Dane szczegółowe książki
Związek Nauczycielstwa Polskiego w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej / Cieśla, Andrzej (1955-)
Autorzy
Tytuł
Związek Nauczycielstwa Polskiego w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej
Wydawnictwo
Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2000
ISBN
8371745729
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Stron: 308.
Spis treści
pokaż spis treści
SPIS TREŚCI
WSTĘP 9
Rozdział I:Tradycje i geneza ruchu zawodowego nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej 17
1. Pierwsze organizacje nauczycielskie na ziemiach polskich 17
1. a. Towarzystwo Pedagogiczne Polskie w Poznaniu (1848-1849) 17
1.b. Towarzystwo Pedagogiczne we Lwowie (1868-1921) 18
1. c. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych (1884-1919) 19
1. d. Polskie Towarzystwo Pedagogiczne w Cieszynie (1895-1924) 21
1. e. Związek Polskiego Nauczycielstwa Ludowego w Galicji (1905-1919) 22
2. Geneza organizacji zawodowych nauczycieli polskich w zaborze rosyjskim 25
2. a. Rusyfikacja polskiego szkolnictwa 25
2. b. Pierwsze organizacje nauczycielskie w zaborze rosyjskim 26
2. c. Strajk szkolny w 1905 roku 28
2. d. Zjazd w Pilaszkowie 30
3. Rozbieżności w ruchu nauczycielskim po zjeździe pilaszkowskim 33
3. a. Utworzenie Polskiego Związku Nauczycielskiego - oblicze i zadania 34
3. b. Powstanie Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego - charakter i cele 37
4. Próba integracji ruchu nauczycieli szkół średnich w Królestwie Polskim w czasie I wojny światowej 41
5. Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych (1916-1919) 44
5. a. Początki Zrzeszenia 44
5. b. Rozwój organizacyjny i cele Zrzeszenia 47
5. c. Dorobek Zrzeszenia 49
6. Ukształtowanie się dwóch nurtów w ruchu zawodowym nauczycieli polskich w początkach II Rzeczypospolitej 52
6. a. Przygotowania do Sejmu Nauczycielskiego i jego główne postanowienia 52
6. b. Związek Zawodowy Nauczycieli Polskich Szkół Średnich (ZZNPSŚ) 57
6. c. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych (TNSW) 59
6. d. Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (ZPNSP) 61
6. e. Stowarzyszenie Chrześcijańsko-Narodowe Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (SChNNSP) 62
7. Próba bilansu 64
Rozdział II: Rozwój organizacyjny związków zawodowych nauczycieli polskich w województwie warszawskim w okresie międzywojennym 66
1. Miejsce województwa warszawskiego w podziale administracyjnym kraju 66
1. a. Położenie i podział na niniejsze jednostki administracyjne oraz zmiany granic województwa 66
1. b. Warszawski Okręg Szkolny 68
2. Rozwój organizacyjny związków nauczycielskich u progu II Rzeczypospolitej na terenie województwa stołecznego 71
3. Struktura organizacyjna związków zawodowych nauczycieli w województwie warszawskim w latach 1919-1930 75
3.a. Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych 75
3. b. Inne komórki związkowe ZPNSP 79
3. c. Struktura Związku Zawodowego Nauczycieli Polskich Szkół Średnich 80
4. Rozwój organizacyjny związków nauczycielskich w latach 1919-1939 w województwie warszawskim 81
4. a. Wzrost szeregów ZPNSP 81
4. b. Rozwój organizacyjny ZZNPSŚ 85
5. Utworzenie Związku Nauczycielstwa Polskiego i jego rozwój organizacyjny w latach 1930-1939 na terenie województwa warszawskiego 88
