Dane szczegółowe książki
Etyka: zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki / Brandt, Richard Booker; Stanosz, Barbara (1935-2014); Hołówka, Jacek (1943-); Środa, Magdalena (1957-)
Autorzy
Tytuł
Etyka: zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki
Tytuł oryginału
Ethical theory
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996
ISBN
8301121009
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp (Jacek Hołówka) … XI
Wskazówki lekturowe … XXXIV
Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki
Przedmowa … 3
Podziękowania … 4
Rozdział I. Etyka: jej natura i cel … 9
1. Co to jest twierdzenie etyczne? … 10
2. Działy etyki … 14
3. Zastosowanie etyki … 24
Lektury uzupełniające … 32
Rozdział II. Dwa sprawdziany zasad etycznych: niesprzeczność i ogólność … 33
1. Niesprzeczność … 34
2. Ogólność … 38
3. Karnowski sprawdzian moralności czynów … 51
Lektury uzupełniające … 65
Rozdział III. Czy nauka może rozwiązać wszystkie problemy etyczne? 67
1. Czy rozumowania etyczne muszą mieć jako punkt wyjścia przesłanki etyczne? … 68
2. Teza: w kontekście można ocenić każde twierdzenie etyczne za pomocą obserwacji i metod naukowych … 74
3. Problem: czy rozumowanie kontekstualistyczne rzeczywiście jest uzasadnianiem? … 82
4. Drugi problem: czy odwołując się do nauki można uzasadnić nowe zasady? … 91
Lektury uzupełniające … 98
Rozdział IV. Rola autorytetu w etyce … 99
1. Opinia publiczna lub instytucje jako autorytet … 101
2. Nauczyciele religii lub Bóg jako autorytety etyczne … 108
Lektury uzupełniające … 143
Rozdział V. Systemy etyczne w rozmaitych kulturach i ich rozwój 145
1. W każdym społeczeństwie istnieją wzorce etyczne … 150
2. Uzasadnienie wzorców etycznych … 155
3. Jak dalece podobne są zasady etyczne różnych społeczeństw? … 161
4. Czy istnieją ostateczne różnice zdań co do zasad etycznych? … 174
5. Naukowa teoria etycznych wzorców grup społecznych … 181
Lektury uzupełniające … 196
Rozdział VI. Rozwój wartości etycznych jednostki ludzkiej … 198
1. Problem dla psychologii … 201
2. Obserwacje dotyczące genezy wartości, zwłaszcza wartości moralnych … 210,
3. Clarka Hulla teoria uczenia się … 232
4. Freuda teoria psychoanalizy … 241
5. Teoria postaci (Gestalt) … 248
Lektury uzupełniające … 258
Rozdział VII. Naturalizm etyczny … 260
1. Główna myśl naturalizmu etycznego … 267
2. Jak rozstrzygamy, co znaczą nasze słowa? … 273
3. Równoznaczność jawna i niejawna … 278
4. Pierwszy przykład naturalizmu: Edward Westermarck … 284
5. Drugi przykład naturalizmu: Ralph Barton Perry … 289
6. Trzeci przykład naturalizmu: teoria idealnego obserwatora … 295
7. Końcowe uwagi o naturalizmie … 302
Lektury uzupełniające … 310
Rozdział VIII. Własności nienaturalne … 313
1. Główne zasady nonnaturalizmu … 313
2. Problemy dla nonnaturalistów … 323
Lektury uzupełniające … 345
Rozdział IX. Nonkognitywizm: funkcja zdań etycznych nie polega na stwierdzaniu faktów … 347
1. Emotywizm … 350
2. Dlaczego emotywizm jest wiarogodny? … 366
3. Wersja zrewidowana: R. M. Hare … 378
4. Wątpliwości co do emotywizmu - oryginalnego i zrewidowanego … 385
5. Dalsze funkcje języka etycznego: multifunkcjonalizm … 396
Lektury uzupełniające … 408
