Dane szczegółowe książki

Wstęp do wydania polskiego {Dorota Lachowska) ... xv
Osoby prawne - Gierkę ... XX
Patrymonializm - Haller ... XXVI
Charyzma - Sohm ... XXX
Kapitalizm - Sombart ... XXXII
Socjologia religii - Troeltsch... XXXVII
Teorie miast ... XXXIX
Powstanie Gospodarki i społeczeństwa... XLI
Nota wydawnicza ... xlix
Wykaz skrótów... l
GOSPODARKA I SPOŁECZEŃSTWO
ZARYS SOCJOLOGII ROZUMIEJĄCEJ
Księga pierwsza KATEGORIE SOCJOLOGICZNE
Podstawowe pojęcia socjologiczne... 5
§ 1. Pojęcie socjologii i "sensu" działania społecznego... 6
I. Podstawy metodyczne... 6
II. Pojęcie działania społecznego ... 17
§ 2. Orientacje działania społecznego... 18
§ 3. Stosunek społeczny ... 20
§ 4. Zwyczaj, obyczaj, konstelacja interesów ... 21
§ 5. Pojęcie prawomocnego porządku... 23
§ 6. Gwarancje prawomocnego porządku: konwencja i prawo... 25
§ 7. Podstawy prawomocnego obowiązywania porządku: tradycja,
wiara, ustanowienie... 27
§ 8. Pojęcie walki ... 28
§ 9. Stosunek wspólnotowy i stosunek stowarzyszenia... 30
§ 10. Stosunki otwarte i zamknięte... 32
§11. Przypisywanie działania. Solidarność i reprezentacja ... 34
§ 12. Pojęcie i rodzaje związków... 36
§ 13. Porządki związku ... 37
§ 14. Porządek administracyjny i regulujący... 38
§ 15. Działalność i związek działalności, stowarzyszenie, instytucja... 39
§ 16. Władza, panowanie... 39
§ 17. Związek polityczny, związek hierokratyczny ... 40
II. Podstawowe socjologiczne kategorie gospodarowania ... 43
§ 1. Pojęcie gospodarowania... 43
§ 2. Pojęcie użytecznych świadczeń... 47
§ 3. Gospodarcza orientacja działania... 48
§ 4. Typowe posunięcia racjonalnego gospodarowania... 49
§ 5. Rodzaje zorientowanych gospodarczo związków... 52
§ 6. Środek wymiany, środek płatniczy, pieniądz ... 53
§ 7. Konsekwencje użycia pieniędzy. Kredyt... 57
§ 8. Sytuacja rynkowa, obecność na rynku, wolność rynkowa, regulacja
rynkowa... 58
§ 9. Formalna i materialna racjonalność gospodarowania ... 60
§ 10. Rachunek pieniężny. Gospodarstwo domowe ... 61
§11. Pojęcie i rodzaje zarobkowania. Rachunek kapitałowy ... 65
§ 12. Rachunek naturalny i gospodarka naturalna... 72
§ 13. Warunki formalnej racjonalności rachunku pieniężnego... 78
§ 14. Gospodarka rynkowa i gospodarka planowa... 79
§ 15. Typy rozróżniania świadczeń gospodarczych... 83
§ 16. Techniczny podział i połączenie świadczeń ... 87
§ 17. Połączenie świadczeń ze środkami dostarczania ... 89
§ 18. Społeczny podział świadczeń... 89
§ 19. Zawłaszczanie szans spożytkowania świadczeń ... 93
§ 20. Zawłaszczanie rzeczowych środków dostarczania ... 97
§ 21. Zawłaszczanie świadczeń dysponujących... 101
§ 22. Wywłaszczenie robotników z rzeczowych środków dostarczania... 102
§ 23. Konsekwencje wywłaszczenia robotników z rzeczowych
środków dostarczania ... 104
§ 24. Zawód i typy podziału zawodowego ... 105
§ 24a. Główne formy zawłaszczania i stosunków rynkowych... 108
§ 25. Rachunkowe optimum świadczeń ... 113
§ 26. Świadczenia w stosunkach komunistycznych... 116
§ 27. Dobra kapitałowe i rachunek kapitałowy ... 117
