Dane szczegółowe książki
Psychologia sądowa i penitencjarna / Ciosek, Mieczysław (1945-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia sądowa i penitencjarna
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN, 2001
ISBN
8388296310
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
SŁOWO WSTĘPNE .................................................... 9
Część pierwsza. PSYCHOLOGIA SĄDOWA........................ 13
Rozdział I. MIEJSCE PSYCHOLOGII SĄDOWEJ I PENITENCJARNEJ WŚRÓD
DYSCYPLIN PSYCHOLOGICZNYCH............................. 15
1. Zmiany poglądów na temat przedmiotu i wiodącej metody psychologii jako nauki .... 15
2. Dziedziny współczesnej psychologii i jej związki z niektórymi innymi naukami
. o człowieku.......................................................... 20
3. Główne problemy psychologii sądowej i penitencjarnej......................... 22
Rozdział II. PROCES SOCJALIZACJI I JEGO ZABURZENIA ................... 31
1. Geneza zachowań aspołecznych........................................... 31
2. Środowisko społeczne człowieka.......................................... 32
3. Socjalizacja — sposoby rozumienia........................................ 38
4. Elementy procesu socjalizacji ............................................ 40
5. Główne instytucje socjalizujące........................................... 52
6. Zaburzenia procesu socjalizacji........................................... 59
7. Proces społecznego wykolejania się nieletnich i jego przyczyny V................. 64
Rozdział III. KRYMINOLOGICZNE TEORIE PRZYCZYN PRZESTĘPCZOŚCI...... 69
1. Teorie przyczyn przestępczości — główne stanowiska.......................... 69
2. Stanowisko biologiczne................................................. 69
3. Stanowisko psychologiczne.............................................. 71
4. Stanowisko socjologiczne ............................................... 75
5. Teorie stygmatyzacji ................................................... 80
Rozdział IV. PSYCHOLOG W PROCESIE KARNYM .......................... 85
1. Psycholog jako biegły i opiniodawca....................................... 85
2. Psycholog jako mediator ................................................ 88
6 Spis treści
Rozdział V. PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ...................................... 91
1. Przesłuchanie jako proces komunikacji interpersonalnej ........................ 91
1.1. Przesłuchiwany, czyli świadek......................................... 94
1.2. Osoba przesłuchująca ............................................... 97
1.3. Sposoby pozyskiwania zeznań; taktyka, metody i zasady prowadzenia przesłuchania . 98
2. Problem wiarygodności zeznań szczerych oraz źródła błędów w tych zeznaniach ..... 103
2.1. Odbiór, przechowywanie i odtwarzanie informacji ..........'............... 103
2.1.1. Odbiór informacji i warunki spostrzegania .......................... 104
2.1.2. Zapamiętywanie i przechowywanie informacji ....................... 115
2.1.3. Warunki odtwarzania i przekazywania zapamiętanych treści............. 117
2.2. Podmiotowe uwarunkowania wiarygodności zeznań........................ 118
2.3. Problem zeznań nieszczerych ......................................... 130
Rozdział VI. DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA I EKSPERTYZA
PSYCHOLOGICZNOSĄDOWA................................. 135
1. Pojęcie diagnozy psychologicznej i etapy postępowania diagnostycznego ........... 135
2. Ekspertyza psychologicznosądowa......................................... 139
2.1. Pojęcie i schemat ekspertyzy psychologicznosądowej....................... 139
2.2. Klasyfikacje ekspertyz psychologicznosądowych .......................... 141
