Dane szczegółowe książki
Biomechanika kliniczna: Podręcznik dla studentów medycyny i fizjoterapii / Błaszczyk, Janusz
Autorzy
Tytuł
Biomechanika kliniczna: Podręcznik dla studentów medycyny i fizjoterapii
Tytuł oryginału
Biomechanika kliniczna Podręcznik dla studentów medycyny i fizjoterapii
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004
Numer wydania
1
ISBN
83-200-2917-1
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 11
Rozdział 1 Podstawy kinezjologii 13
1.1 Siły i momenty sił 13
1.2 Systematyka ruchów 17
1.3 Łańcuchy kinematyczne 19
1.4 Dźwignie biomechaniczne 24
1.5 Organizacja systemu ruchowego 35
1.5.1 Ruch a zmiany długości mięśni 37
1.5.2 Niedostatek pasywny 38
1.5.3 Akcja ścięgnista mięśnia 39
1.5.4 Zakończenie ruchu - opór krańcowy 40
Rozdział 2 Biomechanika tkanek 41
2.1 Właściwości biomechaniczne tkanki 41
2.2 Podstawy wytrzymałości mechanicznej tkanek narządu ruchu ………………..43
2.3 Charakterystyka mechaniczna materiałów lepko-
-sprężystych 48
2.4 Modele materiałów lepko-sprężystych 53
2.5 Charakterystyka mechaniczna białek sprężystych 59
Rozdział 3 Biomechanika biernego narządu ruchu 61
3.1 Kości 61
3.1.1 Morfologia i fizjologia kości 62
3.1.2 Biomechaniczne procesy dostosowawcze. Modelowanie struktury kości 67
3.1.3 Wytrzymałość mechaniczna kości 69
3.1.4 Zmiany wytrzymałości strukturalnej kości 71
3.1.5 Złamania kości 75
3.2 Stawy 80
3.2.1 Anatomia połączeń stawowych 80
3.2.2 Struktury wspomagające biomechanikę stawu 82
3.2.3 Typy połączeń stawowych 83
3.2.4 Charakterystyka ruchów stawowych 85
3.2.5 Tkanka chrzęstna 87
3.2.6 Dodatkowe stawowe struktury chrzęstne 91
3.2.7 Patologiczne zmiany charakterystyki mechanicznej
chrząstki stawowej 92
3.2.8 Fizjologiczne mechanizmy zabezpieczające kości i stawy
przed przeciążeniem 95
3.2.9 Zaburzenia działania biomechanizmów ochronnych ………………..... 98
3.3 Ścięgna 99
3.4 Powięzi 102
Rozdział 4 Biomechanika mięśni 103
4.1 Struktura mięśnia szkieletowego 103
4.2 Charakterystyki mechaniczne mięśnia 110
4.3 Zależność siły skurczu od długości mięśnia 113
4.4 Kontrola aktywności mięśni. Hipoteza punktu równowagi . .116
4.5 Zależność siły skurczu od szybkości zmian długości
mięśnia 118
4.6 Ocena stanu funkcjonalnego mięśni 120
4.7 Zmiany funkcjonalne i patologiczne charakterystyk
mechanicznych mięśni 123
4.7.1 Unieruchomienie zwiotczałego mięśnia 124
4.7.2 Unieruchomienie rozciągniętego mięśnia 126
4.7.3 Odnerwienie mięśnia 126
4.7.4 Ocena kliniczna parametrów mechanicznych mięśni . ……………...127
4.8 Upośledzenie funkcji mięśni w wyniku przeciążenia. ………… ….. … 129
Rozdział 5 Neurofizjologia układu ruchu 133
5.1 Organizacja sterowania aktywnością ruchową 133
5.2 Kontrola biomechanicznych parametrów mięśni na poziomie rdzenia kręgowego 137
5.2.1 Typy jednostek ruchowych 140
5.2.2 Kontrola siły skurczu mięśnia 142
5.3 Organizacja sterowania pracą mięśni 144
5.3.1 Kontrola obwodowa 144
Wrzeciona mięśniowe 146
Receptory ścięgnowe 150
Receptory stawowe 151
Mechanoreceptory skórne 152
5.3.2 Kontrola ośrodkowa 153
Boczne drogi mózgowo-rdzeniowe 154
Zstępujące drogi brzuszno-przyśrodkowe 157
Rola ośrodków korowych mózgu w kontroli
motorycznej 158
Planowanie ruchu 161
Koordynacja ruchów 163
5.4 Zaburzenia biomechaniki ruchu o podłożu nerwowym ……………... …… . 164
Rozdział 6 Aktywność bioelektryczna mięśni. Elektromiografia 171
6.1 Rola elektromiografii w badaniu aktywności ruchowej ………... ……171
