Dane szczegółowe książki
Kryteryologia czyli Traktat o pewności / Mercier, Désiré-Joseph (1851-1926); Kosiakiewicz, Wincenty (1863-1918); Krasnowolski, Antoni (1855-1911)
Autorzy
Tytuł
Kryteryologia czyli Traktat o pewności
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: "Przegląd Filozoficzny", 1901
Hasła przedmiotowe
Nr tomu
3
Spis treści
pokaż spis treści
WSTĘP.
1. Przedmiot traktatu
2. Dlaczego nie przyjęliśmy nazwy używanej: Logika realna.
3. Kryteryologia w zależności od psychologii.
4. Potrzeba wyznaczenia Kryteryologii oddzielnego miejsca,
5. Podział Kryteryologii na ogólną i specyalną.
KRYTERYOLOGIA OGÓLNA.
OGÓLNA TEORTA PEWNOŚCI.
KSIĘGA I.
Postawienie ogólnego zagadnienia pewności.
ROZDZIAŁ I.
PSYCHOLOGICZNY POCZĄTEK PROBLEMATU PEWNOŚCI.
6. Twierdzenie pierwsze: naturalnym celem człowieka jest poznanie prawdy.
7. Twierdzenie drugie: prawem umysłu jest poszukiwanie jedności.
8. Twierdzenie trzecie: wątpienie jest przeciwne naturze umysłu.
ROZDZIAŁ II.
TERMINY ZAGADNIENIA.
9-11. Wstęp: Określić należy trzy zasadnicze terminy: prawdę,
poznanie prawdy i pewność. 12-14. Prawda ontologiczna.
15. Prawda logiczna.
16. Pewność: Przykłady.
17. Nauka o pewności św. Tomasza.
18. Prawda stworzeń w stosunku do Boga.
#II
19. Pewność subjektywna i obyektywna.
20. Niepewność.
21. Oczywistość.
22. Błąd.
ROZDZIAŁ III.
POSTAWIENIE WŁAŚCIWE OGÓLNEGO PROBLEMATU PEWNOŚCI.
23-28
KSIĘGA II.
Początkowy stan umysłu wobec problematu pewności.
ROZDZIAŁ I.
WĄTPIENIE POWSZECHNE.
Art. 1. - Sceptycyzm.
29. Sceptycyzm.
30. Ogólny przegląd szkół sceptycznych.
31. Argumenty sceptyków.
Art. 2. - Powszechne metodyczne wątpienie.
32. Descartes nie miał zamiaru propagowania rzeczywistego wątpienia.
33 Pierwsza różnica pomiędzy rzeczywistem a metodycznem wątpieniem,
34. Różnica istotna pomiędzy rzeczywistem a metodycznem wątpieniem.
35. Wartość naukowa wątpienia metodycznego.
#III
36. Wątpienie, według Descartesa, jest powszechnem.
37. Metodyczne powszechne wątpienie jest sprzecznością samo w sobie.
Art. 3. - Krytyka sceptycyzmu.
38. Odpowiedź 1-a: rzeczywiste wątpienie powszechne sprzeciwia się zdrowemu rozsądkowi (sens commun).
39. Odpowiedź 2-a: wypowiedzenie samo sceptycyzmu jest już sprzecznością.
40. Odpowiedź 3-a: twierdzenia sceptycyzmu są dowolne.
41. Prosta odprawa sceptycyzmu.
42. Odpowiedź na argumenty sceptyków.
Art. 4 - Krytyka powszechnego wątpienia metodycznego.
43. Powszechne wątpienie uczyniłoby niemożliwem wszelkie dogmatyczne rozwiązanie.
44. Powszechne wątpienie jest niemożliwe.
45. Krytyka hypotezy „złośliwego geniusza".
46. Zakończenie rozdziału pierwszego.
ROZDZIAŁ II.
PRYESADZONY DOGMATYZM.
Art. 1. - Przedstawienie dogmatyzmu przesadzonego.
47. Dogmatyzm kartezyański i kwestya pierwszej zasady w filozofii.
48. Czy istnieje pierwsza zasada, źródło wszelkiej prawdy?
49. Czy istnieje pierwsza zasada, podstawa wszelkiej pewności?
50. Świadomość siebie nie jest pierwszą zasadą filozofii.
51. Nauka Balmèsa o zasadniczych prawach filozofii.
52 Nauka Tongiorgi'ego o trzech prawdach pierwotnych.
#IV
Art. 2. - Krytyka przesadzonego dogmatyzmu.
