Dane szczegółowe książki
Zarys metodyki pracy kuratora sądowego / Górska, Natalia; Haak, Henryk; Kokorzecka-Piber, Maria; Kwadrans, Łukasz; Liszke, Wiesława; Martuszewicz, Andrzej; Ostrihanska, Zofia (1926-); Rzepniewski, Andrzej; Szymanowski, Teodor (1932-); Jedynak, Tadeusz; Stasiak, Krzysztof
Autorzy
Tytuł
Zarys metodyki pracy kuratora sądowego
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: LexisNexis Polska, 2014
Numer wydania
Wyd. 3.
ISBN
9788327801531;9788327806079
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Stron: 728. Dla aplikantów kuratorskich, studentów pedagogiki społecznej i resocjalizacji.
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Wykaz skrótów 13
Wstęp do wydania trzeciego 17
Wprowadzenie 19
1. Ewolucja kurateli sądowej od początku do wejścia w życie rozporządzenia
z 1986 r. (Krzysztof Stasiak) 19
1.1. Uwagi ogólne 19
1.2. Okres międzywojenny 19
1.3. Okres od zakończenia wojny do 1986 r 21
1.4. Instytucja kurateli sądowej określona w rozporządzeniu z 1986 r 27
2. Od rozporządzenia do ustawy o kuratorach sądowych (Tadeusz Jedynak,
Andrzej Martuszewicz) 30
2.1. Ewolucja poglądów na organizację i zadania służby kuratorskiej
w latach dziewięćdziesiątych XX w 30
2.2. Inspiracje 32
2.3. Czas reform 37
2.3.1. Etatyzacja 37
2.3.2. Profesjonalizacja 40
2.3.3. Legislacja 52
2.3.4. Starania o unowocześnienie systemu wynagrodzeń kuratorów zawodowych 57
2.4. Prace legislacyjne nad ustawą o kuratorach 69
2.5. Epilog - kuratorzy w obronie swojej ustawy 80
ROZDZIAŁ I. Ustawa o kuratorach sądowych - „konstytucja” kuratorskiej
służby sądowej 83
1. Zadania kuratorów sądowych (Tadeusz Jedynak) 83
1.1. Zadania kuratorów dla dorosłych 86
1.2. Zadania kuratorów rodzinnych 88
2. Kwalifikacje kuratorów sądowych (Tadeusz Jedynak) 96
3. Charakterystyka stosunku pracy kuratora sądowego i aplikanta
kuratorskiego (Krzysztof Stasiak) 101
3.1. Wprowadzenie 101
3.2. Czas pracy kuratora zawodowego (Tadeusz Jedynak) 104
3.3. Awans 113
3.4. Wynagrodzenie, nagroda i gratyfikacja jubileuszowa 114
3.5. Urlop 117
3.6. Zasady wykonywania przez kuratora zawodowego stosunku pracy wynikające z przepisów prawa pracy 118
3.7. Delegowanie kuratora 121
3.8. Zawieszenie kuratora w pełnieniu obowiązków 122
3.9. Ustanie stosunku pracy 123
4. Organizacja kuratorskiej służby sądowej (Andrzej Rzepniewski) 127
4.1. Wprowadzenie 127
4.2. Wyjaśnienie niektórych pojęć 129
4.3. Działalność administracyjna w sądach i nadzór nad działalnością administracyjną 132
4.4. Powołanie kuratorskiej służby sądowej i jej charakterystyka 135
4.5. Kurator okręgowy 137
4.5.1. Warunki i tryb powołania kuratora okręgowego 137
4.5.2. Zakres działania kuratora okręgowego 141
4.6. Zespół kuratorskiej służby sądowej 147
4.6.1. Tworzenie zespołów 147
4.6.2. Kierownik zespołu 148
4.6.3. Sekretariat zespołu i obsługa biurowa 150
4.7. Praktyczne wskazówki dotyczące działalności kierowniczej w służbie kuratorskiej 151
5. Obowiązki i uprawnienia kuratorów (Andrzej Rzepniewski) 154
5.1. Rozróżnienie pojęć. Uprawnienia i obowiązki 154
5.2. Obowiązki kuratora 155
5.3. Uprawnienia kuratora 160
6. Samorząd kuratorski (Andrzej Rzepniewski) 161
6.1. Wprowadzenie 161
6.2. Krajowa Rada Kuratorów 162
6.3. Okręgowe zgromadzenie kuratorów 164
7. Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna kuratora zawodowego
i aplikanta kuratorskiego (Krzysztof Stasiak) 172
7.1. Wprowadzenie 172
7.2. Zakres odpowiedzialności porządkowej i dyscyplinarnej 173
7.3. Kara porządkowa i kary dyscyplinarne 176
7.4. Stosowanie kar 182
7.5. Rzecznik dyscyplinarny i postępowanie wyjaśniające 184
7.6. Sąd dyscyplinarny i postępowanie przed sądem 190
7.7. Odwołanie i sąd dyscyplinarny drugiej instancji 196
7.8. Obwiniony i obrońca 199
7.9. Postępowanie po wydaniu orzeczenia 200
