Dane szczegółowe książki
Zobowiązania - część ogólna / Radwański, Zbigniew (1924-2012); Olejniczak, Adam
Tytuł
Zobowiązania - część ogólna
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2014
Numer wydania
11. wyd. rozsz. i zaktualizowane.
ISBN
9788325565190; 9788325565206
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa do jedenastego wydania 8
Spis treści 10
Wykaz skrótów 33
1. Akty normatywne 33
2. Organy orzekające 33
3. Czasopisma 35
4. Literatura 36
5. Inne skróty 37
Wykaz literatury 40
1. Podręczniki i monografie 40
2. Komentarze 40
Rozdział I. Wiadomości wstępne 42
§ 1. Źródła i miejsce prawa zobowiązań w polskim systemie prawnym 42
I. Miejsce i funkcja prawa zobowiązań w systemie prawnym 42
1. Dział prawa cywilnego 42
2. Inne działy 43
II. Źródła prawa zobowiązań 45
1. Prawo stanowione 45
2. Prawo zwyczajowe i zwyczaj 48
3. Prawo intertemporalne 50
III. Struktura prawa zobowiązań 52
1. Część ogólna i szczegółowa 52
2. Zróżnicowania podmiotowe 54
IV. Podstawowa literatura do prawa zobowiązań 56
1. Przed kodyfikacją 56
2. Przed reformą Kodeksu 58
3. Po reformie Kodeksu 58
§ 2. Zobowiązanie 60
I. Pojęcie 60
1. Elementy 60
2. Stosunek prawny typu względnego 62
3. Treść 64
4. Dług 69
5. Rozszerzona skuteczność 72
6. Jedność stosunku zobowiązaniowego 76
II. Dług i odpowiedzialność 76
1. Pojęcie 76
2. Odpowiedzialność osobista 79
3. Zobowiązania niezupełne 80
4. Ograniczona odpowiedzialność osobista 81
5. Odpowiedzialność rzeczowa 83
III. Powstanie stosunku zobowiązaniowego 85
1. Uwagi wstępne 85
2. Czynności prawne 85
3. Akty administracyjne 87
4. Konstytutywne orzeczenia sądów 90
5. Inne zdarzenia 90
§ 3. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika 92
I. Uwagi ogólne 92
II. Przesłanki ochrony 94
1. Chroniona wierzytelność 94
2. Czynność prawna dłużnika 96
3. Pokrzywdzenie wierzyciela 98
4. Korzyść osoby trzeciej 102
III. Zaskarżenie czynności i jego skutki 104
1. Zaskarżenie czynności 104
2. Orzeczenie względnej bezskuteczności 106
IV. Zbliżone instytucje 112
Rozdział II. Świadczenie 115
§ 4. Uwagi ogólne 115
I. Pojęcie 115
1. Przedmiot a treść świadczenia 115
2. Kwalifikacja prawna świadczenia 117
II. Uwagi ogólne o treści świadczenia 118
1. Działanie i zaniechanie 118
2. Sposób ustalenia świadczenia 118
3. Możliwość wykonania świadczenia 120
4. Świadczenia w zobowiązaniach rezultatu i w zobowiązaniach starannego działania 122
§ 5. Rodzaje świadczeń 124
I. Świadczenia w zobowiązaniu przemiennym oraz z upoważnieniem przemiennym 124
1. Zobowiązanie przemienne 124
2. Upoważnienie przemienne 128
II. Wielość świadczeń oraz świadczenia uboczne 129
1. Łączenie świadczeń 129
2. Świadczenia uboczne 130
III. Świadczenia jednorazowe, okresowe i ciągłe 132
1. Świadczenia jednorazowe 132
2. Świadczenia okresowe 133
3. Świadczenia ciągle 134
IV. Świadczenia podzielne i niepodzielne 136
V. Świadczenia oznaczone co do tożsamości i oznaczone co do gatunku 138
VI. Zwrot nakładów i wydatków 140
§ 6. Świadczenia pieniężne i odsetki 142
I. Pieniądz 142
1. Pojęcie 142
2. Funkcje 144
3. System pieniężny 144
II. Pojęcie i sposób spełnienia świadczenia pieniężnego 148
1. Pojęcie 148
2. Walutowość 150
3. Zapłata gotówką 153
4. Zapłata bezgotówkowa 155
5. Elektroniczna postać zapłaty 157
III. Nominalizm 159
1. Pojęcie 159
2. Zobowiązania ze świadczeniem pieniężnym 159
IV. Waloryzacja. Zagadnienia ogólne 161
1. Pojęcie i funkcja 161
2. Zakres zastosowania 163
V. Waloryzacja umowna 167
1. Pojęcie 167
2. Miernik wartości 167
VI. Waloryzacja sądowa 169
1. Pojęcie 169
2. Przesłanki 170
3. Zakres kompetencji sądu 175
VII. Odsetki 177
1. Pojęcie i funkcja 178
2. Źródła obowiązku świadczenia odsetek 181
3. Wysokość odsetek 184
4. Zakaz anatocyzmu 188
5. Terminy płatności 190
6. Przedawnienie 190
§ 7. Naprawienie szkody 193
I. Odpowiedzialność odszkodowawcza i jej przesłanki 195
II. Zasady i rodzaje odpowiedzialności 197
1. Zasady odpowiedzialności 197
2. Rodzaje odpowiedzialności 201
III. Związek przyczynowy 205
1. Pojęcie 205
2. Cecha normalności 207
3. Wyjątki 211
IV. Szkoda 213
1. Pojęcie 213
2. Rodzaje szkody majątkowej 217
3. Zaliczenie uzyskanych korzyści 221
4. Ujemny interes umowny 223
5. Ciężar dowodu 227
V. Świadczenie zmierzające do naprawienia szkody 227
1. Funkcje odszkodowania 227
2. Przyczynienie się poszkodowanego 229