53. Teorya trzech prawd pierwotnych nie odpowiada prawdziwemu problematowi pewności.
54. Potwierdzenie istnienia myślącego subjekta nie jest prawdą pierwotną.
55. W jakim znaczeniu zasada sprzeczności jest prawdą pierwotną?
56. Zdolność umysłu do poznania prawdy nie jest prawdą pierwotną.
57. Zakończenie rozdziału II.
ROZDZIAŁ III.
DOGMATYZM RACYONALNY.
58. Kryteryologia przypuszcza samorodne pewniki.
59. Początkowy stan umysłu.
60. Postawa filozofa wobec aktów poznania, a w szczególności wobec sądów pośrednich.
61. Początkowy stan umysłu wobec sądów bezpośrednich.
62. Zakończenie księgi II.
KSIĘGA III.
O przedmiotowości zdań porządku idealnego.
Rozwiązanie pierwszego zasadniczego problematu
kryteryologii.
ROZDZTAŁ I.
WADLIWE TEORYE O NAJWYŻSZYM POWODZIE PEWNOŚCI.
63. Wstęp: "Warunki możliwości nauki pewnej.
#V
Art. 1. - Teorye o zewnętznem kryteryum pewności.
64. Fideizm i Tradycyonalizm wogólności.
65. Nauka Bonalda.
66. Nauka Lamennais.
67. Tradycyonalizm umiarkowany.
68. Szanse Pascala.
69. Krytyka ogólna fideizmu i tradycyonalizmu.
70. Krytyka bonaldyzmu.
71. Rozbiór teoryi Lamennais'ego
72. Rozbiór umiarkowanego tradycyonalizmu.
73. Sąd o teoryi Pascala.
74. Część prawdy, znajdująca się w tradycyonalizmie.
Art. 2. - Teorye o wyłącznie psychologicznem kryteryum pewności.
75. Początki dogmatyzmu subjektywistycznego.
76. Dogmatyzm subjektywistyczny Kanta w „Krytyce praktycznego rozumu".
77. Subjektywizm Reida: zdrowy rozsądek. 78 Filozofia uczucia: Jacobi.
79. Filozofia wiary: Jouffroy.
80. Neo-Krytycyzm.
81. Teorya interesu społecznego.
82. Krytyka ogólna dogmatyzmu subjektywistycznego
83. Krytyka dogmatyzmu moralnego Kanta.
84. Krytyka neo-kantyzmu.
85. Krytyka teoryi Jacobiego.
86. Krytyka teoryi interesu społecznego.
87. Część prawdy, znajdująca się w dogmatyzmie subjektywistycznym
88. Filozofia spekulatywna i zdrowy rozsądek.
89. Filozofia krytyczna i moralność.
Art. 3. - Teorye o pośredniem kryteryum pewności. 90-91. Kryteryum Descartesa. Krytyka.
#VI
92-93. Teorya „boskiego przykładu". Krytyka.
94. Część prawdy, znajdująca się w powyższych teoryach.
95. Zakończenie rozdziału I.
ROZDZIAŁ II.
NAJWYŻSZY POWÓD PEWNOŚCI.
Rozwiązanie pierwszego problematu kryteryologii.
96. Wstęp.
Art. 1. - Transcendentalny krytycyzm Kanta.
97. Pogląd ogólny na krytycyzm Kanta.
98. Zasadnicza doktryna krytycyzmu Kanta: Sąd syntetyczny a priori. Subjektywizm.
99. Co może znaczyć u Kanta objektywne poznanie zjawiska? Pozytywizm albo agnostycyzm.
100. W jaki sposób wyrabia się synteza przedmiotów.
101. Konkluzye krytycyzmu Kantowskiego.
102. Idee czystego rozumu. Ich związek z dogmatyzmem rozumu praktycznego.
103. Streszczenie artykułu 1-go o krytycyzmie Kanta.
Art. 2. - Dowód objektywności zdań porządku idealnego.
104. Dowód objektywności sądów bezpośrednich.
105. Ogólne zakończenie rozdziału II-go.
106. Wynik.
107. Odpowiedź na zarzuty sceptycyzmu.
#VII
ROZDZIAŁ III.
PRAWDY IDEALNE WOBEC SUBJEKTYWIZMU
I POZYTYWIZMU.
Art. 1. - Krytyka subjektywismu.
