Dane szczegółowe książki
Kultura języka polskiego: teoria, zagadnienia leksykalne / Markowski, Andrzej (1948-)
Autorzy
Tytuł
Kultura języka polskiego: teoria, zagadnienia leksykalne
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005
ISBN
8301145269
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Stron: 296.
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
I. Teoria kultury języka 9
1. Język i jego funkcje 9
2. Język jako wartość 12
3. Kultura języka 14
3.1. Kultura języka - rozumienie terminu 15
3.2. Składniki kultury języka 18
4. Podstawowe pojęcia teoretyczne kultury języka. Teksty, uzus, norma, system 20
5. Norma językowa - dyskusyjne zagadnienia z nią związane. Poziomy i typy normy współczesnej polszczyzny 28
6. Warianty w normie i ich typy 37
7. Innowacje językowe a błędy językowe. Kryteria oceny innowacji: zasady wydzielania, istota poszczególnych kryteriów i ich hierarchizacja 41
8. Typy błędów językowych 55
8.1. Błędy wewnętrznojęzykowe - systemowe 56
8.1.1. Błędy gramatyczne 56
8.1.2. Błędy leksykalne 57
8.1.3. Błędy fonetyczne 58
8.2. Błędy wewnętrznojęzykowe - stylistyczne 59
8.2.1. Niewłaściwy dobór środków językowych w określonej wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru i funkcji tej wypowiedzi 59
8.2.2. Naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu. 59
8.3. Błędy zewnętrznojęzykowe 59
8.3.1. Błędy ortograficzne 59
8.3.2. Błędy interpunkcyjne 59
9. Kodyfikacja normy językowej^132 60
10. Podstawy działalności kulturalnojęzykowej. Polityka językowa 68
11. Upowszechnianie opisu i kodyfikacji współczesnej polszczyzny. Poradnictwo językowe 75
11.1. Działania upowszechniające (prewencyjne) 75
11.1.1. Działalność skierowana do wszystkich „miłośników języka" 75
11.1.2. Działalność kulturalnojęzykowa prowadzona dla określonych środowisk 77
11.2. Działalność interwencyjna (poradnictwo) 80
11.2.1. Poradnictwo językowe o charakterze ogólnym (bez szczegółowego adresata) 80
11.2.2. Poradnictwo językowe prowadzone w określonych środowiskach 81
11.3. Instytucje prowadzące działalność kulturalnojęzykową 82
12. Warunki właściwego użycia języka. Nowomowa 84
12.1. Etyka słowa 84
12.2. Manipulacja językowa 87
12.3. Nowomowa 87
13. Estetyka słowa. Brutalizacja języka publicznego. Grzeczność językowa 96
13.1. Estetyka słowa 96
13.2. Wulgaryzmy w języku 97
13.3. Grzeczność językowa 99
14. Sprawność językowa. Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny. Pojęcie stylu językowego, cechy dobrego stylu. Stylizacja językowa i jej rodzaje 103
14.1. Pojęcie sprawności językowej 103
14.2. Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny 104
14.3. Przejawy sprawności językowej 117
14.4. Styl: definicja, cechy dobrego stylu 119
14.5. Stylizacja językowa 122
15. Świadomość językowa współczesnych Polaków 123
16. Postawy Polaków wobec języka - od puryzmu do leseferyzmu^260 126
16.1. Typy postaw językowych 126
16.1.1. Puryzm i jego rodzaje 126
16.1.2. Perfekcjonizm 132
16.1.3. Logizowanie w języku 135
16.1.4. Liberalizm językowy 137
16.1.5. Indyferentyzm językowy 139
16.1.6. „Postawa naturalna” wobec języka 139
16.1.7. Postawa racjonalistyczna 140
16.2. Przewidywanie w języku 140
17. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: charakterystyczne zjawiska, procesy i tendencje 142
Aneks. Ustawa o języku polskim 148
II. Zagadnienia poprawności leksykalnej - najważniejsze kwestie 156
1. Leksyka jako podsystem języka 156
2. Leksyka współczesnej polszczyzny 158
3. Sposoby wzbogacania leksyki 162
4. Kwestie normatywne związane z leksyką współczesnej polszczyzny 167
5. Wyrazy i związki frazeologiczne zbędne 168
6. Wyrazy i frazeologizmy źle rozumiane 177
6.1. Niewłaściwe odczytywanie znaczenia wyrazu z jego budowy słowotwórczej lub przypisywanie podzielności wyrazowi niemotywowanemu 177
6.2. Niewłaściwe rozumienie wyrazów zapożyczonych wskutek złego odczytania z kontekstu 180
6.3. Niewłaściwe rozumienie związków frazeologicznych 181
7. Wyrazy mylone 183
7.1. Mylenie znaczeń wyrazów zapożyczonych podobnie brzmiących 183
7.2. Mylenie znaczeń wyrazów zapożyczonych o podobnej budowie 185
7.3. Mylenie znaczeń wyrazów z tego samego pola znaczeniowego 186
7.4. Mylenie znaczeń wyrazów rodzimych z powodu podobieństwa brzmienia i budowy 186
8. Rozszerzenie znaczenia jako przyczyna błędów leksykalnych 187
8.1. Wyrazy modne 188
8.2. Szablonowe określenia leksykalne 212
8.3. Neosemantyzacja wyrazów pod wpływem obcym. Internacjonalizmy semantyczne 215
9. Wyrazy i związki frazeologiczne o zmienionej formie 231
9.1. Deformacje formalne wyrazów 231
9.2. Zmiany w składzie związków frazeologicznych 233
10. Wyrazy i związki frazeologiczne użyte w złym kontekście 251
10.1. Łączliwość wyrazów, jej typy i kwestie normatywne z nią związane^479 251
10.2. Związki frazeologiczne w kontekście wypowiedzenia 262
10.3. Redundantne połączenia wyrazowe 265
11. Podstawowe współczesne tendencje rozwojowe w obrębie słownictwa 271
Wykaz skrótów 275
Bibliografia* 276
Indeks 280
I. Teoria kultury języka 9
1. Język i jego funkcje 9
2. Język jako wartość 12
3. Kultura języka 14
3.1. Kultura języka - rozumienie terminu 15
3.2. Składniki kultury języka 18
4. Podstawowe pojęcia teoretyczne kultury języka. Teksty, uzus, norma, system 20
5. Norma językowa - dyskusyjne zagadnienia z nią związane. Poziomy i typy normy współczesnej polszczyzny 28
6. Warianty w normie i ich typy 37
7. Innowacje językowe a błędy językowe. Kryteria oceny innowacji: zasady wydzielania, istota poszczególnych kryteriów i ich hierarchizacja 41
8. Typy błędów językowych 55
8.1. Błędy wewnętrznojęzykowe - systemowe 56
8.1.1. Błędy gramatyczne 56
8.1.2. Błędy leksykalne 57
8.1.3. Błędy fonetyczne 58
8.2. Błędy wewnętrznojęzykowe - stylistyczne 59
8.2.1. Niewłaściwy dobór środków językowych w określonej wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru i funkcji tej wypowiedzi 59
8.2.2. Naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu. 59
8.3. Błędy zewnętrznojęzykowe 59
8.3.1. Błędy ortograficzne 59
8.3.2. Błędy interpunkcyjne 59
9. Kodyfikacja normy językowej^132 60
10. Podstawy działalności kulturalnojęzykowej. Polityka językowa 68
11. Upowszechnianie opisu i kodyfikacji współczesnej polszczyzny. Poradnictwo językowe 75
11.1. Działania upowszechniające (prewencyjne) 75
11.1.1. Działalność skierowana do wszystkich „miłośników języka" 75
11.1.2. Działalność kulturalnojęzykowa prowadzona dla określonych środowisk 77
