Dane szczegółowe książki

Część V. System ochrony prawnej Unii Europejskiej 21
1. System sądowniczy Unii Europejskiej 23
1.1. Wprowadzenie 23
1.2. Jurysdykcja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 25
1.3. Funkcjonowanie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 33
1.3.1. Trybunał Sprawiedliwości 33
1.3.2. Sąd 38
1.3.3. Sądy wyspecjalizowane - Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej 41
1.4. Strony i inni uczestnicy postępowania 43
1.5. Wykonanie orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 44
1.6. Postępowanie 46
1.6.1. Procedura pisemna 46
1.6.2. Procedura ustna 48
1.6.3. Procedura postępowania prejudycjalnego 50
1.6.4. Język postępowania 51
1.7. Rodzaje orzeczeń 51
1.8. Postępowania dotyczące zapadłych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 53
1.8.1. Postępowanie odwoławcze (apelacja) 53
1.8.2. Rewizja orzeczenia (wznowienie postępowania) 56
1.8.3. Inne postępowania dotyczące zapadłych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 59
1.9. Koszty postępowania 60
1.9.1. Koszty ponoszone przez strony postępowania 61
1.9.2. Koszty ponoszone przez Trybunał Sprawiedliwości 61
Literatura uzupełniająca 62
Podstawowe orzeczenia 62
Pytania podsumowujące 62
2. Dochodzenie roszczeń opartych na prawie Unii Europejskiej przed sądami krajowymi 64
2.1. Podstawowe zasady działania prawa Unii ustanowione przez orzecznictwo 64
2.2. Autonomia proceduralna państw członkowskich a obowiązek zapewnienia skutecznej ochrony sqdowej 69
2.3. Zgodność krajowych przepisów dotyczących dochodzenia roszczeń z zasadami ogólnymi 83
2.4. Wybrane kwestie szczegółowe 85
2.4.1. Prawo do zwrotu opłaty/cła/podatku pobranych niezgodnie z prawem Unii 85
2.4.2. Wymogi dotyczące decyzji administracyjnych (prawo do należytego uzasadnienia i uchylenia ostatecznej decyzji) 87
2.4.3. Prawo do odpowiedniej, proporcjonalnej i skutecznej sankcji 91
2.4.4. Prawo do odszkodowania za szkody spowodowane naruszeniem prawa Unii przez państwo członkowskie 94
2.4.5. Prawo do środków tymczasowych 104
Literatura uzupełniająca 112
Podstawowe dokumenty 112
Pytania podsumowujące 113
3. Skargi wymuszające przestrzeganie prawa Unii Europejskiej przez państwa członkowskie 114
3.1. Skargi przeciwko państwu członkowskiemu na podstawie artykułów 258-260 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 114
3.1.1. Regulacja 114
3.1.2. Przedmiot postępowania 116
3.1.3. Postępowanie na podstawie artykułu 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 119
3.1.3.1. Etap przedsądowy 121
3.1.3.2. Postępowanie przed Trybunałem i wyrok 127
3.1.3.3. Okoliczności egzoneracyjne 135
3.1.4. Postępowanie na podstawie artykułu 259 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 144
3.1.5. Postępowanie na podstawie artykułu 260 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 149
3.1.6. Niektóre polskie sprawy rozstrzygane w trybie artykułu 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (obecnie art. 260 TFUE) 163
Literatura uzupełniająca 165
Podstawowe dokumenty 166
Pytania podsumowujące 166
4. Kontrola legalności aktów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej - stwierdzanie nieważności 168
4.1. Skarga o stwierdzenie nieważności aktu instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej Unii na podstawie artykułu 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 169
4.1.1. Regulacja 169
4.1.2. Charakter skargi i jej przedmiot 170
4.1.3. Akty podlegające zaskarżeniu 172
4.1.3.1. Dopuszczalność zaskarżenia samego uzasadnienia aktu 191
4.1.3.2. Skarga o stwierdzenie nieważności aktów Europejskiego Banku Inwestycyjnego 193