108. Kaniowska obrona subjektywizniu.
109. Odpowiedź na 1-y argument: psychologiczne wytłumaczenie powszechności naszych wiadomości.
110. Odpowiedź na 2-i argument: sądy analityczne mogą nas czegoś nauczyć.
111. Odpowiedź na 3-i argument: zasady naukowe nie są syntetycznemi a priori.
112. Zakończenie artykułu I-go.
Art, 2. - Krytyka pozytywizmu.
113-115 Pozytywizm. Jego rozwój. Jego argumenty.
116. Odpowiedź na 1-y argument: zasadnicza teza pozytywizmu jest postulatem nieoczywistym.
117. Odpowiedź na 2-i argument: pojęcia idealne
118. Teorya Taine'a o pojęciach ogólnych. Rozbiór.
119. Dalszy ciąg odpowiedzi na 2-i argument: Zdania idealne.
120. Teorya Stuarta Milla o prawdach koniecznych. Rozbiór.
121. Teorya Herberta Spencera o pewności: kryteryum niemożliwości pojęcia odwrotnego. Rozbiór.
122. Trudność podniesiona przez metageometryę.
123. Odpowiedź na 3-i argument; trzy stany A. Comte'a.
124. Zakończenie rozdziału III. 126. Zakończenie księgi III.
#VIII
KSIĘGA IV.
Objektywna rzeczywistość pojęć.
Rozwiązanie
drugiego problematu kryteryologicznego,
126. Stan kwestyi.
127. Dowody racyonalizmu.
128. Problemat uniwersaliów z kryteryologicznego punktu widzenia. Odpowiedzi.
129. Rozwiązanie problematu uniwersaliów: negatywny dowód objektywnej rzeczywistości pojęć.
130. Niedokładna teorya Taine'a o abstrakcyi: abstrakcya nie zgadza się z empiryzmem.
131. Krytyka nominalizmu.
132. Krytyka konceptualizmu.
133. Krytyka przesadzonego realizmu.
134. Pozytywny dowód objektywnej rzeczywistości pojęć oderwanych.
135. Odpowiedź na argumenty Kanta.
136. Sprzeczności i niejasności krytycyzmu.
137. Krytycyzm doprowadzony do krańców.
138. Transcendentalny idealizm Fichtego. Rozbiór.
140. Idealistyczna formuła problematu pewności jest wadliwa.
141. Zakończenie księgi IV.
142. Zakończenie ogólne.
143. Definicya prawdy.
144. Definicya pewności.
145. Zestawienie dwóch problematów: prawd idealnych i prawd doświadczalnych.
146. Streszczenie ogólnej kryteryologii.
1. Przedmiot traktatu
2. Dlaczego nie przyjęliśmy nazwy używanej: Logika realna.
3. Kryteryologia w zależności od psychologii.
4. Potrzeba wyznaczenia Kryteryologii oddzielnego miejsca,
5. Podział Kryteryologii na ogólną i specyalną.
KRYTERYOLOGIA OGÓLNA.
OGÓLNA TEORTA PEWNOŚCI.
KSIĘGA I.
Postawienie ogólnego zagadnienia pewności.
ROZDZIAŁ I.
PSYCHOLOGICZNY POCZĄTEK PROBLEMATU PEWNOŚCI.
6. Twierdzenie pierwsze: naturalnym celem człowieka jest poznanie prawdy.
7. Twierdzenie drugie: prawem umysłu jest poszukiwanie jedności.
8. Twierdzenie trzecie: wątpienie jest przeciwne naturze umysłu.
ROZDZIAŁ II.
TERMINY ZAGADNIENIA.
9-11. Wstęp: Określić należy trzy zasadnicze terminy: prawdę,
poznanie prawdy i pewność. 12-14. Prawda ontologiczna.
15. Prawda logiczna.
16. Pewność: Przykłady.
17. Nauka o pewności św. Tomasza.
18. Prawda stworzeń w stosunku do Boga.
#II
19. Pewność subjektywna i obyektywna.
20. Niepewność.
21. Oczywistość.
22. Błąd.
ROZDZIAŁ III.
POSTAWIENIE WŁAŚCIWE OGÓLNEGO PROBLEMATU PEWNOŚCI.
23-28
KSIĘGA II.
Początkowy stan umysłu wobec problematu pewności.
ROZDZIAŁ I.
WĄTPIENIE POWSZECHNE.
Art. 1. - Sceptycyzm.
29. Sceptycyzm.
30. Ogólny przegląd szkół sceptycznych.
31. Argumenty sceptyków.
Art. 2. - Powszechne metodyczne wątpienie.