8. Aplikacja i aplikanci kuratorscy (Tadeusz Jedynak) 202
9. Kuratorzy społeczni (Krzysztof Stasiak) 212
9.1. Wprowadzenie 212
9.2. Kto może zostać kuratorem społecznym? 213
9.3. Zadania kuratora społecznego 220
9.4. Ryczałt kuratora społecznego 223
ROZDZIAŁ II. Diagnoza w pracy kuratora sądowego (Zofia Ostrihanska) 227
1. Ogólne problemy diagnozowania 227
1.1. Uwagi wstępne 227
1.2. Pojęcie diagnozy 228
2. Etapy i procedura opracowywania diagnozy przez kuratora - zagadnienia praktyczne 240
2.1. Dokumenty 242
2.2. Wywiady 242
2.3. Opracowanie zebranych informacji 259
ROZDZIAŁ III. Kurator dla dorosłych jako instytucja systemu karnego 268
1. Karno-polityczne podstawy instytucji poddania skazanego (sprawcy)
próbie (założenia i niekonsekwencje w realizacji) (Teodor Szymanowski) 268
2. Wychowawczo-zapobiegawcza funkcja dozoru (Krzysztof Stasiak,
Wiesława Liszkę) 280
2.1. Uwagi ogólne 280
2.2. Rodzaje dozorów, cel i podstawy prawne 286
2.2.1. Dozór przy warunkowym zawieszeniu kary pozbawienia
wolności 286
2.2.2. Dozór przy warunkowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności 289
2.2.3. Dozór przy warunkowym umorzeniu postępowania karnego 291
2.2.4. Dozór w związku z wykonaniem leczniczych środków zabezpieczających 293
2.3. Prawa i obowiązki kierownika zespołu, kuratora sądowego oraz
skazanego 294
2.3.1. Prawa i obowiązki kierownika zespołu w związku
z wykonywaniem dozoru 294
2.3.2. Obowiązki i uprawnienia kuratora sądowego związane
z wykonywaniem dozoru 300
2.3.3. Prawa i obowiązki skazanego 308
2.4. Procedury postępowania kuratora w dozorze 311
2.4.1. Kwalifikacja dozorowanego do grupy ryzyka 311
2.4.2. Metodyka wykonywania dozoru 315
2.4.3. Model postępowania resocjalizującego i techniki pracy kuratora
w dozorze 322
2.4.4. Realizacja przez kuratora zawodowego zadań kontrolnych
w dozorze, w tym w dozorach wykonywanych przez kuratorów
społecznych 333
2.5. Dokumentacja z przebiegu dozoru 336
2.6. Trudności w wykonywaniu dozoru 348
3. Kontrolno-organizacyjna funkcja kuratora w wykonywaniu kary ograniczenia wolności i prac społecznie użytecznych (Krzysztof Stasiak) 349
3.1. Istota kary ograniczenia wolności i prac społecznie użytecznych 349
3.2. Czynności poprzedzające rozpoczęcie wykonywania przez skazanego (ukaranego) pracy na cele społeczne (społecznie użyteczne) 353
3.3. Wykonywanie kary ograniczenia wolności 357
3.3.1. Uwagi ogólne 357
3.3.2. Podmiot, u którego jest wykonywana praca 362
3.3.3. Relacje między skazanym (ukaranym) a kuratorem zawodowym związane z realizacją kary ograniczenia wolności (pracy
społecznie użytecznej) 363
3.4. Zakończenie kary ograniczenia wolności (prac społecznie
użytecznych) 364
4. Kontrola wykonania obowiązków nałożonych na skazanego
bez orzeczonego dozoru (Wiesława Liszkę) 372
4.1. Wprowadzenie 372
4.2. Dokonywanie ustaleń o zachowaniu skazanego i wykonywaniu obowiązków w okresie próby 373
4.3. Dokumentacja związana z kontrolą wykonania przez skazanego obowiązków w okresie próby 381
5. Informacyjno-kontrolna funkcja kuratora w przeprowadzaniu wywiadów środowiskowych (Krzysztof Stasiak) 382
5.1. Uwagi ogólne 382
5.2. Wywiad zarządzany na podstawie art. 14 § 1 k.k.w 382
5.3. Wykonywanie niektórych orzeczeń sądowych przy wykorzystaniu
art. 14 k.k.w 388
5.4. Wywiad zarządzony na podstawie art. 214 k.p.k 389
5.5. Metodyka przeprowadzania wywiadu środowiskowego 396
6. Udział sądowego kuratora zawodowego w wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Krzysztof Stasiak) 399
6.1. Wprowadzenie 399
6.2. Strona techniczna wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego 400
6.3. Rozpoczęcie wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego 402
6.4. Wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego 406
6.5. Warunkowe przedterminowe zwolnienie skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego 415
