Dane szczegółowe książki
Jak uczy się mózg / Spitzer, Manfred (1958-)
Autorzy
Tytuł
Jak uczy się mózg
Tytuł oryginału
Lernen : Gehirnforschung und die Schule des Lebens
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012
ISBN
978-83-01-15261-1
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa 11
Rozdział 1. Wprowadzenie 15
Lejek norymberski 15
Supermarket „Internet” 16
Aktywność 17
Manipulowanie treściami 17
Przyjemność i daremność 21
Lęk 22
Ślady 22
Mózg 23
Pół mózgu 24
Plan 24
Część 1. Jak się uczymy
Rozdział 2. Zdarzenia 29
Hipokamp 30
Nawigacja dzięki komórkom miejsc 31
Reprezentacje neuronowe 34
Wzrost neuronów odpowiadających za miejsca i słówka 35
Wykrywacz nowości .. 38
Historie 38
Uczenie się bez hipokampa 39
Podsumowanie 39
Metodyczne postscriptum: Obrazowanie czynności mózgu 40
Rozdział 3. Neurony 43
Impulsy i synapsy 43
Reprezentacja przez siłę synaps 45
Anatomia w liczbach 49
Wejście i wyjście 51
Podsumowanie 52
Postscriptum dla zaawansowanych: Neuronowy rachunek wektorowy 53
Rozdział 4. Wiedza i umiejętności 55
Duże umiejętności i mała wiedza 55
Siła synaps wiele umie 57
Synapsy się uczą, ale powoli 59
Powolne uczenie się umiejętności 59
Rozwój języka: uczenie się zasad przez przykłady 62
Radzenie sobie z przeszłością 64
Pomidory w głowie 66
Regularny świat 61
Podsumowanie 61
Rozdział 5. Reprezentacje neuronowe 69
Więcej niż wewnętrzne obrazy 69
Reprezentacja w populacjach neuronów 70
Neuronowe aspekty i perspektywy 71
Od krawędzi do zasad 13
Neurony kategorii 74
Neurony reguł 76
Plastyczność neuronów: zmieniające się reprezentacje 79
Podsumowanie 80
Rozdział 6. Plastyczne mapy 83
Mapy 84
Zasady map 85
Powstawanie map 87
Plastyczne mapy 87
Plastyczne rozumienie mowy 88
Czy w głowie robi się ciasno? 89
O dotykaniu i mówieniu 90
Daleko posunięta plastyczność korowa 93
Poznawcze mapy korowe u pracowników poczty 93
Współdziałanie map 95
Podsumowanie 95
Rozdział 7. Sen i marzenia senne 97
Konsolidacja i fazy snu 97
Uczenie się we śnie 99
Zeberki uczą się śpiewu we śnie 100
Uczenie się w marzeniach sennych? 100
Pozostałości dnia w marzeniach sennych 103
Higiena snu w życiu i uczeniu się 104
Podsumowanie 104
Postscriptum: Delfiny, ptaki i pytanie dlaczego 105
Część 2. Co wpływa na uczenie się
Rozdział 8. Uwaga 111
Czujność 111
Uwaga selektywna 112
Aktywność w uczeniu się 114
Koncentracja na miejscu albo na obiekcie 117
Zwracać uwagę lub nie 118
Podsumowanie 120
Rozdział 9. Emocje 121
Wzburzenie: zaangażowanie w sprawę 122
Lęk zżera duszę 124
Podpatrywanie mózgu w trakcie emocjonalnego uczenia się 126
Stres 127
Stres ostry i przewlekły 129
Podsumowanie 130
Postscriptum: Skąd się bierze stres 130
Rozdział 10. Motywacja 133
Lepiej niż myśleliśmy 134
Dopamina 134
Kokaina 136
Nagroda 136
Nowość i ocena 137
Nagroda i plastyczność 138
Czekolada, muzyka, kontakt wzrokowy 139
Wytwarzanie motywacji? 144
Motywacja w szkole 145