3. Inne ograniczenia obowiązku naprawienia szkody 234
4. Sposób naprawienia szkody 235
5. Sposób ustalenia wysokości odszkodowania 238
Rozdział III. Wielość wierzycieli lub dłużników 243
§ 8. Zobowiązania solidarne 243
I. Solidarność dłużników (bierna) 245
1. Pojęcie 245
2. Źródła 245
3. Pozycja prawna dłużników wobec wierzyciela 247
4. Roszczenia regresowe 251
II. Solidarność wierzycieli (czynna) 253
1. Pojęcie i funkcja 253
2. Reżim prawny 254
III. Struktura prawna zobowiązań solidarnych 255
IV. Solidarność niewłaściwa 256
§ 9. Zobowiązania niepodzielne i podzielne 259
I. Zobowiązania niepodzielne 259
1. Pojęcie 259
2. Wielość dłużników 260
3. Wielość wierzycieli 261
II. Zobowiązania podzielne 261
Rozdział IV. Umowy zobowiązaniowe 265
§ 10. Uwagi ogólne o umowach zobowiązaniowych 265
I. Uwagi wstępne 265
1. Pojęcie 265
2. Regulacja prawna 267
3. Transformacja koncepcji umowy 267
4. Umowy adhezyjne 269
II. Umowy wzajemne 271
1. Umowy jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące 271
2. Pojęcie umowy wzajemnej 271
3. Zakres zastosowania 275
4. Konsekwencje 279
III. Umowy realne 279
IV. Umowy kauzalne i abstrakcyjne 281
V. Umowy losowe 283
§ 11. Treść umów zobowiązaniowych 283
I. Swoboda umów 285
1. Pojęcie 285
2. Zakres swobody umów 287
3. Granice wyznaczone przez ustawę 291
4. Granice wyznaczone przez zasady współżycia społecznego 293
5. Granice wyznaczone przez naturę zobowiązania 295
6. Skutki przekroczenia granic 298
II. Pierwotna niemożliwość świadczenia 298
III. Wyzysk 301
1. Przesłanki 301
2. Skutki prawne 302
3. Kwalifikacja prawna 303
§ 12. Zagadnienia szczególne związane z przygotowaniem i zawarciem umowy 303
I. Wprowadzenie 305
II. Culpa in contrahendo 305
III. Umowa przedwstępna 307
1. Pojęcie i cel 307
2. Przesłanka ważności 313
3. Termin zawarcia umowy przyrzeczonej 313
4. Skutki niezawarcia umowy przedwstępnej 317
5. Przedawnienie 319
IV. Ograniczenia swobody zawierania umów 320
1. Uwagi wstępne 320
2. Ograniczenia doboru kontrahenta 321
3. Obowiązek kontraktowania 323
4. Zezwolenia administracyjne 325
5. Tryb zawierania umowy 326
§ 13. Wzorce umów 327
I. Uwagi wstępne 328
1. Geneza i funkcja społeczna 328
2. Reakcja prawna 329
II. Pojęcie i charakter prawny wzorca umowy 332
1. Wzorzec umowy 332
2. Charakter prawny wzorca 334
III. Informacja o wzorcu przesłanką mocy wiążącej wzorca 337
1. Uwagi wstępne 337
2. Doręczenie wzorca 337
3. Inne sposoby informowania o wzorcu 339
4. Przejrzystość (transparentność) wzorca 340
IV. Wzorzec a umowa 343
1. Pierwszeństwo umowy 343
2. Wydanie wzorca w czasie trwania stosunku prawnego o charakterze ciągłym 343
3. Konflikt wzorców 345
§ 14. Umowy konsumenckie 345
I. Uwagi ogólne 347
1. Pojęcie 347
2. Zasady 349
3. Regulacja prawna 349
II. Niedozwolone postanowienia umowne 351
1. Uwagi ogólne 351
2. Zakres stosowania 351
3. Ciężar dowodu indywidualnego uzgodnienia 354
4. Przesłanki uznania klauzuli za niedozwoloną 354
5. Katalog klauzul z art. 3853 KC 357
6. Skutki uznania klauzuli za niedozwoloną 359
7. Kontrola treści konkretnego stosunku prawnego 359
8. Kontrola abstrakcyjna 359
III. Reżim prawny określony ustawą o ochronie praw konsumenta 364
IV. Ogólne obowiązki przedsiębiorcy w umowach zawieranych z konsumentem 367
V. Ochrona konsumenta w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz w umowach zawieranych na odległość 370
1. Zakres zastosowania ustawy 370
2. Obowiązek informacyjny w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz w umowach zawieranych na odległość 371
3. Prawo odstąpienia od umowy 375
4. Umowy dotyczące usług finansowych zawierane na odległość 383
§ 15. Umowy odnoszące się do osób trzecich 385
I. Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej 387
1. Pojęcie 387
2. Skutki 391
3. Zastosowanie 393
II. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią 393
1. Pojęcie 393
2. Odpowiedzialność gwaranta 396
3. Zastosowanie 396
III. Umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią od obowiązku świadczenia 398
Rozdział V. Czyny niedozwolone 400
§ 16. Uwagi wprowadzające 400
I. Pojęcie 400
II. Systematyka 403
III. Funkcja 403
§ 17. Odpowiedzialność za własne czyny 405
I. Uwagi ogólne 405
II. Bezprawność 409
1. Pojęcie 409
2. Wyłączenia 411
III. Wina 415
1. Pojęcie 415
2. Kwalifikacje psychiczne 417
3. Rodzaje i mierniki winy 419