§ 28. Pośrednictwo w wymianie... 118
§ 29. Wolny handel... 119
§ 29a. Banki... 121
§ 30. Przesłanki racjonalności rachunku kapitałowego ... 123
§ 31. Typowe orientacje kapitalistycznego zarobkowania... 125
§ 32. Ustrój pieniężny nowoczesnego państwa. Pieniądz obrotowy ... 126
§ 33. Pieniądz ograniczany... 134
§ 34. Pieniądz notalny ... 135
§ 35. Formalne i materialne obowiązywanie pieniądza... 137
§ 36. Cele i środki polityki pieniężnej... 138
Dygresja o państwowej teorii pieniądza... 142
§ 37. Pozamonetarne znaczenie związków politycznych dla gospodarki... 147
§ 38. Finansowanie związków politycznych ... 148
§ 39. Jego oddziaływanie na gospodarki prywatne... 152
§ 40. Wpływ czynników ekonomicznych na tworzenie związków... 154
§ 41. Sprawcze siły gospodarowania... 154
III. Typy panowania... 158
1. Uprawomocnienie ... 158
§ 1. Panowanie i prawomocność... 158
§ 2. Trzy czyste typy prawomocnego panowania ... 160
2. Panowanie legalne z biurokratycznym sztabem administracyjnym ... 161
§ 3. Czysty typ panowania legalnego... 161
§ 4. Biurokratyczny sztab administracyjny... 164
§ 5. Biurokratyczne administrowanie... 166
3. Panowanie tradycjonalne... 168
§ 6. Czysty typ panowania tradycjonalnego... 168
§ 7. Sztab administracyjny panowania tradycjonalnego... 169
§ 7a. Gerontokracja, patriarchalizm, patrymonializm ... 172
§ 8. Wyposażanie patrymonialnego sztabu administracyjnego.
Beneficja i lenna ... 176
§ 9. Panowanie stanowo-patrymonialne... 177
§ 9a. Panowanie tradycjonalne a gospodarka... 178
4. Panowanie charyzmatyczne... 181
§ 10. "Charyzma" - zwolennicy - gospodarka... 181
5. Spowszednienie charyzmy ... 185
§11. Problem następstwa... 185
§ 12. Charyzmatyczny sztab administracyjny... 187
§ 12a. Charyzma dziedziczna, urzędowa. Stosunek do gospodarki ... 189
6. Feudalizm ... 192
§ 12b. Feudalizm lenny ... 192
§ 12c. Feudalizm beneficjów ... 196
§ 13. Kombinacje różnych typów panowania... 199
7. Obca panowaniu reinterpretacja charyzmy... 202
§ 14. Demokracja plebiscytarna... 202
8. Kolegialność i podział władz... 205
§ 15. Typy kolegialności... 205
§ 16. Wyspecyfikowany podział władz ... 214
§ 17. Stosunek podziału władz do gospodarki... 215
9. Partie ... 216
§ 18. Pojęcie i rodzaje partii... 216
10. Obca panowaniu administracja związku i administracja reprezentantów ... 219
§ 19. Demokracja bezpośrednia... 219
§ 20. Administracja notabli ... 220
11. Reprezentacja ... 222
§ 21. Formy reprezentacji... 222
§ 22. Reprezentacja przedstawicieli grup interesów ... 226
IV Stany i klasy... 228
§ 1. Położenie klasowe, klasa, klasy posiadania ... 228
§ 2. Klasy zarobkowe, klasy społeczne... 230
§ 3. Położenie stanowe, stan... 231
Dodatek. Stany wojowników... 234

Księga druga GOSPODARKA I SPOŁECZNE PORZĄDKI I WŁADZE
I. Gospodarka i porządki społeczne ... 239
§ 1. Porządek prawny i porządek gospodarczy... 239
Prawnicze i socjologiczne pojęcie i sens porządku prawnego (239). Socjologiczne i ekonomiczne znaczenie porządku prawnego dla jednostki. Prawo państwowe i pozapaństwowe (243).