Podsumowanie: dopamina, nowość i nagroda 146
Psychiatryczne postscriptum: Szaleństwo - kiedy system oceny wariuje 146
Rozdział 11. Uczenie się przed narodzeniem i po nim 149
Uczenie w łonie matki 149
Wrodzone i/lub wyuczone 152
Okresy krytyczne 152
Wczesne dostrajanie do dźwięków 154
Prototypy twarzy 155
Realizacja możliwości 158
Ciche połączenia 159
Komputer w pokoju dziecinnym? 163
Podsumowanie 164
Część 3. Uczenie się w ciągu całego życia
Rozdział 12. Dzieciństwo 169
Połączenia dojrzewają 169
Obszary pracują w trybie on-line 171
Zdrowe dzieci i nauka mówienia 173
Język migowy 174
Ewolucja: bycie gotowym czy stawanie się gotowym 175
Podsumowanie: czego Jaś się nie nauczy. 176
Rozdział 13. Czytanie 177
Poznanie 177
Okablowanie 178
Diagnoza mikrozaburzeń w zakresie połączeń nerwowych 179
Terapia i neuroplastyczność 181
Podsumowanie 182
Rozdział 14. Kształcenie: matematyka, nauki przyrodnicze i humanistyczne... 183
Matematyka 183
Mózg Einsteina 185
Matematyka ≠ matematyce: moduły 185
Oś, zmysł i moduł 186
Dokładnie liczyć czy szacować z grubsza 188
Lekcje matematyki 192
Kształcenie w zakresie przedmiotów przyrodniczych i humanistycznych 195
Podsumowanie 196
Rozdział 15. Szybka młodość, mądra starość 199
Kończąca się egzystencja i dopasowana powolność 199
Statystyka: o dokładności wartości średnich 200
Powoli do mądrości 201
Szybka fizyka i powolny pokój 201
Im więcej tym lepiej 203
Mężczyźni: doświadczenie albo siła 203
Słonice i płodność 204
Dlaczego się starzejemy? 206
Podsumowanie: sens starości 207
Część 4. Uczenie się wspólnoty
Rozdział 16. Współpraca 211
Ewolucyjne mechanizmy współpracy 212
Od wymiany towarów do wymiany myśli 213
Uwięzieni w grze 214
Dylemat w skanerze 215
Rzeczywistość: wielu graczy, wiele gier 216
Gniew i kara 217
Dobra opinia 221
Warunki zewnętrzne społecznego uczenia się 223
Wilk czy owca? 224
Podsumowanie: korzenie współpracy 225
Rozdział 17. Oceny 227
Depresja i mania 227
Kapusta, jabłka i banany 228
Dylemat zwrotnicy 229
Moralność w skanerze 232
O funkcji reprezentacji ocen 233
Dobry smak 235
Koty, Whiskas i moralność 236
Podsumowanie 237
Rozdział 18. Wartości 239
Wartości w mózgu 240
Choroby i odkrycie modułów 240
Przypadek Phineasa Gage'a 241
Ocena i wartość jak dom i rzeczownik 242
Kardex i kodeks 244
Zasady: lingwistyka i etyka 245
Rozwój: wartości dojrzewają późno 246
Zróżnicowanie doświadczeń otwiera przestrzenie 248
Wychowanie: co mamy robić? 249
Podsumowanie 250
Rozdział 19. Uczenie się przemocy z telewizji 253
25 000 godzin przed telewizorem 254
Czy telewizja wyzwala przemoc? 254
Efekty po dwóch dziesięcioleciach 255
Uczenie się przez modelowanie: przemoc w laboratorium 256
Eksperymenty naturalne 257
Telewizja tworzy przemoc 258
Wpuścić czy wypuścić? 258
Desensytyzacja 259
Dzieci przed telewizorem 259
Także dziewczynki, także bez skłonności 260
Podsumowanie: przemoc jako zanieczyszczenie środowiska 262
