Dane szczegółowe książki
Filozofia: podstawowe pytania / Martens, Ekkehard; Schnädelbach, Herbert (1936-)
Tytuł
Filozofia: podstawowe pytania
Tytuł oryginału
Philosophie. Ein Grundkurs
Wydawnictwo
Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995
ISBN
83-214-0928-8
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Martens, Ekkehard (1943- ). Red.
Schnädelbach, Herbert (1936- ). Red.
Krzemień-Ojak, Krystyna (1932-2016). Tł.
Spis treści
pokaż spis treści
Jerzy Kmita
Przedmowa do wydania polskiego 13
Ekkehard Martens Herbert Schnadelbach
1. Przedmowa do wydania niemieckiego 30
Ekkehard Martens Herbert Schnadelbach
2. O aktualnej sytuacji filozofii 33
2.1. O filozoficznej współczesności 33
2.2. Zainteresowanie filozoficzne a zainteresowanie filozofią 42
2.3. Ezoteryka i egzoteryka filozofii 48
2.4. Filozofia jako nauka i jako oświecenie 52
3. Podstawowe problemy filozoficzne 57
Herbert Schnadelbach
3.1. Filozofia 57
3.1.0. Wprowadzenie 57
3.1.1. Początki 60
3.1.2. Paradygmat ontologiczny 66
3.1.3. Paradygmat mentalistyczny 79
3.1.4. Paradygmat lingwistyczny 89
Herbert Schnadelbach
3.2. Rozum 98
3.2.0. Wprowadzenie 98
3.2.1. Rozum obiektywny i rozum subiektywny 100
3.2.2. Rozum i intelekt 107
3.2.3. Rozum teoretyczny i rozum praktyczny 114
3.2.4. To, co racjonalne, i to, co irracjonalne 121
3.2.5. Rozum i historia 126
3.2.6. Rozum i język 129
3.2.7. W sprawie teorii racjonalności 132
Wolfgang Kunne
3.3. Prawda 138
3.3.0. Uwagi wstępne 138
3.3.1. Demarkacja 139
3.3.1.1. Prawda, prawdomówność i kłamstwo 139
3.3.1.2. Prawda rzeczowa 142
3.3.2. Klasyfikacja 145
3.3.3. Teorie nierelacyjne 146
3.3.3.1. Platon 146
3.3.3.2. Arystoteles 150
3.3.3.3. Frege i Ramsey 156
3.3.4. Teoria zgodności 159
3.3.4.1. Wersje faktów 162
3.3.4.2. Wersje zdarzeniowe 168
3.3.4.3. Fragment wersji semantycznej 170
3.3.5. Teoria semantyczna Tarskiego 171
3.3.5.1. Założenia wyjściowe: metodologiczne i merytoryczne dezyderaty wobec semantycznej definicji prawdy 171
3.3.5.2. Realizacja programu: trzy przykłady 175
3.3.5.3. Pytania krytyczne 179
3.3.6. Teorie epistemiczne 183
3.3.6.1. Prawda i oczywistość 184
3.3.6.2. Prawda i koherencja 187
3.3.6.3. Prawda i konsens 190
Wolfgang Detel
3.4. Nauka 197
3.4.0. Wprowadzenie 197
3.4.1. Klasyczny model uprawomocniania wiedzy 198
3.4.2. Nowożytny model uprawomocniania wiedzy 204
3.4.3. Rezygnacja z uzasadniającego modelu nauki i racjonalizm krytyczny 212
3.4.4. Przedstawienie standardowe teorii empirycznych 220
3.4.5. Holistyczny zwrot w teorii poznania naukowego 224
3.4.6. Historystyczny zwrot w teorii poznania naukowego 226
3.4.7. Przyrodoznawstwo i nauki społeczne 233
Wilhelm Vossenkuhl
3.5. Praktyka 243
3.5.1. Teoria działania i filozofia praktyczna 243
3.5.1.1. Model teleologiczny i jego przekształcenie w teorię działania 246
3.5.1.2. Model aprioryczny i autonomia działania 251
3.5.1.3. Teoretyczny status teorii działania 259
3.5.2. Opis i identyczność działań 261
3.5.2.1. Teza o identyczności 265
3.5.3. Wyjaśnianie działań 271
3.5.3.1. Przyczyny i motywy działań 271
3.5.3.2. Problem redukcjonizmu i wolności działania 277
3.5.3.3. Szczególne przyczyny działania i różnice między przyczynowym i teleologicznym wyjaśnianiem działania 282
3.5.4. Idea rozumnej praktyki 285
Annemarie Pieper
3.6. Dobro 289
3.6.0. Wprowadzenie 289
