Dane szczegółowe książki

Spis treści
WIELKI PRZEŁOM 4
SPIS RZECZY 6
WPROWADZENIE 14
1. Estetyka filozofów i estetyka artystów 14
2. Interpretacja historyczna 17
3. Dyskursywne ciągi 23
4. Typy zdań a logika dyskursów perswazyjnych 27
5. Norma neutralizmu aksjologicznego 37
6. Spektrum aksjologiczne dzieła sztuki 40
7. Dyskurs modernizacyjny 46
8. Paradygmat 54
9. Uściślenia semantyczne: realizm, naturalizm, weryzm, aleteizm, pulchryzm 56
10. Krytyka czy estetyka? 68
11. Stan badań 74
12. Cele książki 78
13. Uwagi o źródłach i modernizacji języka 79
Rozdział I DYSKURS MODERNIZACYJNY 82
1. Dyskurs modernizacyjny w estetyce zachodnioeuropejskiej 84
1.1. Kluczowe terminy i pojęcia 84
1.2. Dyskurs modernizacyjny i modernizacja 88
1.3. Początki dyskursu modernizacyjnego 94
1.4. Pierwszy przypadek petryfikacji znaczenia słowa moderna 96
1.5. Narodziny dyskursu modernizacyjnego w estetyce renesansowej 98
1.6. Francis Bacon: pierwsza idea modernizacji renesansowego dyskursu modernizacyjnego 102
1.7. Querelle des Anciens et des Modernes: konkurencyjne warianty kolejnego dyskursu modernizacyjnego 104
1.8. Denis Diderot: kolejna modernizacja dyskursu modernizacyjnego 112
1.9. Hegel - prekursor idei rodzenia się radykalnie nowej epoki i nowej sztuki 116
1.10. Stendhal: kolejna modernizacja dyskursu modernizacyjnego 120
1.11. Gautier i Baudelaire: następne modernizacje dyskursu modernizacyjnego 122
1.12. Ruskin: modernizacja prospektywno-progresywna 126
1.14. Thoré-Bürger: silne wsparcie dążeń modernizacyjnych 132
1.15. Taine: modernizacja estetyki przez jej (intencjonalną) scjentyzację 134
1.16. Zola: dwa warianty modernizacji 138
1.17. Véron: próba rewolucji paradygmatycznej 148
1.18. Durand, Schinkel, Loudon, Semper, Viollet-le-Duc: ciąg modernizacji historystycznych 156
1.19. Loudon: pluralistyczna modernizacja progresywna 158
1.20. Pickett: pierwszy projekt modernizacji prospektywnej w architekturze 160
1.21. Neowernakularyzm jako efekt modernizacji retrospektywnej 162
1.22. Wolf, Bahr, Dilthey: początek dyskursu die Moderne w estetyce niemieckiej 162
1.23. Otto Wagner: modernizacja prospektywna 166
1.24. Herman Muthesius: rozwinięcie estetyki Wagnera 167
1.25. Adolf Loos: dalsza modernizacja idei moderne Architektur 180
1.26. Marinetti i jego kontynuatorzy: kolejne modernizacje progresywne dyskursu modernizacyjnego 184
1.27. Le Corbusier, Walter Gropius i Mies van der Rohe: dalsza modernizacja modernej estetyki architektury 190
1.28. Le Corbusier, Hitchcock i Johnson: ostateczna petryfikacja pojęcia l’architecture moderne, modem architecture 196
1.29. Wieloznaczność i wielotorowość modernizacji postmodernistycznej 198
1.30. Appendix: jeszcze kilka słów o kluczowych terminach 202
2. Dyskurs modernizacyjny w estetyce polskiej 203
2.1. Początki dyskursu modernizacyjnego w estetyce polskiej 203
2.2. Bolesław Podczaszyński: druga idea modernizacyjna 205
2.3. Spór polskich „nowożytników” ze „starożytnikami” 207
2.4. Postulowanie modernizacji narodowo-wernakularnej: 213
2.6. Znaczenie Tainea dla estetyki polskiej 219
2.7. Piotr Chmielowski: prawda zamiast tendencji 227
2.8. Stanisław Witkiewicz: zalążek nowej estetyki 229
2.9. Cyprian Godebski: modernizacja naturalistyczna estetyki sztuk plastycznych 237
2.10. Karol Matuszewski: pochwała eklektyzmu jako modernizacji tradycji 239
2.11. Antoni Sygietyński: modernizacja naturalistyczna 243
2.12. Stanisław Witkiewicz: przełomowa modernizacja polskiej estetyki malarstwa i architektury 263
2.13. Album Maksa i Aleksandra Gierymskich: kompleksowy projekt modernizacji malarstwa 267
2.14. Eliza Orzeszkowa: wprowadzenie terminu „modernizm” do dyskursu metaliterackiego 279
