Dane szczegółowe książki

SPIS TREŚCI
Słowo wstępne - Stanisław Mauersberg 3
Rozdział I. Początki nauczania dzieci upośledzonych i zorganizowanej opieki nad moralnie zaniedbanymi - Leonard Grochowski 7
1. Uwarunkowania ideowe i społeczno-polityczne przemian w dziedzinie opiekuńczo-wychowawczej czasów nowożytnych 7
a) Wpływy odrodzenia, reformacji i reformy katolickiej 7
b) Rozbudowa instytucji opiekuńczo-wychowawczych 10
c) Nowe przepisy prawne: opiekuńcze i karne w odniesieniu do nieletnich i młodocianych 17
d) Wpływ oświecenia i Wielkiej Rewolucji Francuskiej 19
2. Początkowe próby nauczania dzieci upośledzonych, osieroconych i moralnie zaniedbanych (od XVI w. do połowy XVIII w.) 23
a) Początki nauczania dzieci głuchych, niewidomych, upośledzonych umysłowo 23
b) Początkowe formy opieki pedagogicznej nad dziećmi osieroconymi, opuszczonymi i moralnie zaniedbanymi 29
3. Pierwsze szkoły specjalne (druga połowa XVIII w. i początki XIX w.) 32
a) Pierwsze szkoły dla dzieci głuchych 32
b) Pierwsze szkoły dla dzieci niewidomych 39
4. Początkowe formy opieki pedagogicznej nad dziećmi upośledzonymi, chorymi psychicznie i przewlekle chorymi na przełomie XVIII i XIX w 44
a) Wpływ badań psychiatrycznych i pionierskie próby rozwiązań opiekuńczo-wychowawczych wobec dzieci upośledzonych umysłowo 44
b) Pierwsze formy organizowania pomocy opiekuńczo-dydaktycznej dzieciom upośledzonym i przewlekle chorym 49
5. Początki pracy wychowawczej z młodzieżą moralnie zaniedbaną i przestępczą na przełomie XVIII i XIX w. 53
a) Złagodzenie przepisów o odpowiedzialności karnej nieletnich przestępców 53
b) Instytuty i zakłady opiekuńczo-wychowawcze 60
6. Kierunki rozwoju opieki pedagogicznej nad dziećmi biednymi, osieroconymi i opuszczonymi (druga połowa XVIII i początki XIX w.) 62
a) Nowe instytucje i zakłady opiekuńczo-wychowawcze 62
b) Dzieło opiekuńczo-wychowawcze J.H. Pestalozziego i F.E. Fellenberga 70
Bibliografia 74
Rozdział II. Rozwój praktyki i teorii pedagogiki specjalnej w wieku XIX i w początkach
XX wieku - Wojciech Gasik 76
1. Praktyka i teoria kształcenia upośledzonych w wybranych krajach zachodnich 76
a) System kształcenia i wychowania dzieci głuchych 77
b) System kształcenia i wychowania dzieci niewidomych 82
c) System kształcenia i wychowania dzieci upośledzonych umysłowo 86
d) Przegląd form kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo w wybranych krajach 90
2. Polskie zakłady i szkoły dla dzieci upośledzonych w okresie zaborów 94
a) Szkoły dla dzieci głuchych 96
b) Szkoły i zakłady dla dzieci niewidomych 99
c) Szkoły i zakłady dla dzieci lekko upośledzonych umysłowo 101
Bibliografia 104
Rozdział III. Szkoły i zakłady specjalne dla dzieci trudnych w XIX i na początku XX
wieku - Ewald Jacek Dukaczewski 105
1. Wprowadzenie 105
2. Szkoły i zakłady dla dzieci trudnych (przestępczych) w Europie 107
3. Działalność Fryderyka Skarbka i Stanisława Jachowicza 126
4. Instytut Moralnej Poprawy Dzieci na Mokotowie 132
5. Rozwój prawodawstwa dla nieletnich 134
6. Prawo i zakłady dla nieletnich w zaborze rosyjskim 135