4.1.3.3. Zakres czasowy skargi 194
4.1.4. Zakres podmiotowy skargi - legitymacja bierna 195
4.1.5. Zakres podmiotowy skargi - legitymacja czynna 195
4.1.5.1. Podmioty uprzywilejowane 197
4.1.5.2. Podmioty częściowo uprzywilejowane 198
4.1.5.3. Podmioty nieuprzywilejowane 198
4.1.5.3.1. Termin "dotyczy bezpośrednio" 200
4.1.5.3.2. Termin "dotyczy indywidualnie" 201
4.1.5.3.3. Skarga podmiotów nieuprzywilejowanych na akty o charakterze normatywnym 207
4.1.5.3.4. Kryteria dopuszczalności skargi jednostki a zasada efektywnej ochrony prawnej 213
4.1.5.3.5. Skarga na akty o charakterze regulacyjnym 220
4.1.5.4. Interes prawny w uzyskaniu rozstrzygnięcia stwierdzającego nieważność 222
4.1.5.5. Przepisy szczególne ograniczające dostęp do skargi 224
4.1.6. Kryteria formalne skargi 226
4.1.7. Przesłanki nieważności 228
4.1.7.1. Brak kompetencji 230
4.1.7.2. Naruszenie istotnego wymogu proceduralnego 232
4.1.7.3. Naruszenie Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem 237
4.1.7.4. Nadużycie władzy 238
4.1.8. Termin na wniesienie skargi 241
4.1.8.1. Skutek upływu terminu przedawnienia 242
4.1.8.2. Początek biegu terminu przedawnienia 247
4.1.9. Skutek stwierdzenia nieważności 252
4.1.9.1. Obowiązki instytucji w przypadku orzeczenia o nieważności aktu 258
4.1.9.2. Obowiązek zapłaty odsetek w przypadku uchylenia decyzji nakładającej grzywnę 259
4.1.9.3. Wymogi w odniesieniu do nowego aktu 259
4.1.9.4. Ramy czasowe działania pozwanego 261
4.1.9.5. Obowiązki państwa członkowskiego w przypadku stwierdzenia nieważności aktu Unii 262
4.1.10. Akty nieistniejące 263
Literatura uzupełniająca 265
Podstawowe dokumenty 265
Pytania podsumowujące 266
5. Incydentalna kontrola legalności aktów na podstawie artykułu 277 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 267
5.1. Regulacja 267
5.2. Zakres incydentalnej kontroli legalności aktów o zasięgu ogólnym 267
5.3. Akty podlegające kontroli 273
5.4. Podmioty uprawnione do podniesienia zarzutu 276
5.5. Przesłanki nieważności 278
5.6. Skutki orzeczenia 278
Literatura uzupełniająca 279
Podstawowe dokumenty 279
Pytania podsumowujące 279
6. Kontrola legalności bezczynności instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej 280
6.1. Skarga na bezczynność instytucji na podstawie artykułu 265 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 280
6.1.1. Regulacja 280
6.1.2. Charakter skargi i jej przedmiot 281
6.1.3. Zakres podmiotowy skargi - legitymacja bierna 282
6.1.4. Zakres podmiotowy skargi - legitymacja czynna 285
6.1.4.1. Skargi wnoszone przez instytucje i państwa członkowskie 285
6.1.4.2. Dopuszczalność skargi jednostki 285
6.1.5. Pojęcie bezprawnej bezczynności 293
6.1.5.1. Odmowa uwzględnienia żądania strony a bezprawna bezczynność 299
6.1.5.2. Podjęcie działania przez pozwanego w trakcie postępowania sądowego 300
6.1.6. Wezwanie instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej do działania 301
6.1.7. Dopuszczalność przekształcenia skargi na bezczynność w skargę o stwierdzenie nieważności 304
6.1.8. Skutek orzeczenia stwierdzającego bezprawną bezczynność 305
Literatura uzupełniająca 307
Podstawowe dokumenty 307
Pytania podsumowujące 307
7. Odpowiedzialność odszkodowawcza Unii Europejskiej 309
7.1. Skarga odszkodowawcza przeciwko Unii 309
7.1.1. Regulacja 309
7.1.2. Cel, przedmiot i charakter skargi odszkodowawczej przeciwko Unii 310
7.1.3. Odpowiedzialność kontraktowa Unii 312
7.1.4. Termin przedawnienia 317
7.1.5. Zakres podmiotowy - legitymacja bierna 319
7.1.6. Zakres podmiotowy - legitymacja czynna 320
7.1.7. Przesłanki odpowiedzialności deliktowej 320