6.6. Zadania sądowego kuratora zawodowego w związku z wykonywaniem
kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego 416
6.7. Zakończenie dozoru elektronicznego 421
7. Przygotowanie skazanego do życia na wolności (Maria Kokorzecka-Piber) 423
7.1. Uwagi ogólne 423
7.2. Rozwiązania prawne dotyczące przygotowania więźnia do życia
na wolności na tle standardów europejskich i w Polsce 425
7.3. Sens i cel pracy kuratora nad przygotowaniem osób skazanych
do wolności 428
7.4. Metodyka pracy kuratora ze skazanym 433
7.5. Organizacja pracy kuratora przygotowującego więźnia do życia
na wolności 434
7.6. Realizacja zadań kuratorskich na podstawie obowiązujących przepisów 436
7.6.1. Przyjęcie zadania 436
7.6.2. Przygotowanie do programu wolnościowego 437
7.6.3. Opracowanie programu wolnościowego i zasada kontraktu 438
7.6.4. Realizacja programu 440
7.6.5. Problemy związane z realizacją programu 449
7.6.6. Ocena przebiegu i wyników programu 452
7.7. Dokumentacja działań kuratora 453
7.7.1 Przepisy regulujące zasady dokumentowania pracy 453
7.7.2. Dokumenty niezbędne do wykonywania i rejestrowania zadań 454
7.8. Ograniczenia udziału kuratorów w procesie wdrażania więźniów
do społeczeństwa 456
7.9. Ocena modelu białostockiego 459
8. Praca socjalna kuratora dla dorosłych przy realizowaniu pomocy postpenitencjarnej (Andrzej Rzepniewski) ...................................461
8.1. Praca socjalna i pomoc społeczna....................................................................461
8.2. Pojęcie funduszu. Charakterystyka Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym
oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Rola kuratora 463
8.3. Przeznaczenie środków 466
8.4. Uprawnienia do otrzymywania pomocy 469
8.5. Warunki uzyskania pomocy 471
8.6. Tryb postępowania 471
8.7. Odwołanie od decyzji kuratora 473
9. Wnioski składane przez kuratora dla dorosłych (Krzysztof Stasiak) 475
9.1. Wprowadzenie 475
9.2. Forma i treść wniosku 477
9.3. Rodzaje wniosków 479
9.3.1. Wniosek o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności 479
9.3.2. Wniosek o odwołanie warunkowego zwolnienia 484
9.3.3. Wniosek o podjęcie warunkowo umorzonego postępowania
karnego 486
9.3.4. Wniosek o zwolnienie od dozoru 488
9.3.5. Wniosek o oddanie pod dozór 491
9.3.6. Wniosek o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązku 492
9.3.7. Wniosek o zwolnienie z obowiązku 495
9.3.8. Wniosek o zmianę okresu próby 496
9.3.9. Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności i o odwołanie odroczenia wykonania kary pozbawienia
wolności 498
9.3.10. Wniosek o przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności
i wniosek o odwołanie tej przerwy 500
9.3.11. Wniosek o warunkowe zwolnienie 502
9.3.12. Wniosek o zarządzenie wykonania kary zastępczej 503
9.3.13. Wniosek o odroczenie wykonania kary ograniczenia wolności
i odwołanie odroczenia 505
9.3.14. Wniosek o przerwę w wykonywaniu kary ograniczenia
wolności 506
9.3.15. Wniosek o zwolnienie z reszty kary ograniczenia wolności
i uznanie jej za wykonaną 507
9.3.16. Wniosek o zmianę w sposobie wykonywania kary ograniczenia wolności 508
9.3.17. „Wniosek” o zawieszenie postępowania wykonawczego 509
9.3.18. „Wniosek” o podjęcie zawieszonego postępowania 512
9.3.19. „Wniosek” o umorzenie postępowania 512
9.3.20. Wniosek o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia 514
9.4. Przykłady wniosków 515
ROZDZIAŁ IV. Rola kuratora rodzinnego w realizacji ochrony prawnej
udzielanej przez sąd rodzinny 519
1. Sądowy kurator rodzinny jako podmiot uczestniczący w udzielaniu ochrony prawnej przez sąd rodzinny (Henryk Haak) 519
1.1. Wprowadzenie 519
1.2. Sądownictwo rodzinne - wybrane zagadnienia 522
1.2.1. Powstanie i rozwój sądownictwa rodzinnego na świecie