IV. Współsprawstwo i współodpowiedzialność 423
1. Podżeganie i pomocnictwo 423
2. Skorzystanie ze szkody 425
V. Ciężar dowodu 427
1. Reguła ogólna 427
2. Wina anonimowa 427
§ 18. Odpowiedzialność za cudze czyny 429
I. Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru 431
1. Uwagi wprowadzające 431
2. Odpowiedzialność sprawującego nadzór 432
3. Odpowiedzialność sprawcy 436
II. Odpowiedzialność osób powierzających wykonanie czynności innej osobie 437
1. Uwagi wstępne 437
2. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez samodzielnego wykonawcę 437
3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez podwładnego 439
§ 19. Odpowiedzialność organów władzy publicznej 443
I. Uwagi wprowadzające 445
II. Podmioty 447
1. Podmioty odpowiedzialne 447
2. Poszkodowany 449
III. Przesłanki odpowiedzialności 450
1. Czyn niedozwolony 450
2. Szkoda i związek przyczynowy 456
IV. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem albo niewydaniem aktu normatywnego, orzeczenia lub decyzji 457
1. Uwagi ogólne 457
2. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem aktu normatywnego 459
3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem orzeczenia lub decyzji 462
4. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem orzeczenia lub decyzji 467
5. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego 470
V. Naprawienie szkody na zasadach słuszności 471
VI. Uregulowania odrębne 475
§ 20. Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy 477
I. Odpowiedzialność za zwierzęta 477
1. Podmiot i przesłanki 477
2. Zasady odpowiedzialności 481
3. Samopomoc 482
II. Odpowiedzialność za wyrzucenie, spadnięcie lub wylanie przedmiotu 483
1. Podmiot i przesłanki 483
2. Zasada odpowiedzialności 485
III. Odpowiedzialność za zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części 485
1. Podmiot i przesłanki 485
2. Zasada odpowiedzialności 487
§ 21. Odpowiedzialność związana z użyciem sił przyrody 489
I. Osoby ponoszące odpowiedzialność na zasadzie ryzyka 491
1. Uwagi wstępne 491
2. Prowadzący przedsiębiorstwo 491
3. Posiadacz mechanicznego środka komunikacji 494
II. Przesłanki odpowiedzialności 497
1. Prowadzącego przedsiębiorstwo 497
2. Posiadacza mechanicznego środka komunikacji 498
3. Uchylenie zasady ryzyka 499
III. Okoliczności egzoneracyjne 503
1. Uwagi wstępne 503
2. Siła wyższa 503
3. Wina poszkodowanego 503
4. Wina osoby trzeciej 505
IV. Poszkodowany 507
1. Reguła ogólna 507
2. Regulacja szczególna 508
3. Ubezpieczenia komunikacyjne 509
§ 22. Zapobieganie szkodzie 511
I. Obowiązek zapobieżenia szkodzie 511
1. Uwagi wstępne 511
2. Przesłanki 513
3. Roszczenia 513
II. Odpowiedzialność za szkody poniesione w cudzym i we wspólnym interesie 514
§ 23. Reguły szczególne odnoszące się do naprawiania szkód z czynów niedozwolonych 515
I. Miarkowanie odszkodowania 519
II. Współodpowiedzialność kilku osób 520
1. Uwagi wstępne 520
2. Przesłanki współodpowiedzialności 521
3. Roszczenia regresowe 523
III. Szkoda na osobie 525
1. Uwagi wstępne 525
2. Majątkowa szkoda na osobie 531
IV. Krzywda 541
1. Uwagi ogólne 541
2. Ogólne roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne 542
3. Relacje art. 445 KC do art. 448 KC 548
4. Zadośćuczynienie na podstawie art. 446 § 4 KC 554
5. Dziedziczenie i zbywanie roszczeń 555
6. Regulacje pozakodeksowe 557
V. Szkody związane z poczęciem i urodzeniem dziecka 557
1. Odpowiedzialność na podstawie art. 446^{1} KC 557
2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone niechcianym urodzeniem 559
§ 24. Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych 561
I. Uwagi ogólne 561
II. Szczególny reżim przedawnienia 561
§ 25. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny 568
I. Uwagi ogólne 568
1. Rozwój szczególnej regulacji prawnej 568
2. Usytuowanie przepisów 570
3. Relacje do innych uregulowań 572
II. Produkt niebezpieczny 572
1. Uwagi wstępne 572
2. Produkt 572
3. Produkt niebezpieczny 574
III. Podmioty 576
1. Podmiot odpowiedzialny 576
2. Podmiot uprawniony 578
IV. Przesłanki odpowiedzialności i przedawnienie roszczeń 578
1. Zasada odpowiedzialności 578
2. Szkoda i związek przyczynowy 580
3. Przedawnienie roszczenia odszkodowawczego 582
4. Zbieg odpowiedzialności 582
V. Semiimperatywny charakter norm ochronnych 582
Rozdział VI. Bezpodstawne wzbogacenie 584