Postscriptum: Gry komputerowe - uczenie się przez robienie 264
Część 5. Wnioski: od badania pisa do pizy
Rozdział 20. Badania PISA 269
Sto osiemdziesiąt tysięcy uczniów i uczennic 269
Czytanie, liczenie, nauki przyrodnicze 270
Wyniki: średnie i rozrzuty 271
Fińskie szkoły z fińskiego punktu widzenia 272
Niemieckie szkoły z tasmańskiego punktu widzenia 273
PISA-E 274
Podsumowanie 275
Postscriptum: OCED odkrywa mózg 275
Rozdział 21. Szkoła 277
Co się dzieje naprawdę 278
Nauczanie klasyczne, wariancja, Jim i słowo na O 279
Niemiecki w przedszkolu 281
Angielski w szkole podstawowej 283
Uczenie się: dla życia, nie do klasówki! 284
Dyscyplina 284
Osoba nauczyciela 284
Kształcenie nauczycieli 286
Powiązania 287
... i zdarzenia 287
... zamiast przekazywania 288
Pochwała i nagana, lęk i stres 288
Komputery w szkole 289
Podsumowanie 290
Rozdział 22. Lekcje religii 293
Religia i państwo 294
Przedmiot szkolny w ustawie zasadniczej 294
Islam i nowe kraje związkowe 296
Neuroplastyczność, płaty czołowe i trzeźwa rzeczywistość 297
Oświecenie 298
Filozofia, etyka, religioznawstwo 299
Etyka w 7 klasie? 300
Obszar problematyczny: kolędy 300
Podsumowanie: Od płatów czołowych do zmiany konstytucji 302
Postscriptum: Medytacje na temat trawy, pierwiastka z dwóch, Boga i świata 303
Rozdział 23. Treści życia 309
Pokemony i ochrona środowiska 310
Warunki życia 311
Jakie treści? 312
Struktury. 313
... historie 313
... metafory 313
... i mity 314
Natura 314
... i kultura 315
Kiedy inni decydują 315
... i sami decydujemy 316
Postscriptum: Piza 316
24. Epilog: Terra II 319
Literatura 335
Indeks 343
Rozdział 1. Wprowadzenie 15
Lejek norymberski 15
Supermarket „Internet” 16
Aktywność 17
Manipulowanie treściami 17
Przyjemność i daremność 21
Lęk 22
Ślady 22
Mózg 23
Pół mózgu 24
Plan 24
Część 1. Jak się uczymy
Rozdział 2. Zdarzenia 29
Hipokamp 30
Nawigacja dzięki komórkom miejsc 31
Reprezentacje neuronowe 34
Wzrost neuronów odpowiadających za miejsca i słówka 35
Wykrywacz nowości .. 38
Historie 38
Uczenie się bez hipokampa 39
Podsumowanie 39
Metodyczne postscriptum: Obrazowanie czynności mózgu 40
Rozdział 3. Neurony 43
Impulsy i synapsy 43
Reprezentacja przez siłę synaps 45
Anatomia w liczbach 49
Wejście i wyjście 51
Podsumowanie 52
Postscriptum dla zaawansowanych: Neuronowy rachunek wektorowy 53
Rozdział 4. Wiedza i umiejętności 55
Duże umiejętności i mała wiedza 55
Siła synaps wiele umie 57
Synapsy się uczą, ale powoli 59
Powolne uczenie się umiejętności 59
Rozwój języka: uczenie się zasad przez przykłady 62
Radzenie sobie z przeszłością 64
Pomidory w głowie 66
Regularny świat 61
Podsumowanie 61
Rozdział 5. Reprezentacje neuronowe 69
Więcej niż wewnętrzne obrazy 69
Reprezentacja w populacjach neuronów 70
Neuronowe aspekty i perspektywy 71
Od krawędzi do zasad 13
Neurony kategorii 74
Neurony reguł 76
Plastyczność neuronów: zmieniające się reprezentacje 79
Podsumowanie 80
