Dane szczegółowe książki
Nowe idee w psychologii / Kozielecki, Józef (1936-)
Tytuł
Nowe idee w psychologii
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009
Numer wydania
1
ISBN
978-83-7489-237-7
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Noty o autorach 11
Przedmowa. Własnym głosem (Józef Kozielecki) 15
Część pierwsza. Poznanie i emocje 19
Rozdział 1. Inteligencja jest procesem - Edward Nęcka 21
1.1. Wprowadzenie 22
1.2. Paradoksy inteligencji 22
1.3. Zasoby poznawcze 26
1.4. Strategie mobilizacji zasobów 32
1.5. Podsumowanie 35
Literatura 37
Rozdział 2. Trójczynnikowy model intuicji twórczej - niejawna samokontrola, uwaga ekstensywna i przewartościowanie znaczeń - Alina Kolańczyk 40
2.1. Wprowadzenie 40
2.1.1. Czym jest intuicja twórcza? 41
2.1.2. Zadania „wglądowe” i twórczość 43
2.2. Warunki poprzedzające intuicję twórczą 45
2.2.1. Wiedza i zainteresowanie 45
2.2.2. Nastawienie na spełnienie 47
2.3. Umysł gotowy do wglądu 49
2.3.1. Metamotywacja parateliczna 49
2.3.2. Uwaga ekstensywna 51
2.3.2.1. Zakres i głębokość przetwarzania - rola uwagi wykonawczej
i orientacyjnej 51
2.3.2.2. Holistyczność ujmowania sytuacji i reprezentacje obrazowe 53
2.3.3. Znaczenie inkubacji w intuicji twórczej 55
2.3.4. Wyjątkowe determinanty uwagi ekstensywnej i wglądów twórczych 57
2.4. Przewartościowanie i wgląd 58
2.5. Trójczynnikowa koncepcja intuicji twórczej na tle innych wyjaśnień .. 60
Literatura 62
Rozdział 3. Kody reprezentacji, aleksytymia i kontrola emocjonalna - Tomasz Maruszewski 66
3.1. Kody reprezentacji emocji jako próba wyjaśnienia aleksytymii 66
3.2. Komunikacja między kodami reprezentacji emocji 70
3.3. Pamięć operacyjna i wzbudzanie emocji 74
3.4. Proces regulacji emocji i jego konsekwencje 78
3.5. Blednięcie afektywne a regulacja emocji 82
3.6. Podsumowanie 84
Literatura 84
Rozdział 4. Emocje moralne w podejmowaniu decyzji ekonomicznych -
Tadeusz Tyszka 88
4.1. Wprowadzenie 88
4.2. Z czego wywodzą się oceny moralne: „z rozumu” czy „z uczuć”? 90
4.3. Konsekwencjonalizm czy deontologizm? 93
4.4. Jak podejmowane są decyzje zawierające aspekty moralne? 98
4.5. Zniekształcanie ocen przy decyzjach zawierających aspekty moralne .. 104
4.6. Podsumowanie 107
Literatura 108
Rozdział 5. Umysł rozbity i integrowany - w poszukiwaniu holonu - Czesław S. Nosal 110
5.1. Wprowadzenie 110
5.2. Ogólna architektura umysłu - od metafory komputerowej do teorii modułów 113
5.2.1. Problemy z komputalnością 113
5.2.2. Niejednorodność pamięci roboczej 117
5.2.3. Moduły umysłu i zasady działania procesora centralnego 119
5.3. Powstawanie pól mentalnych, zasada organizacji spektralnej 123
5.4. Podsumowanie 127
Literatura 129
Część druga. Osobowość jednostki 131
Rozdział 6. Regulacyjna Teoria Osobowości Janusza Reykowskiego a poznawcza psychologia osobowości - Mirosław Kofta 133
6.1. Wprowadzenie 133
6.2. Założenia Regulacyjnej Teorii Osobowości - próba rekonstrukcji 136
6.3. W jaki sposób Regulacyjna Teoria Osobowości wyjaśnia zachowanie prospołeczne? 138
6.4. Ogólna charakterystyka poznawczej psychologii osobowości lat dziewięćdziesiątych 139
6.5. Poznawcza psychologia osobowości - próba rekonstrukcji głównych założeń 141
6.5.1. Konstruowanie poznawcze - podstawowa funkcja osobowości 142
6.5.2. Natura i znaczenie wiedzy osobistej 144
6.5.3. Natura samowiedzy 146
6.5.4. Koherencja zachowania - globalna czy lokalna? 148
6.5.5. Istota integracji epizodycznej 148
6.5.6. Rola Ja w integracji zachowania 149
6.5.7. Mikroanaliza integracji - rola orientacji na działanie 150
6.6. Osobowość a integracja zachowania - krótkie podsumowanie 151
6.7. RTO a poznawcze ujęcie osobowości lat dziewięćdziesiątych 152
Literatura 154
Rozdział 7. Relacyjna teoria osobowości - reaktywacja czy galwanizacja zwłok?