3.6.1. Słowo „dobry” i jego znaczenia 290
3.6.1.1. Arystoteles: kategorie dobra 290
3.6.1.2. Metaetyka: treści znaczeniowe słowa „dobry” 293
3.6.2. Metafizyczne pojęcie dobra 298
3.6.2.1. Idea dobra u Sokratesa i Platona 298
3.6.2.2. Arystoteles: krytyka idei dobra 301
3.6.2.3. Tomasz z Akwinu: transcendentalia 302
3.6.2.4. Leibniz: problem teodycei 304
3.6.2.5. Schelling: wolność do dobra i zła 304
3.6.2.6. Kant: teoria dobra najwyższego 309
3.6.3. Dobro moralne 312
3.6.3.1. Deontologiczne teorie dobra 313
3.6.3.2. Teleologiczne teorie dobra 321
3.6.3.3. Ontologiczne uzasadnienie dobra moralnego 329
3.6.3.4. Krytyka dobra moralnego 330
Ulrich Steinvorth
3.7. Sprawiedliwość 335
3.7.1. Sprawiedliwość a moralność - przedmiot teorii sprawiedliwości 335
3.7.1.1. Szczególna pozycja sprawiedliwości 335
3.7.1.2. Rozróżnienie sprawiedliwości i moralności 336
3.7.1.3. Sprawiedliwość i moralność u Platona i Pawła 338
3.7.1.4. Określenie pojęcia 339
3.7.2. Co można na sobie wzajemnie wymuszać 340
3.7.2.1. Stanowiska umożliwiające klasyfikację teorii sprawiedliwości 340
3.7.2.2. Dwa ujęcia obszarów zastosowania reguł sprawiedliwości 342
3.7.3. Dlaczego można wymuszać sprawiedliwość 362
3.7.3.1. Wyróżnienie poszczególnych kwestii składowych problemu 362
3.7.3.2. Wiążący charakter reguł: reguły gry i etykieta 363
3.7.4. Państwo, czyli jak można wymuszać sprawiedliwość 373
3.7.4.1. Czy państwo może zarządzić sprawiedliwość? 373
3.7.4.2. Teoria i praktyka podziału władzy 375
3.8. Jörg Zimmermann Piękno 379
3.8.1. Dialektyka piękna 380
3.8.2. Platońska droga po stopniach: piękno jako idea 385
3.8.3. Subiektywizacja i indywidualizacja piękna w świetle krytyki smaku 391
3.8.4. Uhistorycznienie piękna w świetle spekulatywnej filozofii historii 401
3.8.5. Pojęcia przeciwstawione pięknu a samoświadomość moderny 413
3.8.6. Doświadczenie estetyczne 417
3.8.7. Piękno natury 421
Klaus M. Kodalle
3.9. Bóg 428
3.9.1. Uwagi wstępne - sposób podejścia do tematu 428
3.9.1.1. O stosunku filozofii do wiary objawionej - pogląd retrospektywny 429
3.9.1.2. Odwrót od tematu „religia” w filozofii współczesnej 430
3.9.1.3. Cztery drogi współczesnej filozofii religii 431
3.9.2. Od substancjalnej metafizyki do absolutnej podmiotowości -perspektywa historyczno-filozoficzna 434
3.9.3. To, co absolutne, nie służy żadnym celom 440
3.9.3.1. Teologiczna krytyka potrzeby religijnej i społecznej funkcji religii 440
3.9.3.2. Nowożytna przeciwstawność racjonalności funkcjonalnej i zasadniczej dysfunkcjonalności egzystencji 441
3.9.3.3. Przewrotna logika życzeniowa - konfrontacja z lękiem 443
3.9.4. Wolność jako egzystencjalna bezcelowość - doświadczenie absolutnej jedności jako osobliwego szczęścia: Albert Camus 445
3.9.5. Sens poza wszelkim działaniem -poznanie momentalne:
Theodor W. Adorno 448
3.9.6. Korektywa nadzwyczajności i postulat bezintencjonalności:
Walter Benjamin 449
3.9.7. Prace nad mitem jako strategia eliminowania lęku: Hans Blumenberg 451
3.9.8. Sacrum związane z językiem: Jürgen Habermas 453
3.9.9. Absolutna współczesność - koniec historii w historii, która toczy się nadal 456
Heinz Paetzold
3.10. Człowiek 464
3.10.0. Wprowadzenie 464
3.10.1. Antropologia przedfilozoficzna 464
3.10.2. Szkic antropologii filozoficznej w historii 465
3.10.2.1. Aspekty teorii człowieka w starożytności greckiej 466
