Dane szczegółowe książki
Autodestruktywność dzieci i młodzieży / Ziółkowska, Beata (1967-); Wycisk, Jowita
Tytuł
Autodestruktywność dzieci i młodzieży
Wydawnictwo
Warszawa: Difin SA, 2019
Numer wydania
1
ISBN
978-83-8085-783-4
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
.
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Wprowadzenie 11
I. Specyfika adolescencji we współczesnym świecie 15
1. Czym jest dorastanie? 15
2. Młodzież jako grupa społeczna - szanse i zagrożenia 17
3. Potrzeby i zadania stadium adolescencji 19
3.1. Potrzeby psychiczne młodzieży 20
3.2. Zadania rozwojowe adolescencji 23
Blok ekspercki:
Świat i młodzi, świat młody - perspektywa socjologa i teologa dr hab. Paweł Prüfer, prof. AJP 25
4. W jaki sposób nastolatek spostrzega siebie i swoje ciało? 28
5. Kryzys adolescencyjny: istota i przebieg 30
5.1. Formowanie tożsamości 31
5.2. Konteksty rozwoju tożsamości 37
5.2.1. Rodzina 37
5.2.2. Grupa rówieśnicza 39
5.2.3. Kultura 40
6. Autodestruktywność i współwystępowanie zachowań problemowych jako
odpowiedź na kryzys adolescencyjny 44
Blok ekspercki:
Próbując zrozumieć zachowania nastolatków... - perspektywa psychologa rozwojowego mgr Mateusz Wiliński 45
7. Problemy współczesnej młodzieży w doniesieniach z badań 49
7.1. Fizjologia układu nerwowego 49
7.2. Ocena siebie - ocena ciała 51
7.3. Młodzi a media 53
7.4. Zdrowie psychiczne nastolatków 54
Podsumowanie 56
II. Zaburzenia odżywiania i nieprawidłowe zachowania jedzeniowe 57
1. Czym są zaburzenia odżywiania? 57
2. Klasyfikacja, diagnoza, rozpowszechnienie, leczenie 60
Blok ekspercki:
Trudności diagnostyczne - perspektywa psychoterapeuty dr Magdalena Grabowska 62
2.1. Jadłowstręt psychiczny 65
2.2. Bulimia psychiczna 68
2.3. Zespół jedzenia kompulsyjnego 71
2.4. Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu jedzenia 73
2.5. Ortoreksja psychiczna 75
2.6. Dysmorfia mięśniowa 77
2.7. Diabulimia 79
3. Uwarunkowania i mechanizm (nie)jedzenia 81
3.1. Czynniki biofizjologiczne 83
Blok ekspercki:
„Drugi mózg” (oś jelita - mózg) - perspektywa neuropsychologa dr hab. Aneta Borkowska 84
3.2. Czynniki społeczne 86
3.3. Czynniki kulturowe 92
4. Problemy jedzeniowe i spostrzeganie ciała przez młodzież w doniesieniach z badań 94
Podsumowanie 99
III. Samouszkodzenia umiarkowane 100
1. Czym są samookaleczenia? 100
2. Klasyfikacja, diagnoza i rozpowszechnienie samookaleczeń 102
3. Różnicowanie samookaleczeń i samobójstw 110
4. Okaleczanie ciała a płeć 117
Blok ekspercki:
Autodestruktywność młodzieży - perspektywa seksuologa prof. dr hab. Maria Beisert, dr Agnieszka Izdebska 118
5. Zrozumieć osobę okaleczającą się 123
5.1. Motywy i funkcje samookaleczeń 123
Blok ekspercki:
Gdy ciało się zmienia - perspektywa psychoterapeuty mgr Iwona Jóźwiak, mgr Mateusz Wiliński 123
5.1.1. Jawnie formułowane intencje 126
5.1.2. Funkcje psychologiczne 127
5.2. Bio-psycho-kulturowo-społeczny model wyjaśniania samookaleczeń 131
5.2.1. Odległe czynniki ryzyka 133
