Dane szczegółowe książki
Tożsamość a społeczne kategoryzacje / Kwiatkowska, Anna
Autorzy
Tytuł
Tożsamość a społeczne kategoryzacje
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, 1999
ISBN
8385459421
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie 12
Część pierwsza. Obiekt jako źródło reguł procesu kategoryzacji społecznej 20
1. Wprowadzenie: podstawowe pojęcia, podstawowe problemy 20
1.1. Kategoryzacja i kategorie 20
1.2. Czynniki determinujące użycie kategorii 23
1.2.1. Stopień dostępności poznawczej i stopień dopasowania kategorii 24
1.2.2. Czynniki wpływające na stopień dopasowania kategorii 26
1.2.3. Stopień inkluzywności kategorii 29
1.3. Czy tylko własności obiektu..? 30
2. Przetwarzanie kategorialne i analityczne 31
2.1. Wprowadzenie 31
2.2. Susan T. Fiske i Steven Neuberg: model kontinuum w spostrzeganiu społecznym - od procesów opartych na kategorii do procesów indywiduujących (a continuum model of impression formation from category-based to individuating processes). 33
2.2.1. Kategoryzacja wstępna (Initial Categorization) 34
2.2.2. Kategoryzacja potwierdzająca (Confirmatory Categorization) 35
2.2.3. Rekategoryzacja (Recategorization) 35
2.2.4. Integracja analityczna (Piecemeal Integratiori) 36
2.2.5. Rozróżnienie między kategorią a atrybutem 36
2.2.6. Czynniki determinujące wybór strategii przetwarzania 38
2.2.7. Podsumowanie 41
2.3. Marilynn B. Brewer: model podwójnego procesu spostrzegania społecznego (A dual process model of impression formation) 42
2.3.1. Identyfikacja: Przetwarzanie automatyczne (Identification: Automatic Processing) 45
2.3.2. Typologizacja: Struktura i format kategorii osób (Typing: Structure and Format of Person Categories) 47
2.3.3. Indywiduacja: Zróżnicowanie wewnątrzkategorialne (Individuation: Intracategory Differentiation) 49
2.3.4. Personalizacja: Tworzenie reprezentacji opartych na osobie (Personalization: The Formation of Person-Based Impressions) 50
2.3.5. Podsumowanie 52
2.4. Model koneksjonistyczny Kundy i Thagarda 56
2.5. Model ekologiczny Zebrowitz i Barona 58
2.6. Teza o powszechności procesów kategoryzacyjnych i jej implikacje 61
2.7. Nie tylko własności obiektu… 64
Część druga, Podmiot jako źródło reguł kategoryzacji społecznej 66
1. Podmiot w ujęciu poznawczym: człowiek wobec informacji 66
1.1. Osoba konsystentna lub racjonalizująca 67
1.2. Naiwny naukowiec 68
1.3. Osoba wyszkolona w przetwarzaniu informacji 71
1.4. Skąpiec poznawczy 71
1.5. Kontrolowane przetwarzanie informacji społecznych…? 72
2. Podmiot w ujęciu poznawczo-motywacyjnym 74
2.1. Podmiot w modelu Fiske i Neuberga oraz w modelu Brewer 75
2.2. Potrzeby poznawcze podmiotu 76
2.3. Doraźne i chroniczne stany emocjonalne podmiotu 80
2.4. Motywacje niezupełnie społeczne…? 84
3. Podmiot jako istota społeczna 85
3.1. Społeczne poznanie a tożsamość społeczna: dwa paradygmaty - dwa światy? 85
3.2. Teoria tożsamości społecznej Henriego Tajfela 89
3.2.1. Podstawowe założenia 89
3.2.2. Tożsamość społeczna 91
3.2.3. Kategoryzacja społeczna i jej konsekwencje 93
3.2.4. Podsumowanie 100
3.3. Teoria kategoryzacji ja Johna C. Turnera 101
3.3.1. Podstawowe założenia 101
3.2.3. Depersonalizacja 104
3.3.3. Integracja czynników podmiotowych i sytuacyjnych 105
3.3.4. Podsumowanie 107
3.4. Teoria optymalnej dystynktywności Marilynn Brewer 110
3.4.1. Podstawowe założenia teoretyczne i ich empiryczne implikacje 110
3.4.2. Podsumowanie 115
3.5. Zależność od kontekstu…? 116
4. Teoria tożsamości osobistej i społecznej Marii Jarymowicz i jej współpracowników 119
4.1. Najważniejsze pojęcia 120
4.2. Procesy formowania się tożsamości 121
4.3. Odrębność schematów ja - my - oni 124
4.4. Odrębność schematowa a funkcjonowanie poznawcze i społeczne 127
4.5. Koncepcja form my 130
4.6. Podmiotowe reguły przetwarzania kategorialnego 134