§ 26. Istotne cechy i przesłanki 584
I. Uwagi ogólne 584
1. Pojęcie i funkcja bezpodstawnego wzbogacenia 584
2. Regulacja nienależnego świadczenia 585
II. Przesłanki 585
1. Wzbogacenie 585
2. Zubożenie 587
3. Związek między wzbogaceniem a zubożeniem 587
4. Bezpodstawność wzbogacenia 589
III. Nienależne świadczenie 589
1. Brak zobowiązania 591
2. Odpadnięcie podstawy prawnej 591
3. Nieosiągnięcie celu świadczenia 592
4. Nieważność czynności prawnej 593
§ 27. Roszczenie o wydanie wzbogacenia 593
I. Zasady ogólne 593
1. Przedmiot 593
2. Podmioty zobowiązane 596
3. Przedawnienie 598
II. Wzbogacenie niepodlegające zwrotowi 598
1. Świadomość braku zobowiązania 598
2. Zgodność świadczenia z zasadami współżycia społecznego 600
3. Zadośćuczynienie przedawnionemu roszczeniu oraz roszczeniu z gier i zakładów 602
4. Spełnienie niewymagalnego świadczenia 602
III. Przepadek świadczenia 602
1. Uwagi wstępne 602
2. Czyn zabroniony 604
3. Cel niegodziwy 606
4. Skutki 608
Rozdział VII Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania 610
§ 28. Wykonanie zobowiązań 610
I. Zasady ogólne 611
II. Zmiana stosunków (clausula rebus sic stantibus) 618
1. Wprowadzenie 618
2. Zakres zastosowania 620
3. Przesłanki 622
4. Decyzje sądu 624
5. Zbieg przepisów 628
III. Podmioty wykonania zobowiązania 630
1. Osoby wykonujące 630
2. Osoby przyjmujące 631
IV. Przedmiot wykonania zobowiązania 632
1. Rzeczy oznaczone co do gatunku 632
2. Część świadczenia 634
3. Kilka świadczeń (zarachowanie zapłaty) 634
V. Miejsce spełnienia świadczenia 636
VI. Termin spełnienia świadczenia 638
1. Oznaczenie 638
2. Wymagalność 642
VII. Wykonanie świadczeń wzajemnych 644
1. Jednoczesność świadczeń 644
2. Świadczenie wcześniejsze 645
VIII. Dowody spełnienia świadczenia 648
§ 29. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania 650
I. Ogólne reguły określające odpowiedzialność dłużnika 652
1. Wprowadzenie 652
2. Odpowiedzialność odszkodowawcza 653
3. Wina 656
4. Odpowiedzialność za inne osoby 662
5. Ciężar dowodu 664
II. Niemożliwość świadczenia 666
1. Pojęcie niemożliwości świadczenia 666
2. Skutki niemożliwości świadczenia - wprowadzenie 671
3. Niemożliwość nieobjęta odpowiedzialnością dłużnika 673
4. Niemożliwość objęta odpowiedzialnością dłużnika 675
III. Opóźnienie i zwłoka dłużnika 679
1. Wprowadzenie 679
2. Następstwa zwykłego opóźnienia 680
3. Następstwa zwłoki 680
4. Następstwa zwłoki w umowach wzajemnych 684
IV. Odmowa spełnienia świadczenia przez dłużnika 688
V. Prawo zatrzymania 689
VI. Zwłoka wierzyciela 691
1. Wprowadzenie 691
2. Przesłanki 691
3. Skutki 693
§ 30. Dodatkowe zastrzeżenia umowne 695
I. Uwagi wstępne 697
II. Zadatek 697
1. Pojęcie 697
2. Skutki 701
III. Umowne prawo odstąpienia 703
1. Pojęcie 703
2. Skutki 705
IV. Odstępne 705
V. Kara umowna 706
1. Pojęcie i funkcja 706
2. Ochrona dłużnika 709
3. Kara ustawowa 713
Rozdział VIII. Wygaśnięcie zobowiązania 715
§ 31. Wygaśnięcie zobowiązania związane z zaspokojeniem wierzyciela 715
I. Uwagi wstępne 715
II. Świadczenie w miejsce wykonania 716
III. Odnowienie 717
1. Pojęcie 717
2. Związek nowego z dawnym zobowiązaniem 718
3. Skutki 720
IV. Potrącenie 720
1. Pojęcie 720
2. Przesłanki 722
3. Skutki 726
4. Wyłączenia 728
5. Potrącenie umowne 731
V. Złożenie do depozytu sądowego 733
1. Tryb 733
2. Skutki 733
§ 32. Wygaśnięcie zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela 737
I. Uwagi ogólne 738
II. Zwolnienie z długu 739
III. Rozwiązanie umowy 741
Rozdział IX. Zmiana wierzyciela lub dłużnika 745
§ 33. Uwagi wstępne 745
§ 34. Zmiana wierzyciela 746
I. Przelew wierzytelności 746
1. Pojęcie 746
2. Dopuszczalność 749
3. Skutek wobec wierzyciela 752
4. Skutek wobec dłużnika 755
II. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela 759
1. Przesłanki i skutki 759
2. Obowiązek przyjęcia świadczenia 763
3. Ochrona dłużnika 763
§ 35. Zmiana dłużnika 763
I. Przejęcie długu 765
1. Pojęcie 765
2. Forma 768
3. Zgoda na przejęcie długu 770
4. Przedmiot umowy. Prawa uboczne 772
5. Zarzuty przysługujące przejemcy 772
II. Kumulatywne przystąpienie do długu 775
1. Umowa kumulatywnego przystąpienia do długu 775
2. Ustawowe kumulatywne przystąpienie do długu 776
Rozdział X. Zbieg roszczeń 779
§ 36. Uregulowanie prawne zbiegu roszczeń 779
I. Uwagi ogólne 779
1. Pojęcie zbiegu przepisów, norm i roszczeń 779