- Wiesław Łukaszewski 161
7.1. Wprowadzenie 161
7.2. Podstawowe pojęcie 162
7.3. Postulaty i założenia 163
7.4. Kodowanie doświadczenia w pamięci trwałej 165
7.5. Zróżnicowanie treści doświadczenia 166
7.6. Problem wielokrotności reprezentacji 170
7.7. Porównania jako podstawowy mechanizm regulacyjny 171
7.8. Afektywne skutki rozbieżności w obrębie systemu danych 172
7.9. Motywacyjne konsekwencje przetwarzania informacji 174
7.10. Problem standardów regulacyjnych 175
7.11. Ukierunkowania osobowości 176
7.12. Osobowość a zachowanie 177
7.13. Podsumowanie 179
Literatura 180
Rozdział 8. Racje serca i racje rozumu - w poszukiwaniu sensu idei powszechnie znanej - Maria Jarymowicz 183
8.1. Wprowadzenie 183
8.2. O niedostatkach potocznego rozróżnienia „serce i rozum” 184
8.3. Jakie nowe pytania o „serce” i „rozum” warto zadać? 187
8.4. O „racjach serca” i o tym, co prowadzi do ich dominacji 189
8.5. Co wynika z naszych badań nad wpływem utajonych „racji serca” na oceny i sądy? 194
8.6. O genezie „racji rozumu” i o ich wpływie na procesy automatyczne ... 197
8.7. O badaniach nad powiązaniami „racji rozumu” z reagowaniem automatycznym 200
8.8. W poszukiwaniu przesłanek harmonii „racji serca” i „racji rozumu” ... 204
8.9. Summa summarum - stara idea, nowe zadania 206
Literatura 207
Rozdział 9. Dialogowość wewnętrzna jako właściwość człowieka - Piotr K. Oleś 216
9.1. Wprowadzenie 216
9.2. Narracja - polifonia podmiotu - dialogowość Ja 217
9.3. W poszukiwaniu źródeł dialogów wewnętrznych – rozbieżności w systemie Ja 219
9.4. Polifonia Ja w aspekcie filozofii dialogu 223
9.5. Dialogowa formuła autorefleksji 224
9.6. Dialogowość Ja - konsekwencje dla tożsamości 228
9.7. Gzy i jakie są ograniczenia wewnętrznej polifonii? 229
9.8. Jakie zagrożenia niesie polifonia demokratycznego Ja? 231
9.9. Zastosowanie w psychoterapii 232
9.10. Podsumowanie 232
Literatura 233
Część trzecia. Człowiek wśród ludzi i instytucji 237
Rozdział 10. Uwikłanie w dialog jako metatechnika wpływu społecznego - Dariusz Doliński 239
10.1. Wprowadzenie 239
10.2. Badania Daniela Howarda 240
10.3. Monolog i dialog - dwa różne tryby komunikacji, dwie różne konsekwencje dla wpływu społecznego 243
10.4. Uwikłanie w dialog jako technika wpływu społecznego - badania empiryczne 246
10.5. Rola dialogu w klasycznych technikach wpływu społecznego 248
10.6. Rola uwikłania w dialog w innych technikach wpływu społecznego - przykład techniki „liczy się każdy grosz” 250
10.7. Podsumowanie 252
Literatura 253
Rozdział 11. Sprawczość i wspólnotowość jako podstawowe wymiary spostrzegania świata społecznego - Bogdan Wojciszke 256
11.1. Wprowadzenie 256
11.2. Wielość interpretacji 257
11.3. Fundamentalne wymiary sprawczości i wspólnotowości 258
11.4. Kiedy ważna jest sprawczość, a kiedy wspólnotowość 263
11.5. Podsumowanie 270
Literatura 271
Rozdział 12. Uprzedzenia wobec obcych - od antypatii do dehumanizacji - Mirosław Kofta 274
12.1. Wprowadzenie 274
12.2. Swoi i obcy a tożsamość społeczna 275