3.10.2.2. Antropologia na progu nowożytności: G. Pico della Mirandola i godność człowieka 469
3.10.2.3. Kantowska idea antropologii pragmatycznej 477
3.10.2.4. Język jako klucz do rozumienia człowieka w antropologii Herdera 479
3.10.3. Antropologia filozoficzna w XX w. 486
3.10.3.1. Antropologia filozoficzna jako podstawa filozofii 487
3.10.3.2. Antropologia filozoficzna jako koncepcja człowieka oparta na wiedzy naukowej 488
3.10.3.3. Antropologia filozoficzna i załamanie się tradycji 490
3.10.3.4. Antropologia filozoficzna jako spadkobierczyni filozofii transcendentalnej?
3.10.4. Zarys teorii człowieka zorientowanej transcendentalno-krytycznie 496
3.10.4.1. Człowiek jako animal symbolicum w filozofii kultury Ernesta Cassirera 496
3.10.4.2. Koncepcja transformacji filozofii transcendentalnej jako podstawy antropologii filozoficznej 497
Lothar Schafer
3.11. Przyroda 504
3.11.1. Wprowadzenie 504
3.11.2. Nastawienia wobec przyrody 507
3.11.3. Początki i przewartościowania 511
3.11.3.1. Przyroda zastana 511
3.11.3.2. Przyroda, którą należy sobie podporządkować 512
3.11.3.3. Przyroda potrzebująca ochrony 512
3.11.4. Pojęcie przyrody 513
3.11.4.1. Przyroda jako sposób bycia (typ ustrukturalizowania) 513
3.11.4.2. Przyroda jako dziedzina (suma zjawisk) 515
3.11.4.3. Przyroda jako boski artefakt 516
3.11.4.4. Przyroda jako norma: „zgodność z naturą” 518
3.11.5. Kontrastujące opozycje 519
3.11.6. Historyczne ujęcia tematu „przyroda” 520
3.11.6.1. Hierarchiczny porządek przyrody. Platon 521
3.11.6.2. Teleologia przyrody. Arystoteles 525
3.11.6.3. Koncepcje przyrody we wczesnej nowożytności 529
3.11.6.4. Kantowska rekonstrukcja naukowego pojęcia przyrody 536
3.11.7. Perspektywa: ludzka historia z udziałem przyrody 541
Herbert Schnadelbach
3.12. Kultura 546
3.12.0. Wprowadzenie 546
3.12.0.1. Temat 546
3.12.0.2. Uwagi związane z używanymi pojęciami 549
3.12.0.3. „Filozofia kultury”? 550
3.12.0.4. Kultura a krytyka kultury 553
3.12.0.5. Zarys dalszej tematyki 556
3.12.1. Kultura a natura 556
3.12.1.1. Uwagi o charakterze historycznym 556
3.12.1.2. Kultura jako wyobcowanie (Rousseau) 560
3.12.1.3. Wyobcowanie jako kultura (Kant) 565
3.12.2. Kultura a cywilizacja 568
3.12.2.1. Kant i umoralnienie kultury 570
3.12.2.2. Nietzsche i estetyzacja kultury 572
3.12.2.3. Spenglerowska biologizacja kultury 573
3.12.2.4. O dalszych kolejach losu „kultury i cywilizacji” 574
3.12.3. Kultura a życie 576
3.12.3.1. Wokół pojęcia „życie” 577
3.12.3.2. Krytyka wykształcenia historycznego u Nietzschego 579
3.12.3.3. Georg Simmel o „tragedii kultury” 580
3.12.4. Krytyka kultury dzisiaj? 583
Geert Keil
3.13. Język 589
3.13.0. Wprowadzenie: język jako medium i jako przedmiot 589
3.13.1. Język i udostępnianie świata 592
3.13.2. Pytanie o pochodzenie języka 604
3.13.3. Krytyka języka i rozwój filozofii analitycznej 608
3.13.3.1. Filozofia języka idealnego 616
3.13.3.2. Filozofia języka naturalnego 620
3.13.3.3. Co pozostało po „analizie języka”? 623
3.13.4. Filozofia języka jako teoria znaczenia 628
3.13.4.1. Czy istnieje znaczenie niekonwencjonalne? 629
3.13.4.2. Zasada kontekstu i holizm semantyczny 632
3.13.4.3. Konkurencyjne teorie znaczenia 634
3.13.5. Perspektywy: o dialektyce konwencji i kreatywności w języku 641
Dieter Birnbacher
3.14. Technika 647
3.14.1. Technika w nowoczesnym społeczeństwie 647