7.1.7.1. Działania albo zaniechania przypisywalne Unii 322
7.1.7.2. Bezprawność 325
7.1.7.3. Odpowiedzialność za działania lub zaniechania zgodne z prawem 328
7.1.7.4. Szkoda 333
7.1.7.5. Związek przyczynowy 337
7.1.8. Ciężar dowodu 340
7.1.9. Odpowiedzialność za szkody spowodowane przez funkcjonariuszy Unii podczas wykonywania ich funkcji 340
7.1.10. Konkurencyjna odpowiedzialność państw członkowskich 342
Literatura uzupełniająca 342
Podstawowe dokumenty 343
Pytania podsumowujące 343
8. Pytania prejudycjalne sadów krajowych 345
8.1. Podstawa prawna procedury pytań prejudycjalnych 345
8.2. Funkcja pytań prejudycjalnych 347
8.3. Wniosek o wydanie orzeczenia prejudycjalnego a procedura krajowa 349
8.4. Podmioty uprawnione do zwracania się z pytaniem prejudycjalnym 351
8.5. Przedmiot pytań prejudycjalnych 360
8.6. Zakres swobody sądów krajowych 366
8.7. Obowiązek sądów zwrócenia się z pytaniem prejudycjalnym 379
8.7.1. Sąd ostatniej instancji 379
8.7.2. Pytania dotyczqce wykładni prawa Unii 383
8.7.2.1. Doktryny acte éclairé i acte clair 383
8.7.2.2. Konsekwencje naruszenia obowiązku wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym 392
8.7.3. Orzeczenia prejudycjalne dotyczące ważności 393
8.8. Skutki orzeczenia prejudycjalnego 402
Literatura uzupełniająca 406
Podstawowe dokumenty 407
Pytania podsumowujące 408
9. Obszary objęte ograniczoną jurysdykcją Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 409
9.1. Uwagi wstępne 409
9.2. System ochrony prawnej w obszarze Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 410
9.2.1. Specyfika Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 410
9.2.2. Zakres jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dziedzinie WPZiB 415
9.3. System ochrony prawnej w dziedzinie Współpracy Policyjnej i Sqdowej w Sprawach Karnych w okresie przejściowym 421
9.3.1. Skutki prawa stanowionego w ramach WPiSSK 421
9.3.2. Jurysdykcja TSUE w odniesieniu do WPiSSK na podstawie dawnego artykułu 35 Traktatu o Unii Europejskiej 427
9.3.2.1. Rozstrzyganie sporów między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a Komisją 428
9.3.2.2. Pytania prejudycjalne sądów krajowych 430
Literatura uzupełniająca 439
Podstawowe dokumenty 439
Pytania kontrolne 440
10. Ochrona praw podstawowych Unii Europejskiej 441
10.1. Ochrona praw podstawowych jako ogólnych zasad prawa 441
10.2. Potwierdzenie praw podstawowych i sposobu ich stosowania w Karcie Praw Podstawowych 444
10.3. Sposób odwoływania się do praw podstawowych 452
10.4. Stosowanie Karty Praw Podstawowych w Polsce i Zjednoczonym Królestwie 455
10.5. Konkurencyjna kompetencja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 457
Literatura uzupełniająca 458
Podstawowe dokumenty 459
Pytania podsumowujące 459
Część VI. Zasady ustrojowe Unii Europejskiej. 461
1. Specyfika funkcjonowania finansowego Unii Europejskiej na tle teorii finansów 463
1.1. Ogólny model funkcjonowania budżetu podmiotów publicznych 463
1.2. Miejsce polityki fiskalnej w polityce gospodarczej 466
1.3. Funkcje budżetu w ramach polityki gospodarczej 467
1.4. Logika funkcjonowania systemu fiskalnego Unii Europejskiej 468
Literatura uzupełniająca 473
Pytania podsumowujące 473
2. Instytucje budżetowe i konflikty instytucjonalne 474
2.1. Rada Europejska 474
2.1.1. Kompetencje w zakresie polityki budżetowej Unii Europejskiej 474
2.1.2. Kompetencje w zakresie polityki makroekonomicznej 475
2.2. Komisja Europejska 476
2.2.1. Kompetencje w zakresie prawa budżetowego Unii Europejskiej 476
2.2.2. Kompetencje w zakresie koordynacji polityk gospodarczych 478
2.3. Władza budżetowa - główne pola konfliktu międzyinstytucjonalnego 478