2. Skutki zbiegu roszczeń 781
II. Rozwiązania szczególne 783
1. Bezpodstawne wzbogacenie 783
2. Delikty 785
3. Szkoda wyrządzona przez produkt niebezpieczny 787
4. Naruszenia dóbr osobistych 788
Spis treści 10
Wykaz skrótów 33
1. Akty normatywne 33
2. Organy orzekające 33
3. Czasopisma 35
4. Literatura 36
5. Inne skróty 37
Wykaz literatury 40
1. Podręczniki i monografie 40
2. Komentarze 40
Rozdział I. Wiadomości wstępne 42
§ 1. Źródła i miejsce prawa zobowiązań w polskim systemie prawnym 42
I. Miejsce i funkcja prawa zobowiązań w systemie prawnym 42
1. Dział prawa cywilnego 42
2. Inne działy 43
II. Źródła prawa zobowiązań 45
1. Prawo stanowione 45
2. Prawo zwyczajowe i zwyczaj 48
3. Prawo intertemporalne 50
III. Struktura prawa zobowiązań 52
1. Część ogólna i szczegółowa 52
2. Zróżnicowania podmiotowe 54
IV. Podstawowa literatura do prawa zobowiązań 56
1. Przed kodyfikacją 56
2. Przed reformą Kodeksu 58
3. Po reformie Kodeksu 58
§ 2. Zobowiązanie 60
I. Pojęcie 60
1. Elementy 60
2. Stosunek prawny typu względnego 62
3. Treść 64
4. Dług 69
5. Rozszerzona skuteczność 72
6. Jedność stosunku zobowiązaniowego 76
II. Dług i odpowiedzialność 76
1. Pojęcie 76
2. Odpowiedzialność osobista 79
3. Zobowiązania niezupełne 80
4. Ograniczona odpowiedzialność osobista 81
5. Odpowiedzialność rzeczowa 83
III. Powstanie stosunku zobowiązaniowego 85
1. Uwagi wstępne 85
2. Czynności prawne 85
3. Akty administracyjne 87
4. Konstytutywne orzeczenia sądów 90
5. Inne zdarzenia 90
§ 3. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika 92
I. Uwagi ogólne 92
II. Przesłanki ochrony 94
1. Chroniona wierzytelność 94
2. Czynność prawna dłużnika 96
3. Pokrzywdzenie wierzyciela 98
4. Korzyść osoby trzeciej 102
III. Zaskarżenie czynności i jego skutki 104
1. Zaskarżenie czynności 104
2. Orzeczenie względnej bezskuteczności 106
IV. Zbliżone instytucje 112
Rozdział II. Świadczenie 115
§ 4. Uwagi ogólne 115
I. Pojęcie 115
1. Przedmiot a treść świadczenia 115
2. Kwalifikacja prawna świadczenia 117
II. Uwagi ogólne o treści świadczenia 118
1. Działanie i zaniechanie 118
2. Sposób ustalenia świadczenia 118
3. Możliwość wykonania świadczenia 120
4. Świadczenia w zobowiązaniach rezultatu i w zobowiązaniach starannego działania 122
§ 5. Rodzaje świadczeń 124
I. Świadczenia w zobowiązaniu przemiennym oraz z upoważnieniem przemiennym 124
1. Zobowiązanie przemienne 124
2. Upoważnienie przemienne 128
II. Wielość świadczeń oraz świadczenia uboczne 129
1. Łączenie świadczeń 129
2. Świadczenia uboczne 130
III. Świadczenia jednorazowe, okresowe i ciągłe 132
1. Świadczenia jednorazowe 132
2. Świadczenia okresowe 133
3. Świadczenia ciągle 134
IV. Świadczenia podzielne i niepodzielne 136
V. Świadczenia oznaczone co do tożsamości i oznaczone co do gatunku 138
VI. Zwrot nakładów i wydatków 140
§ 6. Świadczenia pieniężne i odsetki 142
I. Pieniądz 142
1. Pojęcie 142
2. Funkcje 144
3. System pieniężny 144
II. Pojęcie i sposób spełnienia świadczenia pieniężnego 148
1. Pojęcie 148
2. Walutowość 150
3. Zapłata gotówką 153
4. Zapłata bezgotówkowa 155
5. Elektroniczna postać zapłaty 157
III. Nominalizm 159
1. Pojęcie 159
2. Zobowiązania ze świadczeniem pieniężnym 159
IV. Waloryzacja. Zagadnienia ogólne 161
1. Pojęcie i funkcja 161
2. Zakres zastosowania 163
V. Waloryzacja umowna 167
1. Pojęcie 167
2. Miernik wartości 167
VI. Waloryzacja sądowa 169
1. Pojęcie 169
2. Przesłanki 170
3. Zakres kompetencji sądu 175
VII. Odsetki 177
1. Pojęcie i funkcja 178
2. Źródła obowiązku świadczenia odsetek 181
3. Wysokość odsetek 184
4. Zakaz anatocyzmu 188
5. Terminy płatności 190
6. Przedawnienie 190
§ 7. Naprawienie szkody 193
I. Odpowiedzialność odszkodowawcza i jej przesłanki 195
II. Zasady i rodzaje odpowiedzialności 197
1. Zasady odpowiedzialności 197
2. Rodzaje odpowiedzialności 201
III. Związek przyczynowy 205
1. Pojęcie 205
2. Cecha normalności 207
3. Wyjątki 211
IV. Szkoda 213
1. Pojęcie 213
2. Rodzaje szkody majątkowej 217
3. Zaliczenie uzyskanych korzyści 221
4. Ujemny interes umowny 223
5. Ciężar dowodu 227
V. Świadczenie zmierzające do naprawienia szkody 227
1. Funkcje odszkodowania 227
2. Przyczynienie się poszkodowanego 229
3. Inne ograniczenia obowiązku naprawienia szkody 234
4. Sposób naprawienia szkody 235
5. Sposób ustalenia wysokości odszkodowania 238
Rozdział III. Wielość wierzycieli lub dłużników 243