12.3. Zjawisko dehumanizowania „obcych” - hipoteza esencjalistyczna 279
12.4. Kategoryzacja społeczna a procesy infrahumanizacji 282
12.5. Autoschematy emocjonalne a procesy infrahumanizacji 285
12.6. Bliskość psychologiczna a procesy infrahumanizacji 287
12.7. Podsumowanie 290
Literatura 293
Rozdział 13. „Bąble” modelem przemian społecznych - Andrzej Nowak, Maciej Lebenstein, Jacek Szamrej 296
Literatura 308
Część czwarta. Generalia psychologiczne 309
Rozdział 14. Status cech temperamentu w psychologii osobowości - od Hipokratesa
do współczesności - Jan Strelau 311
14.1. Wprowadzenie 311
14.2. Temperament a inne charakterystyki osobowości – podobieństwa i różnice 312
14.3. Cecha jako nieodzowny element struktury temperamentu 319
14.4. Ontologiczny status cechy 320
14.5. Podsumowanie 324
Literatura 325
Rozdział 15. Psychotransgresjonizm - zarys nowego paradygmatu - Józef Kozielecki 330
15.1. Wprowadzenie 330
15.2. Ekspansywność natury ludzkiej. Myśli Stefana Szumana 331
15.3. Charakterystyka paradygmatu 332
15.4. Proces transgresyjny. Rola heurystyk 338
15.5. Dynamika procesu transgresyjnego. Przesunięcie motywacji 340
15.6. Warunki socjokulturowe. Paradoks Sołżenicyna 342
15.7. Możliwości zastosowania 344
15.8. Analiza porównawcza 345
Literatura 347
Indeks rzeczowy 349
Indeks osobowy 353
Przedmowa. Własnym głosem (Józef Kozielecki) 15
Część pierwsza. Poznanie i emocje 19
Rozdział 1. Inteligencja jest procesem - Edward Nęcka 21
1.1. Wprowadzenie 22
1.2. Paradoksy inteligencji 22
1.3. Zasoby poznawcze 26
1.4. Strategie mobilizacji zasobów 32
1.5. Podsumowanie 35
Literatura 37
Rozdział 2. Trójczynnikowy model intuicji twórczej - niejawna samokontrola, uwaga ekstensywna i przewartościowanie znaczeń - Alina Kolańczyk 40
2.1. Wprowadzenie 40
2.1.1. Czym jest intuicja twórcza? 41
2.1.2. Zadania „wglądowe” i twórczość 43
2.2. Warunki poprzedzające intuicję twórczą 45
2.2.1. Wiedza i zainteresowanie 45
2.2.2. Nastawienie na spełnienie 47
2.3. Umysł gotowy do wglądu 49
2.3.1. Metamotywacja parateliczna 49
2.3.2. Uwaga ekstensywna 51
2.3.2.1. Zakres i głębokość przetwarzania - rola uwagi wykonawczej
i orientacyjnej 51
2.3.2.2. Holistyczność ujmowania sytuacji i reprezentacje obrazowe 53
2.3.3. Znaczenie inkubacji w intuicji twórczej 55
2.3.4. Wyjątkowe determinanty uwagi ekstensywnej i wglądów twórczych 57
2.4. Przewartościowanie i wgląd 58
2.5. Trójczynnikowa koncepcja intuicji twórczej na tle innych wyjaśnień .. 60
Literatura 62
Rozdział 3. Kody reprezentacji, aleksytymia i kontrola emocjonalna - Tomasz Maruszewski 66
3.1. Kody reprezentacji emocji jako próba wyjaśnienia aleksytymii 66
3.2. Komunikacja między kodami reprezentacji emocji 70
3.3. Pamięć operacyjna i wzbudzanie emocji 74
3.4. Proces regulacji emocji i jego konsekwencje 78
3.5. Blednięcie afektywne a regulacja emocji 82
3.6. Podsumowanie 84
Literatura 84
Rozdział 4. Emocje moralne w podejmowaniu decyzji ekonomicznych -
Tadeusz Tyszka 88
4.1. Wprowadzenie 88
4.2. Z czego wywodzą się oceny moralne: „z rozumu” czy „z uczuć”? 90