3. Opiniowanie psychologicznosądowe w sprawach karnych....................... 143
4. Orzecznictwo psychologicznosądowe w sprawach cywilnych .................... 150
Rozdział VII. PROBLEMY ETYCZNE W PRACY PSYCHOLOGA SĄDOWEGO
I WIĘZIENNEGO ........................................... 154
Rozdział VIII. WYBRANE PSYCHOLOGICZNE METODY DIAGNOSTYCZNE ____ 159
1. Niespecyficzne metody badań ............................................ 159
2. Specyficzne metody badania psychologicznego, czyli testy psychologiczne.......... 161
Część druga. PSYCHOLOGIA PENITENCJARNA.................. 167
Rozdział IX. KARA KRYMINALNA I KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI ........ 169
1. Przestępstwo i kara kryminalna........................................... 169
2. Koncepcje kary kryminalnej ............................................. 172
3. Funkcje kary pozbawienia wolności ....................................... 176
4. Czas trwania kary pozbawienia wolności a jej skuteczność ...................... 178
Rozdział X. NARODZINY I ROZWÓJ INSTYTUCJI WIĘZIENNEJ ............... 183
1. Początki instytucji więziennej ............................................ 183
2. Ustrój penitencjarny celkowy............................................. 185
3. Progresywny ustrój penitencjarny ......................................... 189
4. Typologie zakładów karnych............................................. 192
Rozdział XI. ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNOŚCI WIĘŹNIÓW.................. 198
1. Typologie i klasyfikacje więźniów......................................... 198
2. Więźniowie niepełnosprawni psychicznie ................................... 201
Spis treści
7
2.1. Więźniowie psychopaci.............................................. 203
2.2. Więźniowie upośledzeni umysłowo..................................... 208
Rozdział XII. PRZYSTOSOWANIE SIĘ CZŁOWIEKA DO ŚRODOWISKA
WIĘZIENNEGO I PSYCHOLOGICZNE NASTĘPSTWA IZOLACJI
WIĘZIENNEJ .............................................. 211
1. Pojęcie przystosowania i proces prizonizacji ................................. 211
2. Psychologiczne następstwa izolacji więziennej ............................... 216
3. Zaburzenia w zachowaniu się więźniów..................................... 221
3.1. Zaburzenia emocjonalne ............................................. 221
3.2. Choroby psychiczne ................................................ 223
3.3. Nerwice ......................................................... 225
3.4. Zaburzenia więźniów w sferze seksualnej ................................ 226
Rozdział XIII. PODKULTURA WIĘZIENNA I JEJ PRZEJAWY.................. 232
1. Pojęcie i geneza podkultury więziennej ..................................... 232
2. Nieformalny kodeks postępowania więźniów................................. 235
3. System komunikacji więźniów............................................ 240
4. Negatywne przejawy podkultury więziennej ................................. 243
5. Funkcje podkultury więziennej ........................................... 249
Rozdział XIV. PERSONEL WIĘZIENNY .................................... 252
1. Służba więzienna — funkcje i zasady organizacyjne ........................... 252
2. Możliwe źródła stresu zawodowego personelu więziennego i dotychczasowe badania nad
nim ................................................................ 255
Rozdział XV. WIĘŹNIOWIE I FUNKCJONARIUSZE WIĘZIENNI ................ 264
1. Zasady funkcjonowania całej społeczności więziennej.......................... 264
2. Resocjalizacja — zadanie całej społeczności więziennej ........................ 267
Rozdział XVI. IZOLACJA WIĘZIENNA I POZAWIĘZIENNE FORMY IZOLACJI JAKO SYTUACJE TRUDNE..............................