§ 8. Zobowiązania solidarne 243
I. Solidarność dłużników (bierna) 245
1. Pojęcie 245
2. Źródła 245
3. Pozycja prawna dłużników wobec wierzyciela 247
4. Roszczenia regresowe 251
II. Solidarność wierzycieli (czynna) 253
1. Pojęcie i funkcja 253
2. Reżim prawny 254
III. Struktura prawna zobowiązań solidarnych 255
IV. Solidarność niewłaściwa 256
§ 9. Zobowiązania niepodzielne i podzielne 259
I. Zobowiązania niepodzielne 259
1. Pojęcie 259
2. Wielość dłużników 260
3. Wielość wierzycieli 261
II. Zobowiązania podzielne 261
Rozdział IV. Umowy zobowiązaniowe 265
§ 10. Uwagi ogólne o umowach zobowiązaniowych 265
I. Uwagi wstępne 265
1. Pojęcie 265
2. Regulacja prawna 267
3. Transformacja koncepcji umowy 267
4. Umowy adhezyjne 269
II. Umowy wzajemne 271
1. Umowy jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące 271
2. Pojęcie umowy wzajemnej 271
3. Zakres zastosowania 275
4. Konsekwencje 279
III. Umowy realne 279
IV. Umowy kauzalne i abstrakcyjne 281
V. Umowy losowe 283
§ 11. Treść umów zobowiązaniowych 283
I. Swoboda umów 285
1. Pojęcie 285
2. Zakres swobody umów 287
3. Granice wyznaczone przez ustawę 291
4. Granice wyznaczone przez zasady współżycia społecznego 293
5. Granice wyznaczone przez naturę zobowiązania 295
6. Skutki przekroczenia granic 298
II. Pierwotna niemożliwość świadczenia 298
III. Wyzysk 301
1. Przesłanki 301
2. Skutki prawne 302
3. Kwalifikacja prawna 303
§ 12. Zagadnienia szczególne związane z przygotowaniem i zawarciem umowy 303
I. Wprowadzenie 305
II. Culpa in contrahendo 305
III. Umowa przedwstępna 307
1. Pojęcie i cel 307
2. Przesłanka ważności 313
3. Termin zawarcia umowy przyrzeczonej 313
4. Skutki niezawarcia umowy przedwstępnej 317
5. Przedawnienie 319
IV. Ograniczenia swobody zawierania umów 320
1. Uwagi wstępne 320
2. Ograniczenia doboru kontrahenta 321
3. Obowiązek kontraktowania 323
4. Zezwolenia administracyjne 325
5. Tryb zawierania umowy 326
§ 13. Wzorce umów 327
I. Uwagi wstępne 328
1. Geneza i funkcja społeczna 328
2. Reakcja prawna 329
II. Pojęcie i charakter prawny wzorca umowy 332
1. Wzorzec umowy 332
2. Charakter prawny wzorca 334
III. Informacja o wzorcu przesłanką mocy wiążącej wzorca 337
1. Uwagi wstępne 337
2. Doręczenie wzorca 337
3. Inne sposoby informowania o wzorcu 339
4. Przejrzystość (transparentność) wzorca 340
IV. Wzorzec a umowa 343
1. Pierwszeństwo umowy 343
2. Wydanie wzorca w czasie trwania stosunku prawnego o charakterze ciągłym 343
3. Konflikt wzorców 345
§ 14. Umowy konsumenckie 345
I. Uwagi ogólne 347
1. Pojęcie 347
2. Zasady 349
3. Regulacja prawna 349
II. Niedozwolone postanowienia umowne 351
1. Uwagi ogólne 351
2. Zakres stosowania 351
3. Ciężar dowodu indywidualnego uzgodnienia 354
4. Przesłanki uznania klauzuli za niedozwoloną 354
5. Katalog klauzul z art. 3853 KC 357
6. Skutki uznania klauzuli za niedozwoloną 359
7. Kontrola treści konkretnego stosunku prawnego 359
8. Kontrola abstrakcyjna 359
III. Reżim prawny określony ustawą o ochronie praw konsumenta 364
IV. Ogólne obowiązki przedsiębiorcy w umowach zawieranych z konsumentem 367
V. Ochrona konsumenta w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz w umowach zawieranych na odległość 370
1. Zakres zastosowania ustawy 370
2. Obowiązek informacyjny w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz w umowach zawieranych na odległość 371
3. Prawo odstąpienia od umowy 375
4. Umowy dotyczące usług finansowych zawierane na odległość 383
§ 15. Umowy odnoszące się do osób trzecich 385
I. Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej 387
1. Pojęcie 387
2. Skutki 391
3. Zastosowanie 393
II. Umowa o świadczenie przez osobę trzecią 393
1. Pojęcie 393
2. Odpowiedzialność gwaranta 396
3. Zastosowanie 396
III. Umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią od obowiązku świadczenia 398
Rozdział V. Czyny niedozwolone 400
§ 16. Uwagi wprowadzające 400
I. Pojęcie 400
II. Systematyka 403
III. Funkcja 403
§ 17. Odpowiedzialność za własne czyny 405
I. Uwagi ogólne 405
II. Bezprawność 409
1. Pojęcie 409
2. Wyłączenia 411
III. Wina 415
1. Pojęcie 415
2. Kwalifikacje psychiczne 417
3. Rodzaje i mierniki winy 419
IV. Współsprawstwo i współodpowiedzialność 423
1. Podżeganie i pomocnictwo 423
2. Skorzystanie ze szkody 425
V. Ciężar dowodu 427
1. Reguła ogólna 427
2. Wina anonimowa 427