i w Polsce 522
1.2.2. Rozmieszczenie sądów rodzinnych w Polsce 524
1.2.3. Istota sądownictwa rodzinnego 525
1.2.4. Zakres spraw podlegających rozpoznaniu w sądzie rodzinnym 526
1.2.5. „Sąd rodzinny” a „sąd opiekuńczy” 527
1.2.6. Organizacja pracy sądów rodzinnych 530
1.3. Zadania kuratorów rodzinnych 532
1.3.1. Zadania kuratorów rodzinnych określone w ustawie - Prawo
o ustroju sądów powszechnych 532
1.3.2. Zadania kuratorów rodzinnych oznaczone w ustawie
o kuratorach sądowych 533
1.3.3. Zadania kuratorów rodzinnych przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym 536
1.3.4. Zadania kuratorów rodzinnych wynikające z Kodeksu postępowania cywilnego 538
1.3.5. Zadania kuratorów rodzinnych określone w ustawie
z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach
nieletnich 541
1.3.6. Zadania kuratorów rodzinnych przewidziane w ustawie z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi 542
1.4. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych 544
1.4.1. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych na podstawie ustawy
- Prawo o ustroju sądów powszechnych 544
1.4.2. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych na podstawie ustawy
o kuratorach sądowych 546
1.4.3. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych na podstawie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw 547
1.4.4. Podsumowanie 549
1.5. Zakończenie 551
2. Wywiady środowiskowe (Tadeusz Jedynak) 553
2.1. Uwagi ogólne 553
2.2. „Regulamin” przeprowadzania wywiadu środowiskowego 557
3. Nadzór kuratora sądowego (Tadeusz Jedynak) 564
3.1. Rodzaje nadzorów i ich cechy charakterystyczne 566
3.1.1. Nadzór w sprawach opiekuńczych 567
3.1.1.1. Wnioski o zmianę orzeczenia lub umorzenie
postępowania 571
3.1.1.2. Okoliczności uzasadniające złożenie wniosku 574
3.1.1.3. Przykładowe wnioski 577
3.1.1.4. Procedura postępowania w nadzorze w sprawach opiekuńczych 580
3.1.2. Nadzór kuratora w sprawach nieletnich 587
3.1.2.1. Wnioski dotyczące modyfikacji orzeczenia o oddaniu nieletniego pod nadzór kuratora sądowego 594
3.1.2.2. Przykładowe wnioski 600
3.1.2.3. Procedura postępowania w nadzorze nad nieletnim 603
3.1.2.4. Terminarz nadzoru 608
3.1.2.5. Treść dokumentacji związanej z nadzorem 608
3.1.3. Nadzór nad osobami zobowiązanymi do leczenia uzależnienia alkoholowego 609
3.1.3.1. Przykładowe wnioski 614
3.1.3.2. Procedura postępowania w nadzorze nad osobami zobowiązanymi do leczenia uzależnienia
alkoholowego 616
3.2. Metoda pracy w nadzorze 616
3.2.1. Casework w nadzorze kuratora 617
3.2.2. Zasady pracy kuratora w nadzorze prowadzonym metodą
casework 620
3.2.3. Etapy pracy kuratora w nadzorze 622
3.2.4. Kontrakt w nadzorze prowadzonym metodą casework 625
3.2.5. Współpraca ze środowiskiem w nadzorze kuratora 629
3.2.6. Problemy związane z realizacją nadzoru 633
4. Odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką oraz udział kuratora w sprawach o umieszczenie dziecka
w środowisku zastępczym (Tadeusz Jedynak, Natalia Górska) 635
4.1. Wprowadzenie 635
4.2. Procedura odebrania dziecka uprowadzonego lub zatrzymanego
od osoby nieuprawnionej w celu oddania go rodzicowi (opiekunowi) 645
4.3. Procedura odebrania dziecka w celu umieszczenia go w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej (art. 59813 k.p.c.) 649
4.4. Postępowanie w sytuacji kryzysowej w przypadku stwierdzenia przez kuratora faktu pozostawienia dziecka bez opieki lub którego
życie lub zdrowie jest zagrożone 657
5. Udział kuratora w ustalonych sądownie kontaktach rodziców z dzieckiem (Tadeusz Jedynak, Natalia Górska) 663
6. Inne zadania realizowane przez kuratorów rodzinnych (Tadeusz Jedynak) 674
6.1. Czynności kontrolne w sprawach opiekuńczych 674
6.2. Czynności kontrolne w sprawach nieletnich 676