274
1. Sytuacje trudne — pojęcie, rodzaje i ich wpływ na zachowanie się człowieka........ 274
2. Pozawięzienne formy izolacji jako sytuacje trudne ............................ 277
2.1. Pojęcie, rodzaje i cechy sytuacji izolacji................................. 277
2.2. Sytuacje izolacji dobrowolnej ......................................... 280
2.3. Sytuacje izolacji.przymusowej ........................................ 288
3. Główne aspekty środowiska więziennego jako źródło stresu psychologicznego....... 297
3.1. Podstawowe wymiary środowiska więziennego............................ 297
3.2. Właściwości wszystkich środowisk izolowanych. Próba uogólnienia............ 304
3.3. Model izolacji więziennej jako złożonej sytuacji trudnej..................... 306
BIBLIOGRAFIA....................................................... 311
WYKAZ TERMINÓW ZAWARTYCH W KSIĄŻCE.......................... 334
Część pierwsza. PSYCHOLOGIA SĄDOWA........................ 13
Rozdział I. MIEJSCE PSYCHOLOGII SĄDOWEJ I PENITENCJARNEJ WŚRÓD
DYSCYPLIN PSYCHOLOGICZNYCH............................. 15
1. Zmiany poglądów na temat przedmiotu i wiodącej metody psychologii jako nauki .... 15
2. Dziedziny współczesnej psychologii i jej związki z niektórymi innymi naukami
. o człowieku.......................................................... 20
3. Główne problemy psychologii sądowej i penitencjarnej......................... 22
Rozdział II. PROCES SOCJALIZACJI I JEGO ZABURZENIA ................... 31
1. Geneza zachowań aspołecznych........................................... 31
2. Środowisko społeczne człowieka.......................................... 32
3. Socjalizacja — sposoby rozumienia........................................ 38
4. Elementy procesu socjalizacji ............................................ 40
5. Główne instytucje socjalizujące........................................... 52
6. Zaburzenia procesu socjalizacji........................................... 59
7. Proces społecznego wykolejania się nieletnich i jego przyczyny V................. 64
Rozdział III. KRYMINOLOGICZNE TEORIE PRZYCZYN PRZESTĘPCZOŚCI...... 69
1. Teorie przyczyn przestępczości — główne stanowiska.......................... 69
2. Stanowisko biologiczne................................................. 69
3. Stanowisko psychologiczne.............................................. 71
4. Stanowisko socjologiczne ............................................... 75
5. Teorie stygmatyzacji ................................................... 80
Rozdział IV. PSYCHOLOG W PROCESIE KARNYM .......................... 85
1. Psycholog jako biegły i opiniodawca....................................... 85
2. Psycholog jako mediator ................................................ 88
6 Spis treści
Rozdział V. PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ...................................... 91
1. Przesłuchanie jako proces komunikacji interpersonalnej ........................ 91
1.1. Przesłuchiwany, czyli świadek......................................... 94
1.2. Osoba przesłuchująca ............................................... 97
1.3. Sposoby pozyskiwania zeznań; taktyka, metody i zasady prowadzenia przesłuchania . 98
2. Problem wiarygodności zeznań szczerych oraz źródła błędów w tych zeznaniach ..... 103
2.1. Odbiór, przechowywanie i odtwarzanie informacji ..........'............... 103
2.1.1. Odbiór informacji i warunki spostrzegania .......................... 104
2.1.2. Zapamiętywanie i przechowywanie informacji ....................... 115
2.1.3. Warunki odtwarzania i przekazywania zapamiętanych treści............. 117
2.2. Podmiotowe uwarunkowania wiarygodności zeznań........................ 118
2.3. Problem zeznań nieszczerych ......................................... 130
Rozdział VI. DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA I EKSPERTYZA
PSYCHOLOGICZNOSĄDOWA................................. 135
1. Pojęcie diagnozy psychologicznej i etapy postępowania diagnostycznego ........... 135
2. Ekspertyza psychologicznosądowa......................................... 139
2.1. Pojęcie i schemat ekspertyzy psychologicznosądowej....................... 139
2.2. Klasyfikacje ekspertyz psychologicznosądowych .......................... 141
3. Opiniowanie psychologicznosądowe w sprawach karnych....................... 143
4. Orzecznictwo psychologicznosądowe w sprawach cywilnych .................... 150