§ 2. Porządek prawny, konwencja i obyczaj ... 246
Znaczenie przyzwyczajenia dla tworzenia prawa (246). Nowy porządek konstytuowany za sprawą "inspiracji" i "wczucia" (248). Płynne przejścia między konwencją, obyczajem i prawem (251).
§ 3. Znaczenie i granice przymusu prawnego w gospodarce... 256
II. Gospodarcze odniesienia wspólnot (gospodarka i społeczeństwo) ... 261
§ 1. Istota gospodarki. Wspólnota gospodarcza, gospodarująca i regulująca
gospodarkę ... 261
§ 2. "Otwarte" i "zamknięte" stosunki gospodarcze... 263
§ 3. Formy wspólnot i interesy ekonomiczne ... 266
§ 4. Typy zapewniania świadczeń ekonomicznych przez wspólnoty "gospodarujące" i formy gospodarki ... 270
§ 5. Oddziaływanie zaspokajania potrzeb i podziału ciężarów przez wspólnoty. Porządki regulujące gospodarkę... 273
III. Odniesienie typów stosunków wspólnotowych i stosunków
stowarzyszenia do gospodarki... 278
§ 1. Wspólnota domowa ... 278
§ 2. Wspólnota sąsiedzka, wspólnota gospodarcza i gmina ... 282
§ 3. Stosunki seksualne we wspólnocie domowej ... 285
§ 4. Ród i regulacja stosunków seksualnych. Wspólnota domowa, rodowa,
sąsiedzka i polityczna ... 287
§ 5. Powiązania z ustrojem militarnym i gospodarczym. "Małżeńskie prawo
majątkowe" i prawo spadkowe... 291
§ 6. Rozpad wspólnoty domowej: przemiany jej funkcjonalnego statusu i rosnąca "policzalność". Powstanie nowoczesnych spółek handlowych ... 295
§ 7. Wykształcenie się oikos ... 301
IV. Etniczne stosunki wspólnotowe ... 305
§ 1. Przynależność "rasowa" ... 305
§ 2. Powstanie wiary we wspólność etniczną. Wspólnota języka i kultu ... 307
§ 3. Stosunek do wspólnoty politycznej. "Plemię" i "lud" ... 313
§ 4. Narodowość i prestiż kultury... 315
V. Socjologia religii (Typy religijnych stosunków wspólnotowych) ... 318
§ 1. Powstanie religii...
Pierwotne zorientowanie na ten świat religijnie lub magicznie motywowanego działania wspólnotowego (318). Wiara w duchy (319). Pojawienie się "nadprzyrodzonych" mocy (320). Naturalizm i symbolizm (321). Świat bogów i bogowie funkcyjni (324). Kult przodków i kapłaństwo domowe (326). Bogowie związków politycznych i bogowie lokalni (327). Monoteizm i powszednia religijność (330). Uniwersalizm i monoteizm (330). Przymuszanie boga, magia i służba boża (333).
§ 2. Czarownik - kapłan... 335
§ 3. Pojęcie boga. Etyka religijna. Tabu ... 337
Bóstwa etyczne. Bóstwa stosowania prawa (338). Ponadboskie bezosobowe moce. Porządek jako twór boski (339). Socjologiczne znaczenie norm tabu. Totemizm (340). Tabuizacja, stosunki wspólnotowe i stereotypizacja (342). Etyka magiczna - etyka religijna: świadomość grzechu, idea zbawienia (344).
§ 4. "Prorok" ... 345
"Prorok" w przeciwieństwie do kapłana i czarownika (346). Prorok i prawodawca (347). Prorok i nauczyciel (349). Mistagog i prorok (351). Profecja etyczna i przykładowa (352). Charakter profetycznego objawienia (354).
§ 5. Gmina... 354
Prorok, wyznawcy i gmina (354). Religijność gminy (357). Profecja i działalność kapłanów (358).
