Dane szczegółowe książki
Osobowość dorosłego człowieka : perspektywa teorii pięcioczynnikowej / McCrae, Robert R.; Costa, Jr., Paul T.; Majczyna, Beata
Tytuł
Osobowość dorosłego człowieka : perspektywa teorii pięcioczynnikowej
Tytuł oryginału
Personality in adulthood
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Kraków: Wydawnictwo WAM, 2005
ISBN
837318466X
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Bibliogr. s. 277-[296]. Indeksy
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Przedmowa 11
ROZDZIAŁ PIERWSZY:
Fakty i teorie dotyczące rozwoju człowieka dorosłego 13
Różnorodność opinii na temat stałości osobowości 15
W poszukiwaniu zjawiska 19
Uwaga na temat psychoterapii 22
Kiedy rozpoczyna się dorosłość? 23
Inne poglądy - teorie zmiany 24
ROZDZIAŁ DRUGI:
Cechowe ujęcie osobowości 34
Ludzka natura z różnych perspektyw 36 Podstawowe zasady psychologii cech 39
Ile cech i jakie? 44
W poszukiwaniu jednolitego systemu 47 Języki naturalne i model pięcioczynnikowy 49
ROZDZIAŁ TRZECI:
Pomiar osobowości 54
Od pojęć do danych 54
Samoopisy i oceny dokonywane przez obserwatorów 57
• Oceny dokonywane przez obserwatorów 58
• Skale trafności 61
Pomiar kwestionariuszowy - Inwentarz Osobowości NEO 64
• N, E, O i ich składniki 66
• U, S i ich składniki 69
• Rozróżnianie 70
Model pięcioczynnikowy jako model wyczerpujący 71
ROZDZIAŁ CZWARTY:
Osobowość - poszukiwanie oznak jej wzrastania lub zaniku 78
Poprzeczne badania różnic osobowości 79
• Tendencyjność doboru 82
• Efekty grupy pokoleniowej (kohorty) 86 Badania podłużne - śledzenie zmian
w czasie 89
Stałość w kwestionariuszu 16 PF 90
Strategie sekwencyjne - unikanie efektu ćwiczenia i efektu czasu 93
Podejście zintegrowane 96
Najnowsze badania 101
• Niewielkie i powolne zmiany 101
• Jeszcze jedna tajemnica 103
Inna analiza 104
Implikacje - Obalanie niektórych mitów na temat starzenia się 105
ROZDZIAŁ PIĄTY:
Osobowość i starzenie się w perspektywie międzykulturowej 107
Struktura uniwersalna 110
Rozwój człowieka dorosłego w różnych kulturach 113
Historia, kultura i porównania poprzeczne 115 Niektóre możliwe interpretacje 118 Międzykulturowe dowody na stałość 121
ROZDZIAŁ SZÓSTY:
Przebieg rozwoju osobowości u jednostki 123 Dwie różne kwestie: stałość i zmiana u grup i u jednostek 123
Wzorce rozwojowe u jednostek 126
Badanie przebiegu rozwoju
cech osobowości 132
• Dowody z badan podłużnych 135
• Stałość w czasie 140
ROZDZIAŁ SIÓDMY :
Problem stałości - zastrzeżenia i rywalizujące hipotezy 143
Zagadnienia metodologiczne w ocenie
stałości 143
• Obraz siebie i stałość 146
• Wyjaśnianie wariancji i korygowanie braku rzetelności 149
Retrospekcja i spostrzeganie własnych
zmian 152
Czynniki oddziałujące na zmianę 157
• Charakterystyczne cechy psychiczne 157
• Zdarzenia życiowe 159
• Zdrowie fizyczne i psychiczne 161
Stałość - studia przypadków 163 Konsekwencje - planowanie przyszłości 164
ROZDZIAŁ ÓSMY:
Inne ujęcie - psychologia ego i techniki projekcyjne 169
Psychologie dynamiczne czy psychologie ego? 170
• Sekwencje rozwojowe 171
• Dyspozycje dynamiczne 173