Rozdział X. Uzasadnianie przekonań etycznych … 411
1. Analogia z logiką nauki … 413
2. Metoda kontrolowanej postawy jako "standardowa" … 416
3. Czy istnieje akceptowalna alternatywa? … 429
4. Pozytywne racje na rzecz metody kontrolowanej postawy … 441
5. Raz jeszcze o znaczeniu i funkcji terminów etycznych … 451
Lektury uzupełniające … 460
Rozdział XI. Relatywizm etyczny … 461
1. Pytanie: czy wzajemnie niezgodne opinie etyczne są równie prawdziwe? … 463
2. Relatywizm metodologiczny … 468
3. Relatywizm niemetodologiczny: relatywizm "właściwy" … 473
4. Uniwersalia etyczne … 484
5. Specjalny rodzaj etyki dla relatywistów? … 490
Lektury uzupełniające … 499
Rozdział XII. Wartości same w sobie: (a) przyjemności … 501
1. Czy zasady normatywne to tylko "kwestie opinii"? … 504
2. Pożądane i pożądane jako takie … 510
3. Czym jest przyjemność? … 515
4. Hedonizm psychologiczny … 522
5. Niektóre trudności hedonizmu … 533
6. Pojęcie "sumy" przyjemności … 540
7. Nauka i życie przyjemnością … 550
Lektury uzupełniające … 559
Rozdział XIII. Wartości same w sobie: (b) teorie pluralistyczne … 561
1. Czy wiedza jest pożądana sama w sobie? … 562
2. Wielość wartości samych w sobie … 574
3. Cechy charakteru jako pożądane same w sobie … 579
4. Porównawcze sądy wartościujące … 584
Lektury uzupełniające … 595
Rozdział XIV. Powinność moralna a interes osobisty … 596
1. Pojęcie powinności moralnej … 602
2. Egoizm: jedyną naszą powinnością jest działanie na własną korzyść … 624
3. Czy racjonalne jest poświęcanie interesu osobistego na rzecz obowiązku? … 635
Lektury uzupełniające … 640
Rozdział XV. Powinność moralna a ogólna pomyślność … 643
1. Utylitaryzm czynu: jego siła i problemy … 644
2. Teoria formalistyczna … 663
3. Kompromis: utylitaryzm reguł … 671
4. Formalizm czy utylitaryzm reguł? … 678
Lektury uzupełniające … 687
Rozdział XVI. Sprawiedliwość dystrybutywna … 689
1. Znaczenie słowa "sprawiedliwy" … 691
2. Kwestia sprawiedliwości ekonomicznej zakłada ocenę porządku społecznego … 696
3. Utylitarystyczna teoria dystrybucji … 699
4. Kilka zasad nieutylitarystycznych … 715
5. Konkluzje … 727
Lektury uzupełniające … 732
Rozdział XVII. Prawa człowieka … 734
1. Pojęcie praw … 735
2. Teoria praw: John Locke … 747
3. Czy istnieją konkretne, uniwersalne i absolutne prawa naturalne? … 753
4. Typy konkretnych naturalnych praw prima facie … 759
5. Trzy prawa prima facie: życie, wolność i własność … 761
Lektury uzupełniające … 770
Rozdział XVIII. Moralne oceny czynów i osób … 771
1. Język ocen moralnych … 771
2. Znaczenie wyrażeń "naganne" i "moralnie chwalebne" … 775
3. Co czyni nagannymi pewne czyny, myśli lub uczucia? … 780
4. Charakter i sumienność … 788
5. Usprawiedliwienia … 798
6. Normatywne zasady dokonywania ocen moralnych … 805
Lektury uzupełniające … 811
Rozdział XIX. Sprawiedliwość retrybutywna i prawo karne … 813
1. Zasady prawa karnego … 817
2. Utylitarystyczna teoria prawa karnego … 830
3. Retrybutywna teoria prawa karnego … 842
4. Alternatywna teoria formalistyczna … 850
5. Utylitaryzm i reforma … 854
Lektury uzupełniające … 857
Rozdział XX. Etyka a determinizm … 859
1. Determinizm i jego podstawy … 860
2. Czym nie jest determinizm … 872