§ 6. Święta wiedza. Kazanie. Duszpasterstwo... 359
§ 7. Stany, klasy i religia... 366
Religijność chłopów (367). Miejski charakter religijności wczesnochrześcijańskiej (368). Szlachta i religijność. Rycerscy bojownicy wiary (370). Biurokracja i religijność (372). Zróżnicowanie religijności "mieszczańskiej" (373). Racjonalizm ekonomiczny i religijnoetyczny (375). Nietypowa postawa religijna drobnomieszczaństwa. Religijność rzemieślników (376). Etyczna religijność zbawienia osób uprzywilejowanych w największej mierze negatywnie (378). Klasowe i stanowe uwarunkowanie religijności zbawienia (380). Żydowska i hin-duistyczna religijność pariasów. Resentyment (384). Kształtowanie religii przez warstwy intelektualistów (389). Intelektualizm drobnomieszczański w judaizmie i wczesnym chrześcijaństwie (395). Wytworny i plebejski intelektualizm, intelektualizm pariasów i religijność sekt (399). Gminy religijnie "oświeconych" w Europie Zachodniej (401).
§ 8. Problem teodycei... 402
Monoteistyczna idea Boga i niedoskonałość świata (402). Czyste typy teodycei: eschatologia mesjańska (403). Wiara w tamten świat, wiara w opatrzność, wiara -1 w odpłatę, wiara w predestynację (404). Różne próby rozwiązania problemu nie-
doskonałości świata (406).
§ 9. Zbawienie i ponowne narodziny ... 408
§ 10. Drogi zbawienia i ich wpływ na sposób życia ... 410
Magiczna religijność i rytualizm. Konsekwencje rytualistycznej religijności nabożeństwa (410). Religijna systematyzacja powszedniej etyki (412). Ekstaza, orgia, euforia i racjonalna religijna metodyka zbawienia (414). Systematyzacja i racjo- ' .
nalizacja metodyki zbawienia i sposób życia (416). Religijne wirtuozostwo (417).
Odrzucająca świat i wewnątrzświatowa asceza (419). Uciekająca od świata, mistyczna kontemplacja (420). Odmienność azjatyckiej i zachodniej religijności zbawienia (424). Mity zbawiciela i soteriologie (429). Zbawienie za sprawą łaski sakramentalnej i instytucjonalnej (430). Zbawienie przez wiarę (433). Zbawienie przez łaskę predestynacyjną (440).
§11. Etyka religijna i "świat"... 443
Konflikt religijnej etyki zasad ze światem (443). Etyka sąsiedzka jako podstawa etyki religijnej (445). Religijne potępienie pobierania procentu (447). Napięcie między religijnoetyczną i ekonomiczną racjonalizacją życia (448). Religijny ako-smizm miłości i przemoc polityczna (452). Zmieniający się stosunek chrześcijaństwa wobec państwa (456). "Organiczna" etyka zawodowa (457). Religijność i seks (460). Etyka braterstwa i sztuka (464).
§ 12. Religie wysoko rozwiniętych kultur i "świat"... 466
Zwrócenie ku światu judaizmu (466). Postawa katolików, Żydów i purytanów wobec działalności zarobkowej (470). Religijność prawa i tradycjonalizm w judaizmie (471). Żydzi i purytanie (473). Dostosowanie do świata w islamie (475). Ucieczka od świata dawnego buddyzmu (477). Religie wysoko rozwiniętych kultur i kapitalizm (479). Odrzucające świat wczesne chrześcijaństwo (480).
VI. Rynkowe stosunki stowarzyszenia (Fragment)... 483
VII. Socjologia prawa ... 488
§ 1. Zróżnicowanie rzeczowych domen prawa ... 488
Prawo "publiczne" i "prywatne" (488). "Prawo nadające roszczenie" i "regulamin" (488). "Rządzenie" i "administracja" (490). "Prawo karne" i "prawo cywilne" (493). "Bezprawność" i "przestępstwo" (494). Imperium, "ograniczenie władzy" i "podział władz" (496). "Prawo" i "proces" (498). Kategorie racjonalnego myślenia prawniczego (499).