7. Prawo i zakłady dla nieletnich w zaborze pruskim 147
8. Prawa dla nieletnich w zaborze austriackim 151
9. System progresywny w wychowaniu moralnie zaniedbanych 151
Bibliografia 158
Rozdział IV. Kształcenie nauczycieli szkół i zakładów specjalnych do 1939 r. - Wojciech Gasik 159
1. Pierwsze próby kształcenia nauczycieli placówek specjalnych 159
a) Przyuczanie do zawodu 159
b) Kursy dla nauczycieli 160
2. Początki kształcenia nauczycieli szkół specjalnych w Polsce 163
3. Europejskie instytucje kształcące nauczycieli szkół specjalnych 166
a) Placówki w Budapeszcie, Zurychu i Moskwie 166
b) Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie 169
Bibliografia 173
Rozdział V. Rozwój kurateli sądowej dla nieletnich - Marian Kalinowski 175
1. Powstanie instytucji kurateli sądowej dla nieletnich 175
2. System probation 175
a) Anglia 175
b) Stany Zjednoczone Ameryki Północnej 177
3. System wolności dozorowanej - Liberte surveilleś 178
a) Belgia 178
b) Francja 179
4. Skandynawskie systemy kurateli sądowej dla nieletnich 180
5. Kuratela sądowa dla nieletnich w Niemczech 182
6. Powstanie kurateli sądowej dla nieletnich w Polsce 183
Bibliografia 184
Rozdział VI. Szkolnictwo specjalne i pedagogika specjalna w pierwszej połowie XX wieku - Marian Balcerek 186
1. „Stulecie dziecka” 186
2. Początki międzynarodowej ochrony praw dziecka 188
3. U źródeł współczesnej pedagogiki specjalnej (idee „nowego wychowania”) 192
4. Rozwój szkół i zakładów specjalnych w wybranych krajach 202
5. Szkolnictwo specjalne w Polsce, 1918-1939. 207
6. Rozwój pedagogiki specjalnej 213
Bibliografia 219
Rozdział VII. Praca wychowawcza z moralnie zaniedbanymi i nieletnimi przestępcami w Polsce międzywojennej - Wojciech Gasik 220
1. Podstawy prawne 221
2. Zakłady i szkoły 224
Bibliografia 228
Rozdział VIII. Dziecko niepełnosprawne w czasie drugiej wojny światowej - Marian Balcerek 230
1. Faszyzm wobec ludzi niepełnosprawnych 230
2. Eksterminacja dzieci niepełnosprawnych w Polsce 231
3. Walka o życie dziecka w czasie okupacji 234
4. Skutki wojny i hitlerowskiej okupacji w Polsce 237
Bibliografia 238
Rozdział IX. Szkolnictwo specjalne w latach wojny i okupacji (1939-1945) – Wojciech Gasik 240
1. Wprowadzenie 240
2. Warunki pracy szkół specjalnych 242
3. Postawa nauczycieli szkół specjalnych 245
Bibliografia 247
Rozdział X. Kierunki rozwoju praw dziecka, kształcenia specjalnego i pedagogiki specjalnej po drugiej wojnie światowej - Marian Balcerek 248
1. Prawa dziecka w ONZ-wskim systemie międzynarodowej ochrony praw człowieka 249
2. Współczesne tendencje w wychowaniu i kształceniu dzieci niepełnosprawnych 254
Bibliografia 262
Rozdział XI. Rozwój szkolnictwa specjalnego i pedagogiki specjalnej w Polsce Ludowej (od 1973 r.) - Wojciech Gasik 263
1. Sytuacja szkolnictwa specjalnego w latach 1945-1956. 263
2. Szkolnictwo i pedagogika specjalna w latach 1956-1973. 169
a) Rozwój systemu kształcenia specjalnego 269
b) Kształcenie kadr dla placówek specjalnych, badania naukowe 277
c) Szkoła specjalna na początku lat siedemdziesiątych - próba oceny 280
Bibliografia 282
Indeks nazwisk 283
Spis ilustracji 288