Dane szczegółowe książki

Od autora 19
Wykaz skrótów i znaków 21
Skróty podręczników 23
I. Wprowadzenie 24
1. Miejsce języka polskiego wśród innych języków słowiańskich 24
§ 1. Słowiańskie grupy językowe. 24
§ 2. Języki indoeuropejakie. 25
§ 3. Rozpad wspólnoty praindoeuropejskiej. 25
§ 4. Bałto-słowiańska wspólnota językowa. 27
§ 5. Język prasłowiański. 27
§ 6. Rozpad wspólnoty prasłowiańskiej. 29
§ 7. Zachodniosłowiański zespół językowy. 29
§ 8. Drzewo genealogiczne języka polskiego. 29
§ 9. Pojęcie języka prasłowiańskiego. 31
§ 10. Periodyzacja dziejów języka polskiego. 31
2. Najdawniejsze zabytki języka polskiego 33
§ 11. Źródła do dziejów języka polskiego. 33
§ 12. Wyrazy polskie w tekstach obcych. 33
§ 13. Teksty polskie. 33
3. Pisownia zabytków staropolskich 36
§ 14. Pisownia prosta. 36
§ 15. Pisownia złożona pierwszego stopnia. 38
§ 16. Pisownia złożona drugiego stopnia. 39
§ 17. Pierwsi reformatorzy ortografii polskiej. 41
II. Fonetyka 43
A. Wokalizm 43
1. Podstawa rozwojowa polskiego systemu samogłoskowego 43
§ 18. Wokalizm polski. 43
§ 19. Pochodzenie wokalizmu prasłowiańskiego. 43
§ 20. Tendencja do przechodzenia różnic ilościowych w jakościowe. 45
§ 21. Struktura sylaby w języku prasłowiańskim. 46
§ 22. Prawo otwartej sylaby. 48
§ 23. System samogłoskowy języka prasłowiańskiego. 50
§ 24. Samogłoski przednie i tylne. 52
§ 25. Barwa samogłosek prasłowiańskich. 53
§ 26. Iloczas. 55
§ 27. Akcent i intonacje. 56
2. Rozwój wokalizmu na gruncie polskim. Historia prasłowiańskich jerów 57
§ 28. Tak zwane jery w języku prasłowiańskim. 57
§ 29. Słaba i mocna pozycja jerów. 57
§ 30. Jery w przyimikach. 59
§ 31. Zanik i wokalizacja jerów. 59
§ 32. Rozwój jerów w języku polskim. 60
§ 33. Geneza oboczności e : ø, ́'e : ǿ w języku polskim. 61
§ 34. Wzdłużenie zastępcze. 63
§ 35. Konsekwencje zaniku i wokalizacii jerów w języku polskim. 64
§ 36. Nieprawidłowy rozwój jerów. 65
§ 37. Tak zwane "e ruchome analogiczne". 67
§ 38. Rozwój jerów w połączeniu z j. 67
Przegłos 70
§ 39. Rozwój prasłowiańskich samogłosek e, ě na gruncie polskim. 70
§ 40. Przegłos ps. *ě ≥ 'a. ps. *e ≥ 'o. 71
§ 41. Geneza oboczności 'e : 'a, 'e : 'o. 71
§ 42. Chronologia przegłosu. 73
§ 43. Konsekwencję przegłosu. 75
§ 44. Pozorne odstępstwa od przegłosu. 75
§ 45. Odstępstwa od przegłosu wywołane analogia. 77
Metateza 78
§ 46. Rozwój połączeń or, ol, er, el. 79
§ 47. Rozwój nagłosowych połączeń ort-, olt-. 80
§ 48. Rozwój prasłowiańskich połączeń tort, tolt, tert, telt w języku polskim. 82
§ 49. Nieregularne kontynuanty ps, tort, tolt, tert, telt w języku polskim. 84
§ 50. Geneza oboczności typu or : ro : ra, el : le itp. 84
§ 51. Chronologia zjawiska. 86
Zmiany samogłosek pod wpływem spółgłosek półotwartych 86
§ 52. Wpływ spółgłosek półotwartych na poprzedzające samogłoski. 86
Rozwój sonantów 89
§ 54. Rozwój ps. *tr̥t w języku polskim. 90
§ 55. Nieregularny rozwój ps. *tr̥t. 90
§ 56. Rozwój ps. *tŕ̥t w języku polskim. 92