2.3.1. Instytucjonalne składniki władzy budżetowej 478
2.3.2. Zwiększenie kompetencji budżetowych Parlamentu Europejskiego jako źródło konfliktu we władzy budżetowej 479
2.3.3. Wspólna deklaracja międzyinstytucjonalna z 1982 roku 480
2.3.4. Porozumienie międzyinstytucjonalne z 1988 roku 482
2.3.4.1. Charakter prawny budżetowych porozumień instytucjonalnych 482
2.3.4.2. Praktyka prawna ustanowiona w porozumieniu budżetowym z 1988 roku 483
2.3.5. Kompetencje Rady i Parlamentu Europejskiego w zakresie koordynacji polityk gospodarczych 483
2.3.5.1. Rada Europejska 483
2.3.5.2. Parlament Europejski 488
2.4. Trybunał Obrachunkowy 488
2.5. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sąd Pierwszej Instancji 489
2.6. Komitet Ekonomiczno-Finansowy 490
2.7. Europejski Bank Centralny 491
Literatura uzupełniająca 492
Pytania podsumowujące 493
3. Źródła prawa finansowego Unii Europejskiej 494
3.1. Zakres przedmiotowy 494
3.2. Formy prawne 501
Literatura uzupełniająca 505
Pytania podsumowujące 505
4. Historia budżetu Unii Europejskiej 506
4.1. Pierwotny budżet Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali 506
4.2. Pierwotny budżet Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej 507
4.3. Integracja budżetu w latach 1967-1975 512
4.4. Problemy budżetowe lat 1975-1987 514
4.5. Reforma budżetowa z 1988 roku (pierwszy pakiet Delorsa) 518
4.6. Tak zwana konsolidacyjna reforma budżetu Unii Europejskiej w 1993 roku (drugi pakiet Delorsa) 523
4.7. Reforma budżetowa Agendy 2000 530
4.8. Wieloletnie ramy finansowe na okres 2007-2013 - Nowa Perspektywa Finansowa 535
Literatura uzupełniająca 538
Pytania podsumowujące 538
5. Uchwalanie budżetu 539
5.1. Relacja średniookresowego i rocznego planowania budżetowego w Unii Europejskiej 539
5.2. Obecna procedura uchwalania budżetu 540
5.2.1. Regulacja artykułu 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 540
5.2.2. Praktyka uchwalania budżetu 545
Literatura uzupełniająca 547
Pytania podsumowujące 548
6. Wydatki budżetu ogólnego Unii Europejskiej 549
6.1. Klasyfikacja wydatków 549
6.1.1. Wydatki ze środków na zobowiązania i wydatki ze środków na płatności 549
6.1.2. Wydatki operacyjne i administracyjne 549
6.1.3. Kwestia odrzucenia w Traktacie lizbońskim podziału wydatków na obowiązkowe i nieobowiązkowe 550
6.1.4. Wydatki na rzecz beneficjentów wewnętrznych i zewnętrznych 551
6.2. Metody wykonywania budżetu 553
6.3. Wydatki w Nowej Perspektywie Finansowej 554
6.4. Przykłady polityk wydatkowych - fundusz rolny oraz polityka spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej 557
6.4.1. Wspólna Polityka Rolna 557
6.4.2. Polityka w zakresie spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej 560
Literatura uzupełniająca 569
Pytania podsumowujące 570
7. Funkcjonowanie budżetu Unii Europejskiej 571
7.1. Zasady budżetowe 571
7.2. Zasada jedności budżetu 572
7.3. Zasada nieekwiwalentności budżetu 573
7.4. Zasada równowagi budżetowej 573
7.5. Zasada szczegółowości budżetu ogólnego 573
7.6. Zasada jednoroczności budżetu 574
7.7. Zasada oparcia budżetu na zasobach własnych 574
Literatura uzupełniająca 576
Pytania podsumowujące 577
8. Kontrola wykonania budżetu 578
8.1. Proces ukształtowania obecnego systemu kontroli wykonania budżetu 578
8.2. Przepisy traktatowe dotyczące kontroli wykonania budżetu 579
8.3. Kontrola przez Trybunał Obrachunkowy 581
8.4. Kontrola przez Europejski Urzqd do spraw Zwalczania Nadużyć Finansowych 583
8.5. Ewentualna rola Prokuratury Europejskiej 584
Literatura uzupełniająca 585
Pytania podsumowujące 585
9. Wsparcie oddziaływania finansowego Unii Europejskiej przez Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Fundusz Gwarancyjny 587