5. a. Połączenie organizacji nauczycielskich i powstanie Związku Nauczycielstwa Polskiego 88
5. b. Liczebność ZNP w latach 1930-1939 90
5. c. Praca organizacyjna nad zwiększeniem szeregów związkowych 96
5. d. Funkcjonowanie sekcji, komisji i wydziałów Zarządu Okręgu Warszawskiego ZNP 98
5. e. Zjazdy Okręgowe ZNP w województwie stołecznym 101
6. Praca organizacyjna zawodowych organizacji nauczycielskich 103
6. a. Działalność biura Komisji Warszawskiej i Okręgu Warszawskiego 103
6. b. Praca lustracyjna 107
6. c. Komórki prasowe ZNP i ich zadania w Okręgu Warszawskim 110
6. d. Wydawnictwa prasowe związków nauczycielskich w województwie warszawskim 113
Rozdział III: Kierunki i formy działalności organizacji nauczycielskich w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej 123
1. Działalność gospodarczo-finansowa organizacji nauczycieli na terenie województwa warszawskiego 123
1. a. Opłacanie składek członkowskich 123
1. b. Gospodarka budżetem 127
1. c. Działalność inwestycyjna 130
1. d. Związkowe kasy samopomocy 134
2. Udział organizacji nauczycielskich w kształceniu i dokształcaniu nauczycieli 136
2. a. Wyższy Kurs Nauczycielski 136
2. b. Inne kursy związkowe 140
2. c. Konferencje rejonowe 142
3. Oblicze polityczne związków nauczycielskich w województwie warszawskim do 1937 roku 146
3. a. Wpływy lewicy w zawodowym ruchu nauczycielskim 146
3. b. Opozycja wewnątrzzwiązkowa w latach 30. 151
3. c. Stanowisko organizacji nauczycielskich wobec wydarzeń w kraju w początkach II Rzeczypospolitej 153
3. d. Wpływy sanacji w związkach zawodowych nauczycieli w latach 1926-1935 155
3. e. Stosunki między organizacjami zawodowymi nauczycieli a Kościołem katolickim 159
4. Strajk nauczycieli w Warszawie i w województwie stołecznym w 1937 roku 163
4. a. Podłoże polityczne strajku 163
4. b. Akcje strajkowe nauczycieli w Warszawie i województwie stołecznym 166
4. c. Działalność ZNP w województwie warszawskim w okresie zarządu komisarycznego 169
4. d. Akcja protestacyjna w województwie stołecznym na tle ogólnopolskim 172
5. Sytuacja polityczna w ZNP na terenie województwa warszawskiego w latach 1938-1939 174
Rozdział IV: Rola związków nauczycielskich województwa warszawskiego w obronie interesów zawodowych i kształtowaniu systemu edukacyjnego w latach 1918-1939 176
1. Stanowisko organizacji zawodowych nauczycieli wobec aktów prawnych regulujących stosunki służbowe nauczycieli 176
2. Stosunek organizacji nauczycielskich do kryzysowej sytuacji w oświacie i polityki wobec nauczycieli 180
2. a. Przenoszenie nauczycieli 180
2. b. Bezpłatni praktykanci 184
2. c. Obrona prawna związków zawodowych nauczycieli 186
3. Działalność organizacji nauczycielskich na rzecz poprawy sytuacji bytowej nauczycieli 189
3. a. Kwestia mieszkań i dodatków mieszkaniowych dla nauczycieli 189
3. b. Działania na rzecz poprawy położenia materialnego nauczycieli w latach 20. 194
3. c. Rola ogniw ZNP w obronie sytuacji finansowej nauczycieli w latach 30. 199
3. d. Prace Komisji Norm w zakresie kształtowania poziomu płac nauczycieli 202
4. Działalność związków zawodowych nauczycieli województwa warszawskiego w obronie jednolitości, powszechności i niezależności szkolnictwa 207