5.2.2. Mechanizmy pośredniczące 137
5.2.2.1. Czynniki neurofizjologiczne 137
5.2.2.2. Czynniki intrapsychiczne 140
5.2.2.3. Czynniki interpersonalne 144
Podsumowanie 147
IV. Zaburzenia używania alkoholu 149
1. Alkohol, napoje energetyczne, upijanie się - ustalenia terminologiczne 149
2. Używanie alkoholu i psychodrinków - epidemiologia w świetle wyników badań 151
3. Diagnoza i różnicowanie różnych wzorów picia alkoholu 154
4. Uwarunkowania oraz mechanizm zaburzenia używania alkoholu 157
4.1. Determinanty zaburzeń używania alkoholu 157
4.2. Mechanizmy rozwoju uzależnienia i powstawania głodu alkoholowego 161
4.2.1. Mechanizmy uzależnienia 162
4.2.2. Mechanizmy głodu alkoholowego 163
5. Somatyczne i psychospołeczne funkcjonowanie osób z zaburzeniami używania alkoholu 164
5.1. Skutki somatyczne 165
5.2. Skutki psychospołeczne 171
Blok ekspercki:
Młodzi i alkohol - perspektywa psychoterapeuty dr Ewa Wojtynkiewicz 173
6. Zrozumieć osobę uzależnioną i jej bliskich 175
7. Leczenie i psychoterapia zaburzeń używania alkoholu 178
8. Używanie alkoholu w doniesieniach z badań 182
Podsumowanie 185
V. Zaburzenia używania substancji psychoaktywnych 186
1. Narkotyki i paranarkotyki - ustalenia terminologiczne 186
2. Epidemiologia w świetle wyników badań 194
3. Diagnoza i różnicowanie 197
4. Uwarunkowania i fazy przyjmowania narkotyków i paranarkotyków 199
4.1. Determinanty sięgania po narkotyki i paranarkotyki 200
Blok ekspercki:
Młodzi i narkotyki oraz dopalacze - perspektywa profilaktyka mgr Agnieszka Noculak, mgr Aneta Okoniewska 203
4.2. Mechanizm i fazy uzależnienia narkotycznego 206
5. Konsekwencje używania narkotyków i paranarkotyków 209
5.1. Funkcjonowanie somatyczne 209
5.2. Funkcjonowanie psychiczne 213
5.3. Funkcjonowanie społeczne 215
6. Leczenie i psychoterapia 217
Blok ekspercki:
Nastolatek w poradni profilaktyki i leczenia uzależnień - perspektywa terapeuty mgr Magdalena Müller-Ksycka 220
7. Narkotyki i dopalacze w świetle wyników badań 223
Podsumowanie 226
V. Prewencja zachowań autodestruktywnych 227
1. Wprowadzenie 227
2. Prewencja w obrębie instytucji - ujęcie systemowe 228
3. Poziom międzyinstytucjonalny 231
4. Poziom instytucji 233
4.1. Rola dorosłych opiekunów: nauczycieli i innych pracowników szkoły 234
4.2. Rola osób pierwszego kontaktu. Zespół kryzysowy 235
4.3. Psychoedukacja personelu i młodzieży szkolnej 237
4.4. Postępowanie na terenie szkoły. Od obserwacji sygnałów ostrzegawczych do interwencji 237
4.4.1. Jak pracownicy szkoły dowiadują się o istnieniu problemu? 238
4.4.2. Jak rozmawiać z nastolatkiem? Podstawowe zasady komunikacji w obliczu niepokojących zachowań 238
4.4.3. Skierowanie nastolatka do osoby pierwszego kontaktu 241
4.4.4. Interwencja na terenie szkoły 242
4.4.5. Współpraca z rodzicami 243
4.5. Procedura postępowania na terenie szkoły 245
5. Poziom relacji wychowawca - uczeń 246
5.1. Szczególne znaczenie relacji międzyludzkiej 246
5.2. Postawa wobec nastolatka przejawiającego zachowania autodestruktywne 247