§ 57. Geneza oboczności t'ert : tart. 94
§ 58. Rozwój ps. *tl̥t w języku polskim. 94
§ 59. Rozwój ps. *tl̥'t w języku polskim. 96
Rozwój iloczasu w języku polskim 98
§ 60. Pochodzenie iloczasu polskiego. 98
§ 61. Rozwój iloczaau samogłosek ustnych. 100
§ 62. Samogłoski jasne i pochylone. 100
Rozwój samogłosek nosowych 102
§ 63. Pochodzenie polskich samogłosek nosowych. 102
§ 64. Rozwój samogłosek nosowych przed zanikiem iloczasu. 104
§ 65. Rozwój samogłosek nosowych po zaniku iloczasu. 104
§ 66. Procesy fonetyczne towarzyszące rozwojowi samogłosek nosowych. 106
B. Konsonantyzm 108
1. Podstawa rozwojowa polskiego systemu spółgłoskowego 108
§ 67. Konsonantyza polski. 108
§ 68. Pochodzenie konsonantyzmu prasłowiańskiego. 110
§ 69. Miekczenie spółgłosek. 110
§ 70. Wpływ samogłosek przednich na poprzedzające spółgłoski. 111
§ 71. Pierwsza palatalizacja k, g, ch. 112
§ 72. Druga palatalizacja k, g, ch. 114
§ 73. Trzecia palatalizac ja k, g, ch. 115
§ 74. Wpływ j na poprzedzające spółgłoski. 116
§ 75. Wpływ j na spółgłoski tylnojęzykowe. 116
§ 76. Wpływ j na spółgłoski przedniojęzykowe. 118
§ 77. Wpływ j na spółgłoski wargowe. 118
§ 78. Późnoprasłowiański system spółgłoskowy. 120
2. Rozwój konsonantyzmu na gruncie polskim 122
§ 79. Rozwój przedniojęzykowych t', d' zmiękczonych przez samogłoski przednie. 122
§ 80. Miekczenie spółgłosek t, d przez j. 122
§ 81. Rozwój spółgłoski przedniojęzykowej miękkiej r'. 124
§ 82. Rozwój spółgłosek miękkich wargowych. 126
§ 83. Polskie zmiękczenie tylnojęzykowych k, g. 126
§ 84. Rozwój grup spółgłoskowych. 128
§ 85. Zmiany w grupach spółgłoskowych spowodowane zanikiem słabych jerów. 132
§ 86. Pochodzenie spółgłosek f, f'. 134
III. Fleksja 135
A. Deklinacja 135
§ 87. Fleksja Imienna. 135
§ 88. Kategoria przypadka. 135
§ 89. Kategoria liczby. 135
§ 90. Kategoria rodzaju. 136
Rzeczownik 137
1. Podstawa rozwojowa deklinacji rzeczownikowej 137
§ 91. Jawne deklinacje tematyczne. 137
§ 92. Prasłowiańskie deklinacje rzeczownikowe. 142
§ 93. Układ końcówek rzeczowników prasłowiańskich. 144
Liczba pojedyncza 144
Liczba mnoga 145
§ 94. Przyczyny zmian w deklinacji rzeczowników. 146
§ 95. Zmiany na gruncie prasłowiańskim. 146
2. Rozwój deklinacji rzeczownikowej na gruncie polskim 148
A. Deklinacja męska 148
§ 96. Najdawniejsze zmiany na gruncie polskim. 148
§ 97. Dopełniacz liczby pojedynczej. 150
1) Stan wyjściowy 150
2) Zmiany na gruncie polskim 150
3) Stan współczesny 152
§ 98. Celownik liczby pojedynczej. 152
1) Stan wyjściowy 152
2) Zmiany na gruncie polskim 152
3) Stan współczesny 153
§ 99. Biernik liczby pojedynczej. 154
1) Stan wyjściowy 154
2) Zmiany na gruncie polskim 154
3) Stan współczesny 155
§ 100. Narzędnik liczby pojedynczej. 156
1) Stan wyjściowy 156
2) Zmiany na gruncie polskim 156
3) Stan współczesny 157
§ 101. Miejscownik liczby pojedynczej. 157
1) Stan wyjściowy 158
2) Zmiany na gruncie polskim 158
3) Stan współczesny 160