2.16. Artur Górski: koncept „Młodej Polski” jako efekt polemiki z krytykami nowej sztuki 283
2.17. Stanisław Przybyszewski: program nowej sztuki jako definicja implicite terminu „modernizm” 285
2.18. Malwina Posner-Garfeinowa: fundamentalna krytyka modernizmu (młodopolskiego) 287
2.19. Lewandowski: implementacja słowa „modernizm” 287
2.20. Lachner: klaryfikacja znaczeń 293
2.21 Ignacy Matuszewski: dwie estetyki nowoczesne i ostateczne ustalenie języka dyskursu nowoczesności/modernizmu 293
2.22. Henryk Struve: atak na modernizm 299
2.23. Cezary Jellenta: marność modernizmu 301
2.24. Zenon Przesmycki: obrona modernizmu 303
2.25. Jan Bełcikowski: koniec modernizmu 303
2.26. Miesięcznik Architekt: pluralizacja dyskursu modernizacyjnego 305
2.27. Edgar Kovàts: urzędowa modernizacja polskiej architektury 317
2.28. TPPS: konkurencyjny wobec koncepcji stylu zakopiańskiego projekt modernizacji neowernakularnej 323
2.29. Basler: pierwsza próba nowego dyskursu modernizacyjnego 333
2.30. Pronaszko - Formiści - Blok - Dźwignia - Praesens: krystalizacja nowego dyskursu nowoczesności 337
2.31. Chwistek: wizja nowoczesności po modernizmie; Strzemiński: kodyfikacja nowoczesności 341
2.32. Witkacy: totalne niezaiteresowanie architekturą 343
2.33. Reaktywacja Architekta: dwa dyskursy modernizacyjne: elementarystyczny i dekoracjonistyczny 345
2.34. Jerzy Warchałowski: kolejna modernizacja architektury i sztuki użytkowej 347
2.35. BLOK, Praesens, Dźwignia: radykalizacja dyskursu modernizacyjnego 349
2.36. Szyszko-Bohusz: generalna modernizacja polskiej estetyki architektury 355
2.37. Stefania Zahorska: ostateczne ustalenie języka dyskursu modernizacyjnego 357
2.38. Michał Sobeski: przeniesienie dyskursu nowoczesności do estetyki uniwersyteckiej 363
2.39. Niemojewski: petryfikacja dyskursu modernizacyjnego 365
2.40. Przełom postmodernistyczny w estetyce polskiej 373
Rozdział II ESTETYKA MALARSTWA 374
1. Witkiewiczowska estetyka malarstwa przed pierwszym wydaniem Sztuki i krytyki u nas 376
1.1. Problem cezury w Witkiewiczowskiej estetyce malarstwa 376
1.2. Wędrowiec: zamierzona pierwsza rewolucja w polskiej estetyce 377
1.3. „Malarstwo i krytyka u nas”: kulminacyjne wejście w walce o nową estetykę 387
1.4. Bitwa o Bitwę pod Grunwaldem 403
1.5. Witkiewiczowski dyskurs estetyczny po „Malarstwie i krytyce u nas” 419
1.6. Bilans sporu Witkiewicza ze Struvem 451
2. Witkiewiczowska estetyka malarstwa po opublikowaniu Sztuki i krytyki u nas 454
2.1. Polscy „monachijczycy” w obronie treści w malarstwie 454
2.2. Jellenta: argument krytyczny Witkiewicza użyty przeciwko jego estetyce 460
2.3. Gerson i Jankowski: spór o impresjonizm 464
2.4. Stanisław Tarnowski: krytyka ambiwalentna 470
2.5. Ks. Marian Morawski: tropienie sprzeczności i niekonsekwencji w myśli Witkiewicza 480
2.7. Sygietyński przeciwko Witkiewiczowi w obronie ich (wedle Sygietyńskiego) wspólnych niegdyś poglądów 498
2.8. Przesmycki: erystyczna samoidentyfikacja estetyczna 504
2.9. Wawrzeniecki: frontalny atak na Witkiewicza 506
2.10. Benedyktowicz: obrona Matejki i krytyka Witkiewicza 510
2.11. Ostatnie akordy sporu Struvego i Witkiewicza 514
2.12. Ewolucja estetyki Witkiewicza? 520
2.13. Potępienie malarstwa współczesnego? 526
2.14. Niekoherencja estetyki Witkiewicza? 530
2.15. Witkacy o estetyce ojca 534
Rozdział III ESTETYKA ARCHITEKTURY 537
1. Narodowy historyzm vs. narodowy neowernakularyzm w estetyce architektury 539
1.1. Początki dyskursu narodowo-patriotycznego w myśli europejskiej 539
1.2. Początki dyskursu narodowo-patriotycznego w myśli polskiej 543
1.3. Zróżnicowany sens narodowej formy w architekturze 543
1.4. Neowernakularyzm jako opozycja wobec historyzmu 549
1.5. Pluralistyczny historyzm w polskiej myśli metaarchitektonicznej 553