6. Poziom osobisty dorosłego opiekuna młodzieży 250
Zakończenie 252
Literatura 254
Notki o autorkach 285
Materiały pomocnicze 286
Wprowadzenie 11
I. Specyfika adolescencji we współczesnym świecie 15
1. Czym jest dorastanie? 15
2. Młodzież jako grupa społeczna - szanse i zagrożenia 17
3. Potrzeby i zadania stadium adolescencji 19
3.1. Potrzeby psychiczne młodzieży 20
3.2. Zadania rozwojowe adolescencji 23
Blok ekspercki:
Świat i młodzi, świat młody - perspektywa socjologa i teologa dr hab. Paweł Prüfer, prof. AJP 25
4. W jaki sposób nastolatek spostrzega siebie i swoje ciało? 28
5. Kryzys adolescencyjny: istota i przebieg 30
5.1. Formowanie tożsamości 31
5.2. Konteksty rozwoju tożsamości 37
5.2.1. Rodzina 37
5.2.2. Grupa rówieśnicza 39
5.2.3. Kultura 40
6. Autodestruktywność i współwystępowanie zachowań problemowych jako
odpowiedź na kryzys adolescencyjny 44
Blok ekspercki:
Próbując zrozumieć zachowania nastolatków... - perspektywa psychologa rozwojowego mgr Mateusz Wiliński 45
7. Problemy współczesnej młodzieży w doniesieniach z badań 49
7.1. Fizjologia układu nerwowego 49
7.2. Ocena siebie - ocena ciała 51
7.3. Młodzi a media 53
7.4. Zdrowie psychiczne nastolatków 54
Podsumowanie 56
II. Zaburzenia odżywiania i nieprawidłowe zachowania jedzeniowe 57
1. Czym są zaburzenia odżywiania? 57
2. Klasyfikacja, diagnoza, rozpowszechnienie, leczenie 60
Blok ekspercki:
Trudności diagnostyczne - perspektywa psychoterapeuty dr Magdalena Grabowska 62
2.1. Jadłowstręt psychiczny 65
2.2. Bulimia psychiczna 68
2.3. Zespół jedzenia kompulsyjnego 71
2.4. Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu jedzenia 73
2.5. Ortoreksja psychiczna 75
2.6. Dysmorfia mięśniowa 77
2.7. Diabulimia 79
3. Uwarunkowania i mechanizm (nie)jedzenia 81
3.1. Czynniki biofizjologiczne 83
Blok ekspercki:
„Drugi mózg” (oś jelita - mózg) - perspektywa neuropsychologa dr hab. Aneta Borkowska 84
3.2. Czynniki społeczne 86
3.3. Czynniki kulturowe 92
4. Problemy jedzeniowe i spostrzeganie ciała przez młodzież w doniesieniach z badań 94
Podsumowanie 99
III. Samouszkodzenia umiarkowane 100
1. Czym są samookaleczenia? 100
2. Klasyfikacja, diagnoza i rozpowszechnienie samookaleczeń 102
3. Różnicowanie samookaleczeń i samobójstw 110
4. Okaleczanie ciała a płeć 117
Blok ekspercki:
Autodestruktywność młodzieży - perspektywa seksuologa prof. dr hab. Maria Beisert, dr Agnieszka Izdebska 118
5. Zrozumieć osobę okaleczającą się 123
5.1. Motywy i funkcje samookaleczeń 123
Blok ekspercki:
Gdy ciało się zmienia - perspektywa psychoterapeuty mgr Iwona Jóźwiak, mgr Mateusz Wiliński 123
5.1.1. Jawnie formułowane intencje 126
5.1.2. Funkcje psychologiczne 127
5.2. Bio-psycho-kulturowo-społeczny model wyjaśniania samookaleczeń 131
5.2.1. Odległe czynniki ryzyka 133
5.2.2. Mechanizmy pośredniczące 137
5.2.2.1. Czynniki neurofizjologiczne 137
5.2.2.2. Czynniki intrapsychiczne 140
5.2.2.3. Czynniki interpersonalne 144