Część trzecia. Tożsamość podmiotu w procesach kategoryzacji społecznej - badania własne 136
1. Problematyka badań własnych 136
2. Metoda 140
2.1. Odrębność schematów Ja-My-Oni 140
2.2. Formy my 143
2.3. Aktywizacja tożsamości społecznej versus tożsamości osobistej 145
2.4. Tendencje do kategoryzacji społecznej 147
2.4.1. Kategorie społeczne i ich cechy 147
2.4.2. Kategoryzacja społeczna: sposób operacjonalizacji 148
2.5. Przebieg badań i osoby badane 150
3. Znaczenie obiektu i jego cech w procesach kategoryzacji społecznej 151
3.1. Badanie "Kongres II" 151
3.1.1. Pochopność kategoryzacji 151
3.1.2. Powierzchowność kategoryzacji 155
3.2. Badanie "Emigranci" 163
3.2.1. Pochopność kategoryzacji 163
3.2.2. Powierzchowność kategoryzacji 164
3.3. Dyskusja 173
3.3.1. Tendencja do uproszczonej kategoryzacji a procesy przetwarzania informacji w modelu Fiske i Neuberga oraz w modelu Brewer 173
3.3.2. Obiekt a tendencja do pochopnej kategoryzacji 176
3.3.3. Rola cech obiektu w procesie kategoryzacji 178
3.3.4. Stereotypy społeczne a proces kategoryzacji 180
3.3.5. A zatem spostrzegający podmiot…? 182
4. Znaczenie tożsamości podmiotu w procesach kategoryzacji społecznej 183
4.1. Znaczenie koncentracji na ja versus my w kategoryzacji społecznej 184
4.1.1. Założenia teoretyczne i metodologiczne 184
4.1.2. Wyniki badań 186
4.1.3. Dyskusja 191
4.2. Znaczenie odrębności schematowej my - ludzie w procesach kategoryzacji społecznej 193
4.2.1. Założenia teoretyczne 193
4.2.2. Wyniki 195
4.2.3. Dyskusja 201
4.3. Znaczenie odrębności schematowej ja - my w procesach kategoryzacji społecznej 203
4.3.1. Założenia teoretyczne 203
4.3.2. Wyniki 204
4.3.3. Dyskusja 208
4.4. Znaczenie form my w procesach kategoryzacji społecznej 211
4.4.1. Założenia teoretyczne 211
4.4.2. Wyniki 213
4.4.3. Dyskusja 217
4.5. Znaczenie form my i odrębności schematowej ja - my w procesach kategoryzacji społecznej 219
4.5.1. Założenia teoretyczne 219
4.5.2. Wyniki 222
4.5.3. Dyskusja 229
5. Tożsamość społeczna a procesy kategoryzacji społecznej. Podsumowanie 234
Bibliografia 238
Część pierwsza. Obiekt jako źródło reguł procesu kategoryzacji społecznej 20
1. Wprowadzenie: podstawowe pojęcia, podstawowe problemy 20
1.1. Kategoryzacja i kategorie 20
1.2. Czynniki determinujące użycie kategorii 23
1.2.1. Stopień dostępności poznawczej i stopień dopasowania kategorii 24
1.2.2. Czynniki wpływające na stopień dopasowania kategorii 26
1.2.3. Stopień inkluzywności kategorii 29
1.3. Czy tylko własności obiektu..? 30
2. Przetwarzanie kategorialne i analityczne 31
2.1. Wprowadzenie 31
2.2. Susan T. Fiske i Steven Neuberg: model kontinuum w spostrzeganiu społecznym - od procesów opartych na kategorii do procesów indywiduujących (a continuum model of impression formation from category-based to individuating processes). 33
2.2.1. Kategoryzacja wstępna (Initial Categorization) 34
2.2.2. Kategoryzacja potwierdzająca (Confirmatory Categorization) 35
2.2.3. Rekategoryzacja (Recategorization) 35
2.2.4. Integracja analityczna (Piecemeal Integratiori) 36
2.2.5. Rozróżnienie między kategorią a atrybutem 36
2.2.6. Czynniki determinujące wybór strategii przetwarzania 38
2.2.7. Podsumowanie 41
2.3. Marilynn B. Brewer: model podwójnego procesu spostrzegania społecznego (A dual process model of impression formation) 42
2.3.1. Identyfikacja: Przetwarzanie automatyczne (Identification: Automatic Processing) 45
2.3.2. Typologizacja: Struktura i format kategorii osób (Typing: Structure and Format of Person Categories) 47
2.3.3. Indywiduacja: Zróżnicowanie wewnątrzkategorialne (Individuation: Intracategory Differentiation) 49
2.3.4. Personalizacja: Tworzenie reprezentacji opartych na osobie (Personalization: The Formation of Person-Based Impressions) 50
2.3.5. Podsumowanie 52
2.4. Model koneksjonistyczny Kundy i Thagarda 56
2.5. Model ekologiczny Zebrowitz i Barona 58