6.2 Sygnały elektryczne związane z aktywnością mięśnia. ……….........172
6.3 Elektromiografia powierzchniowa 176
6.4 Artefakty EMG 180
6.5 Zastosowanie elektromiografii w biomechanice klinicznej
i rehabilitacji 184
6.6 Metody obróbki i analizy sygnałów EMG 188
6.6.1 Parametry opisujące surowy sygnał EMG 188
6.6.2 Prostowanie, integracja oraz wartość skuteczna
sygnałów EMG 189
6.6.3 Analiza widmowa 190
Rozdział 7 Biomechanika postawy stojącej ……………………192
7.1 Kliniczna ocena stabilności postawy ……………………………..……192
7.2 Stabilność a równowaga……………………………………………...……195
7.3 Układy referencyjne oraz sygnały kontrolujące postawę
Stojącą……………………………………………………………….….…. . 197
7.4 Rola układów sensorycznych w kontroli postawy……………………....200
7.5 Posturografia…………………………………………………………………203
7.6 Wychwiania postawy …………………………………………………………207
7.7 Metody oceny stabilności postawy. Analiza wychwiań ………….. ... 208
7.8 Kliniczne testy oceny stabilności postawy 219
7.9 Zaburzenia stabilności postawy u ludzi w starszym wieku ………………. .221
7.10 Heurystyczne modele stabilności postawy 224
7.11 Interakcja posturalno-ruchowa 229
7.12 Strategie przywracania równowagi posturalnej 230
7.13 Czynniki upośledzające kontrolę równowagi 232
Rozdział 8 Biomechanika lokomocji 234
8.1 Metody oceny ruchów lokomocyjnych 234
8.2 Parametry kinematyczne i kinetyczne lokomocji 237
8.3 Charakterystyka prawidłowego chodu 243
8.4 Wyznaczniki chodu 247
8.5 Podstawowe parametry chodu 249
8.5.1 Naturalny rytm lokomocji 254
8.5.2
Fazy podparcia i przeniesienia 255
8.5.3 Kinematyka fazy przeniesienia 256
8.6 Problem stabilności dynamicznej. Upadki 258
8.7 Stabilność chodów patologicznych 260
8.8 Neuronalne mechanizmy sterowania lokomocją 262
Dodatek 1 Definicje podstawowych patologii ruchu…………………….…….….266
Dodatek 2 Lokomocja - podstawowe terminy i definicje……………………..….268
Dodatek 3 Lokomocja. Kąty stawowe i międzysegmentalne…………..….273
Piśmiennictwo .....275
Rozdział 1 Podstawy kinezjologii 13
1.1 Siły i momenty sił 13
1.2 Systematyka ruchów 17
1.3 Łańcuchy kinematyczne 19
1.4 Dźwignie biomechaniczne 24
1.5 Organizacja systemu ruchowego 35
1.5.1 Ruch a zmiany długości mięśni 37
1.5.2 Niedostatek pasywny 38
1.5.3 Akcja ścięgnista mięśnia 39
1.5.4 Zakończenie ruchu - opór krańcowy 40
Rozdział 2 Biomechanika tkanek 41
2.1 Właściwości biomechaniczne tkanki 41
2.2 Podstawy wytrzymałości mechanicznej tkanek narządu ruchu ………………..43
2.3 Charakterystyka mechaniczna materiałów lepko-
-sprężystych 48
2.4 Modele materiałów lepko-sprężystych 53
2.5 Charakterystyka mechaniczna białek sprężystych 59
Rozdział 3 Biomechanika biernego narządu ruchu 61
3.1 Kości 61
3.1.1 Morfologia i fizjologia kości 62
3.1.2 Biomechaniczne procesy dostosowawcze. Modelowanie struktury kości 67
3.1.3 Wytrzymałość mechaniczna kości 69
3.1.4 Zmiany wytrzymałości strukturalnej kości 71
3.1.5 Złamania kości 75
3.2 Stawy 80
3.2.1 Anatomia połączeń stawowych 80
3.2.2 Struktury wspomagające biomechanikę stawu 82
3.2.3 Typy połączeń stawowych 83
3.2.4 Charakterystyka ruchów stawowych 85
3.2.5 Tkanka chrzęstna 87
3.2.6 Dodatkowe stawowe struktury chrzęstne 91
3.2.7 Patologiczne zmiany charakterystyki mechanicznej
chrząstki stawowej 92
3.2.8 Fizjologiczne mechanizmy zabezpieczające kości i stawy
przed przeciążeniem 95
3.2.9 Zaburzenia działania biomechanizmów ochronnych ………………..... 98
3.3 Ścięgna 99
3.4 Powięzi 102
Rozdział 4 Biomechanika mięśni 103
