Dane szczegółowe książki
Polityka zagraniczna Polski w strefie euroatlantyckiej / Zięba, Ryszard (1950-)
Autorzy
Tytuł
Polityka zagraniczna Polski w strefie euroatlantyckiej
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2013
ISBN
9788323512240
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie 13
Rozdział I: Uwarunkowania polityki zagranicznej polski w strefie euroatlantyckiej 19
1. Uwarunkowania wewnętrzne obiektywne 20
1.1. Środowisko geograficzne i położenie geopolityczne 20
1.2. Potencjał ludnościowy 21
1.3. Potencjał gospodarczy, naukowo-techniczny i militarny 22
1.4. System społeczno-polityczny 28
2. Uwarunkowania wewnętrzne subiektywne 32
2.1. Percepcja środowiska międzynarodowego oraz postawy społeczne wobec innych państw i narodów 32
2.2. Koncepcja polityki zagranicznej Polski 34
2.3. Jakość i aktywność własnej służby zagranicznej i dyplomacji 44
3. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe) obiektywne 45
3.1. Trendy ewolucji sytuacji międzynarodowej wokół Polski 45
3.2. Pozycja międzynarodowa Polski 47
3.3. Struktura i zasięg umownych powiązań międzynarodowych państwa oraz obowiązujące prawo międzynarodowe 49
4. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe) subiektywne 50
5. Generalna ocena 51
Rozdział II: NATO w polskiej polityce zagranicznej 53
1. Polska a problem tożsamości NATO 53
2. Partnerstwo Polski z NATO przed akcesją 57
2.1. Pierwsze sondaże i badanie możliwości akcesji 57
2.2. Nawiązanie stałych kontaktów i współpracy wojskowej 66
2.3. Akcesja do Traktatu Północnoatlantyckiego 75
3. Pozycja i rola Polski w NATO 83
3.1. Polityka "otwartych drzwi" Sojuszu 83
3.2. Rola aktywnego alianta 85
3.3. Propozycje dotyczące przyszłości NATO 86
3.4. Kwestia bezpieczeństwa energetycznego 87
3.5. Udział w pracach nad nową koncepcją strategiczną Sojuszu 88
3.6. Jak zakończyć misję w Afganistanie? 92
3.7. Problem tarczy antyrakietowej i obecności amerykańskiej w Polsce 94
Rozdział III: Unia Europejska w polskiej polityce zagranicznej 96
1. Partnerstwo Polski z Unią Europejską przed akcesją 97
1.1. Układ o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i kryteria akcesji 97
1.2. Rokowania akcesyjne 100
2. Pozycja i rola Polski w Unii Europejskiej 107
2.1. Stanowisko w sprawie reformy instytucjonalnej UE 107
2.2. Polska w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE 117
2.2.1. Współpraca z UZE 117
2.2.2. Stanowisko w sprawie udziału w WPZiB 119
2.3. Polska w polityce obronnej UE 122
2.3.1. Reakcja na proklamowanie i rozwój EPBiO 122
2.3.2. Udział w budowaniu zasobów i zdolności EPBiO/WPBiO 124
2.3.2.1. Proces generowania europejskich sił szybkiego reagowania 124
2.3.2.2. Tworzenie grup bojowych 127
2.3.2.3. Udział w pracach Europejskiej Agencji Obrony 130
2.3.2.4. Udział w budowaniu cywilnych zdolności EPBiO/WPBiO 133
2.3.3. Udział w operacjach reagowania kryzysowego 133
2.4. Działania Polski na rzecz wyprowadzenia UE z kryzysu i stagnacji 136
2.4.1. Polska wobec kryzysu finansowego 136
2.4.2. Starania o wzmocnienie WPBiO 139
2.4.3. Potrzeba nowej strategii bezpieczeństwa UE 146
Rozdział IV: Stosunki ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki 151