Zestawianie cech z procesami ego 174
• Konflikt i jego rozwiązanie 174
• Organizacja w czasie 176
Różnice indywidualne w procesach ego 177 Cechy i metacechy? 178
Zmiany rozwojowe w procesach ego 180 Projekcyjne metody pomiaru osobowości 182
• Problemy związane z technikami projekcyjnymi 184
• Elementy świadome versus
nieświadome 187
Testowanie projekcyjne i stałość osobowości 188
• Testy Plam Atramentowych 189
• Badania Testem Apercepcji Tematycznej 191
• Wiek i tworzony spontanicznie obraz siebie 194
ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY :
Rozwój człowieka dorosłego widziany przez pryzmat wywiadu psychologicznego 197 Forma i treść wywiadów psychologicznych 201
Teorie rozwoju człowieka dorosłego oparte na danych z wywiadów 203
• Okresy życia według Levinsona 203
• Transformacje według Goulda 210
W poszukiwaniu kryzysu połowy życia 213
ROZDZIAŁ DZIESIĄTY:
Pięcioczynnikowa teoria osobowości 220 Narodziny teorii 221
Komponenty systemu osobowości 223
Postulaty teorii pięcioczynnikowej - sposób działania systemu 225
Pochodzenie cech 229
• Genetyka 230
• Inne wpływy biologiczne 232
• Sprzeczne dowody 233
Rozwój cech a teoria pięcioczynnikowa 234 Zmiany w zakresie różnic indywidualnych 237 Ocena teorii pięcioczynnikowej 238
ROZDZIAŁ JEDENASTY:
Oddziaływanie osobowości na przebieg życia 244
Co się zmienia? 245
• Biografia obiektywna 246
• Charakterystyczne przystosowania 248
• Obraz siebie 253
Badanie struktury i przebiegu życia 255
• Dostosowanie psychiczne w trakcie pełnego cyklu życia 257
• Projekty osobiste, zegary społeczne i psychobiografia 260
• Małżeństwo i rozwód 264
• Życie zawodowe 266
Oddziaływanie cech na obraz siebie 268
• Tożsamość 268
• Historia życia 271
Bibliografia 277
Indeks rzeczowy 297
Indeks osobowy 302
Przedmowa 11
ROZDZIAŁ PIERWSZY:
Fakty i teorie dotyczące rozwoju człowieka dorosłego 13
Różnorodność opinii na temat stałości osobowości 15
W poszukiwaniu zjawiska 19
Uwaga na temat psychoterapii 22
Kiedy rozpoczyna się dorosłość? 23
Inne poglądy - teorie zmiany 24
ROZDZIAŁ DRUGI:
Cechowe ujęcie osobowości 34
Ludzka natura z różnych perspektyw 36 Podstawowe zasady psychologii cech 39
Ile cech i jakie? 44
W poszukiwaniu jednolitego systemu 47 Języki naturalne i model pięcioczynnikowy 49
ROZDZIAŁ TRZECI:
Pomiar osobowości 54
Od pojęć do danych 54
Samoopisy i oceny dokonywane przez obserwatorów 57
• Oceny dokonywane przez obserwatorów 58
• Skale trafności 61
Pomiar kwestionariuszowy - Inwentarz Osobowości NEO 64
• N, E, O i ich składniki 66
• U, S i ich składniki 69
• Rozróżnianie 70
Model pięcioczynnikowy jako model wyczerpujący 71
ROZDZIAŁ CZWARTY:
Osobowość - poszukiwanie oznak jej wzrastania lub zaniku 78
Poprzeczne badania różnic osobowości 79
• Tendencyjność doboru 82
• Efekty grupy pokoleniowej (kohorty) 86 Badania podłużne - śledzenie zmian
w czasie 89
Stałość w kwestionariuszu 16 PF 90
Strategie sekwencyjne - unikanie efektu ćwiczenia i efektu czasu 93
Podejście zintegrowane 96
Najnowsze badania 101
• Niewielkie i powolne zmiany 101