3.14.2. Trzy cechy nowoczesnej techniki: spotęgowana techniczność, globalność, potencjał niszczący 649
3.14.3. Technika jako środek do celu 654
3.14.4. Czy technika jest „przyrodoznawstwem stosowanym”? 657
3.14.5. Człowiek i technika 662
3.14.6. Technika jako opanowanie przyrody 665
3.14.7. Czy postęp techniczny jest postępem? 671
3.14.8. Odpowiedzialność za technikę 674
Heiner Hastedt
3.15. Świadomość 683
3.15.0. Wprowadzenie 683
3.15.1. Kartezjusz i filozofia świadomości 686
3.15.2. Świadomość w empirystycznej teorii poznania i u Kanta 693
3.15.3. Psychoanaliza i behawioryzm: dwustronny atak psychologii na centralną pozycję świadomości 701
3.15.4. Analityczno-lingwistyczne a fenomenologiczne przeformułowania tematu świadomości 705
3.15.5. Materialistyczna orientacja związana z naukami neurologicznymi
3.15.6. Świadomość i etyka 715
Herbert Schnadelbach
4. Argumentacja filozoficzna 725
4.0. Wprowadzenie 725
4.1. To, co logiczne, i logika 727
4.2. Logika i argumentacja 733
4.3. Argumenty filozoficzne 739
Indeks nazwisk 751
Indeks rzeczowy 758
Przedmowa do wydania polskiego 13
Ekkehard Martens Herbert Schnadelbach
1. Przedmowa do wydania niemieckiego 30
Ekkehard Martens Herbert Schnadelbach
2. O aktualnej sytuacji filozofii 33
2.1. O filozoficznej współczesności 33
2.2. Zainteresowanie filozoficzne a zainteresowanie filozofią 42
2.3. Ezoteryka i egzoteryka filozofii 48
2.4. Filozofia jako nauka i jako oświecenie 52
3. Podstawowe problemy filozoficzne 57
Herbert Schnadelbach
3.1. Filozofia 57
3.1.0. Wprowadzenie 57
3.1.1. Początki 60
3.1.2. Paradygmat ontologiczny 66
3.1.3. Paradygmat mentalistyczny 79
3.1.4. Paradygmat lingwistyczny 89
Herbert Schnadelbach
3.2. Rozum 98
3.2.0. Wprowadzenie 98
3.2.1. Rozum obiektywny i rozum subiektywny 100
3.2.2. Rozum i intelekt 107
3.2.3. Rozum teoretyczny i rozum praktyczny 114
3.2.4. To, co racjonalne, i to, co irracjonalne 121
3.2.5. Rozum i historia 126
3.2.6. Rozum i język 129
3.2.7. W sprawie teorii racjonalności 132
Wolfgang Kunne
3.3. Prawda 138
3.3.0. Uwagi wstępne 138
3.3.1. Demarkacja 139
3.3.1.1. Prawda, prawdomówność i kłamstwo 139
3.3.1.2. Prawda rzeczowa 142
3.3.2. Klasyfikacja 145
3.3.3. Teorie nierelacyjne 146
3.3.3.1. Platon 146
3.3.3.2. Arystoteles 150
3.3.3.3. Frege i Ramsey 156
3.3.4. Teoria zgodności 159
3.3.4.1. Wersje faktów 162
3.3.4.2. Wersje zdarzeniowe 168
3.3.4.3. Fragment wersji semantycznej 170
3.3.5. Teoria semantyczna Tarskiego 171
3.3.5.1. Założenia wyjściowe: metodologiczne i merytoryczne dezyderaty wobec semantycznej definicji prawdy 171
3.3.5.2. Realizacja programu: trzy przykłady 175
3.3.5.3. Pytania krytyczne 179
3.3.6. Teorie epistemiczne 183
3.3.6.1. Prawda i oczywistość 184
3.3.6.2. Prawda i koherencja 187
3.3.6.3. Prawda i konsens 190
Wolfgang Detel
3.4. Nauka 197
3.4.0. Wprowadzenie 197
3.4.1. Klasyczny model uprawomocniania wiedzy 198
3.4.2. Nowożytny model uprawomocniania wiedzy 204
3.4.3. Rezygnacja z uzasadniającego modelu nauki i racjonalizm krytyczny 212
3.4.4. Przedstawienie standardowe teorii empirycznych 220
3.4.5. Holistyczny zwrot w teorii poznania naukowego 224
3.4.6. Historystyczny zwrot w teorii poznania naukowego 226
3.4.7. Przyrodoznawstwo i nauki społeczne 233
Wilhelm Vossenkuhl
3.5. Praktyka 243
3.5.1. Teoria działania i filozofia praktyczna 243