§ 2. Formy uzasadniania subiektywnych praw... 502
Logiczne kategorie zasad prawnych. "Prawa gwarantujące wolność" i "zasady upoważniające". "Wolność umów" (503). Rozwój wolności umów. "Kontrakty statusowe" i "kontrakty celowe": źródła kontraktów celowych w dziejach prawa (507). Różne praktyczne znaczenia i granice "wolności umów" (518). Wolność umów, autonomia i osobowość prawna związków (527). Wolność i przymus we wspólnocie prawnej (557).
§ 3. Charakter form obiektywnego prawa ... 559
Problem powstawania nowych norm prawnych. "Prawo zwyczajowe" (559). Faktyczne komponenty rozwoju prawa. Działanie stron zainteresowanych
i przymus prawny (559). Irracjonalny charakter pierwotnego łagodzenia sporów (563). Charyzmatyczne tworzenie i stosowanie prawa (565). "Notable prawni" jako nośnicy tworzenia prawa (571). Stosowanie prawa właściwe społeczności wiecowej (573).
§ 4. Typy myślenia prawnego i notable prawni... 578
Empiryczna i racjonalna nauka prawa: szkolenie przez adwokatów i szkolenie
uniwersyteckie (578). Teokratyczne szkolenie w prawie (581). Kontynentalni notable prawni i średniowieczne "księgi prawne" (584). Rzymscy prawnicy i formalne cechy prawa rzymskiego (586).
§ 5. Formalna i materialna racjonalizacja prawa. Prawo teokratyczne i świeckie 593 ,,- Znaczenie i ogólne przesłanki formalizmu prawnego (593). Materialna racjonali-
zacja prawa: prawo sakralne (598). Prawo indyjskie (599). Prawo chińskie (600). Prawo islamskie (600). Prawo perskie (603). Prawo żydowskie (604). Prawo kanoniczne (608).
§ 6. Prawo urzędowe i ustanowienia książąt patrymonialnych. Kodyfikacje . 611 Imperium (611). "Stanowa" lub "patriarchalna" struktura prawa książąt patrymonialnych (614). Sprawcze siły kodyfikacji (619). Recepcja prawa rzymskiego i rozwój nowoczesnej logiki prawnej (622). Typ patrymonialnych kodyfikacji (625).
§ 7. Formalne znamiona rewolucyjnie tworzonego prawa. Prawo naturalne
i jego typy ... 628
Swoistość Code dvii (628). Prawo naturalne jako normatywny probierz prawa pozytywnego (629). Typy prawa naturalnego. Prawo naturalne i prawa gwarantujące wolność (631). Przeobrażenie formalnoracjonalnego w materialnoracjonalne prawo naturalne (633). Klasowe powiązania aksjomatów prawa naturalnego (633). Praktyczne oddziaływanie prawa naturalnego na tworzenie i stosowanie prawa (634). Zburzenie naturalnoprawnej aksjomatyki. Pozytywizm prawny i stan prawników (635).
§ 8. Formalne znamiona nowoczesnego prawa... 637
Partykularyzmy prawne w nowoczesnym prawie (638). Antyformalne tendencje w nowoczesnym rozwoju prawa (639). Współczesne prawo anglosaskie (645). Wymiar sprawiedliwości laików i stanowe skłonności nowoczesnego stanu prawników (647).