1. Zbieżność interesów Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki 151
2. Etap budowania więzi sojuszniczych w ramach NATO (1989-1999) 153
3. Etap bandwagoning Polski względem USA (1999-2007) 165
4. Etap racjonalizacji stosunków (od 2007 roku) 174
5. Cechy stosunków politycznych Polska-USA 183
Rozdział V: Stosunki polsko-niemieckie 186
1. Przełom w stosunkach polsko-niemieckich (1989-1990) 186
1.1. Start polityki pojednania i partnerstwa 186
1.2. Stosunek Polski do zjednoczenia Niemiec 189
2. Uregulowania prawnomiędzynarodowe stosunków wzajemnych (1990-1991) 195
2.1. Droga do ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej 195
2.1.1. Działania rządu Tadeusza Mazowieckiego 195
2.1.2. Stanowisko RFN 197
2.1.3. Stanowisko czterech mocarstw w sprawie jedności Niemiec 199
2.1.4. Udział Polski w konferencji "2+4" 201
2.1.5. Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej 206
2.2. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz inne umowy 208
3. Polsko-niemiecka zbieżność interesów (1991-1998) 211
3.1. "Polsko-niemiecka wspólnota interesów" 211
3.2. Rozwijanie współpracy dwustronnej 213
3.3. Zagadnienie rozszerzenia NATO w stosunkach polsko-niemieckich 219
3.4. "Droga Polski do Europy przez Niemcy" 222
4. Problemy w stosunkach dwustronnych (od 1998 roku) 229
4.1. Problem Centrum przeciwko Wypędzeniom 230
4.2. Problem niemieckich żądań restytucyjno-odszkodowawczych 234
4.3. Rozbieżności w kwestiach międzynarodowych 238
5. Nowe partnerstwo polsko-niemieckie (od 2007 roku) 241
Rozdział VI: Stosunki z Federacją Rosyjską 244
1. Starania Polski o zlikwidowanie więzów imperialnej zależności i ustanowienie nowych podstaw traktatowych stosunków wzajemnych (1990-1993) 244
2. Pogarszanie się stosunków wzajemnych w związku z wiązaniem się Polski z NATO (1993-1999) 250
3. Od oczekiwanego przełomu do kryzysu w stosunkach wzajemnych (1999-2007) 255
4. Polityka pragmatycznego układania stosunków wzajemnych (od jesieni 2007 roku) 269
Rozdział VII: stosunki z Ukrainą 284
1. Stosunek Polski do niepodległości Ukrainy i nawiązanie współpracy dwustronnej 284
2. Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy 286
3. Koncepcja partnerstwa strategicznego 288
4. Realizacja partnerstwa strategicznego 298
4.1. Współpraca polityczna i w zakresie bezpieczeństwa 298
4.2. Stosunki gospodarcze 308
4.3. Stosunki w dziedzinach humanitarnych 312
5. Ocena partnerstwa strategicznego 327
Rozdział VIII: Stosunki z Białorusią 332
1. Budowanie podstaw umownych współpracy sąsiedzkiej (1990-1994) 333
2. Trudności w stosunkach wzajemnych (1994-2008) 339
3. Próba normalizacji i rozwijania sąsiedzkiej współpracy (2008-2010) 350
4. Ponowny regres w stosunkach dwustronnych (od 2010 roku) 354
Rozdział IX: Polska w organizacji bezpieczeństwa i współpracy w Europie 357
1. Doświadczenie z aktywności w procesie KBWE w latach 1973-1989 357
2. Główne motywy zaangażowania Polski w procesie KBWE po 1989 roku 359
2.1. Rekonstrukcja systemu bezpieczeństwa w Europie 361
2.2. Umacnianie i promocja wartości demokratycznych 362
2.3. Zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie kryzysów 363
2.4. Stabilizowanie stosunków z sąsiadami 365