32. Descartes nie miał zamiaru propagowania rzeczywistego wątpienia.
33 Pierwsza różnica pomiędzy rzeczywistem a metodycznem wątpieniem,
34. Różnica istotna pomiędzy rzeczywistem a metodycznem wątpieniem.
35. Wartość naukowa wątpienia metodycznego.
#III
36. Wątpienie, według Descartesa, jest powszechnem.
37. Metodyczne powszechne wątpienie jest sprzecznością samo w sobie.
Art. 3. - Krytyka sceptycyzmu.
38. Odpowiedź 1-a: rzeczywiste wątpienie powszechne sprzeciwia się zdrowemu rozsądkowi (sens commun).
39. Odpowiedź 2-a: wypowiedzenie samo sceptycyzmu jest już sprzecznością.
40. Odpowiedź 3-a: twierdzenia sceptycyzmu są dowolne.
41. Prosta odprawa sceptycyzmu.
42. Odpowiedź na argumenty sceptyków.
Art. 4 - Krytyka powszechnego wątpienia metodycznego.
43. Powszechne wątpienie uczyniłoby niemożliwem wszelkie dogmatyczne rozwiązanie.
44. Powszechne wątpienie jest niemożliwe.
45. Krytyka hypotezy „złośliwego geniusza".
46. Zakończenie rozdziału pierwszego.
ROZDZIAŁ II.
PRYESADZONY DOGMATYZM.
Art. 1. - Przedstawienie dogmatyzmu przesadzonego.
47. Dogmatyzm kartezyański i kwestya pierwszej zasady w filozofii.
48. Czy istnieje pierwsza zasada, źródło wszelkiej prawdy?
49. Czy istnieje pierwsza zasada, podstawa wszelkiej pewności?
50. Świadomość siebie nie jest pierwszą zasadą filozofii.
51. Nauka Balmèsa o zasadniczych prawach filozofii.
52 Nauka Tongiorgi'ego o trzech prawdach pierwotnych.
#IV
Art. 2. - Krytyka przesadzonego dogmatyzmu.
53. Teorya trzech prawd pierwotnych nie odpowiada prawdziwemu problematowi pewności.
54. Potwierdzenie istnienia myślącego subjekta nie jest prawdą pierwotną.
55. W jakim znaczeniu zasada sprzeczności jest prawdą pierwotną?
56. Zdolność umysłu do poznania prawdy nie jest prawdą pierwotną.
57. Zakończenie rozdziału II.
ROZDZIAŁ III.
DOGMATYZM RACYONALNY.
58. Kryteryologia przypuszcza samorodne pewniki.
59. Początkowy stan umysłu.
60. Postawa filozofa wobec aktów poznania, a w szczególności wobec sądów pośrednich.
61. Początkowy stan umysłu wobec sądów bezpośrednich.
62. Zakończenie księgi II.
KSIĘGA III.
O przedmiotowości zdań porządku idealnego.
Rozwiązanie pierwszego zasadniczego problematu
kryteryologii.
ROZDZTAŁ I.
WADLIWE TEORYE O NAJWYŻSZYM POWODZIE PEWNOŚCI.
63. Wstęp: "Warunki możliwości nauki pewnej.
#V
Art. 1. - Teorye o zewnętznem kryteryum pewności.
64. Fideizm i Tradycyonalizm wogólności.
65. Nauka Bonalda.
66. Nauka Lamennais.
67. Tradycyonalizm umiarkowany.
68. Szanse Pascala.
69. Krytyka ogólna fideizmu i tradycyonalizmu.
70. Krytyka bonaldyzmu.
71. Rozbiór teoryi Lamennais'ego
72. Rozbiór umiarkowanego tradycyonalizmu.
73. Sąd o teoryi Pascala.
74. Część prawdy, znajdująca się w tradycyonalizmie.
Art. 2. - Teorye o wyłącznie psychologicznem kryteryum pewności.
75. Początki dogmatyzmu subjektywistycznego.
76. Dogmatyzm subjektywistyczny Kanta w „Krytyce praktycznego rozumu".
77. Subjektywizm Reida: zdrowy rozsądek. 78 Filozofia uczucia: Jacobi.
79. Filozofia wiary: Jouffroy.
80. Neo-Krytycyzm.
81. Teorya interesu społecznego.
82. Krytyka ogólna dogmatyzmu subjektywistycznego
83. Krytyka dogmatyzmu moralnego Kanta.
84. Krytyka neo-kantyzmu.
85. Krytyka teoryi Jacobiego.
86. Krytyka teoryi interesu społecznego.
87. Część prawdy, znajdująca się w dogmatyzmie subjektywistycznym
88. Filozofia spekulatywna i zdrowy rozsądek.
89. Filozofia krytyczna i moralność.
Art. 3. - Teorye o pośredniem kryteryum pewności. 90-91. Kryteryum Descartesa. Krytyka.