1.6. Początki dyskursu narodowego: Lucjan Siemieński i Karol Kremer 555
1.7. Wzniosłe marzenie Norwida 557
1.8. Bolesław Podczaszyński: rozszerzenie dyskursu metaarchitektonicznego 557
1.9. Józef Kremer: wtórna krytyka historyzmu 563
1.10. Kolejne etapy „odkrywania” architektury ludowej: 563
1.11. Martynowski i dwie drogi nowej architektury: neoklasycyzm i neowernakularyzm 567
1.12. Styl szwajcarski, scil. tyrolski, scil. alpejski w Europie Środkowej 569
1.13. Matuszewski: pierwsza wizja narodowego neogotyku 571
1.14. Jan Karłowicz: studium lingwistyczno-etnograficzne budownictwa ludowego 573
1.15. Witkiewicza „wejście” w dyskurs metaarchitektoniczny 575
2. Historia pola dyskursu koncepcji stylu zakopiańskiego 578
2.1. Inicjalna rola Charlesa Bulsa 578
2.2. Hipotezy genealogiczne Witkiewicza 581
2.13. Architekt i Ekielskiego wejście w dyskurs metaarchitektoniczny 615
2.14. Zalążek zmiany paradygmatycznej w teorii architektury 619
2.15. Apologia Witkiewicza przez Eliasza 621
2.16. Kovats jako prawodawca nowego paradygmatu w architekturze 623
2.17. Ruskin jako substytut nowego prawodawcy w estetyce architektury Architekta 623
2.18. Lwowski spór o zakopiańszczyznę 625
2.19. Estetyka Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana 627
2.20. Implikacje estetyczne nowych prac etnograficznych 631
2.21. Ostateczna dogmatyzacja koncepcji stylu zakopiańskiego 637
2.23. Czesław Jankowski: pierwsza krytyka totalna koncepcji stylu zakopiańskiego 653
2.24. Dalsza dogmatyzacja koncepcji stylu zakopiańskiego 655
2.25. Gloger: niekorzystne dla koncepcji stylu zakopiańskiego implikacje badań etnograficznych 658
2.26. Stanisław Lack: druga totalna krytyka koncepcji stylu zakopiańskiego 659
2.27. Niekorzystne dla witkiewiczowskiej estetyki konsekwencje dalszej działalności TPSS: początek „stylu dworkowego” i zmodernizowanego neowernakularyzmu 661
2.28. Hermann Muthesius: przełom paradygmatyczny w estetyce architektury 661
2.29. Wybrzmiewanie narodowego historyzmu 665
2.30. Minkiewicz: próba typologii architektury współczesnej 669
2.31. Ostatni autorski wykład estetyki Witkiewicza 672
2.32. Gmach Muzeum Tatrzańskiego: niewykorzystana ostatnia sposobność do skonceptualizowania estetyki stylu zakopiańskiego w murze 681
2.33. Zmiana paradygmatu architektonicznego w praktyce: wystawa Architektura i wnętrza w otoczeniu ogrodowym, Kraków 1912 693
2.34. Warsztaty Krakowskie: emanacja TPSS 697
3. Dyskurs stylu zakopiańskiego po Witkiewiczu 700
3.1. Tatarkiewicz o stylu zakopiańskim 700
3.2. Odbudowa Polski po polsku 700
3.3. Chwistek: refutacja stylu zakopiańskiego i poszukiwań stylu narodowego 710
3.4. L’Exposition des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, Paris 1925: największy tryumf polskiej sztuki na arenie międzynarodowej 712
3.5. Tatarkiewicz: pierwsza próba naukowego badania swoistości polskiej architektury 716
3.6. Apologia Witkiewicza przez Kosińskiego 720
3.7. Ostatnia dyskusja na temat witkiewiczowskiej estetyki architektury 722
3.8. Dopowiedzenie Mączyńskiego 733
3.9. Koszczyc: apologia stylu zakopiańskiego na Podhalu 736
3.10. Pawlikowski: umiarkowana obrona estetyki Witkiewicza 738
3.11. Implikacje teoretyczne ankiety Wierchów 738
3.12. Pawlikowskiego rekonceptuałizacja problemu 740
3.14. Brzega: pierwsza próba bilansu 756
3.15. Podhalański neowernakularyzm po wojnie 758
3.16. Wtórna wernakularyzacja neowernakularyzmu zakopiańskiego i postmodernistyczny neowernakularyzm zakopiański. 760
3.17. Architektoniczne dziedzictwo Witkiewicza 762
3.18. Pozycja witkiewiczowskiej estetyki w historii dyskursów estetycznych: konkluzje 764
3.19. Appendix: propozycja konceptualizacji 766
UWAGI KOŃCOWE 771
BIBLIOGRAFIA 778
INDEKS OSÓB* 832