§ 18. Odpowiedzialność za cudze czyny 429
I. Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru 431
1. Uwagi wprowadzające 431
2. Odpowiedzialność sprawującego nadzór 432
3. Odpowiedzialność sprawcy 436
II. Odpowiedzialność osób powierzających wykonanie czynności innej osobie 437
1. Uwagi wstępne 437
2. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez samodzielnego wykonawcę 437
3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez podwładnego 439
§ 19. Odpowiedzialność organów władzy publicznej 443
I. Uwagi wprowadzające 445
II. Podmioty 447
1. Podmioty odpowiedzialne 447
2. Poszkodowany 449
III. Przesłanki odpowiedzialności 450
1. Czyn niedozwolony 450
2. Szkoda i związek przyczynowy 456
IV. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem albo niewydaniem aktu normatywnego, orzeczenia lub decyzji 457
1. Uwagi ogólne 457
2. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem aktu normatywnego 459
3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem orzeczenia lub decyzji 462
4. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem orzeczenia lub decyzji 467
5. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego 470
V. Naprawienie szkody na zasadach słuszności 471
VI. Uregulowania odrębne 475
§ 20. Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy 477
I. Odpowiedzialność za zwierzęta 477
1. Podmiot i przesłanki 477
2. Zasady odpowiedzialności 481
3. Samopomoc 482
II. Odpowiedzialność za wyrzucenie, spadnięcie lub wylanie przedmiotu 483
1. Podmiot i przesłanki 483
2. Zasada odpowiedzialności 485
III. Odpowiedzialność za zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części 485
1. Podmiot i przesłanki 485
2. Zasada odpowiedzialności 487
§ 21. Odpowiedzialność związana z użyciem sił przyrody 489
I. Osoby ponoszące odpowiedzialność na zasadzie ryzyka 491
1. Uwagi wstępne 491
2. Prowadzący przedsiębiorstwo 491
3. Posiadacz mechanicznego środka komunikacji 494
II. Przesłanki odpowiedzialności 497
1. Prowadzącego przedsiębiorstwo 497
2. Posiadacza mechanicznego środka komunikacji 498
3. Uchylenie zasady ryzyka 499
III. Okoliczności egzoneracyjne 503
1. Uwagi wstępne 503
2. Siła wyższa 503
3. Wina poszkodowanego 503
4. Wina osoby trzeciej 505
IV. Poszkodowany 507
1. Reguła ogólna 507
2. Regulacja szczególna 508
3. Ubezpieczenia komunikacyjne 509
§ 22. Zapobieganie szkodzie 511
I. Obowiązek zapobieżenia szkodzie 511
1. Uwagi wstępne 511
2. Przesłanki 513
3. Roszczenia 513
II. Odpowiedzialność za szkody poniesione w cudzym i we wspólnym interesie 514
§ 23. Reguły szczególne odnoszące się do naprawiania szkód z czynów niedozwolonych 515
I. Miarkowanie odszkodowania 519
II. Współodpowiedzialność kilku osób 520
1. Uwagi wstępne 520
2. Przesłanki współodpowiedzialności 521
3. Roszczenia regresowe 523
III. Szkoda na osobie 525
1. Uwagi wstępne 525
2. Majątkowa szkoda na osobie 531
IV. Krzywda 541
1. Uwagi ogólne 541
2. Ogólne roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne 542
3. Relacje art. 445 KC do art. 448 KC 548
4. Zadośćuczynienie na podstawie art. 446 § 4 KC 554
5. Dziedziczenie i zbywanie roszczeń 555
6. Regulacje pozakodeksowe 557
V. Szkody związane z poczęciem i urodzeniem dziecka 557
1. Odpowiedzialność na podstawie art. 446^{1} KC 557
2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone niechcianym urodzeniem 559
§ 24. Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych 561
I. Uwagi ogólne 561
II. Szczególny reżim przedawnienia 561
§ 25. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny 568
I. Uwagi ogólne 568
1. Rozwój szczególnej regulacji prawnej 568
2. Usytuowanie przepisów 570
3. Relacje do innych uregulowań 572
II. Produkt niebezpieczny 572
1. Uwagi wstępne 572
2. Produkt 572
3. Produkt niebezpieczny 574
III. Podmioty 576
1. Podmiot odpowiedzialny 576
2. Podmiot uprawniony 578
IV. Przesłanki odpowiedzialności i przedawnienie roszczeń 578
1. Zasada odpowiedzialności 578
2. Szkoda i związek przyczynowy 580
3. Przedawnienie roszczenia odszkodowawczego 582
4. Zbieg odpowiedzialności 582
V. Semiimperatywny charakter norm ochronnych 582
Rozdział VI. Bezpodstawne wzbogacenie 584
§ 26. Istotne cechy i przesłanki 584
I. Uwagi ogólne 584
1. Pojęcie i funkcja bezpodstawnego wzbogacenia 584
2. Regulacja nienależnego świadczenia 585
II. Przesłanki 585
1. Wzbogacenie 585