11.2. Działalność interwencyjna (poradnictwo) 80
11.2.1. Poradnictwo językowe o charakterze ogólnym (bez szczegółowego adresata) 80
11.2.2. Poradnictwo językowe prowadzone w określonych środowiskach 81
11.3. Instytucje prowadzące działalność kulturalnojęzykową 82
12. Warunki właściwego użycia języka. Nowomowa 84
12.1. Etyka słowa 84
12.2. Manipulacja językowa 87
12.3. Nowomowa 87
13. Estetyka słowa. Brutalizacja języka publicznego. Grzeczność językowa 96
13.1. Estetyka słowa 96
13.2. Wulgaryzmy w języku 97
13.3. Grzeczność językowa 99
14. Sprawność językowa. Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny. Pojęcie stylu językowego, cechy dobrego stylu. Stylizacja językowa i jej rodzaje 103
14.1. Pojęcie sprawności językowej 103
14.2. Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny 104
14.3. Przejawy sprawności językowej 117
14.4. Styl: definicja, cechy dobrego stylu 119
14.5. Stylizacja językowa 122
15. Świadomość językowa współczesnych Polaków 123
16. Postawy Polaków wobec języka - od puryzmu do leseferyzmu^260 126
16.1. Typy postaw językowych 126
16.1.1. Puryzm i jego rodzaje 126
16.1.2. Perfekcjonizm 132
16.1.3. Logizowanie w języku 135
16.1.4. Liberalizm językowy 137
16.1.5. Indyferentyzm językowy 139
16.1.6. „Postawa naturalna” wobec języka 139
16.1.7. Postawa racjonalistyczna 140
16.2. Przewidywanie w języku 140
17. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: charakterystyczne zjawiska, procesy i tendencje 142
Aneks. Ustawa o języku polskim 148
II. Zagadnienia poprawności leksykalnej - najważniejsze kwestie 156
1. Leksyka jako podsystem języka 156
2. Leksyka współczesnej polszczyzny 158
3. Sposoby wzbogacania leksyki 162
4. Kwestie normatywne związane z leksyką współczesnej polszczyzny 167
5. Wyrazy i związki frazeologiczne zbędne 168
6. Wyrazy i frazeologizmy źle rozumiane 177
6.1. Niewłaściwe odczytywanie znaczenia wyrazu z jego budowy słowotwórczej lub przypisywanie podzielności wyrazowi niemotywowanemu 177
6.2. Niewłaściwe rozumienie wyrazów zapożyczonych wskutek złego odczytania z kontekstu 180
6.3. Niewłaściwe rozumienie związków frazeologicznych 181
7. Wyrazy mylone 183
7.1. Mylenie znaczeń wyrazów zapożyczonych podobnie brzmiących 183
7.2. Mylenie znaczeń wyrazów zapożyczonych o podobnej budowie 185
7.3. Mylenie znaczeń wyrazów z tego samego pola znaczeniowego 186
7.4. Mylenie znaczeń wyrazów rodzimych z powodu podobieństwa brzmienia i budowy 186
8. Rozszerzenie znaczenia jako przyczyna błędów leksykalnych 187
8.1. Wyrazy modne 188
8.2. Szablonowe określenia leksykalne 212
8.3. Neosemantyzacja wyrazów pod wpływem obcym. Internacjonalizmy semantyczne 215
9. Wyrazy i związki frazeologiczne o zmienionej formie 231
9.1. Deformacje formalne wyrazów 231
9.2. Zmiany w składzie związków frazeologicznych 233
10. Wyrazy i związki frazeologiczne użyte w złym kontekście 251
10.1. Łączliwość wyrazów, jej typy i kwestie normatywne z nią związane^479 251
10.2. Związki frazeologiczne w kontekście wypowiedzenia 262
10.3. Redundantne połączenia wyrazowe 265
11. Podstawowe współczesne tendencje rozwojowe w obrębie słownictwa 271
Wykaz skrótów 275
Bibliografia* 276
Indeks 280