Rozdział VII. PROBLEMY ETYCZNE W PRACY PSYCHOLOGA SĄDOWEGO
I WIĘZIENNEGO ........................................... 154
Rozdział VIII. WYBRANE PSYCHOLOGICZNE METODY DIAGNOSTYCZNE ____ 159
1. Niespecyficzne metody badań ............................................ 159
2. Specyficzne metody badania psychologicznego, czyli testy psychologiczne.......... 161
Część druga. PSYCHOLOGIA PENITENCJARNA.................. 167
Rozdział IX. KARA KRYMINALNA I KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI ........ 169
1. Przestępstwo i kara kryminalna........................................... 169
2. Koncepcje kary kryminalnej ............................................. 172
3. Funkcje kary pozbawienia wolności ....................................... 176
4. Czas trwania kary pozbawienia wolności a jej skuteczność ...................... 178
Rozdział X. NARODZINY I ROZWÓJ INSTYTUCJI WIĘZIENNEJ ............... 183
1. Początki instytucji więziennej ............................................ 183
2. Ustrój penitencjarny celkowy............................................. 185
3. Progresywny ustrój penitencjarny ......................................... 189
4. Typologie zakładów karnych............................................. 192
Rozdział XI. ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNOŚCI WIĘŹNIÓW.................. 198
1. Typologie i klasyfikacje więźniów......................................... 198
2. Więźniowie niepełnosprawni psychicznie ................................... 201
Spis treści
7
2.1. Więźniowie psychopaci.............................................. 203
2.2. Więźniowie upośledzeni umysłowo..................................... 208
Rozdział XII. PRZYSTOSOWANIE SIĘ CZŁOWIEKA DO ŚRODOWISKA
WIĘZIENNEGO I PSYCHOLOGICZNE NASTĘPSTWA IZOLACJI
WIĘZIENNEJ .............................................. 211
1. Pojęcie przystosowania i proces prizonizacji ................................. 211
2. Psychologiczne następstwa izolacji więziennej ............................... 216
3. Zaburzenia w zachowaniu się więźniów..................................... 221
3.1. Zaburzenia emocjonalne ............................................. 221
3.2. Choroby psychiczne ................................................ 223
3.3. Nerwice ......................................................... 225
3.4. Zaburzenia więźniów w sferze seksualnej ................................ 226
Rozdział XIII. PODKULTURA WIĘZIENNA I JEJ PRZEJAWY.................. 232
1. Pojęcie i geneza podkultury więziennej ..................................... 232
2. Nieformalny kodeks postępowania więźniów................................. 235
3. System komunikacji więźniów............................................ 240
4. Negatywne przejawy podkultury więziennej ................................. 243
5. Funkcje podkultury więziennej ........................................... 249
Rozdział XIV. PERSONEL WIĘZIENNY .................................... 252
1. Służba więzienna — funkcje i zasady organizacyjne ........................... 252
2. Możliwe źródła stresu zawodowego personelu więziennego i dotychczasowe badania nad
nim ................................................................ 255
Rozdział XV. WIĘŹNIOWIE I FUNKCJONARIUSZE WIĘZIENNI ................ 264
1. Zasady funkcjonowania całej społeczności więziennej.......................... 264
2. Resocjalizacja — zadanie całej społeczności więziennej ........................ 267
Rozdział XVI. IZOLACJA WIĘZIENNA I POZAWIĘZIENNE FORMY IZOLACJI JAKO SYTUACJE TRUDNE..............................
274
1. Sytuacje trudne — pojęcie, rodzaje i ich wpływ na zachowanie się człowieka........ 274
2. Pozawięzienne formy izolacji jako sytuacje trudne ............................ 277
2.1. Pojęcie, rodzaje i cechy sytuacji izolacji................................. 277
2.2. Sytuacje izolacji dobrowolnej ......................................... 280
2.3. Sytuacje izolacji.przymusowej ........................................ 288
3. Główne aspekty środowiska więziennego jako źródło stresu psychologicznego....... 297
3.1. Podstawowe wymiary środowiska więziennego............................ 297
3.2. Właściwości wszystkich środowisk izolowanych. Próba uogólnienia............ 304
3.3. Model izolacji więziennej jako złożonej sytuacji trudnej..................... 306
BIBLIOGRAFIA....................................................... 311
WYKAZ TERMINÓW ZAWARTYCH W KSIĄŻCE.......................... 334