2.5. Kształtowanie korzystnego ładu wojskowego w Europie 366
3. Stanowisko Polski w sprawie instytucjonalizacji strukturalnej KBWE 366
4. Udział Polski w funkcjonowaniu mechanizmów OBWE 372
a. Wymiar polityczny 372
b. Wymiar ludzki 380
c. Wymiar ekonomiczny 381
d. Wymiar wojskowy 381
e. Mechanizm antykryzysowy 383
5. Malejące znaczenie OBWE dla Polski 384
Rozdział X: Role międzynarodowe Polski w strefie euroatlantyckiej 395
1. Konceptualizacja roli międzynarodowej Polski 395
1.1. Pojęcie roli międzynarodowej państwa 395
1.2. Pozycja międzynarodowa Polski jako państwa "średniej wielkości" 396
1.2.1. Znaczenie wielkości państwa 396
1.2.2. Państwo "średniej wielkości" 398
2. Role oczekiwane od Polski przez uczestników systemu euroatlantyckiego 400
2.1. Rola państwa pomyślnej transformacji demokratycznej 402
2.2. Rola stabilizatora sytuacji w regionie 402
2.3. Rola "przedpokoju salonu europejskiego" 404
2.4. Rola aktywnego uczestnika integracji europejskiej 406
2.5. Rola pomocnika USA 406
3. Role deklarowane przez Polskę 407
3.1. Rola inicjatora i lidera przemian demokratycznych 407
3.2. Rola przywódcy regionalnego 409
3.3. Rola eksportera demokracji na Wschód 409
3.4. Rola wiernego sojusznika USA 412
3.5. Rola silnego państwa europejskiego 413
4. Role odgrywane przez Polskę 414
4.1. Rola wzorca pomyślnej transformacji ustrojowej 414
4.2. Rola "osłabiacza" imperialnych ambicji Rosji 416
4.3. Rola satelity USA 416
4.4. Rola hamulcowego integracji europejskiej 418
4.5. Rola pragmatycznego i zaangażowanego uczestnika integracji europejskiej 420
5. Specyfika i efektywność ról międzynarodowych Polski 422
Wybrana bibliografia 425
Książki 425
Artykuły i rozdziały w pracach zbiorowych 429
Indeks nazwisk 433
Rozdział I: Uwarunkowania polityki zagranicznej polski w strefie euroatlantyckiej 19
1. Uwarunkowania wewnętrzne obiektywne 20
1.1. Środowisko geograficzne i położenie geopolityczne 20
1.2. Potencjał ludnościowy 21
1.3. Potencjał gospodarczy, naukowo-techniczny i militarny 22
1.4. System społeczno-polityczny 28
2. Uwarunkowania wewnętrzne subiektywne 32
2.1. Percepcja środowiska międzynarodowego oraz postawy społeczne wobec innych państw i narodów 32
2.2. Koncepcja polityki zagranicznej Polski 34
2.3. Jakość i aktywność własnej służby zagranicznej i dyplomacji 44
3. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe) obiektywne 45
3.1. Trendy ewolucji sytuacji międzynarodowej wokół Polski 45
3.2. Pozycja międzynarodowa Polski 47
3.3. Struktura i zasięg umownych powiązań międzynarodowych państwa oraz obowiązujące prawo międzynarodowe 49
4. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe) subiektywne 50
5. Generalna ocena 51
Rozdział II: NATO w polskiej polityce zagranicznej 53
1. Polska a problem tożsamości NATO 53
2. Partnerstwo Polski z NATO przed akcesją 57
2.1. Pierwsze sondaże i badanie możliwości akcesji 57
2.2. Nawiązanie stałych kontaktów i współpracy wojskowej 66
2.3. Akcesja do Traktatu Północnoatlantyckiego 75
3. Pozycja i rola Polski w NATO 83
3.1. Polityka "otwartych drzwi" Sojuszu 83
3.2. Rola aktywnego alianta 85
3.3. Propozycje dotyczące przyszłości NATO 86