7. Ośrodek kuratorski - środek wychowawczy wykonywany przez kuratorów sądowych (Łukasz Kwadrans) 678
7.1. Uwagi ogólne 678
7.2. Działalność ośrodków kuratorskich 685
7.3. Metody pracy w ośrodku kuratorskim 689
7.4. Kadra ośrodków kuratorskich i jej zadania 696
7.5. Dokumentacja ośrodka i nadzór 698
7.6. Zakończenie 702
Zakończenie 707
Bibliografia 711
Wykaz aktów prawnych 721
O Autorach 725
Wykaz skrótów 13
Wstęp do wydania trzeciego 17
Wprowadzenie 19
1. Ewolucja kurateli sądowej od początku do wejścia w życie rozporządzenia
z 1986 r. (Krzysztof Stasiak) 19
1.1. Uwagi ogólne 19
1.2. Okres międzywojenny 19
1.3. Okres od zakończenia wojny do 1986 r 21
1.4. Instytucja kurateli sądowej określona w rozporządzeniu z 1986 r 27
2. Od rozporządzenia do ustawy o kuratorach sądowych (Tadeusz Jedynak,
Andrzej Martuszewicz) 30
2.1. Ewolucja poglądów na organizację i zadania służby kuratorskiej
w latach dziewięćdziesiątych XX w 30
2.2. Inspiracje 32
2.3. Czas reform 37
2.3.1. Etatyzacja 37
2.3.2. Profesjonalizacja 40
2.3.3. Legislacja 52
2.3.4. Starania o unowocześnienie systemu wynagrodzeń kuratorów zawodowych 57
2.4. Prace legislacyjne nad ustawą o kuratorach 69
2.5. Epilog - kuratorzy w obronie swojej ustawy 80
ROZDZIAŁ I. Ustawa o kuratorach sądowych - „konstytucja” kuratorskiej
służby sądowej 83
1. Zadania kuratorów sądowych (Tadeusz Jedynak) 83
1.1. Zadania kuratorów dla dorosłych 86
1.2. Zadania kuratorów rodzinnych 88
2. Kwalifikacje kuratorów sądowych (Tadeusz Jedynak) 96
3. Charakterystyka stosunku pracy kuratora sądowego i aplikanta
kuratorskiego (Krzysztof Stasiak) 101
3.1. Wprowadzenie 101
3.2. Czas pracy kuratora zawodowego (Tadeusz Jedynak) 104
3.3. Awans 113
3.4. Wynagrodzenie, nagroda i gratyfikacja jubileuszowa 114
3.5. Urlop 117
3.6. Zasady wykonywania przez kuratora zawodowego stosunku pracy wynikające z przepisów prawa pracy 118
3.7. Delegowanie kuratora 121
3.8. Zawieszenie kuratora w pełnieniu obowiązków 122
3.9. Ustanie stosunku pracy 123
4. Organizacja kuratorskiej służby sądowej (Andrzej Rzepniewski) 127
4.1. Wprowadzenie 127
4.2. Wyjaśnienie niektórych pojęć 129
4.3. Działalność administracyjna w sądach i nadzór nad działalnością administracyjną 132
4.4. Powołanie kuratorskiej służby sądowej i jej charakterystyka 135
4.5. Kurator okręgowy 137
4.5.1. Warunki i tryb powołania kuratora okręgowego 137
4.5.2. Zakres działania kuratora okręgowego 141
4.6. Zespół kuratorskiej służby sądowej 147
4.6.1. Tworzenie zespołów 147
4.6.2. Kierownik zespołu 148
4.6.3. Sekretariat zespołu i obsługa biurowa 150
4.7. Praktyczne wskazówki dotyczące działalności kierowniczej w służbie kuratorskiej 151
5. Obowiązki i uprawnienia kuratorów (Andrzej Rzepniewski) 154
5.1. Rozróżnienie pojęć. Uprawnienia i obowiązki 154
5.2. Obowiązki kuratora 155
5.3. Uprawnienia kuratora 160
6. Samorząd kuratorski (Andrzej Rzepniewski) 161
6.1. Wprowadzenie 161
6.2. Krajowa Rada Kuratorów 162
6.3. Okręgowe zgromadzenie kuratorów 164
7. Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna kuratora zawodowego
i aplikanta kuratorskiego (Krzysztof Stasiak) 172
7.1. Wprowadzenie 172
7.2. Zakres odpowiedzialności porządkowej i dyscyplinarnej 173
7.3. Kara porządkowa i kary dyscyplinarne 176
7.4. Stosowanie kar 182
7.5. Rzecznik dyscyplinarny i postępowanie wyjaśniające 184
7.6. Sąd dyscyplinarny i postępowanie przed sądem 190
7.7. Odwołanie i sąd dyscyplinarny drugiej instancji 196
7.8. Obwiniony i obrońca 199
7.9. Postępowanie po wydaniu orzeczenia 200
8. Aplikacja i aplikanci kuratorscy (Tadeusz Jedynak) 202
9. Kuratorzy społeczni (Krzysztof Stasiak) 212
9.1. Wprowadzenie 212
9.2. Kto może zostać kuratorem społecznym? 213
9.3. Zadania kuratora społecznego 220
9.4. Ryczałt kuratora społecznego 223
ROZDZIAŁ II. Diagnoza w pracy kuratora sądowego (Zofia Ostrihanska) 227
1. Ogólne problemy diagnozowania 227