2. Zubożenie 587
3. Związek między wzbogaceniem a zubożeniem 587
4. Bezpodstawność wzbogacenia 589
III. Nienależne świadczenie 589
1. Brak zobowiązania 591
2. Odpadnięcie podstawy prawnej 591
3. Nieosiągnięcie celu świadczenia 592
4. Nieważność czynności prawnej 593
§ 27. Roszczenie o wydanie wzbogacenia 593
I. Zasady ogólne 593
1. Przedmiot 593
2. Podmioty zobowiązane 596
3. Przedawnienie 598
II. Wzbogacenie niepodlegające zwrotowi 598
1. Świadomość braku zobowiązania 598
2. Zgodność świadczenia z zasadami współżycia społecznego 600
3. Zadośćuczynienie przedawnionemu roszczeniu oraz roszczeniu z gier i zakładów 602
4. Spełnienie niewymagalnego świadczenia 602
III. Przepadek świadczenia 602
1. Uwagi wstępne 602
2. Czyn zabroniony 604
3. Cel niegodziwy 606
4. Skutki 608
Rozdział VII Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania 610
§ 28. Wykonanie zobowiązań 610
I. Zasady ogólne 611
II. Zmiana stosunków (clausula rebus sic stantibus) 618
1. Wprowadzenie 618
2. Zakres zastosowania 620
3. Przesłanki 622
4. Decyzje sądu 624
5. Zbieg przepisów 628
III. Podmioty wykonania zobowiązania 630
1. Osoby wykonujące 630
2. Osoby przyjmujące 631
IV. Przedmiot wykonania zobowiązania 632
1. Rzeczy oznaczone co do gatunku 632
2. Część świadczenia 634
3. Kilka świadczeń (zarachowanie zapłaty) 634
V. Miejsce spełnienia świadczenia 636
VI. Termin spełnienia świadczenia 638
1. Oznaczenie 638
2. Wymagalność 642
VII. Wykonanie świadczeń wzajemnych 644
1. Jednoczesność świadczeń 644
2. Świadczenie wcześniejsze 645
VIII. Dowody spełnienia świadczenia 648
§ 29. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania 650
I. Ogólne reguły określające odpowiedzialność dłużnika 652
1. Wprowadzenie 652
2. Odpowiedzialność odszkodowawcza 653
3. Wina 656
4. Odpowiedzialność za inne osoby 662
5. Ciężar dowodu 664
II. Niemożliwość świadczenia 666
1. Pojęcie niemożliwości świadczenia 666
2. Skutki niemożliwości świadczenia - wprowadzenie 671
3. Niemożliwość nieobjęta odpowiedzialnością dłużnika 673
4. Niemożliwość objęta odpowiedzialnością dłużnika 675
III. Opóźnienie i zwłoka dłużnika 679
1. Wprowadzenie 679
2. Następstwa zwykłego opóźnienia 680
3. Następstwa zwłoki 680
4. Następstwa zwłoki w umowach wzajemnych 684
IV. Odmowa spełnienia świadczenia przez dłużnika 688
V. Prawo zatrzymania 689
VI. Zwłoka wierzyciela 691
1. Wprowadzenie 691
2. Przesłanki 691
3. Skutki 693
§ 30. Dodatkowe zastrzeżenia umowne 695
I. Uwagi wstępne 697
II. Zadatek 697
1. Pojęcie 697
2. Skutki 701
III. Umowne prawo odstąpienia 703
1. Pojęcie 703
2. Skutki 705
IV. Odstępne 705
V. Kara umowna 706
1. Pojęcie i funkcja 706
2. Ochrona dłużnika 709
3. Kara ustawowa 713
Rozdział VIII. Wygaśnięcie zobowiązania 715
§ 31. Wygaśnięcie zobowiązania związane z zaspokojeniem wierzyciela 715
I. Uwagi wstępne 715
II. Świadczenie w miejsce wykonania 716
III. Odnowienie 717
1. Pojęcie 717
2. Związek nowego z dawnym zobowiązaniem 718
3. Skutki 720
IV. Potrącenie 720
1. Pojęcie 720
2. Przesłanki 722
3. Skutki 726
4. Wyłączenia 728
5. Potrącenie umowne 731
V. Złożenie do depozytu sądowego 733
1. Tryb 733
2. Skutki 733
§ 32. Wygaśnięcie zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela 737
I. Uwagi ogólne 738
II. Zwolnienie z długu 739
III. Rozwiązanie umowy 741
Rozdział IX. Zmiana wierzyciela lub dłużnika 745
§ 33. Uwagi wstępne 745
§ 34. Zmiana wierzyciela 746
I. Przelew wierzytelności 746
1. Pojęcie 746
2. Dopuszczalność 749
3. Skutek wobec wierzyciela 752
4. Skutek wobec dłużnika 755
II. Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela 759
1. Przesłanki i skutki 759
2. Obowiązek przyjęcia świadczenia 763
3. Ochrona dłużnika 763
§ 35. Zmiana dłużnika 763
I. Przejęcie długu 765
1. Pojęcie 765
2. Forma 768
3. Zgoda na przejęcie długu 770
4. Przedmiot umowy. Prawa uboczne 772
5. Zarzuty przysługujące przejemcy 772
II. Kumulatywne przystąpienie do długu 775
1. Umowa kumulatywnego przystąpienia do długu 775
2. Ustawowe kumulatywne przystąpienie do długu 776
Rozdział X. Zbieg roszczeń 779
§ 36. Uregulowanie prawne zbiegu roszczeń 779
I. Uwagi ogólne 779
1. Pojęcie zbiegu przepisów, norm i roszczeń 779
2. Skutki zbiegu roszczeń 781
II. Rozwiązania szczególne 783
1. Bezpodstawne wzbogacenie 783
2. Delikty 785
3. Szkoda wyrządzona przez produkt niebezpieczny 787
4. Naruszenia dóbr osobistych 788