3.5.1.1. Model teleologiczny i jego przekształcenie w teorię działania 246
3.5.1.2. Model aprioryczny i autonomia działania 251
3.5.1.3. Teoretyczny status teorii działania 259
3.5.2. Opis i identyczność działań 261
3.5.2.1. Teza o identyczności 265
3.5.3. Wyjaśnianie działań 271
3.5.3.1. Przyczyny i motywy działań 271
3.5.3.2. Problem redukcjonizmu i wolności działania 277
3.5.3.3. Szczególne przyczyny działania i różnice między przyczynowym i teleologicznym wyjaśnianiem działania 282
3.5.4. Idea rozumnej praktyki 285
Annemarie Pieper
3.6. Dobro 289
3.6.0. Wprowadzenie 289
3.6.1. Słowo „dobry” i jego znaczenia 290
3.6.1.1. Arystoteles: kategorie dobra 290
3.6.1.2. Metaetyka: treści znaczeniowe słowa „dobry” 293
3.6.2. Metafizyczne pojęcie dobra 298
3.6.2.1. Idea dobra u Sokratesa i Platona 298
3.6.2.2. Arystoteles: krytyka idei dobra 301
3.6.2.3. Tomasz z Akwinu: transcendentalia 302
3.6.2.4. Leibniz: problem teodycei 304
3.6.2.5. Schelling: wolność do dobra i zła 304
3.6.2.6. Kant: teoria dobra najwyższego 309
3.6.3. Dobro moralne 312
3.6.3.1. Deontologiczne teorie dobra 313
3.6.3.2. Teleologiczne teorie dobra 321
3.6.3.3. Ontologiczne uzasadnienie dobra moralnego 329
3.6.3.4. Krytyka dobra moralnego 330
Ulrich Steinvorth
3.7. Sprawiedliwość 335
3.7.1. Sprawiedliwość a moralność - przedmiot teorii sprawiedliwości 335
3.7.1.1. Szczególna pozycja sprawiedliwości 335
3.7.1.2. Rozróżnienie sprawiedliwości i moralności 336
3.7.1.3. Sprawiedliwość i moralność u Platona i Pawła 338
3.7.1.4. Określenie pojęcia 339
3.7.2. Co można na sobie wzajemnie wymuszać 340
3.7.2.1. Stanowiska umożliwiające klasyfikację teorii sprawiedliwości 340
3.7.2.2. Dwa ujęcia obszarów zastosowania reguł sprawiedliwości 342
3.7.3. Dlaczego można wymuszać sprawiedliwość 362
3.7.3.1. Wyróżnienie poszczególnych kwestii składowych problemu 362
3.7.3.2. Wiążący charakter reguł: reguły gry i etykieta 363
3.7.4. Państwo, czyli jak można wymuszać sprawiedliwość 373
3.7.4.1. Czy państwo może zarządzić sprawiedliwość? 373
3.7.4.2. Teoria i praktyka podziału władzy 375
3.8. Jörg Zimmermann Piękno 379
3.8.1. Dialektyka piękna 380
3.8.2. Platońska droga po stopniach: piękno jako idea 385
3.8.3. Subiektywizacja i indywidualizacja piękna w świetle krytyki smaku 391
3.8.4. Uhistorycznienie piękna w świetle spekulatywnej filozofii historii 401
3.8.5. Pojęcia przeciwstawione pięknu a samoświadomość moderny 413
3.8.6. Doświadczenie estetyczne 417
3.8.7. Piękno natury 421
Klaus M. Kodalle
3.9. Bóg 428
3.9.1. Uwagi wstępne - sposób podejścia do tematu 428
3.9.1.1. O stosunku filozofii do wiary objawionej - pogląd retrospektywny 429
3.9.1.2. Odwrót od tematu „religia” w filozofii współczesnej 430
3.9.1.3. Cztery drogi współczesnej filozofii religii 431
3.9.2. Od substancjalnej metafizyki do absolutnej podmiotowości -perspektywa historyczno-filozoficzna 434
3.9.3. To, co absolutne, nie służy żadnym celom 440
3.9.3.1. Teologiczna krytyka potrzeby religijnej i społecznej funkcji religii 440
3.9.3.2. Nowożytna przeciwstawność racjonalności funkcjonalnej i zasadniczej dysfunkcjonalności egzystencji 441
3.9.3.3. Przewrotna logika życzeniowa - konfrontacja z lękiem 443
3.9.4. Wolność jako egzystencjalna bezcelowość - doświadczenie absolutnej jedności jako osobliwego szczęścia: Albert Camus 445