9.1. Geneza Europejskiego Banku Inwestycyjnego 587
9.2. Charakter prawny i funkcjonowanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego 588
9.3. Europejski Fundusz Inwestycyjny 596
9.4. Rola Europejskiego Banku Inwestycyjnego w europejskim modelu zarządzania makroekonomicznego 601
Literatura uzupełniająca 601
Pytania podsumowujące 602
10. Koordynacja polityk gospodarczych w Unii Europejskiej 603
10.1. Podstawowe wymiary interwencji legislacyjnej Unii Europejskiej w zakresie polityki fiskalnej państw członkowskich 603
10.2. Kryteria konwergencji 604
10.3. Pakt Stabilności i Wzrostu 604
Literatura uzupełniająca 613
Pytania podsumowujące 613
11. Traktat z Lizbony a finanse Unii Europejskiej 614
11.1. Zasady budżetowe 614
11.2. Wykonanie budżetu i absolutorium budżetowe 615
11.3. Wieloletnie planowanie budżetowe i nowa procedura budżetowa 616
11.4. Koordynacja polityk gospodarczych 617
Literatura uzupełniająca 618
Pytania podsumowujące 619
Część VII. Prawne aspekty członkostwa Polski w Unii Europejskiej 621
1. Droga Polski do Unii Europejskiej 623
1.1. Wkład Polaków w rozwój idei integracji europejskiej 623
1.2. Wczesna faza stosunków Polski i Wspólnot (1988-1990) 626
1.3. Stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami 628
1.3.1. Układ stowarzyszeniowy jako element procesu akcesyjnego 628
1.3.2. Charakterystyka postanowień Układu stowarzyszeniowego 629
1.3.3. Instytucje stowarzyszenia 632
1.3.3.1. Rada Stowarzyszenia 632
1.3.3.2. Komitet Stowarzyszenia 633
1.3.3.3. Parlamentarny Komitet Stowarzyszenia 633
1.4. Przygotowanie do negocjacji akcesyjnych 634
1.5. Polska infrastruktura instytucjonalna negocjacji akcesyjnych 638
1.6. Negocjacje akcesyjne 639
1.6.1. Otwarcie negocjacji 639
1.6.2. Organy negocjacji w Polsce 639
1.6.3. Zamknięcie negocjacji i okres przejściowy. Procedura informowania i konsultacji oraz status aktywnego obserwatora 644
1.7. Prawidłowości rozwoju procesu integracji Polski z Unią Europejską 646
Literatura uzupełniająca 647
Podstawowe dokumenty 648
Pytania podsumowujące 649
2. Traktat akcesyjny 650
2.1. Struktura dokumentów akcesyjnych 650
2.2. Charakter prawny dokumentów akcesyjnych 653
2.3. Procedura przygotowania Traktatu akcesyjnego i jego wejścia w życie 654
2.4. Struktura Traktatu akcesyjnego podpisanego w dniu 16 kwietnia 2003 r. 655
2.4.1. Traktat o przystąpieniu (Traktat akcesyjny sensu stricto) 658
2.4.2. Akt dotyczący warunków przystąpienia 660
2.4.2.1. Zasady określone w Akcie 660
2.4.2.2. Zmiany w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej 662
2.4.2.3. Zmiany w prawie pochodnym 663
2.4.2.4. Postanowienia tymczasowe 664
2.4.2.5. Postanowienia dotyczące wprowadzenia Aktu w życie 666
2.4.2.6. Protokoły dołączone do Aktu 667
2.4.2.7. Akt końcowy 668
2.5. Ratyfikacja Traktatu akcesyjnego w Polsce 671
Literatura uzupełniająca 672
Podstawowe dokumenty 672
Pytania podsumowujące 672
3. Warunki przystąpienia Polski do Unii Europejskiej: okresy derogacyjne 674
3.1. Wprowadzenie 674
3.2. Swobodny przepływ osób 677
3.3. Swobodny przepływ kapitału 679
3.4. Prawo spółek 680
3.5. Polityka konkurencji 682
3.6. Rolnictwo 683
3.6.1. Kwestie finansowe 683
3.6.2. Wymagania sanitarne 685
3.7. Polityka transportowa i transport drogowy 686
3.8. Podatki 687
3.9. Energia 688
3.10. Środowisko 689
3.11. Budżet i finanse 692
3.12. Dostosowania instytucjonalne 693
3.13. Podsumowanie 695
Literatura uzupełniająca 696
Podstawowe dokumenty 696
Pytania podsumowujące 696
4. Konstytucyjne uwarunkowania członkostwa Polski w Unii Europejskiej 698