3.4. Kwestia bezpieczeństwa energetycznego 87
3.5. Udział w pracach nad nową koncepcją strategiczną Sojuszu 88
3.6. Jak zakończyć misję w Afganistanie? 92
3.7. Problem tarczy antyrakietowej i obecności amerykańskiej w Polsce 94
Rozdział III: Unia Europejska w polskiej polityce zagranicznej 96
1. Partnerstwo Polski z Unią Europejską przed akcesją 97
1.1. Układ o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i kryteria akcesji 97
1.2. Rokowania akcesyjne 100
2. Pozycja i rola Polski w Unii Europejskiej 107
2.1. Stanowisko w sprawie reformy instytucjonalnej UE 107
2.2. Polska w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE 117
2.2.1. Współpraca z UZE 117
2.2.2. Stanowisko w sprawie udziału w WPZiB 119
2.3. Polska w polityce obronnej UE 122
2.3.1. Reakcja na proklamowanie i rozwój EPBiO 122
2.3.2. Udział w budowaniu zasobów i zdolności EPBiO/WPBiO 124
2.3.2.1. Proces generowania europejskich sił szybkiego reagowania 124
2.3.2.2. Tworzenie grup bojowych 127
2.3.2.3. Udział w pracach Europejskiej Agencji Obrony 130
2.3.2.4. Udział w budowaniu cywilnych zdolności EPBiO/WPBiO 133
2.3.3. Udział w operacjach reagowania kryzysowego 133
2.4. Działania Polski na rzecz wyprowadzenia UE z kryzysu i stagnacji 136
2.4.1. Polska wobec kryzysu finansowego 136
2.4.2. Starania o wzmocnienie WPBiO 139
2.4.3. Potrzeba nowej strategii bezpieczeństwa UE 146
Rozdział IV: Stosunki ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki 151
1. Zbieżność interesów Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki 151
2. Etap budowania więzi sojuszniczych w ramach NATO (1989-1999) 153
3. Etap bandwagoning Polski względem USA (1999-2007) 165
4. Etap racjonalizacji stosunków (od 2007 roku) 174
5. Cechy stosunków politycznych Polska-USA 183
Rozdział V: Stosunki polsko-niemieckie 186
1. Przełom w stosunkach polsko-niemieckich (1989-1990) 186
1.1. Start polityki pojednania i partnerstwa 186
1.2. Stosunek Polski do zjednoczenia Niemiec 189
2. Uregulowania prawnomiędzynarodowe stosunków wzajemnych (1990-1991) 195
2.1. Droga do ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej 195
2.1.1. Działania rządu Tadeusza Mazowieckiego 195
2.1.2. Stanowisko RFN 197
2.1.3. Stanowisko czterech mocarstw w sprawie jedności Niemiec 199
2.1.4. Udział Polski w konferencji "2+4" 201
2.1.5. Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej 206
2.2. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz inne umowy 208
3. Polsko-niemiecka zbieżność interesów (1991-1998) 211
3.1. "Polsko-niemiecka wspólnota interesów" 211
3.2. Rozwijanie współpracy dwustronnej 213
3.3. Zagadnienie rozszerzenia NATO w stosunkach polsko-niemieckich 219
3.4. "Droga Polski do Europy przez Niemcy" 222
4. Problemy w stosunkach dwustronnych (od 1998 roku) 229
4.1. Problem Centrum przeciwko Wypędzeniom 230
4.2. Problem niemieckich żądań restytucyjno-odszkodowawczych 234
4.3. Rozbieżności w kwestiach międzynarodowych 238
5. Nowe partnerstwo polsko-niemieckie (od 2007 roku) 241
Rozdział VI: Stosunki z Federacją Rosyjską 244
1. Starania Polski o zlikwidowanie więzów imperialnej zależności i ustanowienie nowych podstaw traktatowych stosunków wzajemnych (1990-1993) 244