3.9.5. Sens poza wszelkim działaniem -poznanie momentalne:
Theodor W. Adorno 448
3.9.6. Korektywa nadzwyczajności i postulat bezintencjonalności:
Walter Benjamin 449
3.9.7. Prace nad mitem jako strategia eliminowania lęku: Hans Blumenberg 451
3.9.8. Sacrum związane z językiem: Jürgen Habermas 453
3.9.9. Absolutna współczesność - koniec historii w historii, która toczy się nadal 456
Heinz Paetzold
3.10. Człowiek 464
3.10.0. Wprowadzenie 464
3.10.1. Antropologia przedfilozoficzna 464
3.10.2. Szkic antropologii filozoficznej w historii 465
3.10.2.1. Aspekty teorii człowieka w starożytności greckiej 466
3.10.2.2. Antropologia na progu nowożytności: G. Pico della Mirandola i godność człowieka 469
3.10.2.3. Kantowska idea antropologii pragmatycznej 477
3.10.2.4. Język jako klucz do rozumienia człowieka w antropologii Herdera 479
3.10.3. Antropologia filozoficzna w XX w. 486
3.10.3.1. Antropologia filozoficzna jako podstawa filozofii 487
3.10.3.2. Antropologia filozoficzna jako koncepcja człowieka oparta na wiedzy naukowej 488
3.10.3.3. Antropologia filozoficzna i załamanie się tradycji 490
3.10.3.4. Antropologia filozoficzna jako spadkobierczyni filozofii transcendentalnej?
3.10.4. Zarys teorii człowieka zorientowanej transcendentalno-krytycznie 496
3.10.4.1. Człowiek jako animal symbolicum w filozofii kultury Ernesta Cassirera 496
3.10.4.2. Koncepcja transformacji filozofii transcendentalnej jako podstawy antropologii filozoficznej 497
Lothar Schafer
3.11. Przyroda 504
3.11.1. Wprowadzenie 504
3.11.2. Nastawienia wobec przyrody 507
3.11.3. Początki i przewartościowania 511
3.11.3.1. Przyroda zastana 511
3.11.3.2. Przyroda, którą należy sobie podporządkować 512
3.11.3.3. Przyroda potrzebująca ochrony 512
3.11.4. Pojęcie przyrody 513
3.11.4.1. Przyroda jako sposób bycia (typ ustrukturalizowania) 513
3.11.4.2. Przyroda jako dziedzina (suma zjawisk) 515
3.11.4.3. Przyroda jako boski artefakt 516
3.11.4.4. Przyroda jako norma: „zgodność z naturą” 518
3.11.5. Kontrastujące opozycje 519
3.11.6. Historyczne ujęcia tematu „przyroda” 520
3.11.6.1. Hierarchiczny porządek przyrody. Platon 521
3.11.6.2. Teleologia przyrody. Arystoteles 525
3.11.6.3. Koncepcje przyrody we wczesnej nowożytności 529
3.11.6.4. Kantowska rekonstrukcja naukowego pojęcia przyrody 536
3.11.7. Perspektywa: ludzka historia z udziałem przyrody 541
Herbert Schnadelbach
3.12. Kultura 546
3.12.0. Wprowadzenie 546
3.12.0.1. Temat 546
3.12.0.2. Uwagi związane z używanymi pojęciami 549