3. Determinizm a powinność moralna: czy "powinien" implikuje "może"? … 877
4. Determinizm a teoria kary … 883
5. Determinizm a moralna ocena czynów … 890
Lektury uzupełniające … 896
Skorowidz osób … 898
Skorowidz pojęć … 905
Wskazówki lekturowe … XXXIV
Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki
Przedmowa … 3
Podziękowania … 4
Rozdział I. Etyka: jej natura i cel … 9
1. Co to jest twierdzenie etyczne? … 10
2. Działy etyki … 14
3. Zastosowanie etyki … 24
Lektury uzupełniające … 32
Rozdział II. Dwa sprawdziany zasad etycznych: niesprzeczność i ogólność … 33
1. Niesprzeczność … 34
2. Ogólność … 38
3. Karnowski sprawdzian moralności czynów … 51
Lektury uzupełniające … 65
Rozdział III. Czy nauka może rozwiązać wszystkie problemy etyczne? 67
1. Czy rozumowania etyczne muszą mieć jako punkt wyjścia przesłanki etyczne? … 68
2. Teza: w kontekście można ocenić każde twierdzenie etyczne za pomocą obserwacji i metod naukowych … 74
3. Problem: czy rozumowanie kontekstualistyczne rzeczywiście jest uzasadnianiem? … 82
4. Drugi problem: czy odwołując się do nauki można uzasadnić nowe zasady? … 91
Lektury uzupełniające … 98
Rozdział IV. Rola autorytetu w etyce … 99
1. Opinia publiczna lub instytucje jako autorytet … 101
2. Nauczyciele religii lub Bóg jako autorytety etyczne … 108
Lektury uzupełniające … 143
Rozdział V. Systemy etyczne w rozmaitych kulturach i ich rozwój 145
1. W każdym społeczeństwie istnieją wzorce etyczne … 150
2. Uzasadnienie wzorców etycznych … 155
3. Jak dalece podobne są zasady etyczne różnych społeczeństw? … 161
4. Czy istnieją ostateczne różnice zdań co do zasad etycznych? … 174
5. Naukowa teoria etycznych wzorców grup społecznych … 181
Lektury uzupełniające … 196
Rozdział VI. Rozwój wartości etycznych jednostki ludzkiej … 198
1. Problem dla psychologii … 201
2. Obserwacje dotyczące genezy wartości, zwłaszcza wartości moralnych … 210,
3. Clarka Hulla teoria uczenia się … 232
4. Freuda teoria psychoanalizy … 241
5. Teoria postaci (Gestalt) … 248
Lektury uzupełniające … 258
Rozdział VII. Naturalizm etyczny … 260
1. Główna myśl naturalizmu etycznego … 267
2. Jak rozstrzygamy, co znaczą nasze słowa? … 273
3. Równoznaczność jawna i niejawna … 278
4. Pierwszy przykład naturalizmu: Edward Westermarck … 284
5. Drugi przykład naturalizmu: Ralph Barton Perry … 289
6. Trzeci przykład naturalizmu: teoria idealnego obserwatora … 295
7. Końcowe uwagi o naturalizmie … 302
Lektury uzupełniające … 310
Rozdział VIII. Własności nienaturalne … 313
1. Główne zasady nonnaturalizmu … 313
2. Problemy dla nonnaturalistów … 323
Lektury uzupełniające … 345
Rozdział IX. Nonkognitywizm: funkcja zdań etycznych nie polega na stwierdzaniu faktów … 347
1. Emotywizm … 350
2. Dlaczego emotywizm jest wiarogodny? … 366
3. Wersja zrewidowana: R. M. Hare … 378
4. Wątpliwości co do emotywizmu - oryginalnego i zrewidowanego … 385
5. Dalsze funkcje języka etycznego: multifunkcjonalizm … 396
Lektury uzupełniające … 408
Rozdział X. Uzasadnianie przekonań etycznych … 411
1. Analogia z logiką nauki … 413
2. Metoda kontrolowanej postawy jako "standardowa" … 416
3. Czy istnieje akceptowalna alternatywa? … 429
4. Pozytywne racje na rzecz metody kontrolowanej postawy … 441