VIII. Wspólnoty polityczne ... 650
§ 1. Istota i "prawowitość" związków politycznych... 650
§ 2. Stadia rozwojowe politycznych stosunków stowarzyszenia ... 653
§ 3. Prestiż władzy i "mocarstwa" ... 657
§ 4. Gospodarcze podłoże "imperializmu"... 659
§ 5. "Naród" ... 667
0 6. Podział władzy we wspólnocie: klasy, stany, partie ... 670
IX. Socjologia panowania ... 682
Część 1. Formy strukturalne i sposoby funkcjonowania panowania ... 682
§ 1. Władza i panowanie. Formy przejściowe... 682
§ 2. Panowanie i administrowanie. Istota i granice demokratycznej
administracji ... 687
§ 3. Panowanie dzięki "organizacji". Podstawy obowiązywania panowania . 691
Część 2. Istota, założenia i rozwój biurokratycznego panowania... 693
Swoisty sposób funkcjonowania nowoczesnej biurokracji (693). Pozycja urzędnika (695). Założenia i zjawiska towarzyszące biurokratyzacji: 1) związane z gospo-. darką pieniężną i finansowe (699); 2) ilościowy rozwój zadań administracyjnych
(703); 3) ich ilościowe przemiany (704); 4) techniczna przewaga organizacji biurokratycznej (706); 5) koncentracja środków administrowania (711); 6) niwelowanie społecznych różnic (713). Trwały charakter aparatu biurokratycznego (715). Gospodarcze i społeczne skutki biurokratyzacji (717). Władza biurokracji (718). Proces rozwoju racjonalnej biurokratycznej struktury panowania (721). "Racjonalizacja" wykształcenia i wychowania (723).
Część 3. Panowanie patriarchalne i patrymonialne... 727
Istota i powstanie patriarchalnego panowania (727). Panowanie notabli i czysty patriarchalizm (729). Panowanie patrymonialne (730). Struktura panowania pa-t trymonialnego państwa (733). Pozycja patrymonialnego władcy: patrymonialne
i pozapatrymonialne wojska. Polityczne panowanie pana patrymonialnego na mocy uprawomocnianej tradycjonalnie władzy pana (735). Patrymonialne zaspokajanie potrzeb. Liturgie i solidarna odpowiedzialność. Związki przymusowe (741). Patrymonialne urzędy. Urzędnicy patrymonialni w odróżnieniu od biurokratycznych (744). Zaopatrzenie urzędników patrymonialnych. Beneficja deputatowe i dostarczające dochodów dodatkowych (749). Stereotypizacja i decentralizacja administracji patrymonialnej. Skutki zawłaszczania i monopolizacji urzędów. Państwo przywilejów (754). Ochrona patrymonialnej jednostki panowania przed rozpadem (758). Przykłady funkcjonowania patrymonialnych administracji: starożytny Egipt (760). Państwo chińskie (762). Decentralizacja panowania patrymonialnego: satrapie i księstwa dzielnicowe (765). Pan patrymonial-ny i lokalne władztwo gruntowe (769). Administracja notabli w Anglii za pośrednictwem sędziów pokoju wywodzących się z ziemiaństwa. Wykształcenie typu "gentlemana" (771). Patrymonializm carski (777). Patrymonializm i honor stanowy (779).
Część 4. Feudalizm, "państwo stanowe" i patrymonializm... 782
Istota lenna i rodzaje stosunków feudalnych (782). Lenno i beneficjum (785). Militarne źródło i podstawa prawomocności lenna (788). Feudalny podział władz i jego stereotypizacja (792). Twory przejściowe między związkiem lennym i biurokracją. "Państwo stanowe". Urzędnicy patrymonialni (796). Stosunek do gospodarki. Znaczenie handlu dla rozwoju patrymonializmu (800). Stabilizujący wpływ na gospodarkę (803). Gospodarka monopolistyczna i patrymonializm. "Merkantylizm" (805). Gospodarcze skutki patrymonialnego monopolizmu (810). Struktura panowania, "zasady" i sposób życia (812).
Część 5. Panowanie charyzmatyczne i jego przekształcenia ... 817
§ 1. Istota i oddziaływanie charyzmy... 817
Socjologiczna istota charyzmatycznego autorytetu (817). Jego podstawy i niestabilność (820). Rewolucyjny charakter charyzmy (820). Zasięg jej obowiązywania (822). Społeczna swoistość charyzmatycznej formy strukturalnej (824). "Komunistyczne" zaopatrywanie w dobra wspólnoty charyzmatycznej (824).
