rodzina dziecka z ADHD 205
Przebieg, zaburzenia towarzyszące i rokowanie 205
Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa 206
Postępowanie 208
Psychoedukacja 208
Psychoterapia 209
Farmakoterapia 209
Kontrolowanie leczenia 212
Rozdział 18. Tiki - Irena Namysłowska 214
Definicja 214
Rys historyczny 214
Epidemiologia 215
Etiologia 215
Zaburzenia neuroprzewodnictwa 216
Obraz kliniczny 216
F95.1 Przewlekłe tiki ruchowe lub głosowe (wokalne) 217
F95.2 Zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Gillesa de la Tourette’a) 217
Różnicowanie 218
Leczenie 218
Rozdział 19. Zaburzenia zachowania - Jacek Bomba 220
Epidemiologia 224
Obraz kliniczny, podział i kryteria diagnostyczne 224
Etiologia i patogeneza 225
Przebieg i rokowanie 227
Leczenie 228
Rozdział 20. Adolescencja - wiek dorastania - Irena Namysłowska 231
Rodzina z dziećmi dorastającymi i opuszczającymi dom 231
Adolescencja - indywidualny rozwój psychiczny 234
Adolescencja - rozwój fizyczny 235
Adolescencja - rozwój poznawczy 237
Adolescencja - rozwój emocjonalno-społeczny 238
Rozdział 21. Zaburzenia odżywiania - Andrzej Rajewski 247
Regulacja odżywiania i masy ciała 247
Biologiczna regulacja odżywiania 247
Psychologiczne i społeczne uwarunkowania regulacji odżywiania 248
Rys historyczny 248
Podział i epidemiologia zaburzeń odżywiania 249
Etiologia i patogeneza zaburzeń odżywiania 250
Etiologia i patogeneza jadłowstrętu psychicznego 250
Etiologia i patogeneza bulimii 252
Kryteria diagnostyczne zaburzeń odżywiania 254
Kryteria diagnostyczne jadłowstrętu psychicznego 254
Kryteria diagnostyczne bulimii 254
Obraz kliniczny i przebieg jadłowstrętu psychicznego 255
Rozpoznanie różnicowe jadłowstrętu psychicznego 257
Obraz kliniczny i przebieg bulimii 258
Rozpoznanie różnicowe bulimii 259
Leczenie zaburzeń odżywiania 259
Leczenie jadłowstrętu psychicznego 260
Leczenie bulimii 262
Rozdział 22. Depresja młodzieńcza - Jacek Bomba 266
Obraz kliniczny depresji młodzieńczej 268
Wymiar biologiczny 271
Wymiar psychologiczny 272
Leczenie 275
Cele psychoterapii 276
Relacja terapeutyczna 276
Rozdział 23. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia dysocjacyjne - Jolanta Rabe-Jabłońska 280
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 280
Epidemiologia 280
Etiologia 280
Genetyka 286
Obraz kliniczny 286
Przebieg 289
Leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego 292
Zaburzenia konwersyjne 295
Epidemiologia 295
Etiologia 295
Obraz kliniczny 296
Przebieg 296
Leczenie 296
Zaburzenia dysocjacyjne 297
Epidemiologia 297
Obraz kliniczny 297
Etiologia 298
Leczenie 298
Rozdział 24. Zaburzenia psychotyczne w okresie adolescencji - Zofia Bronowska 300
Wstęp 300
Zaburzenia psychotyczne w przebiegu chorób somatycznych 302
Zaburzenia psychiczne u osób zażywających substancje psychoaktywne 303
Krótkotrwale dekompensacje psychotyczne 305
Psychozy czynnościowe 306
Schizofrenia w okresie dorastania 307
Kryteria diagnostyczne 307
Epidemiologia 308
Obraz kliniczny i przebieg 309
Rokowanie 313
Neurorozwojowa hipoteza etiologii schizofrenii 315
Leczenie 318
Rozdział 25. Zaburzenia afektywne u dzieci i młodzieży - Jolanta Rabe-Jabłońska 324
Duża depresja - pojedynczy epizod. Nawracająca duża depresja. Dystymia 325
Epidemiologia 325
Etiologia 325
Obraz kliniczny 326
Przebieg 328
Leczenie zaburzeń depresyjnych 328
Choroba afektywna dwubiegunowa. Mania. Cyklotymia 331
Choroba afektywna dwubiegunowa 331
Mania 331
Przebieg CHAD u dzieci i młodzieży 333
Cyklotymia 333
Leczenie choroby afektywnej 334
Rozdział 26. Uzależnienie od alkoholu i substancji psychoaktywnych - Jolanta Rabe-Jabłońska 336
Uzależnienie od alkoholu 336
Epidemiologia 337
Etiologia 337
Przebieg 338
Leczenie 339
Dzieci alkoholików 339
Uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Opiaty, kanabinole, leki nasenne i uspokajające, kokaina, substancje stymulujące, halucynogeny, nikotyna, lotne rozpuszczalniki 339
Amfetamina i substancje o działaniu amfetaminopodobnym 340
Epidemiologia 340
Intoksykacja 340
Uzależnienie od amfetaminy 341
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem amfetaminy lub substancji o podobnym działaniu 341
Przebieg 341
Uzależnienie od kanabinoidów 342
Epidemiologia 342
Przebieg 342
Intoksykacja 343
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem konopii 343
Testy laboratoryjne 344
Uzależnienie od opiatów 344
Epidemiologia 344
Przebieg 344
Intoksykacja 344
Zespół odstawienia 345
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem opiatów 345
Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników 345
Epidemiologia 346
Przebieg 346
Intoksykacja 346
Zaburzenia psychiczne związane z używaniem lotnych rozpuszczalników 346
Uzależnienie od kokainy 346
Epidemiologia 347
Przebieg 347
Intoksykacja 347
Zespół odstawienia 347
Uzależnienie od środków nasennych i uspokajających 348
Uzależnienie od halucynogenów 348
Uzależnienie od fencyklidyny 349
Politoksykomania 350
Zaburzenia związane z używaniem innych substancji psychoaktywnych 350
Podwójna diagnoza 350
Zasady leczenia osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych 351
Istotne problemy psychiatrii dzieci i młodzieży
Rozdział 27. Przemoc w rodzinie. Maltretowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży - Ryszard Izdebski, Maria de Barbaro, Wanda Szaszkiewicz 352
Wprowadzenie 352
Perspektywa teoretyczna 355
Czym jest przemoc w rodzinie? 357
Rozpoznawanie przemocy 359
Skutki przemocy 359
Postępowanie terapeutyczne w sytuacji przemocy 362
Interwencja w kryzysie 362
Psychoterapia ofiar przemocy 362
Podsumowanie 366
Wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży 366
Definicje wykorzystywania seksualnego 367
Skala zjawiska - dane liczbowe 368
Czynniki uruchamiające oraz czynniki blokujące wykorzystywanie seksualne 369
Formy wykorzystywania seksualnego 370
Podłoże psychopatologiczne czynu pedofilnego 370
Wykorzystywanie seksualne w rodzinie 371
Sytuacja emocjonalna wykorzystywanego seksualnie dziecka 372
Następstwa wykorzystywania seksualnego 374
Następstwa nieujawnionego wykorzystywania seksualnego 374
Następstwa ujawnionego wykorzystywania seksualnego 375
Osoby spoza rodziny wobec informacji o wykorzystywaniu seksualnym 376
Postępowanie po ujawnieniu faktu wykorzystywania seksualnego 377
Pomoc dla matki dziecka wykorzystywanego seksualnie 378
Pomoc psychologa dla dziecka wykorzystywanego seksualnie 378
Pomoc rodzinie 379
Rozdział 28. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych - Tomasz Wolańczyk 382
Wstęp 382
Zaburzenia narządów zmysłów 383
Zaburzenia słuchu 383
Zaburzenia widzenia 383
Choroby układu nerwowego 384
Mózgowe porażenie dziecięce 384
Padaczka 385
Urazy głowy 389
Migrena i inne bóle głowy 389
Infekcje 390
Majaczenie (ostry zespół mózgowy) 390
Zaburzenia psychiczne poinfekcyjne 391
Infekcje paciorkowcowe 392
Pląsawica Sydenhama (pląsawica mniejsza) 392
Popaciorkowcowe autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne u dzieci (PANDAS) 392
Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) i zakażenie HIV 393
Choroby endokrynologiczne 394
Cukrzyca insulinozależna 394
Nadczynność tarczycy 395
Niedoczynność tarczycy 395
Choroby metaboliczne 395
Mukopolisacharydozy 396
Fenyloketonuria 397
Galaktozemia 397
Zespół Lescha-Nyhana 397
Choroby układu oddechowego 398
Dychawica oskrzelowa (astma) 398
Mukowiscydoza 399
Choroby hematologiczne 399
Hemofilia 399
Wpływ choroby przewlekłej na rozwój dziecka i funkcjonowanie rodziny 400