1.1. Uwagi wstępne 227
1.2. Pojęcie diagnozy 228
2. Etapy i procedura opracowywania diagnozy przez kuratora - zagadnienia praktyczne 240
2.1. Dokumenty 242
2.2. Wywiady 242
2.3. Opracowanie zebranych informacji 259
ROZDZIAŁ III. Kurator dla dorosłych jako instytucja systemu karnego 268
1. Karno-polityczne podstawy instytucji poddania skazanego (sprawcy)
próbie (założenia i niekonsekwencje w realizacji) (Teodor Szymanowski) 268
2. Wychowawczo-zapobiegawcza funkcja dozoru (Krzysztof Stasiak,
Wiesława Liszkę) 280
2.1. Uwagi ogólne 280
2.2. Rodzaje dozorów, cel i podstawy prawne 286
2.2.1. Dozór przy warunkowym zawieszeniu kary pozbawienia
wolności 286
2.2.2. Dozór przy warunkowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności 289
2.2.3. Dozór przy warunkowym umorzeniu postępowania karnego 291
2.2.4. Dozór w związku z wykonaniem leczniczych środków zabezpieczających 293
2.3. Prawa i obowiązki kierownika zespołu, kuratora sądowego oraz
skazanego 294
2.3.1. Prawa i obowiązki kierownika zespołu w związku
z wykonywaniem dozoru 294
2.3.2. Obowiązki i uprawnienia kuratora sądowego związane
z wykonywaniem dozoru 300
2.3.3. Prawa i obowiązki skazanego 308
2.4. Procedury postępowania kuratora w dozorze 311
2.4.1. Kwalifikacja dozorowanego do grupy ryzyka 311
2.4.2. Metodyka wykonywania dozoru 315
2.4.3. Model postępowania resocjalizującego i techniki pracy kuratora
w dozorze 322
2.4.4. Realizacja przez kuratora zawodowego zadań kontrolnych
w dozorze, w tym w dozorach wykonywanych przez kuratorów
społecznych 333
2.5. Dokumentacja z przebiegu dozoru 336
2.6. Trudności w wykonywaniu dozoru 348
3. Kontrolno-organizacyjna funkcja kuratora w wykonywaniu kary ograniczenia wolności i prac społecznie użytecznych (Krzysztof Stasiak) 349
3.1. Istota kary ograniczenia wolności i prac społecznie użytecznych 349
3.2. Czynności poprzedzające rozpoczęcie wykonywania przez skazanego (ukaranego) pracy na cele społeczne (społecznie użyteczne) 353
3.3. Wykonywanie kary ograniczenia wolności 357
3.3.1. Uwagi ogólne 357
3.3.2. Podmiot, u którego jest wykonywana praca 362
3.3.3. Relacje między skazanym (ukaranym) a kuratorem zawodowym związane z realizacją kary ograniczenia wolności (pracy
społecznie użytecznej) 363
3.4. Zakończenie kary ograniczenia wolności (prac społecznie
użytecznych) 364
4. Kontrola wykonania obowiązków nałożonych na skazanego
bez orzeczonego dozoru (Wiesława Liszkę) 372
4.1. Wprowadzenie 372
4.2. Dokonywanie ustaleń o zachowaniu skazanego i wykonywaniu obowiązków w okresie próby 373
4.3. Dokumentacja związana z kontrolą wykonania przez skazanego obowiązków w okresie próby 381
5. Informacyjno-kontrolna funkcja kuratora w przeprowadzaniu wywiadów środowiskowych (Krzysztof Stasiak) 382
5.1. Uwagi ogólne 382
5.2. Wywiad zarządzany na podstawie art. 14 § 1 k.k.w 382
5.3. Wykonywanie niektórych orzeczeń sądowych przy wykorzystaniu
art. 14 k.k.w 388
5.4. Wywiad zarządzony na podstawie art. 214 k.p.k 389
5.5. Metodyka przeprowadzania wywiadu środowiskowego 396
6. Udział sądowego kuratora zawodowego w wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Krzysztof Stasiak) 399
6.1. Wprowadzenie 399
6.2. Strona techniczna wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego 400
6.3. Rozpoczęcie wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego 402
6.4. Wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego 406
6.5. Warunkowe przedterminowe zwolnienie skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego 415
6.6. Zadania sądowego kuratora zawodowego w związku z wykonywaniem
kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego 416
6.7. Zakończenie dozoru elektronicznego 421
7. Przygotowanie skazanego do życia na wolności (Maria Kokorzecka-Piber) 423
7.1. Uwagi ogólne 423
