Dane szczegółowe książki

Wykaz skrótów 20
1. Źródła prawa 20
2. Organy, organizacje i instytucje 20
3. Publikatory i czasopisma 22
4. Inne 24
Wykaz literatury 26
1. Wykaz podręczników i komentarzy 26
2. Zbiory dokumentów i orzeczeń 26
Przedmowa 28
Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające 30
§ 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa**1 33
I. Rozwój autonomicznej dyscypliny prawa Unii Europejskiej 33
II. Metody i narzędzia badawcze prawa Unii Europejskiej 39
§ 2. Historia procesu integracji europejskiej 45
I. Rada Europy 49
II. Powstanie i ewolucja Wspólnot Europejskich 53
1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali 53
2. Europejska Wspólnota Gospodarcza 57
3. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) 59
4. Traktaty o połączeniu instytucji trzech Wspólnot Europejskich 59
5. Jednolity Akt Europejski 61
6. Traktaty o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht, Traktat z Amsterdamu oraz Traktat z Nicei) 63
7. Konwent Europejski i Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy 70
8. Traktat zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Traktat z Lizbony) 75
9. Charakter relacji między Traktatami o Unii Europejskiej i funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej oraz Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej 77
§ 3. Charakter prawny Unii Europejskiej 79
I. Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa 79
II. Metoda wspólnotowa 89
§ 4. Prawo Unii Europejskiej a prawo międzynarodowe 94
§ 5. Cele Unii Europejskiej 121
§ 6. Członkostwo w Unii Europejskiej 126
I. Nabycie członkostwa w Unii Europejskiej 126
II. Zawieszenie praw członkowskich w Unii Europejskiej 130
III. Ustanie członkostwa 132
§ 7. Stowarzyszenie z Unią Europejską 134
I. Stowarzyszenia traktatowe 136
II. Stowarzyszenia konstytucyjne 144
§ 8. Obywatelstwo Unii Europejskiej 146
I. Charakter prawny obywatelstwa Unii Europejskiej 149
II. Prawa obywateli Unii Europejskiej 153
Rozdział II. System instytucjonalny Unii Europejskiej 157
§ 9. System instytucjonalny Unii Europejskiej 160
§ 10. Rada Europejska 163
I. Ewolucja Rady Europejskiej 163
II. Skład i organizacja 165
III. Funkcje 169
IV. Podejmowanie decyzji 172
§ 11. Parlament Europejski 175
I. Skład 176
II. Organizacja wewnętrzna Parlamentu Europejskiego 179
III. Funkcje Parlamentu Europejskiego 186
§12. Rada 192
I. Skład i organizacja 192
II. Zadania i kompetencje 197
III. Podejmowanie decyzji 201
1. Uwagi ogólne 201
2. Głosowanie większością kwalifikowaną 205
3. Wymóg jednomyślności w Radzie 207
4. Kompromis luksemburski i kompromis z Ioanniny 207
5. Podejmowanie decyzji zwykłą większością głosów 209
§ 13. Komisja 210
I. Skład i organizacja 211
II. Kompetencje Komisji 218
III. Podejmowanie decyzji 227
§ 14. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 229
I. Skład 232
II. Właściwość Trybunału Sprawiedliwości, Sądu oraz sądów wyspecjlizowanych 235
III. Procedura orzekania 239
§ 15. Trybunał Obrachunkowy 242
I. Skład i organizacja 242
II. Zadania i kompetencje 243
III. Sposób działania 244
§ 16. Organy doradcze Unii Europejskiej 244
I. Komitet Ekonomiczno-Społeczny 244
1. Skład i organizacja 244
2. Zadania i sposób działania 246
II. Komitet Regionów 247
1. Skład i organizacja 247
2. Zadania i sposób działania 247
§ 17. Instytucje finansowe 249
I. Europejski Bank Centralny i Europejski System Banków Centralnych 249
II. Europejski Bank Inwestycyjny 251
§ 18. Równowaga instytucjonalna 252
Rozdział III. Źródła prawa Unii Europejskiej 259
§ 19. Zagadnienia wprowadzające 260
I. Uwagi ogólne 260
II. Pojęcie "źródła prawa Unii Europejskiej" 262
III. Acquis Unii Europejskiej 264
IV. Katalog i klasyfikacja źródeł prawa Unii Europejskiej 265
V. Problematyka hierarchii źródeł prawa w systemie prawnym Unii Europejskiej 267
§ 20. Prawo pierwotne 273
I. Uwagi ogólne 273
II. Traktaty założycielskie Unii Europejskiej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej 273
1. Wykaz traktatów założycielskich oraz traktatów modyfikujących 273
2. Zakres przedmiotowy traktatów założycielskich 276
III. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej 1. Uwagi wprowadzające 277
2. Zakres przedmiotowy Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej 281
3. Zakres zastosowania Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej 282