4. a. Walka organizacji nauczycielskich o ustrój szkolny w latach 20. 207
4. b. Akcje organizacji nauczycielskich województwa stołecznego na rzecz obrony szkolnictwa w latach 30. 212
5. Szkolnictwo powszechne w Warszawie i województwie stołecznym 216
5. a. Stan organizacyjny szkół powszechnych w stolicy i województwie warszawskim 216
5. b. Udział związków zawodowych w usprawnianiu szkolnictwa powszechnego w województwie stołecznym 224
Rozdział V: Działalność wychowawcza, kulturalno-oświatowa i sportowa organizacji nauczycieli województwa warszawskiego w okresie międzywojennym 232
1. Ideały wychowawcze w działalności organizacji nauczycielskich 232
1. a. Kształtowanie ideałów wychowawczych 232
1. b. Udział ogniw ZNP województwa warszawskiego w rozwoju koncepcji wychowania państwowego 234
1. c. ZNP a realizacja wychowania państwowego 237
2. Praca społeczna członków organizacji nauczycielskich 239
2. a. Działalność społeczna nauczycieli do 1935 roku 239
2. b. Praca społeczna członków ZNP w Okręgu Warszawskim w drugiej połowie lat 30. 242
3. Udział nauczycieli w pozaszkolnej pracy kulturalno-oświatowej 246
3. a. Oświata pozaszkolna 246
3. b. Inne formy działalności kulturalno-oświatowej 251
4. Aktywność kulturalno-oświatowa w środowiskach nauczycieli 256
4. a. Biblioteki związkowe 256
4. b. Rozwój ruchu regionalnego 260
4. c. Pozostałe formy pracy kulturalno-oświatowej w środowisku nauczycieli 263
5. Działalność turystyczno-sportowa organizacji związkowych nauczycieli województwa warszawskiego 265
5. a. Rozwój turystyki krajowej i zagranicznej 265
5. b. Kolonie, kursy i obozy sportowe 268
ZAKOŃCZENIE 272
BIBLIOGRAFIA 277
i. Źródła archiwalne 277
II. Źródła drukowane 278
III. Opracowania 279
IV. Artykuły 282
V. Czasopisma 285
VI. Relacje 286
WYKAZ SKRÓTÓW 287
SPIS TABEL 289
MAPY I ANEKSY 293
WSTĘP 9
Rozdział I:Tradycje i geneza ruchu zawodowego nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej 17
1. Pierwsze organizacje nauczycielskie na ziemiach polskich 17
1. a. Towarzystwo Pedagogiczne Polskie w Poznaniu (1848-1849) 17
1.b. Towarzystwo Pedagogiczne we Lwowie (1868-1921) 18
1. c. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych (1884-1919) 19
1. d. Polskie Towarzystwo Pedagogiczne w Cieszynie (1895-1924) 21
1. e. Związek Polskiego Nauczycielstwa Ludowego w Galicji (1905-1919) 22
2. Geneza organizacji zawodowych nauczycieli polskich w zaborze rosyjskim 25
2. a. Rusyfikacja polskiego szkolnictwa 25
2. b. Pierwsze organizacje nauczycielskie w zaborze rosyjskim 26
2. c. Strajk szkolny w 1905 roku 28
2. d. Zjazd w Pilaszkowie 30
3. Rozbieżności w ruchu nauczycielskim po zjeździe pilaszkowskim 33
3. a. Utworzenie Polskiego Związku Nauczycielskiego - oblicze i zadania 34
3. b. Powstanie Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego - charakter i cele 37
4. Próba integracji ruchu nauczycieli szkół średnich w Królestwie Polskim w czasie I wojny światowej 41
5. Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskich Szkół Początkowych (1916-1919) 44
5. a. Początki Zrzeszenia 44
5. b. Rozwój organizacyjny i cele Zrzeszenia 47
5. c. Dorobek Zrzeszenia 49
6. Ukształtowanie się dwóch nurtów w ruchu zawodowym nauczycieli polskich w początkach II Rzeczypospolitej 52