Rozdział 6. Plastyczne mapy 83
Mapy 84
Zasady map 85
Powstawanie map 87
Plastyczne mapy 87
Plastyczne rozumienie mowy 88
Czy w głowie robi się ciasno? 89
O dotykaniu i mówieniu 90
Daleko posunięta plastyczność korowa 93
Poznawcze mapy korowe u pracowników poczty 93
Współdziałanie map 95
Podsumowanie 95
Rozdział 7. Sen i marzenia senne 97
Konsolidacja i fazy snu 97
Uczenie się we śnie 99
Zeberki uczą się śpiewu we śnie 100
Uczenie się w marzeniach sennych? 100
Pozostałości dnia w marzeniach sennych 103
Higiena snu w życiu i uczeniu się 104
Podsumowanie 104
Postscriptum: Delfiny, ptaki i pytanie dlaczego 105
Część 2. Co wpływa na uczenie się
Rozdział 8. Uwaga 111
Czujność 111
Uwaga selektywna 112
Aktywność w uczeniu się 114
Koncentracja na miejscu albo na obiekcie 117
Zwracać uwagę lub nie 118
Podsumowanie 120
Rozdział 9. Emocje 121
Wzburzenie: zaangażowanie w sprawę 122
Lęk zżera duszę 124
Podpatrywanie mózgu w trakcie emocjonalnego uczenia się 126
Stres 127
Stres ostry i przewlekły 129
Podsumowanie 130
Postscriptum: Skąd się bierze stres 130
Rozdział 10. Motywacja 133
Lepiej niż myśleliśmy 134
Dopamina 134
Kokaina 136
Nagroda 136
Nowość i ocena 137
Nagroda i plastyczność 138
Czekolada, muzyka, kontakt wzrokowy 139
Wytwarzanie motywacji? 144
Motywacja w szkole 145
Podsumowanie: dopamina, nowość i nagroda 146
Psychiatryczne postscriptum: Szaleństwo - kiedy system oceny wariuje 146
Rozdział 11. Uczenie się przed narodzeniem i po nim 149
Uczenie w łonie matki 149
Wrodzone i/lub wyuczone 152
Okresy krytyczne 152
Wczesne dostrajanie do dźwięków 154
Prototypy twarzy 155
Realizacja możliwości 158
Ciche połączenia 159
Komputer w pokoju dziecinnym? 163
Podsumowanie 164
Część 3. Uczenie się w ciągu całego życia
Rozdział 12. Dzieciństwo 169
Połączenia dojrzewają 169
Obszary pracują w trybie on-line 171
Zdrowe dzieci i nauka mówienia 173
Język migowy 174
Ewolucja: bycie gotowym czy stawanie się gotowym 175
Podsumowanie: czego Jaś się nie nauczy. 176
Rozdział 13. Czytanie 177
Poznanie 177
Okablowanie 178
Diagnoza mikrozaburzeń w zakresie połączeń nerwowych 179
Terapia i neuroplastyczność 181
Podsumowanie 182
Rozdział 14. Kształcenie: matematyka, nauki przyrodnicze i humanistyczne... 183
Matematyka 183
Mózg Einsteina 185
Matematyka ≠ matematyce: moduły 185
Oś, zmysł i moduł 186
Dokładnie liczyć czy szacować z grubsza 188
Lekcje matematyki 192
Kształcenie w zakresie przedmiotów przyrodniczych i humanistycznych 195
Podsumowanie 196
Rozdział 15. Szybka młodość, mądra starość 199
Kończąca się egzystencja i dopasowana powolność 199
Statystyka: o dokładności wartości średnich 200
Powoli do mądrości 201
Szybka fizyka i powolny pokój 201
Im więcej tym lepiej 203
Mężczyźni: doświadczenie albo siła 203
Słonice i płodność 204
Dlaczego się starzejemy? 206
Podsumowanie: sens starości 207
Część 4. Uczenie się wspólnoty
Rozdział 16. Współpraca 211