§ 102. Wołacz liczby pojedynczej. 160
1) Stan wyjściowy 160
2) Zmiany na gruncie polskim 160
3) Stan współczesny 161
§ 103. Mianownik i wołacz liczby mnogiej. 162
1) Stan wyjściowy 162
2) Zmiany na gruncie polskim 162
3) Stan współczesny 165
§ 104. Dopełniacz liczby mnogiej. 166
1) Stan wyjściowy 166
2) Zmiany na gruncie polskim 166
3) Stan współczesny 167
§ 105. Celownik liczby mnogiej. 168
1) Stan wyjściowy 168
2) Zmiany na gruncie polskim 168
3) Stan współczesny 169
§ 106. Biernik liczby mnogiej 170
1) Stan wyjściowy 170
2) Zmiany na gruncie polskim 170
3) Stan współczesny 170
§ 107. Narzednik liczby mnogiej. 171
1) Stan wyjściowy 171
2) Zmiany na gruncie polskim 172
§ 108. Miejscownik liczby mnogiej 172
1) Stan wyjściowy 172
2) Zmiany na gruncie polskim 173
3) Stan współczesny 174
B. Deklinacja nijaka 174
§ 109. Mianownik, biernik, wołacz liczby pojedynczej. 174
1) Stan wyjściowy 174
2) Zmiany na gruncie polskim 176
3) Stan współczesny 176
§ 110. Dopełniacz liczby pojedynczej. 176
1) Stan wyściowy 176
2) Zmiany na gruncie polskim 177
3) Stan współczesny 178
§ 111. Celownik liczby pojedynczej. 178
1) Stan wyjściowy 178
2) Zmiany na gruncie polskim 178
3) Stan współczesny 178
§ 112. Narzędnik liczby pojedynczej. 178
1) Stan wyjściowy 179
2) Zmiany na gruncie polskim 180
3) Stan współczesny 180
§ 113. Miejscownik liczby pojedynczej. 180
1) Stan wyjściowy 180
2) Zmiany na gruncie polskim 181
3) Stan współczesny 182
§ 114. Mianownik, biernik i wołacz liczby mnogiej. 182
1) Stan wyjściowy 182
2) Zmiany na gruncie polskim 182
3) Stan współczesny 183
§ 115. Dopełniacz liczby mnogiej. 183
1) Stan wyjściowy 183
2) Zmiany na gruncie polskim 184
3) Stan współczesny 184
§ 116. Celownik liczby mnogiej. 184
1) Stan wyjściowy 184
2) Zmiany na gruncie polskim 185
3) Stan współczesny 186
§ 117. Narzędnik liczby mnogiej. 186
1) Stan wyjściowy 186
2) Zmiany na gruncie polskim 186
3) Stan współczesny 186
§ 118. Miejscownik liczby mnogiej. 187
1) Stan wyjściowy 187
2) Zmiany na gruncie polskim 188
3) Stan współczxesny 188
C. Deklinacja żeńska 188
§ 119. Mianownik liczby pojedynczej. 188
1) Stan wyjściowy 188
2) Zmiany na gruncie polskim 189
3) Stan współczesny 190
§ 120. Dopełniacz liczby pojedynczej. 192
1) Stan wyjściowy 192
2) Zmiany na gruncie polskim 192
3) Stan współczesny 194
§ 121. Celownik liczby pojedynczej 194
1) Stan wyjściowy 194
2) Zmiany na gruncie polskim 194
3) Stan współczesny 195
§ 122. Biernik liczby pojedynczej. 196
1) Stan wyjściowy 196
2) Zmiany na gruncie polskim 196
3) Stan współczesny 197
§ 123. Narzędnik liczby pojedynczej. 198
1) Stan wyjściowy 198
2) Zmiany na gruncie polskim 198
3) Stan współczesny 198
§ 124. Miejscownik liczby pojedynczej. 198
1) Stan wyjściowy 198
2) Zmiany na gruncie polskim 199
3) Stan współczesny 200
§ 125. Wołacz liczby pojedynczej. 200
1) Stan wyjściowy 200
2) Zmiany na gruncie polskim 200
3) Stan współczesny 201
§ 126. Mianownik, biernik i wołacz liczby mnogiej. 201