• Jeszcze jedna tajemnica 103
Inna analiza 104
Implikacje - Obalanie niektórych mitów na temat starzenia się 105
ROZDZIAŁ PIĄTY:
Osobowość i starzenie się w perspektywie międzykulturowej 107
Struktura uniwersalna 110
Rozwój człowieka dorosłego w różnych kulturach 113
Historia, kultura i porównania poprzeczne 115 Niektóre możliwe interpretacje 118 Międzykulturowe dowody na stałość 121
ROZDZIAŁ SZÓSTY:
Przebieg rozwoju osobowości u jednostki 123 Dwie różne kwestie: stałość i zmiana u grup i u jednostek 123
Wzorce rozwojowe u jednostek 126
Badanie przebiegu rozwoju
cech osobowości 132
• Dowody z badan podłużnych 135
• Stałość w czasie 140
ROZDZIAŁ SIÓDMY :
Problem stałości - zastrzeżenia i rywalizujące hipotezy 143
Zagadnienia metodologiczne w ocenie
stałości 143
• Obraz siebie i stałość 146
• Wyjaśnianie wariancji i korygowanie braku rzetelności 149
Retrospekcja i spostrzeganie własnych
zmian 152
Czynniki oddziałujące na zmianę 157
• Charakterystyczne cechy psychiczne 157
• Zdarzenia życiowe 159
• Zdrowie fizyczne i psychiczne 161
Stałość - studia przypadków 163 Konsekwencje - planowanie przyszłości 164
ROZDZIAŁ ÓSMY:
Inne ujęcie - psychologia ego i techniki projekcyjne 169
Psychologie dynamiczne czy psychologie ego? 170
• Sekwencje rozwojowe 171
• Dyspozycje dynamiczne 173
Zestawianie cech z procesami ego 174
• Konflikt i jego rozwiązanie 174
• Organizacja w czasie 176
Różnice indywidualne w procesach ego 177 Cechy i metacechy? 178
Zmiany rozwojowe w procesach ego 180 Projekcyjne metody pomiaru osobowości 182
• Problemy związane z technikami projekcyjnymi 184
• Elementy świadome versus
nieświadome 187
Testowanie projekcyjne i stałość osobowości 188
• Testy Plam Atramentowych 189
• Badania Testem Apercepcji Tematycznej 191
• Wiek i tworzony spontanicznie obraz siebie 194
ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY :
Rozwój człowieka dorosłego widziany przez pryzmat wywiadu psychologicznego 197 Forma i treść wywiadów psychologicznych 201
Teorie rozwoju człowieka dorosłego oparte na danych z wywiadów 203
• Okresy życia według Levinsona 203
• Transformacje według Goulda 210
W poszukiwaniu kryzysu połowy życia 213
ROZDZIAŁ DZIESIĄTY:
Pięcioczynnikowa teoria osobowości 220 Narodziny teorii 221
Komponenty systemu osobowości 223
Postulaty teorii pięcioczynnikowej - sposób działania systemu 225
Pochodzenie cech 229
• Genetyka 230
• Inne wpływy biologiczne 232
• Sprzeczne dowody 233
Rozwój cech a teoria pięcioczynnikowa 234 Zmiany w zakresie różnic indywidualnych 237 Ocena teorii pięcioczynnikowej 238
ROZDZIAŁ JEDENASTY:
Oddziaływanie osobowości na przebieg życia 244
Co się zmienia? 245
• Biografia obiektywna 246
• Charakterystyczne przystosowania 248
• Obraz siebie 253
Badanie struktury i przebiegu życia 255
• Dostosowanie psychiczne w trakcie pełnego cyklu życia 257
• Projekty osobiste, zegary społeczne i psychobiografia 260
• Małżeństwo i rozwód 264
• Życie zawodowe 266
Oddziaływanie cech na obraz siebie 268
• Tożsamość 268
• Historia życia 271
Bibliografia 277
Indeks rzeczowy 297
Indeks osobowy 302