#VI
92-93. Teorya „boskiego przykładu". Krytyka.
94. Część prawdy, znajdująca się w powyższych teoryach.
95. Zakończenie rozdziału I.
ROZDZIAŁ II.
NAJWYŻSZY POWÓD PEWNOŚCI.
Rozwiązanie pierwszego problematu kryteryologii.
96. Wstęp.
Art. 1. - Transcendentalny krytycyzm Kanta.
97. Pogląd ogólny na krytycyzm Kanta.
98. Zasadnicza doktryna krytycyzmu Kanta: Sąd syntetyczny a priori. Subjektywizm.
99. Co może znaczyć u Kanta objektywne poznanie zjawiska? Pozytywizm albo agnostycyzm.
100. W jaki sposób wyrabia się synteza przedmiotów.
101. Konkluzye krytycyzmu Kantowskiego.
102. Idee czystego rozumu. Ich związek z dogmatyzmem rozumu praktycznego.
103. Streszczenie artykułu 1-go o krytycyzmie Kanta.
Art. 2. - Dowód objektywności zdań porządku idealnego.
104. Dowód objektywności sądów bezpośrednich.
105. Ogólne zakończenie rozdziału II-go.
106. Wynik.
107. Odpowiedź na zarzuty sceptycyzmu.
#VII
ROZDZIAŁ III.
PRAWDY IDEALNE WOBEC SUBJEKTYWIZMU
I POZYTYWIZMU.
Art. 1. - Krytyka subjektywismu.
108. Kaniowska obrona subjektywizniu.
109. Odpowiedź na 1-y argument: psychologiczne wytłumaczenie powszechności naszych wiadomości.
110. Odpowiedź na 2-i argument: sądy analityczne mogą nas czegoś nauczyć.
111. Odpowiedź na 3-i argument: zasady naukowe nie są syntetycznemi a priori.
112. Zakończenie artykułu I-go.
Art, 2. - Krytyka pozytywizmu.
113-115 Pozytywizm. Jego rozwój. Jego argumenty.
116. Odpowiedź na 1-y argument: zasadnicza teza pozytywizmu jest postulatem nieoczywistym.
117. Odpowiedź na 2-i argument: pojęcia idealne
118. Teorya Taine'a o pojęciach ogólnych. Rozbiór.
119. Dalszy ciąg odpowiedzi na 2-i argument: Zdania idealne.
120. Teorya Stuarta Milla o prawdach koniecznych. Rozbiór.
121. Teorya Herberta Spencera o pewności: kryteryum niemożliwości pojęcia odwrotnego. Rozbiór.
122. Trudność podniesiona przez metageometryę.
123. Odpowiedź na 3-i argument; trzy stany A. Comte'a.
124. Zakończenie rozdziału III. 126. Zakończenie księgi III.
#VIII
KSIĘGA IV.
Objektywna rzeczywistość pojęć.
Rozwiązanie
drugiego problematu kryteryologicznego,
126. Stan kwestyi.
127. Dowody racyonalizmu.
128. Problemat uniwersaliów z kryteryologicznego punktu widzenia. Odpowiedzi.
129. Rozwiązanie problematu uniwersaliów: negatywny dowód objektywnej rzeczywistości pojęć.
130. Niedokładna teorya Taine'a o abstrakcyi: abstrakcya nie zgadza się z empiryzmem.
131. Krytyka nominalizmu.
132. Krytyka konceptualizmu.
133. Krytyka przesadzonego realizmu.
134. Pozytywny dowód objektywnej rzeczywistości pojęć oderwanych.
135. Odpowiedź na argumenty Kanta.
136. Sprzeczności i niejasności krytycyzmu.
137. Krytycyzm doprowadzony do krańców.
138. Transcendentalny idealizm Fichtego. Rozbiór.
140. Idealistyczna formuła problematu pewności jest wadliwa.
141. Zakończenie księgi IV.
142. Zakończenie ogólne.
143. Definicya prawdy.
144. Definicya pewności.
145. Zestawienie dwóch problematów: prawd idealnych i prawd doświadczalnych.
146. Streszczenie ogólnej kryteryologii.