6. a. Przygotowania do Sejmu Nauczycielskiego i jego główne postanowienia 52
6. b. Związek Zawodowy Nauczycieli Polskich Szkół Średnich (ZZNPSŚ) 57
6. c. Towarzystwo Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych (TNSW) 59
6. d. Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (ZPNSP) 61
6. e. Stowarzyszenie Chrześcijańsko-Narodowe Nauczycielstwa Szkół Powszechnych (SChNNSP) 62
7. Próba bilansu 64
Rozdział II: Rozwój organizacyjny związków zawodowych nauczycieli polskich w województwie warszawskim w okresie międzywojennym 66
1. Miejsce województwa warszawskiego w podziale administracyjnym kraju 66
1. a. Położenie i podział na niniejsze jednostki administracyjne oraz zmiany granic województwa 66
1. b. Warszawski Okręg Szkolny 68
2. Rozwój organizacyjny związków nauczycielskich u progu II Rzeczypospolitej na terenie województwa stołecznego 71
3. Struktura organizacyjna związków zawodowych nauczycieli w województwie warszawskim w latach 1919-1930 75
3.a. Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych 75
3. b. Inne komórki związkowe ZPNSP 79
3. c. Struktura Związku Zawodowego Nauczycieli Polskich Szkół Średnich 80
4. Rozwój organizacyjny związków nauczycielskich w latach 1919-1939 w województwie warszawskim 81
4. a. Wzrost szeregów ZPNSP 81
4. b. Rozwój organizacyjny ZZNPSŚ 85
5. Utworzenie Związku Nauczycielstwa Polskiego i jego rozwój organizacyjny w latach 1930-1939 na terenie województwa warszawskiego 88
5. a. Połączenie organizacji nauczycielskich i powstanie Związku Nauczycielstwa Polskiego 88
5. b. Liczebność ZNP w latach 1930-1939 90
5. c. Praca organizacyjna nad zwiększeniem szeregów związkowych 96
5. d. Funkcjonowanie sekcji, komisji i wydziałów Zarządu Okręgu Warszawskiego ZNP 98
5. e. Zjazdy Okręgowe ZNP w województwie stołecznym 101
6. Praca organizacyjna zawodowych organizacji nauczycielskich 103
6. a. Działalność biura Komisji Warszawskiej i Okręgu Warszawskiego 103
6. b. Praca lustracyjna 107
6. c. Komórki prasowe ZNP i ich zadania w Okręgu Warszawskim 110
6. d. Wydawnictwa prasowe związków nauczycielskich w województwie warszawskim 113
Rozdział III: Kierunki i formy działalności organizacji nauczycielskich w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej 123
1. Działalność gospodarczo-finansowa organizacji nauczycieli na terenie województwa warszawskiego 123
1. a. Opłacanie składek członkowskich 123
1. b. Gospodarka budżetem 127
1. c. Działalność inwestycyjna 130
1. d. Związkowe kasy samopomocy 134
2. Udział organizacji nauczycielskich w kształceniu i dokształcaniu nauczycieli 136
2. a. Wyższy Kurs Nauczycielski 136
2. b. Inne kursy związkowe 140
2. c. Konferencje rejonowe 142
3. Oblicze polityczne związków nauczycielskich w województwie warszawskim do 1937 roku 146
3. a. Wpływy lewicy w zawodowym ruchu nauczycielskim 146
3. b. Opozycja wewnątrzzwiązkowa w latach 30. 151
3. c. Stanowisko organizacji nauczycielskich wobec wydarzeń w kraju w początkach II Rzeczypospolitej 153
3. d. Wpływy sanacji w związkach zawodowych nauczycieli w latach 1926-1935 155
3. e. Stosunki między organizacjami zawodowymi nauczycieli a Kościołem katolickim 159
4. Strajk nauczycieli w Warszawie i w województwie stołecznym w 1937 roku 163