7.2. Rozwiązania prawne dotyczące przygotowania więźnia do życia
na wolności na tle standardów europejskich i w Polsce 425
7.3. Sens i cel pracy kuratora nad przygotowaniem osób skazanych
do wolności 428
7.4. Metodyka pracy kuratora ze skazanym 433
7.5. Organizacja pracy kuratora przygotowującego więźnia do życia
na wolności 434
7.6. Realizacja zadań kuratorskich na podstawie obowiązujących przepisów 436
7.6.1. Przyjęcie zadania 436
7.6.2. Przygotowanie do programu wolnościowego 437
7.6.3. Opracowanie programu wolnościowego i zasada kontraktu 438
7.6.4. Realizacja programu 440
7.6.5. Problemy związane z realizacją programu 449
7.6.6. Ocena przebiegu i wyników programu 452
7.7. Dokumentacja działań kuratora 453
7.7.1 Przepisy regulujące zasady dokumentowania pracy 453
7.7.2. Dokumenty niezbędne do wykonywania i rejestrowania zadań 454
7.8. Ograniczenia udziału kuratorów w procesie wdrażania więźniów
do społeczeństwa 456
7.9. Ocena modelu białostockiego 459
8. Praca socjalna kuratora dla dorosłych przy realizowaniu pomocy postpenitencjarnej (Andrzej Rzepniewski) ...................................461
8.1. Praca socjalna i pomoc społeczna....................................................................461
8.2. Pojęcie funduszu. Charakterystyka Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym
oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Rola kuratora 463
8.3. Przeznaczenie środków 466
8.4. Uprawnienia do otrzymywania pomocy 469
8.5. Warunki uzyskania pomocy 471
8.6. Tryb postępowania 471
8.7. Odwołanie od decyzji kuratora 473
9. Wnioski składane przez kuratora dla dorosłych (Krzysztof Stasiak) 475
9.1. Wprowadzenie 475
9.2. Forma i treść wniosku 477
9.3. Rodzaje wniosków 479
9.3.1. Wniosek o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności 479
9.3.2. Wniosek o odwołanie warunkowego zwolnienia 484
9.3.3. Wniosek o podjęcie warunkowo umorzonego postępowania
karnego 486
9.3.4. Wniosek o zwolnienie od dozoru 488
9.3.5. Wniosek o oddanie pod dozór 491
9.3.6. Wniosek o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązku 492
9.3.7. Wniosek o zwolnienie z obowiązku 495
9.3.8. Wniosek o zmianę okresu próby 496
9.3.9. Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności i o odwołanie odroczenia wykonania kary pozbawienia
wolności 498
9.3.10. Wniosek o przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności
i wniosek o odwołanie tej przerwy 500
9.3.11. Wniosek o warunkowe zwolnienie 502
9.3.12. Wniosek o zarządzenie wykonania kary zastępczej 503
9.3.13. Wniosek o odroczenie wykonania kary ograniczenia wolności
i odwołanie odroczenia 505
9.3.14. Wniosek o przerwę w wykonywaniu kary ograniczenia
wolności 506
9.3.15. Wniosek o zwolnienie z reszty kary ograniczenia wolności
i uznanie jej za wykonaną 507
9.3.16. Wniosek o zmianę w sposobie wykonywania kary ograniczenia wolności 508
9.3.17. „Wniosek” o zawieszenie postępowania wykonawczego 509
9.3.18. „Wniosek” o podjęcie zawieszonego postępowania 512
9.3.19. „Wniosek” o umorzenie postępowania 512
9.3.20. Wniosek o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia 514
9.4. Przykłady wniosków 515
ROZDZIAŁ IV. Rola kuratora rodzinnego w realizacji ochrony prawnej
udzielanej przez sąd rodzinny 519
1. Sądowy kurator rodzinny jako podmiot uczestniczący w udzielaniu ochrony prawnej przez sąd rodzinny (Henryk Haak) 519
1.1. Wprowadzenie 519
1.2. Sądownictwo rodzinne - wybrane zagadnienia 522
1.2.1. Powstanie i rozwój sądownictwa rodzinnego na świecie
i w Polsce 522
1.2.2. Rozmieszczenie sądów rodzinnych w Polsce 524
1.2.3. Istota sądownictwa rodzinnego 525
1.2.4. Zakres spraw podlegających rozpoznaniu w sądzie rodzinnym 526
1.2.5. „Sąd rodzinny” a „sąd opiekuńczy” 527
1.2.6. Organizacja pracy sądów rodzinnych 530
1.3. Zadania kuratorów rodzinnych 532