IV. Ogólne zasady prawa 296
V. Prawo zwyczajowe 300
§ 21. Prawo międzynarodowe publiczne jako źródło prawa Unii Europejskiej 300
I. Uwagi ogólne 300
II. Ius contrahendi Unii Europejskiej 301
III. Rodzaje umów zawieranych przez Unię Europejską oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej 307
IV. Inne umowy międzynarodowe będące źródłem prawa Unii Europejskiej 309
§ 22. Prawo pochodne Unii Europejskiej 309
I. Uwagi ogólne 309
II. Akty prawne tworzone w ramach Unii Europejskiej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej 311
1. Katalog wiążących aktów prawa pochodnego - art. 288 TfUE 311
2. Rozporządzenia 311
3. Dyrektywy 322
4. Decyzje 336
III. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 343
1. Katalog aktów tworzonych w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 343
2. Charakter prawny aktów Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 345
3. Ogólne wytyczne 345
4. Decyzje 347
IV. Akty prawa pochodnego w dotychczasowym III filarze Unii Europejskiej 348
1. Uwagi wprowadzające 348
2. Okres przejściowy przewidziany w Protokole Nr 36 do traktatów założycielskich 350
3. Decyzje ramowe 352
§ 23. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 356
§ 24. Niewiążące akty prawa pochodnego 359
§ 25. Akty prawa wewnętrznego 361
Rozdział IV. Tworzenie prawa Unii Europejskiej 364
§ 26. Uwagi wprowadzające 365
§ 27. Kompetencje Unii Europejskiej 367
I. Zasada kompetencji powierzonych 367
II. Katalog kompetencji przyznanych Unii Europejskiej 369
III. Kompetencje dorozumiane - art. 352 TfUE oraz art. 203 TEWEA 375
§ 28. Tworzenie prawa pierwotnego 378
I. Tworzenie i modyfikacja traktatów założycielskich 378
1. Uwagi wprowadzające 378
2. Zmiany traktatów założycielskich w trybie art. 48 TUE 380
3. Zmiany traktatów założycielskich za pośrednictwem traktatów akcesyjnych 382
4. Zmiany na podstawie procedur kładki 384
II. Zawieranie traktatów akcesyjnych 385
§ 29. Procedury zawierania umów międzynarodowych przez Unię Europejską 387
I. Uwagi wprowadzające 387
II. Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Unię Europejską 387
III. Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Europejską Wspólnotę Energii Atomowej 390
IV. Publikacja i wejście w życie umów międzynarodowych zawieranych przez Unię Europejską i Euratom 392
§ 30. Procedury tworzenia wiążących aktów prawa pochodnego Unii Europejskiej 394
I. Uwagi wprowadzające 394
II. Inicjatywa legislacyjna 397
III. Wybór podstawy prawnej oraz rodzaju aktu prawnego 409
IV. Zasady techniki prawodawczej oraz budowa aktu prawnego 417
V. Procedury legislacyjne 419
1. Uwagi wprowadzające 419
2. Zwykła procedura ustawodawcza 420
3. Specjalna procedura ustawodawcza 426
4. Specjalna procedura ustawodawcza - budżet Unii Europejskiej 431
5. Procedura ustawodawcza bez udziału Parlamentu Europejskiego 435
6. Procedura komitologii 436
VI. Udział Rady Europejskiej w procedurach tworzenia prawa pochodnego 439
VII. Udział parlamentów narodowych w procesie tworzenia prawa pochodnego 443
VIII. Publikacja aktów prawnych i ich wejście w życie 446
1. Uwagi wprowadzające 446
2. Konsekwencje braku publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 448
§ 31. Podejmowanie decyzji w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 462
I. Uwagi ogólne 462
II. Inicjatywa 462
III. Wybór podstawy prawnej oraz instrumentu działania 463
IV. Zasady techniki prawodawczej oraz budowa instrumentów Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 463
V. Procedura decyzyjna w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 464
VI. Publikacja i wejście w życie instrumentów Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 464
Rozdział V. Stosowanie prawa Unii Europejskiej na płaszczyźnie wewnętrznej państw członkowskich 466
§ 32. Zagadnienia wprowadzające 469
§ 33. Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej na płaszczyźnie krajowej 474
I. Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej 474
1. Ewolucja zasady pierwszeństwa 474
2. Zakres zastosowania zasady pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej 482
3. Konsekwencje prawne zasady pierwszeństwa 506
II. Zasada skutku bezpośredniego 520
1. Uwagi wprowadzające 520
2. Traktaty założycielskie 522
3. Rozporządzenia 537
4. Dyrektywy 542
5. Decyzje 565
6. Umowy międzynarodowe oraz akty prawne wydane na ich podstawie 568