4. a. Podłoże polityczne strajku 163
4. b. Akcje strajkowe nauczycieli w Warszawie i województwie stołecznym 166
4. c. Działalność ZNP w województwie warszawskim w okresie zarządu komisarycznego 169
4. d. Akcja protestacyjna w województwie stołecznym na tle ogólnopolskim 172
5. Sytuacja polityczna w ZNP na terenie województwa warszawskiego w latach 1938-1939 174
Rozdział IV: Rola związków nauczycielskich województwa warszawskiego w obronie interesów zawodowych i kształtowaniu systemu edukacyjnego w latach 1918-1939 176
1. Stanowisko organizacji zawodowych nauczycieli wobec aktów prawnych regulujących stosunki służbowe nauczycieli 176
2. Stosunek organizacji nauczycielskich do kryzysowej sytuacji w oświacie i polityki wobec nauczycieli 180
2. a. Przenoszenie nauczycieli 180
2. b. Bezpłatni praktykanci 184
2. c. Obrona prawna związków zawodowych nauczycieli 186
3. Działalność organizacji nauczycielskich na rzecz poprawy sytuacji bytowej nauczycieli 189
3. a. Kwestia mieszkań i dodatków mieszkaniowych dla nauczycieli 189
3. b. Działania na rzecz poprawy położenia materialnego nauczycieli w latach 20. 194
3. c. Rola ogniw ZNP w obronie sytuacji finansowej nauczycieli w latach 30. 199
3. d. Prace Komisji Norm w zakresie kształtowania poziomu płac nauczycieli 202
4. Działalność związków zawodowych nauczycieli województwa warszawskiego w obronie jednolitości, powszechności i niezależności szkolnictwa 207
4. a. Walka organizacji nauczycielskich o ustrój szkolny w latach 20. 207
4. b. Akcje organizacji nauczycielskich województwa stołecznego na rzecz obrony szkolnictwa w latach 30. 212
5. Szkolnictwo powszechne w Warszawie i województwie stołecznym 216
5. a. Stan organizacyjny szkół powszechnych w stolicy i województwie warszawskim 216
5. b. Udział związków zawodowych w usprawnianiu szkolnictwa powszechnego w województwie stołecznym 224
Rozdział V: Działalność wychowawcza, kulturalno-oświatowa i sportowa organizacji nauczycieli województwa warszawskiego w okresie międzywojennym 232
1. Ideały wychowawcze w działalności organizacji nauczycielskich 232
1. a. Kształtowanie ideałów wychowawczych 232
1. b. Udział ogniw ZNP województwa warszawskiego w rozwoju koncepcji wychowania państwowego 234
1. c. ZNP a realizacja wychowania państwowego 237
2. Praca społeczna członków organizacji nauczycielskich 239
2. a. Działalność społeczna nauczycieli do 1935 roku 239
2. b. Praca społeczna członków ZNP w Okręgu Warszawskim w drugiej połowie lat 30. 242
3. Udział nauczycieli w pozaszkolnej pracy kulturalno-oświatowej 246
3. a. Oświata pozaszkolna 246
3. b. Inne formy działalności kulturalno-oświatowej 251
4. Aktywność kulturalno-oświatowa w środowiskach nauczycieli 256
4. a. Biblioteki związkowe 256
4. b. Rozwój ruchu regionalnego 260
4. c. Pozostałe formy pracy kulturalno-oświatowej w środowisku nauczycieli 263
5. Działalność turystyczno-sportowa organizacji związkowych nauczycieli województwa warszawskiego 265
5. a. Rozwój turystyki krajowej i zagranicznej 265
5. b. Kolonie, kursy i obozy sportowe 268
ZAKOŃCZENIE 272
BIBLIOGRAFIA 277
i. Źródła archiwalne 277
II. Źródła drukowane 278
III. Opracowania 279
IV. Artykuły 282
V. Czasopisma 285
VI. Relacje 286
WYKAZ SKRÓTÓW 287
SPIS TABEL 289
MAPY I ANEKSY 293