4.1. Postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. 698
4.2. Konstytucyjny akt integracyjny 700
4.3. Decyzja Polski przekazaniu Unii Europejskiej kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach 701
4.3.1. Konstytucyjna podstawa podjęcia decyzji 701
4.3.2. Legitymacja demokratyczna podjęcia decyzji 704
4.3.2.1. Pojęcie ratyfikacji i procedura ratyfikacyjna 704
4.3.2.2. Wyrażenie zgody w drodze ustawy na ratyfikowanie umowy międzynarodowej 707
4.3.2.3. Wyrażenie zgody w drodze referendum ogólnokrajowego na ratyfikowanie umowy 708
4.4. Określenie zakresu kompetencji organów władzy państwowej przekazywanych Unii Europejskiej 709
4.5. Konstytucyjne problemy stosowania prawa Unii Europejskiej w polskim krajowym porządku prawnym 711
4.5.1. Związanie się przez Polskę prawem Unii Europejskiej 711
4.5.2. Wieloskładnikowy charakter prawa obowiązującego w Polsce 712
4.5.3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej a prawo Unii Europejskiej 713
4.5.4. Prawo pierwotne Unii Europejskiej w krajowym porzqdku prawnym Polski 716
4.5.5. Prawo pochodne Unii Europejskiej w polskim krajowym porzqdku prawnym 718
4.6. Postulat zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej 722
4.6.1. Wyzwania ustrojowe związane z członkostwem 722
4.6.2. Przystąpienie Polski do strefy euro 723
4.6.3. Inne ważne problemy 726
4.6.4. Nowelizacja ad hoc czy nowy rozdział w Konstytucji - "Polska w Unii Europejskiej"? 729
Literatura uzupełniająca 731
Podstawowe dokumenty 731
Pytania podsumowujące 732
5. Zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w polskim systemie prawnym 734
5.1. Zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w okresie przedakcesyjnym 734
5.1.1. Ramy instytucjonalne procesu dostosowawczego 735
5.1.2. Wybrane problemy utrudniające zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej 736
5.2. Zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w wyniku działania ustawodawcy 740
5.2.1. Przyjmowanie i stosowanie procedur ustawowych i wewnątrzadministracyjnych 740
5.2.2. Techniki implementacji i wykonywania prawa Unii Europejskiej przez prawo polskie 744
5.3. Mechanizmy konsultacji i rozwiązywania konfliktów 754
5.3.1. Mechanizmy konsultacji z instytucjami Unii Europejskiej oraz innymi państwami członkowskimi 754
5.3.2. Mechanizmy rozwiązywania konfliktów 758
5.4. Zapewnienie skuteczności prawa Unii Europejskiej w wyniku praktyki sądowej 759
5.4.1. Praktyka sądów polskich 759
5.4.2. Postępowania przed sądami unijnymi 766
5.4.2.1. Praktyka udziału Polski w postępowaniach przed sądami unijnymi 766
5.4.2.2. Koordynacja udziału Polski w postępowaniach przed sądami wspólnotowymi 772
Literatura uzupełniająca 774
Podstawowe dokumenty 776
Pytania podsumowujące 778
6. System koordynacji polityki Polski wobec Unii Europejskiej po akcesji 779
6.1. Wprowadzenie 779
6.2. Rola Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej i Ministerstwa Spraw Zagranicznych 779
6.3. Rola Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 782
6.4. Współpraca rządu z Sejmem i Senatem w sprawach Unii Europejskiej 785
6.5. System legitymizacji działań administracji wobec partnerów społecznych oraz system litygacyjny 785
6.5.1. System legitymizacji wobec partnerów społecznych 785
6.5.2. System litygacyjny 787
6.6. Podsumowanie 788
Literatura uzupełniająca 788
Podstawowe dokumenty 789
Pytania podsumowujące 790
7. Udział Sejmu i Senatu w zarządzaniu sprawami Unii Europejskiej 791
7.1. Unijne regulacje dotyczące udziału parlamentów państw członkowskich w sprawach Unii Europejskiej 791
7.1.1. Rozwój regulacji wspólnotowych a następnie unijnych 791