4.3. Konsekwencjonalizm czy deontologizm? 93
4.4. Jak podejmowane są decyzje zawierające aspekty moralne? 98
4.5. Zniekształcanie ocen przy decyzjach zawierających aspekty moralne .. 104
4.6. Podsumowanie 107
Literatura 108
Rozdział 5. Umysł rozbity i integrowany - w poszukiwaniu holonu - Czesław S. Nosal 110
5.1. Wprowadzenie 110
5.2. Ogólna architektura umysłu - od metafory komputerowej do teorii modułów 113
5.2.1. Problemy z komputalnością 113
5.2.2. Niejednorodność pamięci roboczej 117
5.2.3. Moduły umysłu i zasady działania procesora centralnego 119
5.3. Powstawanie pól mentalnych, zasada organizacji spektralnej 123
5.4. Podsumowanie 127
Literatura 129
Część druga. Osobowość jednostki 131
Rozdział 6. Regulacyjna Teoria Osobowości Janusza Reykowskiego a poznawcza psychologia osobowości - Mirosław Kofta 133
6.1. Wprowadzenie 133
6.2. Założenia Regulacyjnej Teorii Osobowości - próba rekonstrukcji 136
6.3. W jaki sposób Regulacyjna Teoria Osobowości wyjaśnia zachowanie prospołeczne? 138
6.4. Ogólna charakterystyka poznawczej psychologii osobowości lat dziewięćdziesiątych 139
6.5. Poznawcza psychologia osobowości - próba rekonstrukcji głównych założeń 141
6.5.1. Konstruowanie poznawcze - podstawowa funkcja osobowości 142
6.5.2. Natura i znaczenie wiedzy osobistej 144
6.5.3. Natura samowiedzy 146
6.5.4. Koherencja zachowania - globalna czy lokalna? 148
6.5.5. Istota integracji epizodycznej 148
6.5.6. Rola Ja w integracji zachowania 149
6.5.7. Mikroanaliza integracji - rola orientacji na działanie 150
6.6. Osobowość a integracja zachowania - krótkie podsumowanie 151
6.7. RTO a poznawcze ujęcie osobowości lat dziewięćdziesiątych 152
Literatura 154
Rozdział 7. Relacyjna teoria osobowości - reaktywacja czy galwanizacja zwłok?
- Wiesław Łukaszewski 161
7.1. Wprowadzenie 161
7.2. Podstawowe pojęcie 162
7.3. Postulaty i założenia 163
7.4. Kodowanie doświadczenia w pamięci trwałej 165
7.5. Zróżnicowanie treści doświadczenia 166
7.6. Problem wielokrotności reprezentacji 170
7.7. Porównania jako podstawowy mechanizm regulacyjny 171
7.8. Afektywne skutki rozbieżności w obrębie systemu danych 172
7.9. Motywacyjne konsekwencje przetwarzania informacji 174
7.10. Problem standardów regulacyjnych 175
7.11. Ukierunkowania osobowości 176
7.12. Osobowość a zachowanie 177
7.13. Podsumowanie 179
Literatura 180
Rozdział 8. Racje serca i racje rozumu - w poszukiwaniu sensu idei powszechnie znanej - Maria Jarymowicz 183
8.1. Wprowadzenie 183
8.2. O niedostatkach potocznego rozróżnienia „serce i rozum” 184
8.3. Jakie nowe pytania o „serce” i „rozum” warto zadać? 187
8.4. O „racjach serca” i o tym, co prowadzi do ich dominacji 189
8.5. Co wynika z naszych badań nad wpływem utajonych „racji serca” na oceny i sądy? 194
8.6. O genezie „racji rozumu” i o ich wpływie na procesy automatyczne ... 197
8.7. O badaniach nad powiązaniami „racji rozumu” z reagowaniem automatycznym 200
8.8. W poszukiwaniu przesłanek harmonii „racji serca” i „racji rozumu” ... 204
8.9. Summa summarum - stara idea, nowe zadania 206