§ 2. Powstanie i przekształcenia charyzmatycznego autorytetu ... 825
Spowszednienie charyzmy (826). Problem selekcji przywódcy (wyznaczanie następcy) (827). Charyzmatyczne mianowanie i aklamacja (828). Przejście do demokratycznego systemu wyborczego (831). Elementy charyzmatyczne w systemie reprezentacyjnym (832). Charyzmatyczne kierowanie partią, przez notabli i przez biurokrację (834). Struktura charyzmatyczna i trwale twory wspólnotowego życia (836). "Urzeczowienie" charyzmy, charyzma domu i charyzma rodu; "państwo rodów"; primogenitura (838). Charyzma urzędowa (841). Charyzmatyczna ..,,.., władza królewska (843). Nabywanie urzeczowionej charyzmy. Charyzmatyczne wychowanie (845). Plutokratyzacja nabywania charyzmy (847).
§ 3. Wprowadzanie dyscypliny i urzeczowienie form panowania ... 848
Znaczenie dyscypliny (848). Dyscyplina wojenna jako źródło (850). Dyscyplina dużego przedsiębiorstwa ekonomicznego (854). Dyscyplina i charyzma (855). '< Charyzmatyczne uprawomocnienie istniejącego porządku (855).
Część 6. Panowanie polityczne i hierokratyczne... 858
Pozycja kapłaństwa i religijnej charyzmy w różnych formach panowania politycznego (858). Panowanie biurokratyczne i cezaropapizm. Pojęcie "Kościoła" (859). Hierokratyczne wychowanie i reglamentacja życia. Postawa wobec "ascezy" (864). Religijnocharyzmatyczne i racjonalne dokonania mnichów (864). Stosunek mnichów do panowania cezaropapistycznego i do hierokratycznej charyzmy urzędowej (869). Charyzma polityczna i magiczna. Stosunki między władzą polityczną i hierokratyczną (872). Socjologiczne uwarunkowania panowania hiero-kratycznego i religijności (875). Znaczenie hierokracji dla rozwoju ekonomicznego: stereotypizacja gospodarowania, hamowanie kapitalizmu. Konsekwencje dla swoistości kultury Zachodu (879). Pozycja hierokracji w epoce mieszczańskiej demokracji i kapitalizmu (890). Zachodni rozłam wyznaniowy i jego oddziaływanie na życie gospodarcze. Stanowisko Lutra. Kalwińska etyka i Kościół (892). Hie-rokracja i zasady gospodarcze Żydów (896). Sekta, Kościół i demokracja (899).
Część 7. Nieprawomocne panowanie (Typologia miast) ... 905
§ 1. Pojęcie i kategorie miasta ... 905
Ekonomiczna istota "miasta": osada targowa. "Miasto książęce" (905). Typy "miasta konsumentów", "miasta producentów" i "miasta kupców" (907). Stosunek do rolnictwa. "Miasta obywateli ziemskich" (909). "Gospodarka miejska" i "szczeble rozwoju gospodarki" (910). Polityczno-administracyjne pojęcie miasta (912). Twierdza i garnizon (912). Miasto jako jedność twierdzy i rynku (914). "Gmina" miejska jako związek i stanowa kwalifikacja "mieszczanina" na Zachodzie. Brak obu pojęć na Wschodzie (917). § 2. Miasto Zachodu ... 923
Prawo gruntowe i osobisty status prawny (923). Tworzenie polis za sprawą zbratania (926). Na Wschodzie hamowane przez tabu i inne magiczne ograniczenia ustroju rodów; jego rozsadzenie jako przesłanka zbratania (927). Znaczenie rodu dla antycznego i średniowiecznego miasta (929). Sprzysiężenie jako podstawa zbratania na Zachodzie. Prawne i polityczne następstwa (932). Socjologiczny sens miejskiego zrzeszenia: a) coniurationes we Włoszech (935); b) zbratania na germańskiej Północy (939); c) wynikające z ustroju militarnego prawo do noszenia broni przez obywateli jako pozytywna podstawa rozwoju zachodnich miast (942).