Podsumowanie 147
IV. Zaburzenia używania alkoholu 149
1. Alkohol, napoje energetyczne, upijanie się - ustalenia terminologiczne 149
2. Używanie alkoholu i psychodrinków - epidemiologia w świetle wyników badań 151
3. Diagnoza i różnicowanie różnych wzorów picia alkoholu 154
4. Uwarunkowania oraz mechanizm zaburzenia używania alkoholu 157
4.1. Determinanty zaburzeń używania alkoholu 157
4.2. Mechanizmy rozwoju uzależnienia i powstawania głodu alkoholowego 161
4.2.1. Mechanizmy uzależnienia 162
4.2.2. Mechanizmy głodu alkoholowego 163
5. Somatyczne i psychospołeczne funkcjonowanie osób z zaburzeniami używania alkoholu 164
5.1. Skutki somatyczne 165
5.2. Skutki psychospołeczne 171
Blok ekspercki:
Młodzi i alkohol - perspektywa psychoterapeuty dr Ewa Wojtynkiewicz 173
6. Zrozumieć osobę uzależnioną i jej bliskich 175
7. Leczenie i psychoterapia zaburzeń używania alkoholu 178
8. Używanie alkoholu w doniesieniach z badań 182
Podsumowanie 185
V. Zaburzenia używania substancji psychoaktywnych 186
1. Narkotyki i paranarkotyki - ustalenia terminologiczne 186
2. Epidemiologia w świetle wyników badań 194
3. Diagnoza i różnicowanie 197
4. Uwarunkowania i fazy przyjmowania narkotyków i paranarkotyków 199
4.1. Determinanty sięgania po narkotyki i paranarkotyki 200
Blok ekspercki:
Młodzi i narkotyki oraz dopalacze - perspektywa profilaktyka mgr Agnieszka Noculak, mgr Aneta Okoniewska 203
4.2. Mechanizm i fazy uzależnienia narkotycznego 206
5. Konsekwencje używania narkotyków i paranarkotyków 209
5.1. Funkcjonowanie somatyczne 209
5.2. Funkcjonowanie psychiczne 213
5.3. Funkcjonowanie społeczne 215
6. Leczenie i psychoterapia 217
Blok ekspercki:
Nastolatek w poradni profilaktyki i leczenia uzależnień - perspektywa terapeuty mgr Magdalena Müller-Ksycka 220
7. Narkotyki i dopalacze w świetle wyników badań 223
Podsumowanie 226
V. Prewencja zachowań autodestruktywnych 227
1. Wprowadzenie 227
2. Prewencja w obrębie instytucji - ujęcie systemowe 228
3. Poziom międzyinstytucjonalny 231
4. Poziom instytucji 233
4.1. Rola dorosłych opiekunów: nauczycieli i innych pracowników szkoły 234
4.2. Rola osób pierwszego kontaktu. Zespół kryzysowy 235
4.3. Psychoedukacja personelu i młodzieży szkolnej 237
4.4. Postępowanie na terenie szkoły. Od obserwacji sygnałów ostrzegawczych do interwencji 237
4.4.1. Jak pracownicy szkoły dowiadują się o istnieniu problemu? 238
4.4.2. Jak rozmawiać z nastolatkiem? Podstawowe zasady komunikacji w obliczu niepokojących zachowań 238
4.4.3. Skierowanie nastolatka do osoby pierwszego kontaktu 241
4.4.4. Interwencja na terenie szkoły 242
4.4.5. Współpraca z rodzicami 243
4.5. Procedura postępowania na terenie szkoły 245
5. Poziom relacji wychowawca - uczeń 246
5.1. Szczególne znaczenie relacji międzyludzkiej 246
5.2. Postawa wobec nastolatka przejawiającego zachowania autodestruktywne 247
6. Poziom osobisty dorosłego opiekuna młodzieży 250
Zakończenie 252
Literatura 254
Notki o autorkach 285
Materiały pomocnicze 286