Literatura 207
Rozdział 9. Dialogowość wewnętrzna jako właściwość człowieka - Piotr K. Oleś 216
9.1. Wprowadzenie 216
9.2. Narracja - polifonia podmiotu - dialogowość Ja 217
9.3. W poszukiwaniu źródeł dialogów wewnętrznych – rozbieżności w systemie Ja 219
9.4. Polifonia Ja w aspekcie filozofii dialogu 223
9.5. Dialogowa formuła autorefleksji 224
9.6. Dialogowość Ja - konsekwencje dla tożsamości 228
9.7. Gzy i jakie są ograniczenia wewnętrznej polifonii? 229
9.8. Jakie zagrożenia niesie polifonia demokratycznego Ja? 231
9.9. Zastosowanie w psychoterapii 232
9.10. Podsumowanie 232
Literatura 233
Część trzecia. Człowiek wśród ludzi i instytucji 237
Rozdział 10. Uwikłanie w dialog jako metatechnika wpływu społecznego - Dariusz Doliński 239
10.1. Wprowadzenie 239
10.2. Badania Daniela Howarda 240
10.3. Monolog i dialog - dwa różne tryby komunikacji, dwie różne konsekwencje dla wpływu społecznego 243
10.4. Uwikłanie w dialog jako technika wpływu społecznego - badania empiryczne 246
10.5. Rola dialogu w klasycznych technikach wpływu społecznego 248
10.6. Rola uwikłania w dialog w innych technikach wpływu społecznego - przykład techniki „liczy się każdy grosz” 250
10.7. Podsumowanie 252
Literatura 253
Rozdział 11. Sprawczość i wspólnotowość jako podstawowe wymiary spostrzegania świata społecznego - Bogdan Wojciszke 256
11.1. Wprowadzenie 256
11.2. Wielość interpretacji 257
11.3. Fundamentalne wymiary sprawczości i wspólnotowości 258
11.4. Kiedy ważna jest sprawczość, a kiedy wspólnotowość 263
11.5. Podsumowanie 270
Literatura 271
Rozdział 12. Uprzedzenia wobec obcych - od antypatii do dehumanizacji - Mirosław Kofta 274
12.1. Wprowadzenie 274
12.2. Swoi i obcy a tożsamość społeczna 275
12.3. Zjawisko dehumanizowania „obcych” - hipoteza esencjalistyczna 279
12.4. Kategoryzacja społeczna a procesy infrahumanizacji 282
12.5. Autoschematy emocjonalne a procesy infrahumanizacji 285
12.6. Bliskość psychologiczna a procesy infrahumanizacji 287
12.7. Podsumowanie 290
Literatura 293
Rozdział 13. „Bąble” modelem przemian społecznych - Andrzej Nowak, Maciej Lebenstein, Jacek Szamrej 296
Literatura 308
Część czwarta. Generalia psychologiczne 309
Rozdział 14. Status cech temperamentu w psychologii osobowości - od Hipokratesa
do współczesności - Jan Strelau 311
14.1. Wprowadzenie 311
14.2. Temperament a inne charakterystyki osobowości – podobieństwa i różnice 312
14.3. Cecha jako nieodzowny element struktury temperamentu 319
14.4. Ontologiczny status cechy 320
14.5. Podsumowanie 324
Literatura 325
Rozdział 15. Psychotransgresjonizm - zarys nowego paradygmatu - Józef Kozielecki 330
15.1. Wprowadzenie 330
15.2. Ekspansywność natury ludzkiej. Myśli Stefana Szumana 331
15.3. Charakterystyka paradygmatu 332
15.4. Proces transgresyjny. Rola heurystyk 338
15.5. Dynamika procesu transgresyjnego. Przesunięcie motywacji 340
15.6. Warunki socjokulturowe. Paradoks Sołżenicyna 342
15.7. Możliwości zastosowania 344
15.8. Analiza porównawcza 345
Literatura 347
Indeks rzeczowy 349
Indeks osobowy 353