4.1 Struktura mięśnia szkieletowego 103
4.2 Charakterystyki mechaniczne mięśnia 110
4.3 Zależność siły skurczu od długości mięśnia 113
4.4 Kontrola aktywności mięśni. Hipoteza punktu równowagi . .116
4.5 Zależność siły skurczu od szybkości zmian długości
mięśnia 118
4.6 Ocena stanu funkcjonalnego mięśni 120
4.7 Zmiany funkcjonalne i patologiczne charakterystyk
mechanicznych mięśni 123
4.7.1 Unieruchomienie zwiotczałego mięśnia 124
4.7.2 Unieruchomienie rozciągniętego mięśnia 126
4.7.3 Odnerwienie mięśnia 126
4.7.4 Ocena kliniczna parametrów mechanicznych mięśni . ……………...127
4.8 Upośledzenie funkcji mięśni w wyniku przeciążenia. ………… ….. … 129
Rozdział 5 Neurofizjologia układu ruchu 133
5.1 Organizacja sterowania aktywnością ruchową 133
5.2 Kontrola biomechanicznych parametrów mięśni na poziomie rdzenia kręgowego 137
5.2.1 Typy jednostek ruchowych 140
5.2.2 Kontrola siły skurczu mięśnia 142
5.3 Organizacja sterowania pracą mięśni 144
5.3.1 Kontrola obwodowa 144
Wrzeciona mięśniowe 146
Receptory ścięgnowe 150
Receptory stawowe 151
Mechanoreceptory skórne 152
5.3.2 Kontrola ośrodkowa 153
Boczne drogi mózgowo-rdzeniowe 154
Zstępujące drogi brzuszno-przyśrodkowe 157
Rola ośrodków korowych mózgu w kontroli
motorycznej 158
Planowanie ruchu 161
Koordynacja ruchów 163
5.4 Zaburzenia biomechaniki ruchu o podłożu nerwowym ……………... …… . 164
Rozdział 6 Aktywność bioelektryczna mięśni. Elektromiografia 171
6.1 Rola elektromiografii w badaniu aktywności ruchowej ………... ……171
6.2 Sygnały elektryczne związane z aktywnością mięśnia. ……….........172
6.3 Elektromiografia powierzchniowa 176
6.4 Artefakty EMG 180
6.5 Zastosowanie elektromiografii w biomechanice klinicznej
i rehabilitacji 184
6.6 Metody obróbki i analizy sygnałów EMG 188
6.6.1 Parametry opisujące surowy sygnał EMG 188
6.6.2 Prostowanie, integracja oraz wartość skuteczna
sygnałów EMG 189
6.6.3 Analiza widmowa 190
Rozdział 7 Biomechanika postawy stojącej ……………………192
7.1 Kliniczna ocena stabilności postawy ……………………………..……192
7.2 Stabilność a równowaga……………………………………………...……195
7.3 Układy referencyjne oraz sygnały kontrolujące postawę
Stojącą……………………………………………………………….….…. . 197
7.4 Rola układów sensorycznych w kontroli postawy……………………....200
7.5 Posturografia…………………………………………………………………203
7.6 Wychwiania postawy …………………………………………………………207
7.7 Metody oceny stabilności postawy. Analiza wychwiań ………….. ... 208
7.8 Kliniczne testy oceny stabilności postawy 219
7.9 Zaburzenia stabilności postawy u ludzi w starszym wieku ………………. .221
7.10 Heurystyczne modele stabilności postawy 224
7.11 Interakcja posturalno-ruchowa 229
7.12 Strategie przywracania równowagi posturalnej 230
7.13 Czynniki upośledzające kontrolę równowagi 232
Rozdział 8 Biomechanika lokomocji 234
8.1 Metody oceny ruchów lokomocyjnych 234
8.2 Parametry kinematyczne i kinetyczne lokomocji 237
8.3 Charakterystyka prawidłowego chodu 243
8.4 Wyznaczniki chodu 247
8.5 Podstawowe parametry chodu 249
8.5.1 Naturalny rytm lokomocji 254
8.5.2
Fazy podparcia i przeniesienia 255
8.5.3 Kinematyka fazy przeniesienia 256
8.6 Problem stabilności dynamicznej. Upadki 258
8.7 Stabilność chodów patologicznych 260
8.8 Neuronalne mechanizmy sterowania lokomocją 262
Dodatek 1 Definicje podstawowych patologii ruchu…………………….…….….266
Dodatek 2 Lokomocja - podstawowe terminy i definicje……………………..….268
Dodatek 3 Lokomocja. Kąty stawowe i międzysegmentalne…………..….273
Piśmiennictwo .....275