7.1.2. Postanowienia TUE i TFUE odnoszące się do parlamentów państw członkowskich 794
7.1.3. Parlamenty państw członkowskich w świetle postanowień Protokołu (nr 1) w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej 796
7.1.4. Parlamenty państw członkowskich w świetle postanowień Protokołu (nr 2) w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności 797
7.2. Krajowa regulacja udziału Sejmu i Senatu w sprawach Unii Europejskiej 799
7.2.1. Umacnianie mechanizmów współdziałania parlamentów i rządów w sprawach Unii Europejskiej 799
7.2.2. Struktury w Sejmie i Senacie zajmujące się sprawami Unii Europejskiej 801
7.2.2.1. Komisja do spraw Unii Europejskiej w Sejmie 801
7.2.2.2. Komisja Spraw Unii Europejskiej w Senacie 802
7.2.3. Zakres informowania Sejmu i Senatu przez rząd 802
7.2.4. Udział Sejmu i Senatu w wypracowaniu polskiego stanowiska w sprawach Unii Europejskiej dla rządu 804
7.2.4.1. Wypracowanie opinii w trybie art. 6 ustawy kooperacyjnej 805
7.2.4.2. Wypracowanie opinii w trybie art. 8 ustawy kooperacyjnej 805
7.2.4.3. Wypracowanie opinii w trybie art. 9 ust. 1 ustawy kooperacyjnej 805
7.2.4.4. Niezasięgnięcie opinii Sejmu i Senatu przez rząd 806
7.2.4.5. Pozostałe regulacje projektu ustawy odnoszące się do udziału parlamentu w kształtowaniu stanowiska Polski na forum Unii Europejskiej 806
7.2.5. Udział Sejmu i Senatu w wykonywaniu prawa Unii Europejskiej 807
7.2.6. Współpraca w zakresie opiniowania kandydatów na najwyższe stanowiska w Unii Europejskiej 809
7.2.7. Udział Sejmu i Senatu w kontroli poszanowania zasady pomocniczości 809
Literatura uzupełniająca 810
Podstawowe dokumenty 811
Pytania podsumowujące 811
8. Udział organów samorządowych i partnerów społecznych w zarządzaniu sprawami Unii Europejskiej 812
8.1. Wprowadzenie 812
8.2. Polskie organy regionalne i lokalne w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej 813
8.2.1. Pozycja ustrojowa samorządu terytorialnego w Polsce 813
8.2.2. Współpraca między organami regionalnymi i lokalnymi a rządem 815
8.2.2.1. Rola Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego 816
8.2.3. Współpraca między organami regionalnymi i lokalnymi a parlamentem 823
8.2.4. Rola Komitetu Regionów w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej 823
8.2.4.1. Udział przedstawicieli organów lokalnych i regionalnych w Komitecie Regionów 825
8.2.5. Lobbing polskich organów regionalnych i lokalnych w Unii Europejskiej. Przedstawicielstwa polskich regionów w Brukseli 827
8.3. Udział partnerów społecznych w zarządzaniu sprawami Unii Europejskiej 829
8.3.1. Regulacje dotyczące partnerów społecznych w Polsce 831
8.3.2. Możliwości udziału partnerów społecznych w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej 833
8.3.2.1. Rola Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno-Gospodarczych 833
8.3.2.2. Procedura wyłaniania polskich kandydatów do Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 834
Literatura uzupełniająca 835
Podstawowe dokumenty 836
Pytania podsumowujące 836
9. Polska wobec reformy ustrojowej Unii Europejskiej 837
9.1. Wprowadzenie 837
9.2. Traktat z Nicei 839
9.3. Konwent Unii Europejskiej, Konferencja Międzyrządowa 2003/2004 i Traktat konstytucyjny 840
9.4. Procedura ratyfikacyjna Traktatu konstytucyjnego 845
9.5. Okres refleksji 847
9.6. Prace nad nowym traktatem rewizyjnym (okres Prezydencji niemieckiej) 849
9.7. Mandat Konferencji Międzyrządowej 2007 851
9.8. Okres prac Konferencji Międzyrządowej 2007 855
9.9. Procedura ratyfikacyjna Traktatu z Lizbony 859
9.10. Po referendum w Irlandii 864
Literatura uzupełniająca 867
Podstawowe dokumenty 868
Pytania podsumowujące 868
Indeks 870