1.3.1. Zadania kuratorów rodzinnych określone w ustawie - Prawo
o ustroju sądów powszechnych 532
1.3.2. Zadania kuratorów rodzinnych oznaczone w ustawie
o kuratorach sądowych 533
1.3.3. Zadania kuratorów rodzinnych przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym 536
1.3.4. Zadania kuratorów rodzinnych wynikające z Kodeksu postępowania cywilnego 538
1.3.5. Zadania kuratorów rodzinnych określone w ustawie
z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach
nieletnich 541
1.3.6. Zadania kuratorów rodzinnych przewidziane w ustawie z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi 542
1.4. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych 544
1.4.1. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych na podstawie ustawy
- Prawo o ustroju sądów powszechnych 544
1.4.2. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych na podstawie ustawy
o kuratorach sądowych 546
1.4.3. Próba określenia roli kuratorów rodzinnych na podstawie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw 547
1.4.4. Podsumowanie 549
1.5. Zakończenie 551
2. Wywiady środowiskowe (Tadeusz Jedynak) 553
2.1. Uwagi ogólne 553
2.2. „Regulamin” przeprowadzania wywiadu środowiskowego 557
3. Nadzór kuratora sądowego (Tadeusz Jedynak) 564
3.1. Rodzaje nadzorów i ich cechy charakterystyczne 566
3.1.1. Nadzór w sprawach opiekuńczych 567
3.1.1.1. Wnioski o zmianę orzeczenia lub umorzenie
postępowania 571
3.1.1.2. Okoliczności uzasadniające złożenie wniosku 574
3.1.1.3. Przykładowe wnioski 577
3.1.1.4. Procedura postępowania w nadzorze w sprawach opiekuńczych 580
3.1.2. Nadzór kuratora w sprawach nieletnich 587
3.1.2.1. Wnioski dotyczące modyfikacji orzeczenia o oddaniu nieletniego pod nadzór kuratora sądowego 594
3.1.2.2. Przykładowe wnioski 600
3.1.2.3. Procedura postępowania w nadzorze nad nieletnim 603
3.1.2.4. Terminarz nadzoru 608
3.1.2.5. Treść dokumentacji związanej z nadzorem 608
3.1.3. Nadzór nad osobami zobowiązanymi do leczenia uzależnienia alkoholowego 609
3.1.3.1. Przykładowe wnioski 614
3.1.3.2. Procedura postępowania w nadzorze nad osobami zobowiązanymi do leczenia uzależnienia
alkoholowego 616
3.2. Metoda pracy w nadzorze 616
3.2.1. Casework w nadzorze kuratora 617
3.2.2. Zasady pracy kuratora w nadzorze prowadzonym metodą
casework 620
3.2.3. Etapy pracy kuratora w nadzorze 622
3.2.4. Kontrakt w nadzorze prowadzonym metodą casework 625
3.2.5. Współpraca ze środowiskiem w nadzorze kuratora 629
3.2.6. Problemy związane z realizacją nadzoru 633
4. Odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką oraz udział kuratora w sprawach o umieszczenie dziecka
w środowisku zastępczym (Tadeusz Jedynak, Natalia Górska) 635
4.1. Wprowadzenie 635
4.2. Procedura odebrania dziecka uprowadzonego lub zatrzymanego
od osoby nieuprawnionej w celu oddania go rodzicowi (opiekunowi) 645
4.3. Procedura odebrania dziecka w celu umieszczenia go w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej (art. 59813 k.p.c.) 649
4.4. Postępowanie w sytuacji kryzysowej w przypadku stwierdzenia przez kuratora faktu pozostawienia dziecka bez opieki lub którego
życie lub zdrowie jest zagrożone 657
5. Udział kuratora w ustalonych sądownie kontaktach rodziców z dzieckiem (Tadeusz Jedynak, Natalia Górska) 663
6. Inne zadania realizowane przez kuratorów rodzinnych (Tadeusz Jedynak) 674
6.1. Czynności kontrolne w sprawach opiekuńczych 674
6.2. Czynności kontrolne w sprawach nieletnich 676
7. Ośrodek kuratorski - środek wychowawczy wykonywany przez kuratorów sądowych (Łukasz Kwadrans) 678
7.1. Uwagi ogólne 678
7.2. Działalność ośrodków kuratorskich 685
7.3. Metody pracy w ośrodku kuratorskim 689
7.4. Kadra ośrodków kuratorskich i jej zadania 696
7.5. Dokumentacja ośrodka i nadzór 698
7.6. Zakończenie 702
Zakończenie 707
Bibliografia 711
Wykaz aktów prawnych 721
O Autorach 725