5. Raz jeszcze o znaczeniu i funkcji terminów etycznych … 451
Lektury uzupełniające … 460
Rozdział XI. Relatywizm etyczny … 461
1. Pytanie: czy wzajemnie niezgodne opinie etyczne są równie prawdziwe? … 463
2. Relatywizm metodologiczny … 468
3. Relatywizm niemetodologiczny: relatywizm "właściwy" … 473
4. Uniwersalia etyczne … 484
5. Specjalny rodzaj etyki dla relatywistów? … 490
Lektury uzupełniające … 499
Rozdział XII. Wartości same w sobie: (a) przyjemności … 501
1. Czy zasady normatywne to tylko "kwestie opinii"? … 504
2. Pożądane i pożądane jako takie … 510
3. Czym jest przyjemność? … 515
4. Hedonizm psychologiczny … 522
5. Niektóre trudności hedonizmu … 533
6. Pojęcie "sumy" przyjemności … 540
7. Nauka i życie przyjemnością … 550
Lektury uzupełniające … 559
Rozdział XIII. Wartości same w sobie: (b) teorie pluralistyczne … 561
1. Czy wiedza jest pożądana sama w sobie? … 562
2. Wielość wartości samych w sobie … 574
3. Cechy charakteru jako pożądane same w sobie … 579
4. Porównawcze sądy wartościujące … 584
Lektury uzupełniające … 595
Rozdział XIV. Powinność moralna a interes osobisty … 596
1. Pojęcie powinności moralnej … 602
2. Egoizm: jedyną naszą powinnością jest działanie na własną korzyść … 624
3. Czy racjonalne jest poświęcanie interesu osobistego na rzecz obowiązku? … 635
Lektury uzupełniające … 640
Rozdział XV. Powinność moralna a ogólna pomyślność … 643
1. Utylitaryzm czynu: jego siła i problemy … 644
2. Teoria formalistyczna … 663
3. Kompromis: utylitaryzm reguł … 671
4. Formalizm czy utylitaryzm reguł? … 678
Lektury uzupełniające … 687
Rozdział XVI. Sprawiedliwość dystrybutywna … 689
1. Znaczenie słowa "sprawiedliwy" … 691
2. Kwestia sprawiedliwości ekonomicznej zakłada ocenę porządku społecznego … 696
3. Utylitarystyczna teoria dystrybucji … 699
4. Kilka zasad nieutylitarystycznych … 715
5. Konkluzje … 727
Lektury uzupełniające … 732
Rozdział XVII. Prawa człowieka … 734
1. Pojęcie praw … 735
2. Teoria praw: John Locke … 747
3. Czy istnieją konkretne, uniwersalne i absolutne prawa naturalne? … 753
4. Typy konkretnych naturalnych praw prima facie … 759
5. Trzy prawa prima facie: życie, wolność i własność … 761
Lektury uzupełniające … 770
Rozdział XVIII. Moralne oceny czynów i osób … 771
1. Język ocen moralnych … 771
2. Znaczenie wyrażeń "naganne" i "moralnie chwalebne" … 775
3. Co czyni nagannymi pewne czyny, myśli lub uczucia? … 780
4. Charakter i sumienność … 788
5. Usprawiedliwienia … 798
6. Normatywne zasady dokonywania ocen moralnych … 805
Lektury uzupełniające … 811
Rozdział XIX. Sprawiedliwość retrybutywna i prawo karne … 813
1. Zasady prawa karnego … 817
2. Utylitarystyczna teoria prawa karnego … 830
3. Retrybutywna teoria prawa karnego … 842
4. Alternatywna teoria formalistyczna … 850
5. Utylitaryzm i reforma … 854
Lektury uzupełniające … 857
Rozdział XX. Etyka a determinizm … 859
1. Determinizm i jego podstawy … 860
2. Czym nie jest determinizm … 872
3. Determinizm a powinność moralna: czy "powinien" implikuje "może"? … 877
4. Determinizm a teoria kary … 883
5. Determinizm a moralna ocena czynów … 890
Lektury uzupełniające … 896
Skorowidz osób … 898
Skorowidz pojęć … 905