2. Pogarszanie się stosunków wzajemnych w związku z wiązaniem się Polski z NATO (1993-1999) 250
3. Od oczekiwanego przełomu do kryzysu w stosunkach wzajemnych (1999-2007) 255
4. Polityka pragmatycznego układania stosunków wzajemnych (od jesieni 2007 roku) 269
Rozdział VII: stosunki z Ukrainą 284
1. Stosunek Polski do niepodległości Ukrainy i nawiązanie współpracy dwustronnej 284
2. Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy 286
3. Koncepcja partnerstwa strategicznego 288
4. Realizacja partnerstwa strategicznego 298
4.1. Współpraca polityczna i w zakresie bezpieczeństwa 298
4.2. Stosunki gospodarcze 308
4.3. Stosunki w dziedzinach humanitarnych 312
5. Ocena partnerstwa strategicznego 327
Rozdział VIII: Stosunki z Białorusią 332
1. Budowanie podstaw umownych współpracy sąsiedzkiej (1990-1994) 333
2. Trudności w stosunkach wzajemnych (1994-2008) 339
3. Próba normalizacji i rozwijania sąsiedzkiej współpracy (2008-2010) 350
4. Ponowny regres w stosunkach dwustronnych (od 2010 roku) 354
Rozdział IX: Polska w organizacji bezpieczeństwa i współpracy w Europie 357
1. Doświadczenie z aktywności w procesie KBWE w latach 1973-1989 357
2. Główne motywy zaangażowania Polski w procesie KBWE po 1989 roku 359
2.1. Rekonstrukcja systemu bezpieczeństwa w Europie 361
2.2. Umacnianie i promocja wartości demokratycznych 362
2.3. Zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie kryzysów 363
2.4. Stabilizowanie stosunków z sąsiadami 365
2.5. Kształtowanie korzystnego ładu wojskowego w Europie 366
3. Stanowisko Polski w sprawie instytucjonalizacji strukturalnej KBWE 366
4. Udział Polski w funkcjonowaniu mechanizmów OBWE 372
a. Wymiar polityczny 372
b. Wymiar ludzki 380
c. Wymiar ekonomiczny 381
d. Wymiar wojskowy 381
e. Mechanizm antykryzysowy 383
5. Malejące znaczenie OBWE dla Polski 384
Rozdział X: Role międzynarodowe Polski w strefie euroatlantyckiej 395
1. Konceptualizacja roli międzynarodowej Polski 395
1.1. Pojęcie roli międzynarodowej państwa 395
1.2. Pozycja międzynarodowa Polski jako państwa "średniej wielkości" 396
1.2.1. Znaczenie wielkości państwa 396
1.2.2. Państwo "średniej wielkości" 398
2. Role oczekiwane od Polski przez uczestników systemu euroatlantyckiego 400
2.1. Rola państwa pomyślnej transformacji demokratycznej 402
2.2. Rola stabilizatora sytuacji w regionie 402
2.3. Rola "przedpokoju salonu europejskiego" 404
2.4. Rola aktywnego uczestnika integracji europejskiej 406
2.5. Rola pomocnika USA 406
3. Role deklarowane przez Polskę 407
3.1. Rola inicjatora i lidera przemian demokratycznych 407
3.2. Rola przywódcy regionalnego 409
3.3. Rola eksportera demokracji na Wschód 409
3.4. Rola wiernego sojusznika USA 412
3.5. Rola silnego państwa europejskiego 413
4. Role odgrywane przez Polskę 414
4.1. Rola wzorca pomyślnej transformacji ustrojowej 414
4.2. Rola "osłabiacza" imperialnych ambicji Rosji 416
4.3. Rola satelity USA 416
4.4. Rola hamulcowego integracji europejskiej 418
4.5. Rola pragmatycznego i zaangażowanego uczestnika integracji europejskiej 420
5. Specyfika i efektywność ról międzynarodowych Polski 422
Wybrana bibliografia 425
Książki 425
Artykuły i rozdziały w pracach zbiorowych 429
Indeks nazwisk 433