Metody terapeutyczne w psychiatrii dzieci i młodzieży
Rozdział 29. Psychoterapia psychoanalityczna dzieci i młodzieży - Katarzyna Schier 406
Wstęp 406
Początki psychoanalizy dzieci 408
Zasady terapeutyczne 411
Przymierze terapeutyczne w leczeniu dzieci i młodzieży 412
Przeniesienie 414
Przeciwprzeniesienie 417
Opór w terapii psychoanalitycznej 419
Zakończenie terapii 420
Rozdział 30. Psychoterapia behawioralno-poznawcza - Anita Bryńska 425
Behawioryzm. Terapia behawioralna 425
Terapia poznawcza. Terapia behawioralno-poznawcza 427
Zaburzenia depresyjne 429
Zaburzenia lękowe 431
Zaburzenia odżywiania 433
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 437
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej 442
Zaburzenia zachowania 444
Rozdział 31. Terapia rodzin - Barbara Józefik 448
Wstęp 448
Myślenie systemowe 449
Definicja systemu 450
Przyczynowość cyrkularna 451
Rodzina jako system 451
Rozumienie objawów. Wprowadzanie zmiany 452
Systemowa terapia rodzin 453
Wczesne podejście systemowe 453
Nurt transgeneracyjny 455
Nurt społecznego konstrukcjonizmu 456
Myślenie systemowe i terapia rodzin w zaburzeniach emocjonalnych dzieci i młodzieży 459
Kontekst zastosowania terapii rodzin 461
Wstępna konsultacja rodzinna 461
Cele systemowej terapii rodzin 462
Formy terapii systemowej 463
Miejsce prowadzenia terapii rodzin 464
Terapeuta rodzinny 464
Terapia rodzin w wybranych problemach 466
Terapia rodzin w próbach samobójczych 466
Terapia rodzin w anoreksji 467
Dylematy 469
Poradnictwo rodzinne 470
Podsumowanie 470
Rozdział 32. Kryzysy i interwencja kryzysowa w terapii dzieci i młodzieży - Wanda Badura-Madej 474
Teoria kryzysu i interwencji kryzysowej 474
Miejsce i swoistość interwencji kryzysowej w leczeniu dzieci i młodzieży 478
Interwencja kryzysowa wobec dzieci po wydarzeniach traumatycznych 481
Interwencja kryzysowa w przypadku utraty i żałoby 484
Interwencja kryzysowa w przypadku samobójczej śmierci dziecka 486
Interwencja kryzysowa wobec rodziny w kryzysie 487
Rozdział 33. Farmakoterapia zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży - Andrzej Rajewski 491
Wstęp 491
Czynniki warunkujące działanie leków psychotropowych w okresie rozwoju 492
Cechy farmakokinetyki wieku rozwojowego 493
Leczenie schizofrenii oraz psychoz pokrewnych u dzieci i młodzieży 494
Leczenie objawów ubocznych poneuroleptycznych 497
Leczenie zaburzeń afektywnych u dzieci i młodzieży 497
Leczenie epizodów depresyjnych i zaburzeń depresyjnych nawracających 497
Leczenie epizodu maniakalnego i zaburzeń afektywnych dwubiegunowych 499
Leczenie całościowych zaburzeń rozwojowych 501
Leczenie zaburzeń hiperkinetycznych (zespołu deficytu uwagi i nadpobudliwości psychoruchowej) 501
Leczenie specyficznych zaburzeń rozwoju 502
Leczenie zaburzeń zachowania i mieszanych zaburzeń zachowania i emocji 502
Leczenie tików 503
Leczenie nieorganicznego moczenia mimowolnego oraz nieorganicznego zanieczyszczania się kałem 503
Leczenie zaburzeń lękowych 504
Zaburzenia lękowe uogólnione 504
Fobia społeczna, fobia szkolna, selektywny mutyzm 504
Lęk napadowy i agorafobia 504
Zaburzenia stresowe pourazowe 504
Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych 505
Leczenie zaburzeń odżywiania 505
Leczenie zaburzeń odżywiania występujących we wczesnym dzieciństwie 505
Leczenie jadłowstrętu psychicznego 505
Leczenie bulimii 506
Rozdział 34. Integracja leczenia - próba syntezy - Jacek Bomba 511
Wstęp 511
Teoretyczne założenia terapii 512
Podstawa i zasady postępowania zintegrowanego 513
Stan bieżący 514
Zgoda na leczenie a leczenie kompleksowe 515
Psychoterapia 515
Swoiste i nieswoiste czynniki psychoterapii 516
Miejsce elementów składowych w leczeniu zintegrowanym 517
Uwagi końcowe 518
Skorowidz 521