§ 3. Miasto rodów w średniowieczu i w starożytności ... 943
Istota panowania rodów (944). Jego wykształcenie się w Wenecji jako monopolistycznego i zamkniętego panowania nobilów (945). W innych włoskich komunach bez monopolistycznego zamknięcia i z pomocą podesty (948). Ograniczana przez królewską administrację oligarchia notabli w miastach angielskich (950). Panowanie zdolnych do zasiadania w radzie rodów lub cechów w Europie Północnej (953). Rodowocharyzmatyczne królestwo w starożytności (954). Starożytne miasto rodów jako nadbrzeżna wspólnota osiedleńcza wojowników (957). Różnice w stosunku do średniowiecza (961). Podobieństwo ekonomicznej struktury rodów tu i tam (963).
§ 4. Miasto plebejuszy ... 966
Przełamanie panowania rodów przez sprzysiężone zbratanie obywateli miasta (966). Rewolucyjny charakter popolo jako nieprawomocnego związku politycznego (967). Stanowy podział władzy we włoskim mieście średniowiecza (968). Pa-ralelny rozwój demos i plebsu w starożytności: rzymski trybunat i eforowie ||.:'| w Sparcie (971). Struktura antycznej "demokracji" w porównaniu ze średniowieczną (974). Tyrania miejska w starożytności i w średniowieczu (977). Szczególna pozycja włoskiego miasta średniowiecza (978). Sytuacja średniowiecznych miast u szczytu rozwoju miejskiej autonomii (982), uwarunkowana przez: 1) polityczną niezależność (982); 2) autonomiczne prawodawstwo (983); 3) autokefalię (984); 4) autonomię podatkową (985); 5) prawo targowe i autonomiczną "miejską ,~, politykę gospodarczą" (986); 6) kształtowaną przez polityczną i ekonomiczną swoistość średniowiecznego miasta postawę wobec warstw nie składających się z obywateli miasta (988), zwłaszcza wobec duchowieństwa (990).
§ 5. Antyczna i średniowieczna demokracja... 992
Stosunek południowoeuropejskiego typu miasta średniowiecznego do północno-europejskiego i do typu miasta antycznego (992). Antagonizmy klasowe w starożytności i w średniowieczu (993). Antyczny i średniowieczny ustrój miast: wspólnoty terytorialne i związki zawodowe jako podstawa organizacji politycznej (995). Chłopi w antycznym i zajmujące się działalnością wytwórczą mieszczaństwo w średniowiecznym mieście jako typowe podpory wczesnej demokracji. Odmienność dalszego rozwoju w Helladzie i w Rzymie (998). Polityka gospodarcza antycznych i średniowiecznych demokracji miejskich. Głównie militarna orientacja interesów w typowym mieście antycznym (1000). Głównie ekonomiczna orientacja typowego średniowiecznego miasta przemysłowego położonego w głębi lądu (1003). Stanowe rozwarstwienie w antycznej polis w porównaniu z miastem średniowiecznym (1003). Antyczna polis jako cech militarny w przeciwieństwie do przemysłowego miasta średniowiecza położonego w głębi lądu (1007). Patrymonialna i feudalna struktura rzymskiej oligarchii notabli (1012).
[Aneks]
Część 8. Racjonalna instytucja państwa oraz nowoczesne partie
polityczne i parlamenty (Socjologia państwa)... 1015
§ 1. Powstanie racjonalnego państwa... 1015
§ 2. Racjonalne państwo jako związek panowania o charakterze instytucji,
wyposażony w monopol prawomocnego posługiwania się przemocą . . . 1023 § 3. Sprawowanie państwowego panowania jako administrowanie. Kierownictwo polityczne i panowanie urzędników ... 1027
§ 4. Partie i ich organizacja ... 1042
§ 5. Parlament jako organ państwa i problem jawności administracji.
Zadanie selekcji przywódców ... 1059
§ 6. Parlamentaryzm i demokracja... 1066
Indeks osób ... 1030
Indeks rzeczowy... 1093
Prace Maxa Webera przetłumaczone na język polski... 1125