1) Stan wyjściowy 201
2) Zmiany na gruncie polskim 202
3) Stan współczesny 202
§ 127. Dopełniacz liczby mnogiej. 203
1) Stan wyjściowy 203
2) Zmiany na gruncie polskim 204
3) Stan współczesny 204
§ 128. Celownik liczby mnogiej. 204
1) Stan wyjściowy 204
2) Zmiany na gruncie polskim 204
3) Stan współczesny 205
§ 129. Narzędnik liczby mnogiej. 206
1) Stan wyjściowy 206
2) Zmiany na gruncie polskim 206
3) Stan współczesny 206
§ 130. Miejscownik liczby mnogiej. 206
1) Stan wyściowy 206
2) Zmiany na gruncie polskim 207
3) Stan współczesny 208
D. Różne zjawiska związane z rozwojem deklinacji 208
§ 131. Szczątki liczby podwójnej. 208
§ 132. Rzeczowniki zbiorowe w funkcji liczby mnogiej. 210
§ 133. Uproszczenie dekllnacji rzeczownikowej. 212
§ 134. Oboczności w tematach rzeczowników. W tematach rzeczowników w trakcie odmiany mają miejsce różnorodne oboczności. Mogą to być wymiany: 216
§ 135. Prasłowiańskie oboczności tematyczne. 216
§ 136. Polskie oboczności tematyczne. 218
Zaimek 220
§ 137. Zaimki rodzajowe i bezrodzajowe. 220
§ 138. Odmiana zaimków rodzajowych. 221
1) Stan wyjściowy 222
2) Zmiany na gruncie polskim 223
§ 139. Męskoosobowe formy zaimków. 226
§ 140. Odmiana zaimków bezrodzajowych. 226
§ 141. Odmiana zaimków osobowych i zwrotnego. 227
1) Stan wyjściowy 227
2) Zmiany na gruncie polskim 228
§ 142. Formy enklityczne zaimków osobowych i zwrotnego. 228
§ 143. Odmiana zaimków pytajnych kto, co. 228
1) Stan wyjściowy 229
2) Zmiany na gruncie polskim 230
Przymiotnik 230
§ 144. Dwojaka odmiana przymiotników. 230
§ 145. Ślady odmiany rzeczownikowej w języku polskim. 232
§ 146. Odmiana zaimkowa przymiotników. 236
1) Stan wyjściowy 236
2) Zmiany na gruncie polskim 238
§ 147. Rodzaj męskożywotny i męskoosobowy. 240
Liczebnik 241
§ 148. Liczebniki główne i porządkowe. 241
§ 149. Odmiana liczebnika dwa. 242
1) Stan wyjściowy 242
2) Zmiany na gruncie polskim 243
§ 150. Odmiana liczebników trzy, cztery. 243
1) Stan wyjściowy 243
2) Zmiany na gruncie polskim 245
§ 151. Odmiana liczebników pięć do dziesięć. 245
§ 152. Odmiana liczebników jedenaście do dziewiętnaście. 245
§ 153. Odmiana liczebników dwadzieścia do dziewięćdziesiąt. 247
§ 154. Odmiana liczebników sto do dziewięćset. 247
B. Koniugacja 249
§ 155. Kategorie czasownika. 249
§ 156. Dwa tematy czasownika. 250
§ 157. Podział czasowników na koniugacje. 251
A. Formy oparte na temacie czasu teraźniejszego 257
Czas teraźniejszy 257
§ 158. Budowa form czasu teraźniejszego. Formy czasu teraźniejszego w języku prasłowiańskim składały się z tematu czasu teraźniejszego oraz odpowiednich końcówek osobowych: 257
§ 159. Odmiana form czaau teraźniejszego. 259
1) Stan wyjściowy 259
2) Zmiany na gruncie polskim 263
§ 160. Staropolska odmiana słowa posiłkowego być. 265
§ 161. Powstanie polskiej koniugacji -m-, -sz. 265
§ 162. Stosunek koniugacji polskiej do prasłowiańskiej. 267
Tryb rozkazujący 269
§ 163. Stan wyjściowy. 269
§ 164. Zmiany na gruncie polskim. 271