III. Zasada skutku pośredniego 582
1. Uwagi wprowadzające 582
2. Podstawowe założenia zasady skutku pośredniego 584
IV. Zasada odpowiedzialności państw członkowskich za naruszenie prawa Unii Europejskiej 592
1. Uwagi wprowadzające 592
2. Podstawowe założenia zasady odpowiedzialności państw za naruszenie prawa Unii Europejskiej 599
§ 34. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 602
§ 35. Zasady stosowania aktów prawnych dawnego III filaru Unii Europejskiej na płaszczyźnie krajowej 603
Rozdział VI. Sądowa kontrola przestrzegania prawa 609
§ 36. Właściwość Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sądu 611
§ 37. Postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie zobowiązania ciążącego na mocy Traktatów 613
I. Naruszenie zobowiązania ciążącego na mocy Traktatów 615
1. Ujęcie naruszenia zobowiązania 615
2. Naruszenie zobowiązania przez brak wdrożenia prawa Unii Europejskiej 621
3. Okoliczności egzoneracyjne podnoszone przez państwa 625
II. Postępowanie wszczęte przez Komisję 629
1. Postępowanie nieformalne 631
2. Formalne postępowanie wyjaśniające 635
3. Postępowanie sądowe 637
III. Postępowanie wszczęte przez państwo członkowskie 643
IV. Postępowanie w razie niewykonania wyroku Trybunału 645
V. Postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu odnośnie do zobowiązań wynikających ze Statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego 651
§ 38. Skarga na nieważność aktu prawa pochodnego 651
I. Strony w postępowaniu 653
1. Podmioty uprawnione do składania skarg 653
2. Strony pozwane 657
3. Postanowienia dotyczące Europejskiego Banku Inwestycyjnego 661
II. Podział kompetencji między Sąd oraz Trybunał Sprawiedliwości 661
III. Przedmiot skargi 661
1. Rodzaje aktów prawnych podlegających zaskarżeniu 661
2. Akty dotyczące skarżących bezpośrednio i indywidualnie 665
IV. Przesłanki stwierdzenia nieważności 674
1. Brak kompetencji 674
2. Naruszenie istotnego wymogu proceduralnego 674
3. Naruszenie prawa materialnego 676
4. Nadużycie władzy 678
V. Termin do wniesienia skargi 678
VI. Skutek orzeczenia o nieważności 680
1. Konstytutywny charakter orzeczenia 680
2. Pozostawienie pewnych skutków nieważnego aktu w mocy 682
VII. Zarzut bezprawności 684
1. Akcesoryjność zarzutu bezprawności 684
2. Zakres przedmiotowy zarzutu bezprawności 686
3. Skutki uznania zarzutu bezprawności 688
§ 39. Skarga na bezczynność instytucji 690
I. Strony w postępowaniu 690
II. Przesłanki skargi 692
1. Rodzaje aktów, których niewydanie może być zaskarżone 692
2. Wezwanie instytucji do działania 694
III. Skutek orzeczenia o bezczynności 696
§ 40. Skarga odszkodowawcza 696
I. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej 698
II. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną działaniem prawotwórczym 702
III. Odpowiedzialność odszkodowawcza Unii Europejskiej i państw członkowskich 704
§ 41. Postępowanie odwoławcze 705
§ 42. Wydawanie opinii przez Trybunał Sprawiedliwości 710
Rozdział VII. Współpraca sądów krajowych z Trybunałem Sprawiedliwości 713
§ 43. Znaczenie pytań prejudycjalnych dla jednolitego stosowania prawa Unii Europejskiej 716
§ 44. Pojęcie sądu państwa członkowskiego 720
I. Sądy powszechne 722
II. Sądy administracyjne 729
III. Sądy konstytucyjne 733
IV. Sądy międzynarodowe 733
V. Sądy arbitrażowe 735
VI. Sądy dyscyplinarne 741
VII. Inne organy 745
VIII. Podsumowanie. Zadawanie pytań przez sądy i organy polskie 747
§ 45. Obowiązek zadawania pytań prejudycjalnych 750
I. Pojęcie sądu, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu 752
II. Doktryna acte éclairé 754
III. Doktryna acte clair 758
IV. Skutek braku zadania pytania prejudycjalnego 760
§ 46. Zakres pytań prejudycjalnych 767
I. Formułowanie pytań prejudycjalnych 767
II. Orzekanie o ważności aktów prawa pochodnego 773
III. Podstawy odmowy wydania orzeczenia wstępnego 778
§ 47. Proceduralne aspekty zadawania pytań przez sąd krajowy 784
I. Zawieszenie postępowania przed sądem krajowym 784
II. Kontrola zgodności z konstytucją krajową a zadawanie pytań prejudycjalnych 790
III. Cofnięcie pytania prejudycjalnego 800
IV. Związanie sądu krajowego wytycznymi wyższej instancji 802
V. Ograniczenie możliwości podnoszenia zagadnień prawa unijnego w II instancji 810
§ 48. Postępowanie przed Trybunałem o wydanie orzeczenia wstępnego 811
§ 49. Moc prawna orzeczenia wstępnego 819
Indeks rzeczowy 821