Ewolucyjne mechanizmy współpracy 212
Od wymiany towarów do wymiany myśli 213
Uwięzieni w grze 214
Dylemat w skanerze 215
Rzeczywistość: wielu graczy, wiele gier 216
Gniew i kara 217
Dobra opinia 221
Warunki zewnętrzne społecznego uczenia się 223
Wilk czy owca? 224
Podsumowanie: korzenie współpracy 225
Rozdział 17. Oceny 227
Depresja i mania 227
Kapusta, jabłka i banany 228
Dylemat zwrotnicy 229
Moralność w skanerze 232
O funkcji reprezentacji ocen 233
Dobry smak 235
Koty, Whiskas i moralność 236
Podsumowanie 237
Rozdział 18. Wartości 239
Wartości w mózgu 240
Choroby i odkrycie modułów 240
Przypadek Phineasa Gage'a 241
Ocena i wartość jak dom i rzeczownik 242
Kardex i kodeks 244
Zasady: lingwistyka i etyka 245
Rozwój: wartości dojrzewają późno 246
Zróżnicowanie doświadczeń otwiera przestrzenie 248
Wychowanie: co mamy robić? 249
Podsumowanie 250
Rozdział 19. Uczenie się przemocy z telewizji 253
25 000 godzin przed telewizorem 254
Czy telewizja wyzwala przemoc? 254
Efekty po dwóch dziesięcioleciach 255
Uczenie się przez modelowanie: przemoc w laboratorium 256
Eksperymenty naturalne 257
Telewizja tworzy przemoc 258
Wpuścić czy wypuścić? 258
Desensytyzacja 259
Dzieci przed telewizorem 259
Także dziewczynki, także bez skłonności 260
Podsumowanie: przemoc jako zanieczyszczenie środowiska 262
Postscriptum: Gry komputerowe - uczenie się przez robienie 264
Część 5. Wnioski: od badania pisa do pizy
Rozdział 20. Badania PISA 269
Sto osiemdziesiąt tysięcy uczniów i uczennic 269
Czytanie, liczenie, nauki przyrodnicze 270
Wyniki: średnie i rozrzuty 271
Fińskie szkoły z fińskiego punktu widzenia 272
Niemieckie szkoły z tasmańskiego punktu widzenia 273
PISA-E 274
Podsumowanie 275
Postscriptum: OCED odkrywa mózg 275
Rozdział 21. Szkoła 277
Co się dzieje naprawdę 278
Nauczanie klasyczne, wariancja, Jim i słowo na O 279
Niemiecki w przedszkolu 281
Angielski w szkole podstawowej 283
Uczenie się: dla życia, nie do klasówki! 284
Dyscyplina 284
Osoba nauczyciela 284
Kształcenie nauczycieli 286
Powiązania 287
... i zdarzenia 287
... zamiast przekazywania 288
Pochwała i nagana, lęk i stres 288
Komputery w szkole 289
Podsumowanie 290
Rozdział 22. Lekcje religii 293
Religia i państwo 294
Przedmiot szkolny w ustawie zasadniczej 294
Islam i nowe kraje związkowe 296
Neuroplastyczność, płaty czołowe i trzeźwa rzeczywistość 297
Oświecenie 298
Filozofia, etyka, religioznawstwo 299
Etyka w 7 klasie? 300
Obszar problematyczny: kolędy 300
Podsumowanie: Od płatów czołowych do zmiany konstytucji 302
Postscriptum: Medytacje na temat trawy, pierwiastka z dwóch, Boga i świata 303
Rozdział 23. Treści życia 309
Pokemony i ochrona środowiska 310
Warunki życia 311
Jakie treści? 312
Struktury. 313
... historie 313
... metafory 313
... i mity 314
Natura 314
... i kultura 315
Kiedy inni decydują 315
... i sami decydujemy 316
Postscriptum: Piza 316
24. Epilog: Terra II 319
Literatura 335
Indeks 343