2.6. Teza o powszechności procesów kategoryzacyjnych i jej implikacje 61
2.7. Nie tylko własności obiektu… 64
Część druga, Podmiot jako źródło reguł kategoryzacji społecznej 66
1. Podmiot w ujęciu poznawczym: człowiek wobec informacji 66
1.1. Osoba konsystentna lub racjonalizująca 67
1.2. Naiwny naukowiec 68
1.3. Osoba wyszkolona w przetwarzaniu informacji 71
1.4. Skąpiec poznawczy 71
1.5. Kontrolowane przetwarzanie informacji społecznych…? 72
2. Podmiot w ujęciu poznawczo-motywacyjnym 74
2.1. Podmiot w modelu Fiske i Neuberga oraz w modelu Brewer 75
2.2. Potrzeby poznawcze podmiotu 76
2.3. Doraźne i chroniczne stany emocjonalne podmiotu 80
2.4. Motywacje niezupełnie społeczne…? 84
3. Podmiot jako istota społeczna 85
3.1. Społeczne poznanie a tożsamość społeczna: dwa paradygmaty - dwa światy? 85
3.2. Teoria tożsamości społecznej Henriego Tajfela 89
3.2.1. Podstawowe założenia 89
3.2.2. Tożsamość społeczna 91
3.2.3. Kategoryzacja społeczna i jej konsekwencje 93
3.2.4. Podsumowanie 100
3.3. Teoria kategoryzacji ja Johna C. Turnera 101
3.3.1. Podstawowe założenia 101
3.2.3. Depersonalizacja 104
3.3.3. Integracja czynników podmiotowych i sytuacyjnych 105
3.3.4. Podsumowanie 107
3.4. Teoria optymalnej dystynktywności Marilynn Brewer 110
3.4.1. Podstawowe założenia teoretyczne i ich empiryczne implikacje 110
3.4.2. Podsumowanie 115
3.5. Zależność od kontekstu…? 116
4. Teoria tożsamości osobistej i społecznej Marii Jarymowicz i jej współpracowników 119
4.1. Najważniejsze pojęcia 120
4.2. Procesy formowania się tożsamości 121
4.3. Odrębność schematów ja - my - oni 124
4.4. Odrębność schematowa a funkcjonowanie poznawcze i społeczne 127
4.5. Koncepcja form my 130
4.6. Podmiotowe reguły przetwarzania kategorialnego 134
Część trzecia. Tożsamość podmiotu w procesach kategoryzacji społecznej - badania własne 136
1. Problematyka badań własnych 136
2. Metoda 140
2.1. Odrębność schematów Ja-My-Oni 140
2.2. Formy my 143
2.3. Aktywizacja tożsamości społecznej versus tożsamości osobistej 145
2.4. Tendencje do kategoryzacji społecznej 147
2.4.1. Kategorie społeczne i ich cechy 147
2.4.2. Kategoryzacja społeczna: sposób operacjonalizacji 148
2.5. Przebieg badań i osoby badane 150
3. Znaczenie obiektu i jego cech w procesach kategoryzacji społecznej 151
3.1. Badanie "Kongres II" 151
3.1.1. Pochopność kategoryzacji 151
3.1.2. Powierzchowność kategoryzacji 155
3.2. Badanie "Emigranci" 163
3.2.1. Pochopność kategoryzacji 163
3.2.2. Powierzchowność kategoryzacji 164
3.3. Dyskusja 173
3.3.1. Tendencja do uproszczonej kategoryzacji a procesy przetwarzania informacji w modelu Fiske i Neuberga oraz w modelu Brewer 173
3.3.2. Obiekt a tendencja do pochopnej kategoryzacji 176
3.3.3. Rola cech obiektu w procesie kategoryzacji 178
3.3.4. Stereotypy społeczne a proces kategoryzacji 180
3.3.5. A zatem spostrzegający podmiot…? 182
4. Znaczenie tożsamości podmiotu w procesach kategoryzacji społecznej 183
4.1. Znaczenie koncentracji na ja versus my w kategoryzacji społecznej 184
4.1.1. Założenia teoretyczne i metodologiczne 184
4.1.2. Wyniki badań 186
4.1.3. Dyskusja 191
4.2. Znaczenie odrębności schematowej my - ludzie w procesach kategoryzacji społecznej 193
4.2.1. Założenia teoretyczne 193
4.2.2. Wyniki 195
4.2.3. Dyskusja 201
4.3. Znaczenie odrębności schematowej ja - my w procesach kategoryzacji społecznej 203
4.3.1. Założenia teoretyczne 203
4.3.2. Wyniki 204
4.3.3. Dyskusja 208
4.4. Znaczenie form my w procesach kategoryzacji społecznej 211
4.4.1. Założenia teoretyczne 211
4.4.2. Wyniki 213
4.4.3. Dyskusja 217
4.5. Znaczenie form my i odrębności schematowej ja - my w procesach kategoryzacji społecznej 219
4.5.1. Założenia teoretyczne 219
4.5.2. Wyniki 222
4.5.3. Dyskusja 229
5. Tożsamość społeczna a procesy kategoryzacji społecznej. Podsumowanie 234
Bibliografia 238