§ 165. Odmiana rzeczownikowa. 273
1) Stan wyjściowy 273
2) Zmiany na gruncie polskim 275
§ 166. Odmiana zaimkowa. 276
§ 167. Stan wyjściowy. 277
§ 168. Zmiany na gruncie polskim. 277
B. Formy oparte na temacie czasu przeszłego 278
§ 169. Stan wyjściowy. 278
§ 170. Zmiany na gruncie polskim. 279
Imiesłów czasu przeszłego czynny drugi 281
§ 171. Stan wyjściowy. 281
§ 172. Zmiany na gruncie polskim. 282
Imiesłów bierny czasu przeszłego 284
§ 173. Stan wyjściowy. 284
§ 174. Zmiany na gruncie polskim. 286
Czasy przeszłe proste 288
§ 175. Czasy przeszłe proste w języku, prasłowiańskim. 288
§ 176. Imperfekt. 288
1) Stan wyjściowy 288
2) Zmiany na gruncie polskim 290
§ 177. Aoryst. 290
1) Stan wyjściowy 290
2) Zmiany na gruncie polskim 290
§ 178. Losy imperfektu i aorystu w języku polskim. 292
Czas przeszły złożony 294
§ 179. Stan wyjściowy. 294
§ 180. Zmiany na gruncie polskim. 296
Czas zaprzeszły 298
§ 181. Budowa i znaczenie. 298
Tryb przypuszczający 298
§ 182. Stan wyjściowy. 298
§ 183. Zmiany na gruncie polskim. 300
Bezokolicznik 300
§ 184. Stan wyjściowy. 301
§ 185. Zmiany na gruncie polskim. 302
IV. Ćwiczenia 303
Ćwiczenie 1 303
Ćwiczenie 2 306
Ćwiczenie 3 308
Ćwiczenie 4 310
Ćwiczenie 5 312
Ćwiczenie 6 315
Ćwiczenie 7 316
Ćwiczenie 8 318
Ćwiczenie 9 318
Ćwiczenie 10 320
Ćwiczenie 11 322
Ćwiczenie 12 325
Ćwiczenie 13 327
Ćwiczenie 14 329
Ćwiczenie 15 331
Ćwiczenie 16 334
Ćwiczenie 17 339
Ćwiczenie 18 341
Ćwiczenie 19 343
Ćwiczenie 20 345
Ćwiczenie 21 347
Ćwiczenie 22 349
Ćwiczenie 23 351
Ćwiczenie 24 354
Ćwiczenie 25 355
Ćwiczenie 26 357
Ćwiczenie 27 361
Ćwiczenie 28 362
Ćwiczenie 29 364
Ćwiczenie 30 367
V. Teksty 368
Kazania świętokrzyskie (XIV w.). 368
Nr 1. Kazanie I. Na dzień św. Michała 368
Nr 2. Kazanie II. Na dzień św. Katarzyny 368
Psałterz floriański (XIV - XV w.) 369
Nr 3. Psalm 1. 369
Nr 4. Psalm 3 369
Nr 5. Psalm 17 370
Nr 6. Psalm 57 370
Żywot św. Błażeja (XIV - XV w.) 371
Nr 7. 371
Kazania gnieźnieńskie (XIV - XV w.) 371
Nr 8. Kazanie 2. O Bożem Narodzeniu 371
Psałterz puławski (XV w. ) 372
Nr 9. Psalm 1 372
Nr 10. Psalm 3 373
Nr 11. Psalm 20 373
Biblia szaroszpatacka (XVw.) 374
Nr 12. Genesis III 374
Nr 13. Exodus XII 375
Nr 14. Exodus XXXVII 375
Nr 15. Rut 376
Nr 16. Tobiasz VI 376
Rozmyślania przemyskie o żywocie pana jezusa czyli żywot najświętszej rodziny (XV - XVI w.) 377
Nr 17. Dzieciństwo jezusowe 377
Nr 18. Czcienie o tem, jako miły Jezus przysadzon do szkoły 377
Kodeks działyńskich (XV w.) 378
Nr 19. Pożeżca ma być spalon 378
Kazania Jana z Szamotuł Paterka (XVI w. ) 378
Nr 20. Cudność ciała Marii Panny 378
Bogurodzica ( XV w.) 379
Nr 21. Tekst krakowski I 379
Wiersz Słoty o zachowaniu sie przy stole ( XV w.) 379
Nr 22. 379
Satyra na leniwych chłopów (XV w.) 385
Nr 23. 385
Żywot Pana Jezusa Krysta (druk. 1522.) 387
Nr 24. O postawie Jezu Krystowe czasow Oktawiana Cesarza 387
Zielnik Stefana Falimirza (druk, 1934 r.) 388
Nr 25. Wilk (lupus) 388