3.12.0.3. „Filozofia kultury”? 550
3.12.0.4. Kultura a krytyka kultury 553
3.12.0.5. Zarys dalszej tematyki 556
3.12.1. Kultura a natura 556
3.12.1.1. Uwagi o charakterze historycznym 556
3.12.1.2. Kultura jako wyobcowanie (Rousseau) 560
3.12.1.3. Wyobcowanie jako kultura (Kant) 565
3.12.2. Kultura a cywilizacja 568
3.12.2.1. Kant i umoralnienie kultury 570
3.12.2.2. Nietzsche i estetyzacja kultury 572
3.12.2.3. Spenglerowska biologizacja kultury 573
3.12.2.4. O dalszych kolejach losu „kultury i cywilizacji” 574
3.12.3. Kultura a życie 576
3.12.3.1. Wokół pojęcia „życie” 577
3.12.3.2. Krytyka wykształcenia historycznego u Nietzschego 579
3.12.3.3. Georg Simmel o „tragedii kultury” 580
3.12.4. Krytyka kultury dzisiaj? 583
Geert Keil
3.13. Język 589
3.13.0. Wprowadzenie: język jako medium i jako przedmiot 589
3.13.1. Język i udostępnianie świata 592
3.13.2. Pytanie o pochodzenie języka 604
3.13.3. Krytyka języka i rozwój filozofii analitycznej 608
3.13.3.1. Filozofia języka idealnego 616
3.13.3.2. Filozofia języka naturalnego 620
3.13.3.3. Co pozostało po „analizie języka”? 623
3.13.4. Filozofia języka jako teoria znaczenia 628
3.13.4.1. Czy istnieje znaczenie niekonwencjonalne? 629
3.13.4.2. Zasada kontekstu i holizm semantyczny 632
3.13.4.3. Konkurencyjne teorie znaczenia 634
3.13.5. Perspektywy: o dialektyce konwencji i kreatywności w języku 641
Dieter Birnbacher
3.14. Technika 647
3.14.1. Technika w nowoczesnym społeczeństwie 647
3.14.2. Trzy cechy nowoczesnej techniki: spotęgowana techniczność, globalność, potencjał niszczący 649
3.14.3. Technika jako środek do celu 654
3.14.4. Czy technika jest „przyrodoznawstwem stosowanym”? 657
3.14.5. Człowiek i technika 662
3.14.6. Technika jako opanowanie przyrody 665
3.14.7. Czy postęp techniczny jest postępem? 671
3.14.8. Odpowiedzialność za technikę 674
Heiner Hastedt
3.15. Świadomość 683
3.15.0. Wprowadzenie 683
3.15.1. Kartezjusz i filozofia świadomości 686
3.15.2. Świadomość w empirystycznej teorii poznania i u Kanta 693
3.15.3. Psychoanaliza i behawioryzm: dwustronny atak psychologii na centralną pozycję świadomości 701
3.15.4. Analityczno-lingwistyczne a fenomenologiczne przeformułowania tematu świadomości 705
3.15.5. Materialistyczna orientacja związana z naukami neurologicznymi
3.15.6. Świadomość i etyka 715
Herbert Schnadelbach
4. Argumentacja filozoficzna 725
4.0. Wprowadzenie 725
4.1. To, co logiczne, i logika 727
4.2. Logika i argumentacja 733
4.3. Argumenty filozoficzne 739
Indeks nazwisk 751
Indeks rzeczowy 758